‘’Pag-ibig na

Makapangyarihan’’
Sa gubat ding iyon ay dumating ang isang matikas na gerero.
May putong na turbante at may kasuotang moro na buhat pa
ng Persiya. Sa lugar na iyon siya itinaboy ng kapalaran. Tumigil
sa paglalakad ang moro at naghanap ng punong kahoy na
mapagpapahingahan. Umupo siya sa ilalim ng puno at doon
nagsimulang mag muni-muni ng kanyang nakaraan. Lumuha
ang moro nang sumagi sa isipan ang kasintahang si Flerida.
Labis ang kanyang pagdaramdam sa naging kataksilan ng sukab
na ama dahil inagaw ang pinakamamahal niyang babae sa
balat ng lupa.
Nagkataon siyang pagdating sa gubat Saka tumingala’t matay itinirik
Ng isang gererong bayani ang tikas, sa bubong ng kahoy na takip sa langit
Putong na turbante ay kalingas-lingas estatuwa manding nakatayo’t umid
Pananamit moro sa Persiyang s’yudad ang bunting hininga niya’y walang patid

Pinigil ang lakad at nagtanaw tanaw

Anaki’y ninita pagpapahingahan
Di kaginsaginsa’y ipinagtapunan
Ang pika’t adarga’t nagdaop ng kamay

Nang magdam-dam ngawit sa pagayong anyo

Sa puno ng isang kahoy ay umupo
Nagwikang “O! Palad! Sabay ang pagtulo
Sa mata ng luhang anaki’y palaso
Ulo’y ipinatong sa kaliwang kamay
At saka tinutop ang noo ng kanan,
Anaki’y mayroong ginugunam-gunam
Isang mahalagang nakalimutang bagay
Malao’y humilig, nagwalang bahala
Di rin kumakati ang batis ng luha
Sa madling himutok ay nakasalimuha
tanga’y
Ang wikang Flerida’y tapos na ang tuwa
Sa balang sandal ay sinasabugan
Yaong buong gubat ng maraming Ay! Ay!
Na nakikitono sa huning mapanglaw
Ng paggabing ibong doo’y nagtatahan
mapamayamaya’y nagbagong nagulat
tinangnan ang pika’t sampu ang kalasag
nalimbag sa mukha ang bangis ng Puryas
Di ko itutulot, ang ipinahayag
At kung kay Flerida’y iba ang umagaw
at di ang ama kong dapat ay igalang
hindi ko masabi na kung ang pikang
bubuga ng libo’t laksang kamatayan
Bababa si Marte mula sa itaas
Sa kailalima’y aahon sa parkas
buong galit ay ibubulalas
yayakagin niring kamay kong marahas
‘’Ang Gererong Bayani’’
Ang gererong moro ay walang iba kundi si Aladin na isa ring sawimpalad
sa pag-ibig. Sa kanyang pagmumuni ay may narinig siyang tinig na
nanaghoy. Hinanap niya ang pinagmulan ng tinig at kanyang natagpuan
na nakatali sa puno ang mandirigmang si Florante. Narinig ng moro ang
lahat ng daing ni Florante. Nalaman niya ang ginawang pagtataksil ni
Konde Adolfo at pananakop sa bayan ng Albanya. Natiyak ng morong si
Aladin na magkapareho ang sinapit nilang kapalaran ng lalaking
nananaghoy. Ang bYng pinagmulan nito’y pinagtaksilan ng isang Konde at
inagaw ang kasintahan samantalang siya ay biktima ng pag-iimbot ng
sariling amang umagaw ng kanyang tanging kaligayahan. Muli niyang
narinig ang mga panaghoy ni Florante na sinasambit na ang pangalang
Laura. Nagpapaalam na ang lalaking nananangis. Napatda si Aladin ng
makitang may dalawang leon na nais sumila sa lalaking nakagapos sa
malaking puno.
O, Pagsintang labis ng kapangyarihan, Sa nawikang ito luha’y pinaagos,
Sampung mag-aama’y iyong nasasaklaw! pika’y isinaksak saka naghimutok,
Pag ikaw ang nasok sa puso ninuman, nagkataon naming parang isinagot,

Hahamaking lahat masunod ka lamang ang buntunghininga niyong nagagapos.

At yuyurakan na ang lalong dakila, Gerero’y namangha nang ito’y marinig

Bait katuwura’y ipangngangayaya, pinagbaling-baling sa gubat ang titig,

Buong katungkula’y wawaling bahala, nang walang makita’y hinintay umulit,

Sampu ng hininga’y ipauubaya. Di naman naglao’t nagbagong
humibik.

Nitong kinaratnan ng palad kong linsil, Ang bayaning Moro’y lalo nang
namaang
Salaming malinaw na sukat mahalin, Sinong nananaghoy sa ganitong ilang?
Inabutan niya’y ang ganitong hibik: Katawan mo ama’y parang namamalas
“Ay, mapagkandiling amang iniibig! Ngayon ng bunso mong lugami sa hirap
Bakit ang buhay mo’y naunang napatid na pinipinsala at iniwawalat
Ako’y inulila sa gitna ng sakit? Ng pawa ring lilo’t berdugo ng sukab

Kung sa gunita ko’y pagkuru-kuruin, Ang nagkahiwalay na laman mo’t buto

Ang pagkahulog mo sa kamay ng taksil, kamay at katawang nalayo sa ulo,
Parang nakikita ang iyong narating, ipinanghagisan niyong mga lilo
Parusang marahas na kalagim-lagim at walang maawang maglibing ng tao

At alin ang hirap na di ikakapit Sampu ng lingkod mo’t mga kaibigan

Sa iyo ng Konde Adolfong malupit kung kampi sa lilo’y iyo nang kaaway
Ikaw ang salamin sa reyno ng bait, ang di nagsaiyo’y natatakot namang
Pagbubuntuhan ka ng malaking galit bangkay mo’y ibao’t mapaparusahan
Hanggang dito, ama’y aking naririnig A! Amang-ama ko! Kung maguman-gunam
Nang ang iyong ulo’y itapat sa kalis madla mong pag-irog at pagpapalayaw,
Ang panambitan mo’t dalangin sa langit ipinapalaso puso sa mata’y nunukal
Na ako’y maligtas sa kukong malupit

Ninanasa mo pang ako’y matabunan Walang ikalawang ama ka sa lupa

Ng bangkay sa gitna ng pagpapatayan, sa anak na kandong ng pag-aaruga
Nang huwag mahulog sa panirang kamay ang munting hapis kong sumungaw sa
muk-
Ng Konde Adolfong higit sa halimaw ha, sa habag mo’y agad nanalong ang luha

Pananalangin mo’y di pa nagaganap Ang lahat ng tuwa’t natapos sa akin,

Sa liig mo’y biglang nahulog ang tabak, sampu niring buhay ay nagging hilahil
Nasnaw sa labi mong huling pangungusap ama ko’y hindi na malaong hihintin
Ang adiyos bunso’t buhay mo’y lumipas! Ako’t payapang baya’y yayakapin.
Sandaling tumigil itong nananangis,
Binigyang panahon luha’t tumagistis
Niyong naaawang morong nakikinig
Sa habag ay halos magputok ang dibdib
Tinutop ang puso at saka nagsaysay
“Kailan,” aniya, luha ko’y bubukal
Ng habag kay ama at panghihinayang,
bangis
Para ng panaghoy ng nananambitan?
Sa sintang inagaw ang itinatangis,
Dahilan ng aking luhang nagbabatis;
Yao’y nananaghoy dahil sa pagibig
Sa amang namatay na mapagtangkilik.
Kung walang patid na ibinabaha
ng mga mata ko’y sa hinayang mula,
sa mga palayaw ni ama’t aruga
malaking palad ko’t matamis na luha.
Ngunit ang nanahang maralitang tubig
sa mukha’t dibdib koy kusang dumidilig
kay ama nga galling datapuwa’t sa
Hindi sa andukha at pagtatangkilik.
Ang matatawag kong palayaw sa akin
ng ama ko’y itong ako’y pagliluhin,
agawan ng sinta’t panasa- nasaing
Lumubog sa dusa’t buhay ko’t makitil
May parang kong anak na napanganyaya Kung nagbangis ka ma’t nagsukab sa akin,
Ang layaw sa ama’y dusa’t pawang luha mahal ka ring lubha dini sa panimdim,
Hindi nakalasap kahi’t munting tuwa at kung mangyayari, hanggang sa malibing
sa masintang inang pagdaka’y Nawala ang mga buto ko, kita’y sisintahin,

Napahinto rito’y narinig na muli Di pa natatapos itong pangungusap

Ang pananambitan niyong natatali may dalawang leong hangos nang
paglakad,
Na ang wikay”Laurang aliw niring budhi” siya’y tinutungo’t pagsil-in ang hangad,
Paalam ang abang kandong ng pighati! Ngunit nangatigil pagdating sa harap

