BİYOLOJİK SAVAŞ

Biyolojik Savaş,Biyolojik
Terör,Biyolojik
Silahlar,Biyolojik Savunma
 Biyololojik Savaş
Tanımı
Biyolojik savaş;
İnsan,evcil hayvan
ve faydalanılan bitkilerde ölüm veya zarar meydana
getirmek,malzemeyi hasara uğratmak amacıyla
mikroorganizmaların veya bunların
toksitlerinin(zehirlerinin) kasten kullanılmasıdır.
Biyolojik savaş maksadıyla kullanılan maddelere genel
olarak “BİYOLOJİK SAVAŞ MADDESİ”veya
“BİYOLOJİK AJAN”adı verilmektedir.
 Biyolojik Savaşın Amacı ve
Kapsamı
*Kapsam:Dedeksiyon ve savunma,bulaşma ve
bağışıklık ;yayma yöntemleri,
insanlara,hayvanlara,bitkilere ve maddelere
zararlı biyolojik maddelerin muhtemelen
nasıl kullanılacağı, biyolojik silah sistemine
nasıl uygulanacağı ve düşmanın biyolojik
taarruzuna karşı biyolojik savunmanın
teknik yöntemleri hakkındaki bilgileri
kapsar.
Biyolojik Savaşın Amacı ve
Kapsamı
• Biyolojik Savaşın
Amacı:Düşmanın savaş
etme yeteneğini, dolaylı
olarak veya doğrudan
doğruya azaltmaktır.Bu
amaca insanın insanlara
saldırması suretiyle
ulaşılabilir.Aynı zamanda,
etkinlere, ehlileştirilmiş
hayvanlara veya ikmal
maddelerine saldırıp,
destek olanaklarını
sınırlamak suretiyle dolaylı
olarak da ulaşılabilir.
Biyolojik Savaşın Tarihçesi

• . Büyük salgın hastalıklar tarih boyunca orduları ve

hatta bütün insanlığı kemiren felaketler halinde
süregelmektedir. Bu nedenle asker her savaş
alanında, düşmandan başka hastalıkla da savaşmak
zorunda kalmıştır. Tarih boyunca hastalıkların bir
çok savaşın neticesi üzerinde etken olduğu
görülmüştür. Örneğin: İSPARTALILARLA
ATİNALILAR arasında 27 yıl devam eden
"PELEPONEZ" savaşları çıkan "TİFÜS" salgını
neticesi son bulmuştur. Yine 16 ve 17. yüzyıllarda
yapılan Avrupa savaşlarında kara ölüm denen
"VEBA" hastalığı, savaşın son bulmasını
sağlamıştır.
Biyolojik Savaşın Tarihçesi

• Ortaçağda bir çok milletlerin vebadan ölmüş

insanların cesetlerini düşman su kaynaklarına
veya mancınıklarla düşman kaleleri içerisine
atmak suretiyle hastalık bulaştırdıklarına dair
belgeleri tarihi dokümanlarda görmekteyiz.
 Biyolojik Savaşın Önemi
• NBC silahlan arasında en az tanınanı
biyolojik silahlardır. Biyolojik silahlar
bugüne kadar önemli savaş silahı olarak
kullanılmamış olmakla beraber bütün dünya
ülkelerince "biyolojik silahlar" geleceğin
silahı olarak kabul edilmekte ve gerekli
önem verilmektedir. Çeşitli ülkelerin
biyolojik savaş laboratuarlarında çok büyük
bir gizlilik içerisinde yeni biyolojik silahlar
geliştirilmekte ve imal edilmektedir.
 Kuşadasıdan
• Doğal beslenme uzmanları olun.
• Yiyecek ve içeçeklerinizin içindeki katkı maddelerini
çok iyi araştırın.
• Sivil savunma uzmanları olun.
• Kesintisiz ve sağlıklı iletişim yolları üzerinde
araştırmalar yapın.
• Kendinizi, genç ya da ihtiyar, kadın ve erkek ayırımı
yapmadan, suni mazeretler üretmeden her gün, her
an eğitin ve sürekli geliştirin.

