BARAYTI NG WIKA

ANO ANG BARAYTI NG WIKA?

Nagkakaroon ng barayti ng wika dahil sa

pakikipaugnayan ng tao sa kapwa tao mula sa ibang
lugar na may naiibang kaugalian at wika. Mula sa pag-
uugnayang ito ay may nalilinang na wikang may
pagkakaiba sa orihinal o istandard na pinagmulat nito
(Paz, et. al. 2003)
 BARAYTI NG WIKA:
1. DAYALEK - Ito ang barayti ng wikang ginagamit ng
partikular na pangkat ng mga tao mula sa isang partikular na
lugar tulad ng lalawigan, rehiyon, o bayan.
 Gumagamit ang mga tao ng isang wikang katulad ng sa iba
pang lugar subalit naiiba ang punto o tono, may magkaibang
katawagan para sa iisang kahulugan, iba ang gamit na salita
para sa isang bagay, o magkakaiba ang pagbuo ng
pangungusap na siyang nagpapaiba sa dayalek ng lugar.
 3 URI NG DAYALEK:
A. Dayalek na heograpiko (batay sa espasyo)
B. Dayalek na Tempora (batay sa panahon)
C. Dayalek na Sosyal (batay sa katayuan)
 Halimbawa:
 Bakit? – Tagalog Bakit ga? – Batangas
 Bakit ah? – Bataan Bakit ngay? – Ilocos
 Bakit ei? - Pangasinan
 BARAYTI NG WIKA:
2. IDYOLEK - Kahit na iisa ang wika ay may natatanging
paraan ng pagsasalita ang bawat isa. Lumulutang ang mga
katangian at kakanyahang natatangi ng taong nagsasalita.
 Walang dalawang taong nagsasalita ng isang wika ang
bumibigkas nito nang magkaparehong-magkapareho.
 HALIMBAWA:
 Magandang Gabi Bayan – Noli De Castro
 Ito ang inyong Igan – Arnold Clavio
 Hindi naming kayo tatantanan – Mike Enrique
 BARAYTI NG WIKA:
3. SOSYOLEK - na minsan ay tinatawag na “Sosyalek”
Ito ay pansamantalang barayti lamang. Ito ay uri ng wika
na ginagamit ng isang partikular na grupo. Ang mga
salitang ito ay may kinalaman sa katayuang sosyo
ekonomiko at kasarian ng indibidwal na gumagamit ng
mga naturang salita.
 HALIMBAWA:
KARANIWAN GAY LINGO
Sosyal Churchill
Hindi Sumipot Indiana Jones
Malaki Bigalou
Pahingi Givenchy
Walang itsura Wa facelak
 BARAYTI NG WIKA:
4. ETNOLEK- Isang uri ng barayti ng wika na
nadebelop mula sa salita ng mga etnolonggwistang grupo.
Dahil sa pagkakaroon ng maraming pangkat etniko
sumibol ang ibat ibang uri ng Etnolek. Taglay nito ang
mga wikang naging bahagi nang pagkakakilanlan ng
bawat pangkat etniko.
 HALIMBAWA:
Vakuul – tumutukoy sa mga gamit ng mga ivatan na pantakip
sa kanilang ulo tuwing panahon ng tag-init at tag-ulan
Bulanim – salitang naglalarawan sa pagkahugis buo ng buwan
Laylaydek Sika – Salitang “iniirog kita” ng mga grupo ng
Kankanaey ng Mountain Province
Palangga – iniirog, sinisinta, minamahal
Kalipay – tuwa, ligaya, saya
 BARAYTI NG WIKA:
5. EKOLEK- Barayti ng wika na kadalasang
ginagamit sa loob ng ating tahanan. Ito ang mga
salitang madalas na namumutawi sa bibig ng mga
bata at mga nakatatanda, malimit itong ginagamit sa
pang araw-araw na pakikipagtalastasan.
 HALIMBAWA:
 Palikuran – banyo o kubeta
 Silid tulogan o pahingahan – kuwarto
 Pamingganan – lalagyan ng plato
 Pappy – ama/tatay
 Mumsy – nanay/ina
 BARAYTI NG WIKA:
6. PIDGIN- Ito ay barayti ng wika na walang pormal
na estraktura. Ito ay binansagang “nobody’s native
language” ng mga dayuhan. Ito ay ginagamit ng
dalawang indibidwal na nag uusap na may dalawa ring
magkaibang wika. Sila ay walang komong wikang
ginagamit. Umaasa lamang sila sa mga “make-shift” na
salita o mga pansamantalang wika lamang.
 HALIMBAWA:
 Ako kita ganda babae. (Nakakita ako ng magandang babae.)
 Kayo bili alak akin. (Kayo na ang bumili ng alak para sa
akin.)
 Ako tinda damit maganda. (Ang panindang damit ay
maganda.)
 Suki ikaw bili akin ako bigay diskawnt. (Suki, bumili ka na ng
paninda ko. Bibigyan kita ng diskawnt.)
 BARAYTI NG WIKA:
7. CREOLE- mga barayti ng wika na nadebelop dahil sa
mga pinaghalo-halong salita ng indibidwal, mula sa
magkaibang lugar hanggang sa ito ay naging
pangunahing wika ng partikular na lugar. Halimbawa dito
ay pinaghalong salita ng Tagalog at Espanyol (ang
Chavacano), halong Arican at Espanyol (ang Palenquero),
at ang halong Portuguese at Espanyol (ang Annobonese).
 HALIMBAWA:
 Mi nombre – Ang pangalan ko
 Di donde lugar to? – Taga saan ka?
 Buenas dias – Magandang umaga
 Buenas tardes – magandang hapon
 Buenas noches – Magandang gabi
 BARAYTI NG WIKA:
8. REGISTER- minsan sinusulat na “rejister”, ito
ay barayti ng wikang espisyalisadong ginagamit ng
isang partikular na domeyn. Ito ay may tatlong uri
ng dimensyon.
 TATLONG URI NG DIMENSION:
a.) Field o larangan – ang layunin at paksa nito ay
naayon sa larangan ng mga taong gumagamit nito.
b.) Mode o Modo – paraan kung paano isinasagawa
ang uri ng komunikasyon.
c.) Tenor – ito ay naayon sa relasyon ng mga nag-
uusap.
 HALIMBAWA NG REGISTER:
 Mga salitang jejemon
 Mga salitang binabaliktad
 Mga salitang ginagamit sa teks
 Mga salitang ginagamit ng mga iba’t-ibang
propesyon gaya ng mga doctor
Ang wika ay makapangyarihan, ito ay nagsisilbing
tulay tungo sa pagkakaunawaan 7at nagbibigay ito ng
kapayapaan at katahimikan.
Pero ito rin a pwedeng magdulot ng polarisasyon o ang
pagtanaw ng mga iba’t-ibang bagay sa magkakasalungat
na paraan, na pwedeng lumikha ng hidwaan dahil sa
maling paggamit ng mga salita. Tunay nga na ang wika
ay buhay.