Lumagi ka nawa sa kaligayahan, Nangawa mandi’t nawalan ng bangis

Sa harap ng di mo esposong katipan, sa abang sisil-ing larawan ng sakit,
At huwag mong datnin yaring kinaratnan nangakatingala’t parang nakikinig
Ng kasing nilimot at pinagliluhan sa di lumilikat na tangis -tangis
Paalam, Bayan ng
Albanya
Nang makita ni Florante ang dalawang hayop ay noon niya nasabi sa sariling
katapusan na ng kanyang buhat kaya’t tuluyan nang nagpaalam sa
pinakamamahal na bayang Albanya. Nanambitan at tinawag din ni Florante
ang kanyang mahal na ama at humingi ng awa sa gitna ng kanyang pag-alala
sa masasayang nagdaan ng kanilang buhay. Nagpaalam siya sa kasintahang si
Laura na pinaniniwalaan niyang nagtaksil sa kanilang pag-ibig, nagpaalam
din siya sa malupit na si Konde Adolfo na umagaw ng trono at sa puso ng
babaing pinakaiibig. Higit sa lahat ay nagpaalam siya sa bayang kanyang
ipinagtanggol sa digmaan na ngayon ay magdiriwang siya sa kanyang sinapit.
Ngunit sa kabila ng lahat ng kanyang pagdaramdam ay namumutawi pa rin
kay Florante ang labis na pag-ibig kay Laura at sa kanyang bayang tinubuan.
Anong loob kaya nitong nagagapos, Katiwala na nga itong tigib-sakit
Ngayong nasa harap ng dalawang hayop na ang buhay niya’y tuntong na sa guhit,
Na ang balang ngipi’t kuko’y naghahandog nilagnat ang puso’t nasira ang boses,
Isang kamatayang kakila kilabot di na matawasan halos itong hibik:

Di ko masabi’t luha ko’y nanatak, Paalam! Albanyang pinamamayanan

Nauumid yaring dilang nangugusap ng kasamaa’t lupit, bangis, kaliluhan
Puso’y nanlalambot sa malaking habag akong tanggulan mo’y kusa mang pinatay
Sa kaawa-awang kinubkob sa hirap sa iyo’y Malaki ang panghihinayang

Sinong di mahapis na may karamdaman Sa loob mo nawa’y huwag mamilantik

Sa lagay ng gapos na kalumbay-lumbay, ang panirang talim ng katalos kalis
Lipos ng pighati saka tinutunghan magka- espada kang parang nang binitbit
Sa laman at buto niya ang hinihintay niring kinuta mong kanang matangkilik
Kinasuklaman mo ang ipinangako Yaong aking Laurang hindi mapapaknit
Sa iyo’y gugulin niniyak kung dugo, ng kamatayan man sa tapat kong dibdib,
At inibig mo pang hayop ang magbubo paalam, bayan ko, paalam na pagi-ibig
Sa kung itanggol ka’y maubos tumulo magdarayang sintang di manaw sa isip!

Pagkabata ko na’y walang inadhika Bayang walang loob, sintang alibugha,

Kundi paglilingkod sa iyo’t kalinga, Adolfong malupit Laurang magdaraya,
Di makailan kang babal-ing masira, magdiwang na ngayo’t manulos sa tuwa
Ang mga kamay ko’y siyang tumimawa. At masusunod na sa akin ang nasa!

Dustang kamatayan ang bihis mong bayad, Nasa harap ko na ang lalong marawal,
Dapatwat sa iyo’y nagpapasalamat mabangis na lubhang lahing kamatayan
Kung pakamahali’t huwag ipahamak malulubos na nga ang iyong kasam-an
Ang tinatangisang giliw na nagsukab gayon din ang aking kaalispustaan.
Sa abang-aba ko! Diyata, O! Laura Nang matumbasan ko ng luha ang sakit
Mamamatay ako’y hindi mo na sinta, nitong pagkalimot ng tunay kong ibig,
Ito ang mapait sa lahat ng dusa; huwag yaring buhay ng siyang itangis
Sa akin ay sinong mag- aalaala? Kundi ang pagsintang lubos na naamis;

Diyata’t ang aking pagkanganyaya

Di mo tatapunan ng tutulong luha,
Kung yaring buhay ko’y mahimbing sa wala,
Di babahaginan ng munting gunita?

Guniguning ito’y lubhang makamandag

Agos ma luha ko’t puso ko’y maagnas
tulo, kaluluwa’t sa mata’y pumulas,
Kayo, aking dugo’y mag-unahang matak.
Ang Kaligtasan ni Florante
Sa narinig ni Aladin, lubos niyang napagtanto na kailangan niyang iligtas si
Florante sapagkat nadudurog ang puso ng gerero na labis na habag. Hinanap
niya ang nanaghoy na tinig. Napahindig ang moro nang makita niyang
umaaligid ang dalawang leon at handa nang silain ang nakagapos na si
Florante. Labis na nahabag si Aladin sa nagging kalagayan ni Florante na
walang lakas ipagtanggol ang nakagapos na sarili laban sa dalawang
mabangis na leon. Noon din ay hinarap niya ang mababangis na hayop para
iligtas si Florante. Pinagtataga ni Aladin ang dalawang leon hanggang sa
maigupo niya ang mga ito. Nang matiyak na patay na ang dalawang leon ay
saka niya kinalagan ang gapos ni Florante. Inalalayan niya ang nanlupaypay
na si Florante at dinala sa isang ligtas na lugar. Pinagmasdang mabuti ng
gerero ang matikas na anyo at maamong mukha ng bayani ng Albanya. Unti-
unting nagkamalay si Florante at nagbukas ng mga mata.
Sa tinaghuy-taghoy na kasindak-sindak, Malaong natigil na di nakakibo,
Gerero’y hindi na napigil ang habag, hininga’y hinabol ng ibig lumayo
Tinunton ang boses at siyang hinahanap, matutulog disin sa habag ang dugo,
Patalim ang siyang nagbukas ng landas. Kundangang nagbangis leong nangagtayo.

Dawag na masinsi’y naglagi-lagitik Naakay ng gutom at gawing manila,

Sa dagok ng lubhang matalas ang kalis nag-uli sa ganid at nawalang awa,
Moro’y di tumugot hanggang di nasapit handa na ang ngpi’t kukong bagong hasa
Ang binubukalan ng maraming tangis. At pagsasabayan ang gapos ng iwa.

Nang malapit siya’t abutin ng sulyap Tanang balahibo’y pinapangalisag,

Ang sa pagkatali’y niligid ng hirap, nanindig ang buntot na nakagugulat
Nawalan ng diwa’t luha’y lumalagasgas sa bangis ng anyo at nginasab-ngasab
Katawan at puso’y nagapos ng habag. Puryang nagngangalit ang siyang katulad.
Nagtaas ng kamay at nangakaakma
bantog,
Sa katawang gapos ang kukong pansira,
Nang darakmain na’y siyang pagsagasa
Niyong bagong Marteng lumitaw sa lupa
Inusig ng taga ang dalawang leon
Si Apolo mandin sa Serp’yenta Piton,
Walang bagong kilos na di nababaon
Ang lubhang bayaning tabak na pamutol
Kung ipamilantik ang kanang kamay
At saka isalag ang pang-adyang kamay,
Maliliksing leon ay nangalilinlang
Kaya di nalao’y nangagumong bangkay
Nang magtagumpay na ang gererong
sa nangakalabang mabangis na hayop,
luha’y tumutulong kinalag ang gapos
ng kaawa-awang iniwan ng loob.
Halos nabibihay sa habag ang dibdib
dugo’y nang matangnang nunukal sa gigit,
sa pagkalag niyang maliksi’y nainip,
sa siga-sigalot na madling bilibid.
Kaya ang ginawa’y inagapayanan
katawang malatang parang bagong bangkay
at minsang pinatid ng espadang tangan,
walang awa lubid na lubhang matibay.
Umupo’t kinalong na naghihimutok Gulung-gulong lubha ang kanyang loob,
Katawang sa dusa hininga’t natulog, ngunit napayapa nang anyong kumilos,
Hinaplos ang mukha’t dibdib ay tinutop, itong abang kandong na kalunos-lunos
Nasa ng gerero’y pagsaulang loob. Nagising ang buhay na nakakatulog.

Doon sa pagtitig sa pagkalungayngay

Sa kaniyang kalong na kalumbay-lumbay,
Naninilay niya at pinagtatakhan
Ang dikit ng kiyas at kinasapitan.