M.N.C.
 Silah olarak kullanılabilecek biyolojik ajanların
başlıcaları şunlardır; Bakteriler, Virüsler, Riketsialar,
Klamidyalar, Mantarlar, Toksinlerdir.

             
      Literatürde çok sayıda biyolojik savaş ajanı bilinmektedir.
Ancak bunlar arasında en önemlileri şunlardır; Bacillus Anthraksis
(Şarbon Etkeni), Botulinum Toksinleri (Konserve Zehiri), Brucelloz
(“Malta Humması” Etkeni), Vibrio Cholera ( Kolera Etkeni),
Clostridium Perfirenges (Gazlı Gangren Etkeni), Salmonella Typhi
(Tifo Etkeni), Psoudomanas Psoudomallei (Melioidozis hastalığı
Etkeni), Psoudomanas Mallei (Ruam hastalığı Etkeni), Yersinia
Pestis (Veba Etkeni)dir. Ayrıca Francisella tularensis (Tularemi
Etkeni), Coxiella Burnetti ( Q Ateşi Etkeni), Smallpox Virüs (Çiçek
Hastalığı Etkeni), Congo-Crimean Hemorajik Ateşi Virüsü, Ebola
Virüsü, Stafilokoksik Enterotoksin B Rift Valley Ateşi Virüsü,
Trichothecene Mycotoxins Venezüella At Ensefaliti, Kriptokokoz,
Kokoidomikozlar, Plazmodium vivax (Sıtma Etkeni), Risin
(Keneotundan elde edilir), Saxitoksin (predominant olarak doğada
deniz dinoflajellileri tarafından üretilir) etkenlerde önemlidir
Biyolojik Savaş Maddelerinin
Sınıflandırılması
• Biyolojik Savaş Maddelerinin Sınıflandırılması :.   
Mikrobiyoloji Yönünden
Sınıflandırılması:
a. Bakteriler
b. Riketsialar
c. Virüsler
d. Funguslar
e. Protozoalar
 Hedeflerine Göre Sınıflandırılması:
I. Anti Personel Savaş Maddeleri (İnsanlara Karşı)
a. Bakteriler : İnsanda görülen önemli bakterisel
hastalıklar arasında; Kızıl, bel soğukluğu, difteri,
tüberküloz, tetanoz, çeşitli zatürreler, tifo, veba,
kolera, dizanteri hastalıkları görülür.
b. Riketsialar : Tifo, tifüs ve lekeli humma gibi
önemli hastalıklara yol açarlar.
c. Virüsler : Virüslerin sebep olduğu önemli insan
hastalıkları salgın grip, çocuk felci, kuduz,
karasanlık, kabakulak, kızamık hastalığıdır.
d. Funguslar : Koksidioidomikosis, Histoplasmosis
ve Nokardiosis insanları etkileyen fungal
hastalıklardır.
Biyolojik Savaş Maddelerinin
Sınıflandırılması

İnsanlara karşı kullanılan biyolojik

savaş maddeleri, doğrudan
doğruya insanlara karşı etkili
olup, hastalık yoluyla ölüme veya
halsizliğe sebebiyet verme
ölçülerine göre ayrılırlar.
Biyolojik Savaş Maddelerinin
Sınıflandırılması

İnsanlara karşı kullanılan biyolojik

savaş maddeleri, doğrudan
doğruya insanlara karşı etkili
olup, hastalık yoluyla ölüme veya
halsizliğe sebebiyet verme
ölçülerine göre ayrılırlar.
 Biyolojik Savaş Maddelerinin
Sınıflandırılması
III.Bitkilere Karşı Kullanılan Biyolojik Savaş
Maddeleri : Bitkilere karşı kullanılan biyolojik
maddeler, bitkilerde hastalık ve zarara yol
açan canlı organizmalar olup, düşman
tarafından maksatlı olarak yiyeceklere veya
ekonomik olarak değerli ekinlere karşı
kullanılıp, bir milletin saldırıya dayanma
gücünün zayıflanmasına yol açalabilirler.
Örneğin 1. Dünya savaşında patates bitkisinin
hastalık sonucu üçte birinin yok olması
Almanya'nın mağlubiyet nedenlerinden biri
olmuştur. Çünkü patates Almanların savaş
zamanı en önemli yiyecek maddelerinden biri
idi.
Biyolojik Savaş Maddelerinin
Sınıflandırılması

Bitkilere karşı kullanılan biyolojik savaş

maddeleri: Funguslar (mantarlar) bakteriler,
virüsler, parazitler ve haşerelerdir. Bunlar
bitkilerde aşağıdaki hastalıkları meydana
getirirler. Hububatta, şap, küf, pas hastalığı,
patates çatlaması, tütün mozaik hastalığı,
şeker pancarı yaprakları kıvırcık hastalığı,
patates çürümesi, yonca solgunluğu ve bazı
ürünlerde görülen güney samı gibi
hastalıklara neden olurlar.
 Biyolojik Savaş Maddelerinin
Sınıflandırılması
IV. Savaş Maddeleri Teçhizata Karşı Kullanılan
Biyolojik : Teçhizata karşı kullanılan biyolojik
maddeler biyolojik teçhizatı bozan, bazı
kısımlarının kırılmasına neden olan
organizmalardır. Bu amaçla kullanılan
biyolojik ajanlardan FUNGUSLAR, binalara,
kauçuktan yapılan maddelere, deri işlerine ve
giyecek maddelerine karşı zararlıdır. Bazı
bakteriler, petrol ürünlerini enerji kaynağı
olarak kullanmak suretiyle yakıt ve petrol
hatlarını tıkayabilecek artıklar meydana
getirebilirler. Bazı bakteriler metallerde
delikler açılmasına olanak verecek kadar
yüksek asitli bileşimler üretebilirler.
 Biyolojik Savaş Maddelerinin
Genel Özellikleri
• Biyolojik Savaş Maddelerinin Genel
Özellikleri     
A. Mikrobiyolojik Yönden Özellikleri :
B. Bulaşabilirlik : Mikropların çeşitli ortamlarda
hastalık meydana getirebilme yeteneğidir.
C. Zehirlilik : Mikroorganizmanın hastalık yapma
yeteneği, vücudun mukavemet mekanizmasını
yenme veya kırma kabiliyetidir.
D. Yaşama Kabiliyeti : Biyolojik maddeler, yaşayan
organizmalar olduğundan çoğu çevre koşullarından
büyük ölçüde etkilenirler. Mikroorganizmaların
kullanıldıkları ortamda yaşamasını devam ettirmesi
gereklidir aksi taktirde istenen amaca ulaşılamaz.
Biyolojik Savaş Maddelerinin
Genel Özellikleri

*Askeri Yönden Özellikleri :

*İhtiyacın Çok Az Maddelerle
Karşılanabilmesi : Biyolojik silah
sistemleri, kullanılan maddelerin canlı
olduğu yegane sistemlerdir. Hastalık
temin etmek için sadece çok az
sayıda mikroorganizmaya gerek
vardır.
Biyolojik Savaş Maddelerinin
Genel Özellikleri

*Geniş Alana Etki Edilebilme : Biyolojik silah

sistemleri, diğer silahlara oranla daha büyük
sahalara etki edebilirler.
*Hava Durumuna Bağımlılık : Biyolojik bir
maddenin püskürtülmesine etki eden 4 önemli
hava durumu vardır: "GÜNEŞ IŞIĞI"
"HAVADAKİ NEM ORANI" "RÜZGAR" "HAVA
STABİLİTESİ". Güneş ışığı, biyolojik
maddelerin çoğuna karşı öldürücüdür. Bu
yüzden biyolojik taarruzların çoğu gece yapılır.
Biyolojik Savaş Maddelerinin
Genel Özellikleri

*Havadaki Nem Oranı: Biyolojik madde

optimum nem oranına sahiptir. Bu
optimum nem oranından sapma
derecesi olursa aerosolun bozulma
ölçüsüne etki eder. Rüzgar hızları
normal olarak 8-18 net (15 -33 km/s )
arasındadır.
Biyolojik Savaş Maddelerinin
Genel Özellikleri