Namamangha naman ang magandang kiyas,

Kasing-isa’t ayon sa bayaning tikas,
Mawiliwili disin ang iminamalas
Na mata, kundangan sa malaking habag
Ang Kristiyano at ang
Muslim
Sa unang pagmulat ng mga mata ni Florante auna niyang binigkas ang pangalan ni Luara.
Hinanap niya ang kasintahan sa gitna ng kahabag-habag na kalagayan. Patuloy siyang
nanambitan kaya’t pinayapa ng gererong moro ang kanyang kalooban. Natiyak niyang isang
kaaway ang kanyang bayaning tagapagligtas, isang morong maraming ulit na niyang
nakaenkuwentro sa gitna ng mga labanan sa digmaan. Ipinaliwanag ni Aladin ang nagging
pakay ng pagtulong kay Florante. Nagawa niya itong iligtas dahil sa matinding habag at dahil
na rin sa nakaambag kamatayan sa mga gutom na leon. Nag-alangan si Florante sa nagging
pagtulong sa kanya ni Aladin. Sa kanilang mga ayos at pananamit, nakatitiyak si Florante na
kalaban niya ang gererong moro. Ito’y taga Persiya at siya’y taga Albanya. Pero tiniyak ni
Aladin na hindi san kinabibilangang sekta nakasalalay ang pagsaklolo ng isang tao. Muling
tinulungan ni Aladin si Florante upang dalhin sa isang malapad at makinis na bato. Doon siya
ginamot at pinagpahinga ng gererong moro. Binigyan din siya ng baon nitong pagkain upang
maibalik ang nawalang lakas. Sa kabila ng maraming pag-aalangan ay nagpayuloy ang moro
na kupkupin at alagaan si Florante. Nakatulog ito habang patuloy na nagbabantay ang moro.
Sa paggising ni Florante ay nanumbalik ang ang kanyang lakas. Labis-labis ang kanyang
pasasalamat sa moro na nagging tagapagligtas.
Sa pagkalungayngay mata’y idinilat, Nang muling namulat nagitlahanan;
Himutok ang una bati sa liwanag, Sino? Sa aba ko’t nasa Morong kamay!
Sinundan ng taghoy sa kahabag-habag. Ibig na iigtad ang lunong katawan
Nasaan ka, Laura? Sa ganitong hirap? Nang hindi mangyari’y nagngalit na lamang

Halinay, giliw ko’t gapos ko’y kalagin, Sagot ng gerero’y Huwag na manganib
Kung mamatay ako’y gunitain mo rin sumapayapa ka’t mag-aliw ng dibdib,
pumikit na muli’t napatid ang daing, ngayo’y ligtas ka na sa lahat ng sakit
Sa may kandong naming takot na sagutin. May kalong sa iyo ang nagtatangkilik

Ipinanganganib ay baka mabigla Kung nasusuklam ka sa aking kandungan

Magtuloy mapatid hiningang mahina, lason sa puso mo ang hindi bigyagan,
Hinintay na lubos niyang mapayapa nakukutya akong di ka saklolohan
Ang loob ng kandong na lipos-dalita sa iyong nasapit na napakarawal.
Ipinahahayag ng pananamit mo, Nagbuntong hininga itong abang kalong
Taga- Albanya ka ta ako’y taga Persiya at sa umaaliw na Moro’y tumugon
Ikaw ay kaaway ng baya’t sekta ko “Kung di mo kinalag sa puno ng ahoy
Sa lagay mo ngayo’y magkatoto tayo nalibing na ako sa tiyan ng leon.”

Moro ako’y lubos na taong may dibdib, Payapa na naman disin yaring dibdib
At nasasaklaw rin ng utos ng Langit mapagkikilalang kaaway kang labis,
Dini sa puso ko’y kusang natitinik at di binayaang nagkapatid-patid
Natural na lei-ng sa aba’y mahapis ang aking hiningang kamataya’t sakit

Anong gagawin ko’y aking napakinggan Dito napahiyaw sa malaking hapis

Ang iyong pagtaghoy na kalumbay-lumbay ang Morong may awa’t luha’y tumagistis
Gapos na nakita’t pamumutiwanan siyang itinugon sa wikang naririnig,
Ng dalawang ganid, ng bangis na tangan. At sa panlulumo’y kusang napahilig.
Itong iyong awa’t di ko hinahangad
Patayin mo ako’y siyang pitang habag
Di mo tanto yaring binabatang hirap
Na ang kamatayan ang buhay kong hanap
pangko.
Anupa’t kapuwa hindi makakibo
Di nangakalaban sa damdaming puso,
Parang walang malay hanggang sa magtago’t
Humilig si Pebo sa hihigang ginto.
aliw
May awang gerero ay sa maramdaman
Malamlam na sinag sa gubat ay nanaw,
Tinunton ang landas na pinagdaanan
Dinala ang kalong sa pinanggalingan.
Doon sa anumang hinintuang dako
nang masok sa gubat ang bayaning Moro
sa isang malinis, malapad na bato,
kusang piangyaman ang lugaming
Kumuha ng munting baong makakain
ang nagdaralita’y inamong tumikim,
kahit umaayaw ay nahikayat din
Ng sabing malambot na pawang pang-
Naluwag-luwagan ang panggigipuspos
sapagkat naawa sa pagkadayukyok
hindi kinukusa’y tantong nakatulog
Sa sinapupunan ng gererong bantog.
Ito’y di umidlip sa buong magdamag, Ito ang dahilang ipinagkasundo
Sa pag-aalaga’y nagbata ng puyat limang karamdamang parang hinahalo,
Ipinanganganib ay baka makagat ikinatiwasay ng may dusang puso,
Ng ganid na madling naggala sa gubat lumakas na muli ang katawang hapo

Tuwing maggising sa magaang tulog Kaya’t nang isabog sa sansinukuban

Itong lipos hirap ay naghihimutok, ang doradong buhok ng masayang araw,
Pawang tumitirik na anaki’y tunod nagbagong hinaho’t pinasalamatan
Sa dibdib ng Morong may habag at lunos sa langit ang bagong lakas ng katawan.

Nang magmamadaling araw ay nahimbing

Munting napayapa sa dalang hilahil
Hanggang sa Aurorang itaboy ang dilim
Walang binitiwang himutok at daing
Ang Alaala ng Kamusmusan
Labis na nagalak ang gererong moro dahil sa panunumbalik ng lakas ni Florante. Sinabi ni
Aladin kay Florante na narinig niyang lahat ang mga panaghoy nito. Ikinuwento naman ni
Florante ang kahabag-habag niyang sinapit bunga ng isang kataksilan. Sinimulan niya ang
pagkukuwento sa alaala sa kamusmusan. Siya’y hinirang na anak ni Duke Briseo mula sa
bayan ng Albanya. Ang kanyang ina ay si Prinsesa Floresca na mula naman sa bayan ng
Crotona. Si Duke Briseo ay tagapayo at sanggunian ni Haring Linseo ng Albanya. Sanggol pa
lamang siya nang unang manganib ang kanyang buhay sa isang dambuhalang buwitre
habang siya’y natutulog. Nasaksihan ng kanyang ina ang nakaambang panganib at dahil sa
malakas nitong tili ay agad nakasaklolo ang pinsan niyang si Menalipo na noon ay may
dalang pana at panudla. Agad nitong natudla ang buwitre at siya’y nakaligtas. Isang araw
naman habang siya’y nasa gtna ng salas, isang alko naman ang sumila sa kanyang suot na
kuwintas na may palawit na kupidong diyamante. At nang sumapit na siya sa edad na siyam
na taon, nakagiliwan naman niyang magpunta ng burol para mamani at manghuli ng hayop.
Sa batis naman ay nawiwili siyang pakinggan ang laqgaslas ng tubig na tila may mga naydas
na umaawit. Nauulinigan niya ang taginting ng lirang katono ng awit. Ikinuwento ni Florante
kay Aladin ang kanyang masayang paglaki at kabataan sa piling ng inang kalikasan.
Sabihin ng tuwang gererong hayag Kaya hindi pa man halos dumarapo

Ang abang kinalong ay biglang niyakap; ang tuwa sa lamad ng may dusang puso,
Kung nang una’y nukal ang luha sa habag, ay itinakwil na ng dalitang lalo
Ngayo’y sa galak na ang inilagaslas at ang tunod niya’y siyang itinimo.