*Geciktiren Etki : Biyolojik maddeler hemen

zayiata yol açmazlar. Bir kuluçka dönemi
geçirirler çoğalırlar,
*Yaygınlık : Sığınak gibi yerler, diğer silah
sistemleri için koruyucu özellik taşımasına
rağmen biyolojik madde bulaşmış bir canlı
sığınağa girdiği an diğer insanları da etkiler.
Kapalı yerde biyolojik silah daha etkilidir.
Biyolojik Savaş Maddelerinin Genel
Özellikleri
*Tahrip Edici Değildir : Yapı ve tesisler
biyolojik bir taarruz meydana
geldiğinde bir zarar görmeyeceğinden
tümüyle tahrip edici değildir.
Biyolojik Savaş Maddelerinin Genel
Özellikleri
*Keşfedilmesi Güçtür : Biyolojik savaş
maddelerinin varlıkları beş duyunun
hiçbiri ile keşfedilemez. Sadece özel
cihazlarla tespiti mümkündür.
Biyolojik Savaş Maddelerinin
Genel Özellikleri

*Yapımları Kolaydır : Biyolojik savaş

maddeleri toplu zayiat silahlarının en
ucuz olanıdır. Eczacılık ve içki sanayii
olan bir ülke biyolojik savaş
maddelerini imal edebilir.
Biyolojik Savaş Maddelerinin
Genel Özellikleri

*Etkilerinin Şiddeti : Biyolojik silahlar

öldürücü olabilir veya olmayabilir.
Öldürücü maddeler hassas insanlarda
ölüme neden olabilir.
Biyolojik Savaş Maddelerinin
Genel Özellikleri

• * Retroaktivite Tehlikesi : Kullanılan

biyolojik ajanın kullanılan taraf için de
tehlike yaratmasıdır. Onun için
biyolojik silahı kullanacak taraf
önceden tedbirini almak zorundadır.
 Biyolojik Ajanlanlarda Aranan
Özellikler
a. Üretimleri kolay ve ucuz olmalıdır,
b. Depolama şartlarına ve dış şartlara dayanıklılıkları
fazla olmalıdır,
c. Enfeksiyon yetenekleri fazla olmalı ve salgın
yapabilmelidirler,
d. Hastalık yapma yeteneği yüksek olmalıdır,
e. Vücuda çeşitli yollardan özellikle solunum yoluyla
girmelidir,
f. Kuluçka devreleri genellikle kısa olmalıdır,
g. Teşhis ve tedavileri güç olmalı ve zaman almalıdır,
h. Retroaktivite tehlikesi önlenmiş olmalıdır.
 Biyolojik Ajanların Vücuda
Giriş Yolları
a. Solunum sistemi yolu,
b. Sindirim sistemi yolu,
c. Deri yolu,
d. Tenasül organları yolu,
e. Göz konjiktivaları yoludur.
Biyolojik Savaş Maddelerinin
Atılma ve Yayılma Yöntemleri

• Atılma ve Yayılma : Bir biyolojik maddenin

canlı ve öldürücü durumda insan hayvan ve
bitkileri etkileyecek şekilde maksatlı olarak
bırakılması anlamını taşır. Yayılma yöntemleri,
projelerin, enfeksiyon meydana getirmek üzere
vücuda girdikleri başlıca üç giriş noktasının
varlığı ile ilgilidirler. Bu noktalar solunum
sistemi, deri ve sindirim sistemidir. Ayrıca
biyolojik ajanların yayılmasında etkili bir
yöntem de sabotaj yoludur.
 Biyolojik Savaş
Maddelerinin Atılma ve
Yayılma Yöntemleri
*Aerosol Solunum Yöntemi : Solunum
sisteminin bir biyolojik maddeye maruz
kalması, biyolojik maddenin bir aerosol
ile yayılması suretiyle sağlanır. Aerosol,
sıvı ve katı olabilen, çok küçük
parçalara ayrışabilen ve bir gaz
ortamında tutulan partiküllerden
meydana gelir, bilinen aerosol örnekleri
toz, sis ve dumandır.
 Biyolojik Savaş Maddelerinin Atılma ve
Yayılma Yöntemleri