Kapos ang dila kong Magsaysay ng laki Niyapos na muli ang dibdib ng dusa
Ng pasasalamat nitong kinandili, hindi kayang bathin ng sakit sa sinta,
Kundungan ang dusa’y sa nawalang kasi dangan nanaw ang tangang hininga
Ay napawi disin sa tuwang umali

Sapagkat ang dusang mula sa pag-ibig Iyong natatanto ang aking paglingap
Kung kahit mangyaring lumayo sa dibdib, anitong Persiyano sa nababagabag
Kisapmata lamang ay agad babalik Mula ng hirap mo’y ibig kong matatap
At magdaragdag pa sa una ng bangis. At nang kung may daa’y malagyan ng lunas
Tugon ng may dusa’y “ Di lamang ang mula
Niring dalita ko ang isasalita,
Kundi sampung buhay sapul pagkabata
Nang maganapan ko ang hingi mo’t nasa
nunukal
Nupong nag-agapay sa puno ng kahoy
Ang may dalang habag at lipos-linggatong
Saka sinalitang luha’y bumabalong,
Buong nagging buhay hanggang naparool.
Sa isang Dukado ng Albanyang s’yudad
Doon ko Nakita ang unang liwanang
Yaring katauha’y utang kong tinanggap
Sa Duke Briseo, na ama kong liyag!
Ngayong nnariyan ka sa payapang bayan
sa harap ng aking inang minamahal,
Prinsesa Florescang esposa mong hirang
tanggap ang luha kong sa mata’y
Bakit nagging tao ako sa Albanya
bayan ng ama ko at di sa Crotona
sa masayang s’yudad na lupa ni Ina?
Disin ang buhay ko’y lubhang nagdusa
Ang dukeng ama ko’y pribadong tanungan
ng Haring Linseo sa ano mang bagay,
pangalawang puno sa sangkaharian
Hilagaan-tungo ng sugo ng bayan,
Kung sa kabaita’y uliran ng lahat Buong kamusmusa’y di na sasalitin
At sa katapanga’y pang-ulo sa s’yudad walang may haagang nagyari sa akin,
Walang kasindunong magmahal sa anak, kundi nang sanggol pa’y kusang daragitin
Umakay, magturo sa gawaing dapat ng isang buwetring ibong sakdal sakim

Naririnig ko pa halos hangga ngayon Ang sabi ni ina ako’y natutulog

Palayaw na tawag ng ama kong poon sa bahay na sintang malapit sa bundok,
Noong ako’y batang kinakandong-kandong pumasok ang ibong pang amoy ay abot
Taguring “Floranteng bulaklak kong bugtong” hanggang tatlong legwas sa patay na
hayop

Ito ang ngalan ko mulang pagkabata, Sa sinigaw-sigaw ng ina kong mutya,

Nagisnan sa ama’t inang nag-andukha nasok ang pinsan kong si Epiro mula,
Pamagat na ambil na lumuha-luha ngala’’y Menalipo, may taglay na pana
At kayakap-yakap ng madling dalita. Tinudla ang ibo’t namatay na bigla
Isang araw naming bagong lumalakad, Hanggang sa tingal-in ng sandaigdigan
Ako’y naglalaro sa gitna ng salas, ang mukha ni Pebong hindi matitigan,
May nasok na alko’t biglang sinambilat. Ay sinasagap ko ang kaligayahan
Kupidong d’yamanteng sa dibdib ko’y hiyas handog niyong hindi maramot na parang.

Nang tumuntong ako sa siyam na taon, Aking tinitipon ang ikinakalat

Palaging gawa ko’y mang-aliw sa burol na masayang bango ng mga bulaklak
Sakbat ang palaso’t ang busog ay kalong, inaaglahi ko ang laruang palad
Pumatay ng hayop, mamana ng ibon. Mahinhing amiha’t ibong lumilipad

Sa tuwing umagang bagong naglalatag Kung ako’y mayroong matanaw na hayop

Ang anak ng Araw ng masayang sinag, sa tinitingalang malapit na bundok
Naglilibang ako sa tabi ng gubat, biglang ibibinit ang pana sa busog
Madla ang kaakbay na mga alagad sa minsang tudla ko’y pilit matutuhog
Tanang samang lingkod ay nag-aagawan Dito’y mawiwili sa mahinhing tinig
Unang makarampot ng aking napatay ng nangagsasayang nayadas sa batis
Ang tinik sa dawag ay di dinaramdam taginting ng lirang katono ng awit
Palibhasa’y tuwa ang nakaakay mabisang pamawi sa lumbay ng dibdib

Sukat maigaya sinumang manood Sa tamis ng tinig na kahalak-halak

Sa sinuling-suling ng sama kong lingkod ng nag aawitang masasayang nimpas,
At kung masumpungan ang bangkay ng hayop naanyayahan sampung lumilipad,
Ingay ng hiyawan sa loob ng tumok. Sarisaring ibong agawan ng dilag

Ang laruang busog ay kung pagsawaan, Kaya nga’t sa sanga ng kahoy na duklay
Uupo sa tabi ng matuling bukal, sa mahal na batis na iginagalang
At mananalamin sa linaw ng kristal, ng bulag na hentil, ay nagluluksuhan,
Sasagap ng lamig na iniaalay. Ibong nakikinig ng pag-aawitan.
Aanhin kong saysayin ang tinamong tuwa Ang taong magawi sa ligaya’t aliw,
Ng kabataan ko’y malawig na lubha mahina ang puso’t lubhang maramdamin,
Pag-ibig ni ama’y siyang naging mula, inaakala pa lamang ang hilahil
Lisanin ko yaong gubat na payapa na daratna’y di na matutuhang bathin.

Pagibig anaki’y aking nakilala Para ng halamang lumalaki sa tubig,

Di dapat palakhin ang bata sa saya, daho’y nalalanta munting di madilig
At sa katuwaay kapag mamihasa ikinaluluo’y ang sandalling init
Kung lumalaki’y walang hihinting ginhawa gayon din ang pusong sa tuwa’y maniig.

Sapagkat ang mundo’y bayan ng hinagpis Munting kahirapa’y mamalakhing dala,

Mamamaya’y sukat tibayin ang dibdib dibdib palibhasa’y di gawing magbata,
Lumalaki sa tuwa’y walang patitiis, ay bago sa mundo’y walang kisapmata
Anong ilalaban sa dahas ng sakit? Ang tao’y mayroong sukat ipagdusa
Ang laki sa layaw karaniwa’y hubad,
Sa bait muni’t sa hatol ay salat,
masaklap na bunga ng maling paglingap,
Habag ng magulang sa irog ng anak.

Sa taguring bunso’t likong pagmamahal

Sa isinasama ng bata’y nunukal
Ang iba’y marahil sa kapabayaan
ng dapat magturong tamad na magulang.
 “Ang Tagubilin ng Guro’’
Pinag-ingat ng maestro si Florante sa tiyak na kakabakahin sa oras na makaharap si Adolfo.
Sinabing huwag siyang magpahalata sa batid niyang sila’y magkaaway na lihim ni Adolfo.
Ang mahalaga’y ang gagawing paghahanda ni Florante sa isang napipitong labanan nila ni
Adolfo. Nagpaalam na rin si Florante sa matalik na kaibigang si Menandro. Labis ang
kalungkutan ni Menandro sa pag-alis na iyon ni Florante. Nakita iyon ng maestro na isa ring
amain ni Menandro kaya’t pinahintulutan itong sumama kay Florante sa bayan ng Albanya.
Dumating na ng Albanya sina Florante at Menandro at dali-daling binagtas ni Florante ang
papasok na daan patungo sa kanilang tahanan. Dinatnan niyang maysakit ang amang
lubhang lumala sa pagyao ng asawa nitong kanya naming butihing ina. Hinagkan niya ang
kamay ni Duke Briseo. Nagyakap ng mahigpit ang mag-ama at siya naming pagdating ng
embahador ng Crotona dala ang sulat mula sa hari na humihingi ng saklolo.
246.
Kung ang isalubong sa iyong pagdating
Ay masayang mukha’t may pakitang giliw,
Lalong pag-ingata’t kaaway na lihim
Siyang isaisip na kakabakahin
247.
Dapatwa’t huwag kang magpahalata
Tarok mo ang lalim ng kaniyang nasa,
Ang sasandatahi’y lihim na ihanda,
Nang may ipagtanggol sa araw ng digma
248.
Sa nawikang ito luha’y bumalisbis
At ako’y niyakap na pinakahigpit
Huling tagubilin: Bunso’y katitiis
At hinihintay ka ng maraming sakit
249.
At mumulan mo na ang pakikilaban
sa mundong bayaning punong kaliluhan,
hindi na natapos at sa kalumbayan,
pinigil ang dila niyang nagsasaysay.
250.
Nagkabitiw kaming malumbay kapuwa,
tanang kaesk’wela mata’y lumuluha,
si Menandro’y labis ang pagdaralita
palibhasa’y tapat na kapuwa-bata
251.
Sa pagkakalapat ng balikat naming,
ang mutyang katoto’y di bumitaw-bitaw
hanggang tinulutang sumama sa akin
ng aming maestrong kaniyang amain.
252.
Yaong paalama’y anupa’t natapos,
At pagsasaliwan ng madling himutok,
At sa kaingaya’t gulo ng adiyos!
Ang buntonghininga ay nakikisagot
253.
Magpahanggang daong ay nagsipatnubay
Ang aking maestro’t kasamang iiwan
Umihip ang hangi’t agad nahiwalay
sa Pasig Atenas ang aming sasakyan
254.
Bininit sa busog ang siyang katulad
Ng tulin ng aming daong sa paglayag
Kaya di lumaon paa ko’y yumapak
Sa dalampasigan ng Albanyang s’yudad
255.
Pag ahon ko’y agad nagtuloy sa kinta,
di humihiwalay ang katotong sinta
Paghalik sa kamay ng poon kong ama,
lumala ang sakit dahil kay ina.
256.
Nagdurugong muli ang sugat ng puso
humigit sa una ang dusang bumugso,
nawikang kasunod ng luhang tumulo,
Ay, ama! Kasabay ng bating Ay, bunso!
257. Anupa’t ang aming buhay na mag-ama
nayapos ng bangis ang sing-isang dusa,
kami ay dinatnang nagkakayakap pa
niyong embahador ng bayang Crotona
 ‘’Ang Pinakamamahal na
Bayan ng Albanya’’
Nasa gitna ng panganib ang bayang pinagmulan ng kanyang inang si Prinsesa Floresca, ang
bayang Crotona. Sinasalakay sila ng hukbong pinamumunuan ni Heneral Osmalik ng Persiya
at ng bantog na morong gererong si Aladin. Dahilan upang lumapit si Duke Briseo sa hari ng
Albanya na si Haring Linseo upang humingi ng tulong. Isinama ni Duke Briseo si Florante sa
pagpunta ng palasyo. Agad ipinakilala ng duke ang kanyang bunying anak. At sinabi pa ng
hari na sa kanyang panaginip, ang makisig na lalaki’y kanyang napangarap bilang
tagpagmana ng kanyang setro’t reyno. Noon din ay ginawang heneral ng hukbo si Florante na
sasaklo sa bayan ng Crotona na kinubnob ng moro. Sinabi rin kay Florante na nuno niya ang
hari ng bayang Crotona na kaialngang iligtas at katungkulan niyang ibalik ang dangal at
kapayapaan nito. Tinanggap ni Florante ang malaking hamon ng hari na siya’y gawing
heneral ng hukbo. Tinanggap ni Florante ang malaking hamon ng hari na siya’y gawing
heneral ng hukbo. Pinagplanuhan nila ang mga dapat gawin at pinag-usapan din ang mga
pinagdaanan niyang karanasan sa Atenas sa panahon ng kanyang pag-aaral.
259 Humihinging tulong at nasa pangamba, 263 Kung sa katapanga'y bantog si Aladin,
ang Krotonang Reyno'y kubkob ng kabaka; may buhay rin namang sukat na makitil;
ang puno ng hukbo'y balita ng sigla — iyong matatantong kasimpantay mo rin
Heneral Osmalic na bayani ng Persya. sa kasam-ang palad at dalang hilahil.

260 Ayon sa balita'y pangalawa ito 264 Sagot ni Florante: Huwag ding maparis
ng prinsipe niyang bantog sa sangmundo — ang gererong bantog sa palad kong amis;
Alading kilabot ng mga gerero, at sa kaaway ma'y 'di ko ninanais
iyong kababayang hinahangaan ko. ang laki ng dusang aking napagsapit.

261 Dito napangiti ang Morong kausap, 265 Matanto ni ama ang gayong sakuna —
sa nagsasalita'y tumugong banayad; sa Krotonang Baya'y may balang sumira,
aniya'y Bihirang balita'y magtapat, ako'y isinama't humarap na bigla
kung magtotoo ma'y marami ang dagdag. sa Haring Linceong may gayak ng digma.

262 At saka madalas kilala ng tapang 266 Kami ay bago pang nanakyat sa hagdan
ay ang guniguning takot ng kalaban; ng palasyong batbat ng hiyas at yaman
ang isang gererong palaring magdiwang, ay sumalubong na ang haring marangal,
mababalita na at pangingilagan. niyakap si ama't ako'y kinamayan.
267 Ang wika'y O Duke, ang kiyas na ito 271 Iyong kautangan paroong mag-adya,
ang siyang kamukha ng bunying gerero; nuno mo ang hari sa Bayang Krotona;
aking napangarap na sabi sa iyo, dugo kang mataas at dapat kumita
magiging haligi ng setro ko't reyno.. ng sariling dangal at bunyi sa giyera.

268 Sino ito'y saan nanggaling na siyudad? 272 Sapagkat matuwid ang sa haring saysay,
Ang sagot ni ama ay Bugtong kong anak umayon si ama, kahit mapait man,
na inihahandog sa mahal mong yapak, na agad masubo sa pagpapatayan
ibilang sa isang basalyo't alagad. ang kabataan ko't 'di kabihasaan.

269 Namangha ang hari at niyakap ako. 273 Ako'y walang sagot na naipahayag
Mabuting panahon itong pagdating mo; kundi haring poo't nagdapa sa yakap;
ikaw ang heneral ng hukbong dadalo nang aking hahagkan ang mahal na bakas,
sa Bayang Krotonang kinubkob ng Moro. kusang itinindig at muling niyakap.

270 Patotohanan mong hindi iba't ikaw 274 Nag-upuan kami't saka nagpanayam
ang napangarap kong gererong matapang ng bala-balaki't may halagang bagay,
na maglalathala sa sansinukuban nang sasalitin ko ang pinagdaanan
ng kapurihan ko at kapangyarihan. sa bayang Atenas na pinanggalingan.
 Aralin 15: Pag-ibig sa Unang Pagkikita
Sa gitna ng pakikipagtalamitam ni Florante sa hari ay nakita nito ang
dilag na diyosa at may mala-Venus sa kagandahan. Mahaba ang
nakalugay na buhok at ang mga mata’y mahinhing nakatitig sa kanya.
Nabighani agad si Florante sa kagandahan ni Laura nang ipakilala ni
Haring Linseo ang anak. Pakiwari ni Florante ay ikasisira ng kanyang isip
ang labis na kagandahan ni Laura. Agad niyang ipinagtapat sa hari ang
kanyang matapat na pagsuyo at ang pag-aalinlangan siya’y nababagay
sa puso ng dalaga. Pinahintulutan ng hari ang kanyang paninikluhod at
ipinangakong hindi magiging talusira ang anak na si Laura sakaling ibigin
si Florante.
275 Siyang pamimitak at kusang nagsabog 278 Sa kaligayaha'y ang nakakaayos —
ng ningning ang talang kaagaw ni Benus — bulaklak na bagong hinawi ng hamog;
anaki ay bagong umahon sa bubog, anupa't sinumang palaring manood,
buhok ay naglugay sa perlas na batok. patay o himala kung hindi umirog.

276 Tuwang pangalawa kung hindi man langit 279 Ito ay si Laurang ikinasisira
ang itinatapon ng mahinhing titig; ng pag-iisip ko tuwing magunita,
o, ang luwalhating buko ng ninibig, at dahil nang tanang himutok at luha —
pain ni Kupidong walang makarakip. itinotono ko sa pagsasalita.

277 Liwanag ng mukha'y walang pinag-ibhan 280 Anak ni Linceong haring napahamak
kay Pebo kung anyong bagong sumisilang; at kinabukasan na'ng aking pagliyag;
katawang butihin ay timbang na timbang bakit itinulot, Langit na mataas
at mistulang ayon sa hinhin ng asal. na mapanood ko kung 'di ako dapat?
281 O Haring Linceo, kundi mo pinilit 284 Kung nalalagay ka’y, ang mamatuwirin,
na sa salitaan nati'y makipanig, sa laot ng madlang sukat ipagtaksil,
ng buhay ko disi'y hindi nagkasakit dili ang dangal mo'ng dapat na lingapin,
ngayong pagliluhan ng anak mong ibig! mahigit sa walang kagandaha't ningning?

282 Hindi katoto ko't si Laura'y 'di taksil, 285 Ito ay hamak pa bagang sumansala
aywan ko kung ano't lumimot sa akin!
ng karupukan mo at gawing masama?
Ang palad ko'y siyang alipusta't linsil,
Kung ano ang taas ng pagkadakila,
'di lang magtamo ng tuwa sa giliw.
siya ring lagapak naman kung marapa!

283 Makakapit kaya ang gawang magsukab

sa pinakayaman ng langit sa dilag?
Kagandaha'y bakit 'di makapagkalag
ng pagkakapatid sa maglilong lakad?
Aralin 16: Ang Pangako ng Puso
Sinabi ni Florante na nangungulila pa rin siya sa kanyang ina subalit ang lumbay
na iyon ay pinawi ng pag-ibig na ukol para kay Laura. Nangako si Florante ng tapat
na pagsuyo bagama’t wala siyang maiaalay na yaman at kamaharlikaan. Tatlong
araw siyang nanatili sa palasyo real ng Albanya hanggang sa dumating ang
takdang araw ng kanyang paglisan patungong digmaan sa Crotona. Bago umalis
ay nagkaroon ng pagkakataon na makapag-usap sina Florante at Laura. Muling
nanikluhod si Florante ng pag-ibig kay Laura sabay ang pamamaalam ng binata sa
dalagang nililiyag. Noon tinugon ni Laura ang kanyang pag-ibig sa pamamagitan
ng pabaon na luha. Labis na nanlumo si Florante sapagkat iiwan niya si Laurang
lumuluha para tumungo sa digmaan ngunit ang pabaong luha ni Laura ang higit
na nagpatapang sa kanya. Dumating sila sa Crotona at nakipagdigma. Batid nin
Florante kung hindi sa pabaong pag-ibig ni Laura ay baka nasawi na siya sa labis
na pagdurusa.
286 O bunying gererong naawa sa akin, 290 Tatlong araw noong piniging ng hari
pagsilang na niyong nabagong bituin, sa palasyo real na sa yama'y bunyi
sa pagkakita ko'y sabay ang paggiliw, ay 'di nakausap ang punong pighati
inagaw ang pusong sa ina ko'y hayin! at inaasahang iluluwalhati.