*Artropod Vektörü - Deri Yöntemi : Biyolojik

maddenin uygulanmasında kullanılabilen ikinci
giriş noktası deridir. Deriye nüfus etmeyi bir
taşıyıcı (artropod vektörü) sağlar. Bu haşereler
her çeşit mikroorganizmaları insanlara,
hayvanlara ve bitkilere aktarmaya
muktedirdirler. Bu böceklere "ARAKONAKCI"
veya "vektör" denir. Sivrisinekler, kara at
sineği, pireler, bitler, kene ve peynir kurtları
örnek olarak sayılabilirler.
 Biyolojik Savaş Maddelerinin Atılma ve
Yayılma Yöntemleri 

A. Sinsi Yöntem (Sabotaj)

: Sabotaj bir insan
tarafından, bir
maddenin hedefe
doğrudan doğruya
uygulanmasıdır,
biyolojik maddelerin
sinsice kullanılması
da, en başta solunum
sistemine ikinci olarak
da sindirim sistemine
uygulanabilir
 Biyolojik Savaş Maddelerini
Atma Vasıtaları
a. Füzeler,
b. Roketler,
c. Uçaklar,
d. Toplar,
e. Havan topları,
f. Bombalar,
g. Mayınlar,
h. Serbest balonlar
i. Jeneratör,
j. Püskürtme Tanklarıdır.
 Biyolojik Savaş Maddelerinin Atılma ve
Yayılma Yöntemleri 

A. Sinsi Yöntem (Sabotaj)

: Sabotaj bir insan
tarafından, bir
maddenin hedefe
doğrudan doğruya
uygulanmasıdır,
biyolojik maddelerin
sinsice kullanılması
da, en başta solunum
sistemine ikinci olarak
da sindirim sistemine
uygulanabilir
 Biyolojik Savaş Maddelerini
Atma Vasıtaları
a. Füzeler,
b. Roketler,
c. Uçaklar,
d. Toplar,
e. Havan topları,
f. Bombalar,
g. Mayınlar,
h. Serbest balonlar
i. Jeneratör,
j. Püskürtme Tanklarıdır.
 Biyolojik Savaş Maddelrinin
Tespiti
a. Uçaklardan püskürtme ve duman şeklinde bir
şeyler atıldığı görüldüğünde,
b. Patlama sesi az olan mermi ve bombalar
kullanıldığında,
c. Herhangi bir püskürtme cihazının faaliyeti
görüldüğünde,
d. Havada dolaşan şüpheli balonlar görüldüğünde,
e. Sebebi bilinmeyen sis ve duman görüldüğünde,
f. Etrafta kırılabilen şişelerin tespitinde,
 Biyolojik Savaşa Karşı
Savunma
• Biyolojik savaş maddelerinin etkilerini
azaltmak veya yok etmek amacı ile alınan
önlemlerin tümüne "BİYOLOJİK
SAVUNMA" denir. Ülkemizde biyolojik
taarruza karşı yeterli bir savunma
uygulayabilmek için bazı kurumlara
yükümlülükler getirilmiştir bunlar,
 Biyolojik Savaşa Karşı
Savunma
A. Sağlık Ve Sosyal Yardım Bakanlığı : Barışta ve savaşta ulusun
sağlığının korunması, biyolojik ve bakteriyolojik savaş etkenlerine
karşı savaşın sorumluluğu, Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı'na
aittir.
B. Tarım Orman ve Köy İşleri Bakanlığı : Bitki ve hayvanlar
arasında ortaya çıkabilecek hastalıklara karşı alınacak
önlemlerden ve tedavi çalışmalarından Tarım Orman ve Köy İşleri
Bakanlığı sorumludur.
C. İçişleri Bakanlığı : İçişleri Bakanlığı, Sivil Savunma Genel
Müdürlüğü'nce kurulan Sivil Savunma Örgütündeki ünitelerin
görevleri kısaca şöyle özetlenebilir.
 Biyolojik Savaşa Karşı
Savunma
a. Radyolojik savunma teşkilatının en alt ünitesi olan
"GÖZETLEME POSTALARI" barışta ve savaşta
NBC konularıyla ilgili keşif, gözetleme ve
kıymetlendirme hizmetlerini sağlar. Biyolojik
numuneler alarak laboratuarlara gönderir.
b. Şehir ve kasaba teşkillerinden "Korunma
Kılavuzları", bölgelerinde çıkan hastalıkları bağlı
oldukları idare merkezlerine bildirirler.
Biyolojik Savaşa Karşı Savunma  
a. Hassas bölge, sabit ya da seyyar idare
merkezlerinin "İLMİ HABER ALMA KISMI"
kirletilmiş araziye keşif ekipleri göndererek
örnekler toplatır. Bu örnekleri biyolojik alanların
tespiti için laboratuarlara gönderir.
b. Hassas bölgeler dışındaki şehir ve kasabalarda
ilkyardım ve ambulans servisleri; NBC
maddelerini tespit ve buna göre halkın hareket
tarzını tayin ederek ilgili makamlara bilgi verir.
c. Biyolojik savaş maddeleri ile kirletilmiş arazinin
sınırlanması ve kontrol altına alınması görevi,
emniyet ve trafik servisince yerine getirilir.
 Biyolojik Savaşa Karşı
Savunma
D. Daire ve Müesseselerde Kurulan Sivil Savunma
Teşkillerinin Görevleri :
a. Kontrol Merkezi ve Karargah Servisi : NBC tehlikelerine ait
haberleri değerlendirir ve müesseseye yayar.
b. Emniyet ve Kılavuzluk Servisi : NBC maddeleri ile bulaşık
sahaları sınırlandırır.
c. İlkyardım ve Sosyal Yardım Servisleri : Bir biyolojik taarruz
sonucu hastalık ortaya çıkarsa, hastalarla ilgilenme görevi
verilmiştir.
E. İl ve İlçe Mülki İdare Amirleri : İl ve ilçelerde sivil savunma
örgüt ve faaliyetlerinden mülki idare amirleri doğrudan
sorumludur.
Biyolojik Savunma Yöntemleri