287 Anupa't ang luhang sa mata'y nanagos 291 Dito ko natikman ang lalong hinagpis,
ng pagkaulila sa ina kong irog, higit sa dalitang naunang tiniis;
natungkol sa sinta't puso'y nangilabot, at hinulaan ko ang lahat ng sakit
baka 'di marapat sa gayong alindog. kung sa kahirapan mula sa pag-ibig.

288 Hindi ko makita ang patas na wika 292 Salamat at noong sa kinabukasan,
sa kaguluhan ko't pagkawalandiwa, hukbo ko'y lalakad sa Krotonang Bayan,
nang makiumpok na'y ang aking salita, sandaling pinalad na nakapanayam
anhin mang tuwirin ay nagkakalisya. ang prinsesang nihag niring katauhan.

289 Nang malutas yaong pagsasalitaan 293 Ipinahahayag ko nang wikang mairog,
ay wala na akong kamaharlikaan; nang buntung-hininga, luha at himutok,
kaluluwa'y gulo't puso'y nadadarang ang matinding sintang ikinalulunod
sa ningas ng sintang bago kong natikman. magpahangga ngayon ng buhay kong kapos.
292 Salamat at noong sa kinabukasan, 295 Nguni'y kung ang oo'y 'di man binitiwan,
hukbo ko'y lalakad sa Krotonang Bayan, naliwanagan din sintang nadirimlan;
sandaling pinalad na nakapanayam at sa pagpanaw ko ay pinabaunan
ang prinsesang nihag niring katauhan. ng may hiyang perlas na sa mata'y nukal.

293 Ipinahahayag ko nang wikang mairog, 296 Dumating ang araw ng aking pag-alis,
nang buntung-hininga, luha at himutok, sino ang sasayod ng bumugsong sakit?
ang matinding sintang ikinalulunod Dini sa puso ko'y alin ang hinagpis
magpahangga ngayon ng buhay kong kapos. na hindi nagtimo ng kanyang kalis?

294 Ang pusong matibay ng himalang dikit, 297 May sakit pa kayang lalalo ng tindi
nahambal sa aking malumbay na hibik; sa ang sumisinta'y mawalay sa kasi?
dangan ang kanyang katutubong bait Guni-guni lamang 'di na ang magyari,
ay humadlang, disin sinta koy' nabihis. sukat ikalugmok ng pusong bayani.
298 O nangag-aalay ng mabangong suob
sa dahilang altar ni Kupidong diyos,
sa dusa ko'y kayo ang nakatatarok
noong mangulila sa Laura kong irog!

299 At kung 'di sa luhang pabaon sa akin,

namatay na muna ako bago ko naatim;
dusang 'di lumikat hanggang sa dumating
sa Bayang Krotonang kubkob ng hilahil.
 Aralin 17: Ang Magiting na Mandirigma
Nilusob ng hukbo nina Florante at Menandro ang mga kuta ng
kalaban. Maging si Menandro ai bihasa rin sa pakikipaglaban.
Nasaksihan ni Heneral Osmalik ang kakayahan sa pakikidigma ng
hukbo ni Florante sapagkat ang bawat hanay na sumusugod ay para
lamang mga kawayang tintapyas ng mga ito. Limang oras ang naging
labanan hanggang sa sumuko ang mga kaaway nina Florante.
Napasok na nila ang syudad at sinimulan na nilang tugisi ang mga
tumtakas na kaaway at agwin ang mga itinayong kampo. Sinalubong
sila ng hari ng Crotona matapos ang malaking tagumpay sa digmaan.
Nagsigawan ang mga tao sa ginawang pagpapalaya ng apo ng
Monarka. Pumanhik ng palasyo ang hukbo ni Florante at doon sila
nagpahinga. Muling nanariwa ang alaala ng ina ni Florante ng
makaharap niya ang nuno niyang hari na ama ng kanyang inang si
Prinsesa Floresca. Limang buwan na nanatili ang hukbo ni Florante sa
Crotona upang tiyaking hindi na iot sasalakayin ng hukbo ng mga
moro. Nagpasya na siyang magbalik ng Albanya upang muling
makita anh kasintahang si Laura. Ngunit sa kanilang pagdating ng
Albanya, nakita niya ang nakawagayway na bandila ng mga moro
sapagkat lumulusob na ang mga ito sa pamumuno ng gererong si
Aladin. Natanawan ni Florante na nasa paanan ng bundok ang hukbo
ng mga moro.
300 Kuta'y lulugso na sa bayong madalas 304 Limang oras kaming hindi naghiwalay
ng mga makinang talagang pangwalat, hanggang sa nahapo ang bato ng tapang;
siyang paglusob ko't ng hukbong akibat, nagliksa ang langit nang aking mapatay ...
ginipit ang digmaang kumubkob sa s'yudad. habag sa gererong mundo'y tinakhan.

301 Dito'y ang masidhing lubhang kamatayan 305 Siya nang pagsilid ng pangingilabot
at Parkas Atropos ay nagdamdam-pagal sa kalabang hukbong parang sinasalot
sa paggapas nila't pagkitil ng buhay ng pamuksang tabak ni Menandrong bantog.
ng naghihingalong sa dugo'y naglutang. Ang kampo't biktorya'y napaaming lubos.

302 Makita ng piling Heneral Osmalic

306 Tagumpay na ito'y pumawi ng lumbay
ang aking marahas na pamimiyapis,
ng mga nakubkob ng kasakunaan;
pitong susong hanay na dulo ng kalis,
panganib sa puso'y naging katuwaan,
ang pinto ng s'yudad pagkadaka'y nabuksan.
winahi ng tabak nang ako'y masapit.

307 Sinalubong kami ng haring dakila,

303 Sa kaliwa't kanan niya'y nangalaglag
kasama ng buong bayang natimawa;
mga soldados kong pawang mararahas;
ang pasasalamat ay 'di maapula
lumapit sa aking mata'y nagniningas,
sa 'di magkawastong nagpupuring dila.
Halika, aniya't kita ang maglamas.
308 Yaong bayang hapo't bagong nakatighaw 311 Nagsiakyat kami sa palasyong bantog
sa nagbalang bangis ng mga kaaway, at nangagpahinga ang soldadong pagod;
sa pagkatimawa ay nag-aagawang datapwa't ang baya'y tatlong araw halos
malapit sa aki't damit ko'y mahagkan. na nakalimutan ang gawing matulog.

309 Sa lakas ng hiyaw ng Pamang matabil, 312 Sa ligaya namin ng nuno kong hari,
bibang dugtung-dugtong ay nakikisaliw; nakipagitan din ang lilong pighati;
ang gulong Salamat, nagtanggol sa amin! at ang pagkamatay ng ina kong pili,
dininig sa langit ng mga bituin. malaon nang lanta'y nanariwang muli.

310 Lalo na ang tuwa nang ako'y matatap 313 Dito naniwala ang bata kong loob
na apo ng hari nilang nililiyag; na sa mundo'y walang katuwaang lubos;
ang monarka nama'y 'di munti ang galak, sa minsang ligaya't tali na'ng kasunod —
luha ang nagsabi ng ligayang ganap. makapitong lumbay hanggang matapos.
314 Naging limang buwan ako sa Krotona,
nagpilit bumalik sa Reynong Albanya;
'di sinong susumang sa akay ng sinta,
kundi ang tinutungo'y lalo't isang Laura.

315 Sa gayong katulin ng amin paglakad,

naiinip ako't ang nasa'y lumipad;
aba't nang matanaw ang muog ng s'yudad,
kumutob sa aking puso'y lalong hirap!

316 Kaya pala gayo'y ang nawawagayway

sa kuta'y hindi na bandilang binyagan,
kundi Medialuna't reyno'y nasalakay
ni Alading salot ng pasuking bayan.

317 Ang akay kong hukbo'y kusang pinahimpil

sa paa ng isang bundok na mabangin,
'di kaginsa-ginsa'y natanawan namin,
pulutong ng Morong lakad ay mahinhin.
 Aralin 18: Ang Bayaning Iniibig
Nakita ni Florante ang isang babae na binihag at iginapos ng mga moro.
Laking pangamba niya na si Laura ang bihag na pupugutan ng ulo. Hindi
nag-aksaya ng panahon si Florante at nilusob niya ang mga morong kaaway
para puksain. Matapos iligtas ay tinanggal ni Florante ang takip sa mukha ng
babaing bihag at laking gulat niya nang makita si Laura. Agad na nasambit ni
Laura ang pangalan ng kasintahang si Florante.
Maingat na kinalagan ni Florante ng gapos si Laura. Nakatakdang
pugutan ng ulo si Laura dahil sa pagtutol sa masamang balak ng Emir na
si Aladin. Nalaman ni Florante na bihag din si Haring Linseo at ang
kanyang amang si Duke Briseo kaya’t agad siyang nagpasyang pasukin
ang palasyo upang tuluyang palayain ang Albanya sa mga nanalakay na
moro. Nabawi ng hukbo ni Florante ang kaharian ng Albanya. Agad
tinungo ang bilangguan at pinalaya ang nakabilanggong hari at duke.
Naroon din at kabilang sa mga bihag si Konde Adolfo.
318 Isang binibini ang gapos na taglay 321 Pupugutan dahil sa hindi pagtanggap
na sa damdam nami'y tangkang pupugutan; sa sintang mahalay ng emir sa s'yudad;
ang puso ko'y lalong naipit ng lumbay nang mag-asal-hayop ang Morong pangahas,
sa gunitang baka si Laura kong buhay. tinampal sa mukha ang himalang dilag.

319 Kaya 'di napigil ang akay ng loob 322 Aking dali-daling binalag sa kamay
at ang mga Moro'y bigla kong nilusob; ang lubid na walang awa at pitagan;
palad nang tumakbo at hindi natapos ang daliri ko'y naaalang-alang
sa aking pamuksang kalis na may poot! marampi sa balat na kagalang-galang.

320 Nang wala na akong pagbuntuhang galit, 323 Dito nakatanggap ng luna na titig
sa 'di makakibong gapos ay lumapit; ang nagdaralitang puso sa pag-ibig;
ang takip sa mukha'y nang aking ialis, araw ng ligayang una kong pagdinig
aba ko't si Laura! May lalo pang sakit? ng sintang Florante sa kay Laurang bibig.
324 Nang aking matantong nasa bilangguan
ang bunying monarka't ang ama kong hirang;
nag-utos sa hukbo't aming sinalakay
hanggang 'di nabawi ang Albanyang bayan.

325 Pagpasok na namin sa loob ng reyno,

bilanggua'y siyang una kong tinungo;
hinango ang hari't ang dukeng ama ko
sa kaginooha'y isa si Adolfo.
 Aralin 19: Ang Mapanibughong Puso ni
Adolfo
Matinding pagkatuwa ang naramdaman ng hari dahil sa ginawang
pagliligtas sa hukbo ni Florante sa kahariang Albanya. Habang
nagdiriwang sila sampu ng mga maharlika’t kamahalan ay lihim
namang naninibugho si Konde Adolfo dahil sa tinamong tagumpay at
kapurihan ni Florante. Lalong tumindi ang galit ni Adolfo nang
ipinagbunyi sa buong kahariang Albanya ang tagumpay na iyon at
tanghaling bayaning tagapagtanggol si Florante.Sumidhi ang
panibugho ni Adolfo nang ianunsyo ang pag-iisang dibdib nina
Florante at Laura at ang korona’y nakatakda isalin kay Florante.Ang
galit ni Adolfo na nagmula pa sa panahon ng kanilang pag-aaral sa
Atenas ay nagbunga naman ng masasmang balak na ikapapahamak
ng Kahariang Albanya at ni Florante.
326 Labis ang ligayang kinamtan ng hari
at ng natimawang kamahalang pili;
si Adolfo lamang ang nagdalamhati,
sa kapurihan kong tinamo ang sanhi.
327 Pangimbulo niya'y lalo nang nag-
alab
nang ako'y tawaging Tanggulan ng
S'yudad,
at ipinagdiwang ng haring mataas
sa palasyo real nang lubos na galak.
328 Saka nahalatang ako'y
minamahal
ng pinag-uusig niyang kariktan;
ang Konde Adolfo'y nagpapakamatay
dahil sa korona kay Laura'y makasal.
329 Lumago ang binhing nagmula sa
Atenas
ipinunlang nasang ako'y ipahamak;
kay Adolfo'y walang bagay na
masaklap,
para ng buhay kong hindi nauutas.
 Aralin 20: Ang Pananalakay ng mga Moro
Ilang buwan ang lumipas na namuhay ng tahimik at payapa ang kaharian ng
Albanya.Subalit muling nagbanta ng digmaan ang hukbong Turkong
mangangamkam nang manalakay sila sa mga bayan-bayan .Muling
inatasan ang hukbo ni Florante na tugisin ang mga morong maghahasik ng
lagim.Muling nangamba si Laura sa pag-alis ni Florante lalot’t naudlot ang
kanilang pag-iisang dibdib.Limid sa kaalaman ng lahat ay pain lamang ni
Adolfo ang lahat at ito’y nakipagsabwatan sa mga moro upang muling
umalis ng Albanya ang hukbo ni Florante.Nasupil ni Florante ang hukbo ni
Moramolin subalit nagbabanta naman ng panganib ang hukbo ng mga
Turko para salakayin ang Albanya.
330 'di nag-ilang buwan ang sa reynong tuwa 332 Sapagkat heneral akong inatas
at pasasalamat sa pagkatimawa, ng hari sa hukbong sa Moro'y lalabas;
dumating ang isang hukbong maninira nag-uli ang loob ng bayang nasindak
ng tagaTurkiyang masakim na lubha. puso ni Adolfo'y parang nakamandag.

331 Dito ang panganib at pag-iiyakan 333 Niloob ng Langit na aking masupil
ng bagong nahugot sa dalitang bayan, ang hukbo ng bantog na si Miramolin;
lalo na si Laura't ang kapangambahan siyang mulang araw na ikinalagim
ang ako ay sam-ing palad sa patayan. sa Reynong Albanya ng Turkong masakim.
 Arain 21: Ang Muling Pakikidigma ni
Florante
• Nakipagtuos ang hukbo ni Florante at Menandro. Sunod-sunod na
tagumpay sa digmaan ang tinamo ng hukbo nina Florante at Menandro.
Bawat bayan na kanilang daanan ay napapalayas nila ang mga kaaway na
moro. Dumating ang hukbo nila sa syudad ng Etolya at doon siya
nakatanggap ng sulat mua sa hari ng Albanya na siya’y pinauuwi na.
Iniwan ni Florante ang hukbo sa pamumuno ni Menandro at mag-isang
naglakbay pabalik ng Albanya. Madilim at malalim na ang gabi nang
siya’y dumating sa palasyo. Nabigla at hindi inaasahan ni Florante nang
bigla siyang hulihin. Nakita niya ang may tatlumpong libong sandatahan
na kumubkob sa kahariang Albanya.
334 Bukod dito'y madlang digma ng
kaaway
ang sunud-sunod kong
pinagtagumpayan;
anupa't sa aking kalis na matapang,
labimpitong hari ang nangagsigalang.
335 Isang araw akong bagong
nagbiktorya
sa Etolyang S'yudad na kusang binaka,
tumanggap ng sulat ng aking monarka,
mahigpit na biling umuwi sa Albanya.
336 At ang paninihala sa dala kong
hukbo,
ipagkatiwalang iwan kay Menandro;
noon di'y tumulak sa Etolyang Reyno,
pagsunod sa hari't Albanya'y tinungo.
337 Nang dumating ako'y gabing
kadiliman,
pumasok sa reynong walang agam-
agam;
pagdaka'y nakubkob lLaking kaliluhan
ng may tatlumpung libong sandatahan.
Aralin 22: Ang Tagumpay ng Kataksilan
Sa loob ng palasyo ay hinuli ng mga kawal si Florante na
pinamumunuan ng taksil na si Adolfo. Ni hindi nagawang bunutin ni
Florante ang hawak na sandata at siya’y iginapos kaagad. Dinala siya sa
karsel at doon ibinilanggo. Hindi makapaniwala si Florante nang
matuklasang pinatay ni Adolfo si Haring Linseo at pati ang kanyang
amang si Duke Briseo. Labis-labis ang naramdaman niyang lumbay at
pighati dahil sa madilim na kinahantungan ng kahariang Albanya sa
pagtataksil ni Adolfo.
Nalaman din niya ang nakatakdang pagpapakasal nina Adolfo at Laura
na lalong nagpasidhi ng sakit na nararamdaman. Labing walong araw
siyang ibinilanggo at pinarusahan. Minabuti pa ni Florante na siya’y
mamatay na lamang subalit higit na nagpapahirap ang nais ipadanas sa
kanya ni Adolfo. Hanggang isang gabi ay nagising siyang nakagapos sa
isang malaking puno sa gitna ng madawag na gubat. Dito siya nanaghoy
at nanambitan nang mapait na sinapit ng kanyang buhay, ang paglililo
ni Laura at ang kataksilan at pag-iimbot ni Adolfo na naghasik ng lagim
sa kahariang Albanya.
338 'di binigyang-daang akin pang mabunot 341 Mahigpit kang aba sa mapagpunuan
ang sakbat na kalis at makapamook; ng hangal na puno at masamang asal,
buong katawan ko'y binidbid ng gapos, sapagkat ang haring may hangad sa yaman
piniit sa karsel na katakut-takot. ay mariing hampas ng Langit sa bayan.