A.Aktif Savunma Tedbirleri :

A.Aktif savunmanın amacı, biyolojik savaş
taarruzlarını önlemektir. Aktif savunma tedbirleri
şunlardır.
a. Düşmanın Biyolojik Tesislerinin İmhası :
Düşmanın biyolojik araştırma, geliştirme ve üretim
tesislerinin, stoklarının yok edilmesi durumudur.
b.Düşman Silah Sistemlerinin Durdurulması :
Düşman taarruzları önlenir veya taarruzların
etkinliği azaltılır. Sınır kapılarından girişler sıkıya
alınır.
Biyolojik Savunma Yöntemleri
A. Pasif Savunma Tedbirleri :
*Başarılı bir biyolojik taarruzun neticesi
ortaya çıkan zayiatı azaltmak veya en az
düzeyde tutmaktır. Pasif savunma
tedbirleri 3 safhaya ayrılır:
 Biyolojik Savunma
Yöntemleri
*Biyolojik Taarruzdan Önce :
• Eğitim, bilgi ve kişisel hazırlık biyolojik taarruza
karşı en iyi savunma tedbiridir.
• Normal sağlık kurallarına riayet etmelidir.
• Hijyen kaidesi esaslarını öğretmelidir.
• Bütün yurtta aşı, serum, ilaç, hastane, doktor ve
sağlık personeli yeterliliği sağlanmalıdır.
• Planlanan aşılar zamanında yapılmalı ve gerekli
sıhhi tedbirler alınmalıdır.
 Biyolojik Savunma
Yöntemleri
*Biyolojik Taarruzdan Önce :
• Eğitim, bilgi ve kişisel hazırlık biyolojik taarruza
karşı en iyi savunma tedbiridir.
• Normal sağlık kurallarına riayet etmelidir.
• Hijyen kaidesi esaslarını öğretmelidir.
• Bütün yurtta aşı, serum, ilaç, hastane, doktor ve
sağlık personeli yeterliliği sağlanmalıdır.
• Planlanan aşılar zamanında yapılmalı ve gerekli
sıhhi tedbirler alınmalıdır.
Biyolojik Savunma Yöntemleri
a. Biyolojik Taarruz Sırasında :
• Biyolojik taarruzdan şüphelenen herkes önce
maskesini takar ve en kısa sürede, en süratli
araçlarla ilgili yerlere duyurur.
• Bu aşamada kullanılan biyolojik ajanın tespit
edilmiş olması büyük bir avantajdır. Ancak
tespit pek kolay ve çabuk olmaması nedeniyle
aşağıdaki korunma tedbirleri hemen
alınmalıdır.
 Biyolojik Savunma
Yöntemleri
a. Bireysel Korunma :
• Maske tak, maskeni emirsiz çıkarma,
• Hiçbir şeye el sürme ve yere atılmış eşyaları alma,
• Elbiseni düğmele, eldivenlerini giyin ve açık yerlerini
kapa (kesik ve yaralar yara bandı ile kapatılmalıdır.)
• Yanında sığınak varsa sığınağa gir,
• Yanındaki içecek ve yiyecekten başkasını yeme,
• Kullanılacak malzeme ve araçları sterilize et,
• Vücudunu temiz tut,
• Aşı olmamışsan aşı ol,
• Hastalık halinde derhal doktora müracaat et,
• Şaşırma, heyecanlanma ve şaiyalara inanma,
Biyolojik Savunma yöntemleri