339 Sabihin ang aking pamamahangha't lumbay, 342 Ako'y lalong aba't dinaya ng ibig,
lalo nang matantong monarka'y pinatay may kahirapan pang para ng marinig
ng Konde Adolfo't kusang idinamay na ang prinsesa ko'y nangakong mahigpit
ang ama kong irog na mapagpalayaw. pakasal sa Konde Adolfong balawis?

340 Ang nasang yumama't haring mapatanyag 343 Ito ang nagkalat ng lasong masidhi
at uhaw sa aking dugo ang yumakag sa ugat ng kaing pusong mapighati
sa puso ng Konde sa gawang magsukab ... at pinagnasaang buhay ko'y madali
O, napakarawal na Albanyang S'yudad! sa pinanggalingang wala'y masauli.
344 Sa pagkabilanggong labingwalong araw,
naiinip ako sa 'di pagkamatay;
gabi nang hangui't ipinagtuluyan
sa gubat na ito'y kusang ipinugal.

345 Bilang makalawang maligid ni Pebo

ang sandaigdigan sa pagkagapos ko,
nang inaakalang nasa ibang mundo,
imulat ang mata'y nasa kandungan mo.

346 Ito ang buhay kong silu-silong sakit

at hindi pa tanto ang huling sasapit...
Mahahabang salita ay dito napatid,
ang gerero naman ang siyang nagsulit.
 Aralin 23: Ang Sawimpalad na Moro
Si Aladin naman ang nagkwento kay Florante nang mapait na sinapit.
Siya’y taga-Persiya, anak ni Sultan Ali-adab. Nakarating siya sa gubat
kung saan natagpuan si Florante sapagkat tumakas siya sa amang sukab
at sa taksil na kasintahang si Flerida. May limang buwan siyang
naglakbay hanggang sa mapdpad sa gubat na iyon upang aliwin ang
sarili. Ikinuwento ni Aladin ang kanyang kagitingan pagdating sa
pakikidigma dahil hindi siya kaya talunin ninuman. Subalit labis siyang
nalumbay at lumuha dahil sa kasintahang si Flerida.
Ipinadala siya ng amang sultan sa mga digmaan upang ilayo kay Flerida.
Nang matalo siya sa digmaan laban sa Albanya ay agad siyang
ipinabilanggo ng ama at pinapupugutan ng ulo. Sa takdang araw na
siya’y pupugutan ng ulo ay pumasok ang isang heneral sa loob ng
kanyang karsel at sinabing siya’y pinapatawad na subalit kailangan na
niyang lisanin ang Persiya. Mapait sa kalooban na sinunod niya ang utos
ng amang sultan at mula noon ay nagpalabuy-laboy na siya.
347 Ang pagkabuhay mo'y yamang natalastas,
tantuin mo naman ngayon ang kausap;
ako ang Aladin sa Persyang Siyudad,
anak ng balitang Sultang Ali-Adab.
351 Kanilang nilibot ang loob ng gubat,
kahit bahagya na makakitang-landas;
dito sinalita ni Alading hayag
ang kanyang buhay na kahabag-habag.

348 Sa pagbatis niring mapait na luha,

352 Aniya'y Sa madlang gerang dinaanan,
ang pagkabuhay ko'y sukat mahalata ...
'di ako naghirap ng pakikilaban
Ay, ama ko! Bakit? Ay Fleridang tuwa!
para nang bakahin ang pusong matibay
katoto'y bayaang ako'y mapayapa.
ni Fleridang irog na tinatangisan.

349 Magsama na kitang sa luha'y maagnas,

353 Kung nakikiumpok sa madlang prinsesa'y
yamang pinag-isa ng masamang-palad;
si Diana'y sa gitna ng maraming nimpa,
sa gubat na ito'y hintayin ang wakas
kaya at kung tawagin sa Reynong Persya,
ng pagkabuhay tang nalipos ng hirap.
isa si Houries ng mga propeta.

350 Hindi na inulit ni Florante naman,

354 Anupa't pinalad na aking dinaig
luha ni Aladi'y pinaibayuhan;
sa katiyagaan ang pusong matipid;
tumahan sa gubat na may limang buwan,
at pagkakaisa ng dalawang dibdib,
nang isang umaga'y naganyak maglibang.
pagsinta ni ama'y nabuyong gumiit.
355 Dito na minulan ang pagpapahirap 357 Nang gabing malungkot na kinabukasan,
sa aki't ninasang buhay ko'y mautas; wakas na tadhanang ako'y pupugutan,
at nang magbiktorya sa Albanyang S'yudad, sa karsel ay nasok ang isang heneral,
pagdating sa Persya ay binilanggo agad. dala ang patawad na lalong pamatay.

356 At ang ibinuhat na kasalanan ko, 358 Tadhanang mahigpit ay malis pagdaka,
'di pa utos niya'y iniwan ang hukbo; huwag mabukasan sa Reyno ng Pers’ya;
at nang mabalitang reyno'y nabawi mo, sa munting pagsuway buhay ko ang dusa
noo'y hinatulang pugutan ng ulo. sinunod ko't utos ng hari ko't ama.

359 Ngunit sa puso ko'y matamis pang lubha

na tuloy nakitil ang hiningang aba,
huwag ang may buhay na nagugunita
iba ang may kandong sa langit ko't tuwa.
 Aralin 24: Ang Tinig sa Gubat
Naglilibot sa kagubatan sina Florante at Aladin nang marinig nila ang dalawang
tinig ng babae na paanas na nag-uusap. Nagkukwento si Flerida kay Laura kung
papaano siyang napadpad sa kagubatang iyon. Nakiusap si Flerida kay Sultan Ali-
Adab na huwag papugutan ng ulo ang kasintahang si Aladin. Pumayag ang sultan
kapalit sa pagpayag ni Flerida na magiging asawa nito. Walang nagawa si Flerida
kung hindi ang sumang-ayon sa utos ng hari para makaligtas si Aladin. Sa tuwa ng
sultan ay agad iniutos na pakawalan si Aladin ngunit agad ding palayasin ng
Persiya. Matinding lumbay ang idinulot kay Flerida nang paglisan ni Aladin na
halos umubos sa lahat ng kanyang luha.
360 May anim na ngayong taong walang likat 363 Ano'ng gagawin ko sa ganitong bagay?
Ang sinta ko kaya'y hayaang mamatay?
nang nilibut-libot na kasama'y hirap,
Napahinuhod na ako't nang mabuhay
napatigil dito't sila'y may namatyag,
ang prinsipeng irog na kahambal-hambal!
nagsasalitaan sa loob ng gubat.

364 Ang 'di nabalinong matibay kong dibdib

361 Napakinggan nila'y ganitong saysay:
ng suyo ng hari, bala at paghibik,
Nang aking matatap na pupugutan
naglambot na kusa't kumain sa sakit
ang abang sinta kong nasa bilangguan,
at nang mailigtas ang buhay ng ibig.
nagdapa sa yapak ng haring sukaban..

365 Sa tuwa ng hari, pinawalan agad

362 Inihinging-tawad ng luha at daing
dahil ng aking luhang pumapatak;
ang kaniyang anak na mutya ko't giliw;
datapuwa't tadhanang umalis sa s'yudad
ang sagot ay kundi kusa kong tanggapin
at sa ibang lupa'y kusang mawakawak.
ang pagsinta niya'y 'di patatawarin.

366 Pumanaw sa Persya ang irog ko't buhay

na hindi man kami nagkasalitaan;
tingni kung may luha akong ibubukal
na maitutumbas sa dusa kong taglay!
 Aralin 25: Tapat na Pagsuyo

Itinakda ang araw ng kasal nina Sultan Ali-Adab at Flerida kasabay nang

paggagayak sa buong palasyo. Hindi maaatim ni Flerida ang gagawing

pagpapakasal sa ama ng lalaking iniibig kaya’t nagpasya siyang takasan ito.

Tumakas si Flerida sa pamamagitan ng bintana ng palasyo. Nagkubli siya sa dilim

na suot ang damit mandirigma upang siya’y hindi mapansin ninuman. Mula nang

siya’y makatakas kay Sultan Ali-Adab ay hinanap na niya si Aladin. Kung saan-

saang pook siya napadpad, kung ilang gubat na ang kanyang napuntahan hanggang

sa makarating siya sa kagubatang iyon at nasaksihang pinagtatangkaang halayin ng

isang lalaking sukab si Laura. Hindi nagdalawang isip si Flerida na iligtas si Laura

sa kamay ng buhong na si Adolfo.

367 Nang iginaganya sa loob ng reyno
yaong pagkakasal na kamatayan ko,
aking naakalang magdamit-gerero
at kusang magtanan sa real palasyo.

368 Isang hatinggabing kadilimang lubha,

lihim na naghugos ako sa bintana;
walang kinasama kung hindi ang nasa —
matunton ang sinta kung nasaang lupa.

369 May ilan nang taon akong naglagalag

na pinapalasyo ang bundok at gubat;
dumating nga rito't kita'y nailigtas
sa masamang nasa niyong taong sukab