b. Toplu Korunma : Toplu olarak korunma

sığınaklar ile sağlanır. Bu sığınakların
havalandırma tertibatının filtreli olması,
giriş ve çıkışların iyi izole edilmesi
gereklidir. Ayrıca bu sığınaklarda
kimyevi tedavi maddeleri de mutlaka
bulundurulmalıdır.
c.
 Biyolojik Savunma
Yöntemleri
a. Biyolojik Taarruz Sonrasında :
• Biyolojik taarruzdan sonra yapılacak ilk iş
personelin, eşyaların, yiyeceklerin, suların,
bina ve arazilerin mikroplardan
temizlenmesidir.
• Bağışıklık devam ettirilmeli ve bilinen sağlık
tedbirleri uygulanmalıdır.
• Biyolojik savaş maddesi ile kirletilen binalar ve
bölgeler işaretlenmelidir.
 Taarruz sonrası
• Hastalık taşıyıcı olarak kullanılan haşereler ve
hayvanlar kontrol altına alınmalıdır.
• Yiyecekler ve içecekler, tıbbi kontrole tabi
tutulmalıdır,
• Salgın hastalıkların görüldüğü binalar ve
bölgeler karantinaya alınmalıdır.
• Biyolojik bir taarruzda kullanılan bir madde
tanımlandıktan sonra tedavi hazırlanmalıdır.
• Çıkabilecek asılsız haber ve söylentiler
engellenmelidir.
Biyolojik Savunma Yöntemleri
*Biyolojik Maddelerin Bulaşmasından Kaçınmak İçin Dikkat
Edilecek Hususlar :
1. Yalnız müsaade edilen yiyecekler ve içecekler yenilir ve
içilir,
2. Vücut temiz ve haşerelerden uzak tutulur.
3. Kesik ve yaralar gerekli ihtimamla kapatılır,
4. İşaretli olan bina ve bölgelere girilmez,
5. Havuzlarda ve göllerde banyo yapılmaz,
6. Hayvanlara dokunulmaz,
7. Hatıra eşyalar alınmaz,
8. Hastalık görülünce derhal doktora müracaat edilir,
9. Aşı olunmamışsa derhal aşı olunur,
Biyolojik savaş maddelerinin
temizlenmesi
Biyolojik taarruzdan sonra temizlenmek için en
basit ve en tesirli usul su ve sabunla
yıkanmak veya yıkamaktır.
• Personelin Temizlenmesi :
Biyolojik maddelere maruz kalan personel,
sıcak sabunlu su ile yıkanarak temizlenir.
Mevcut ise mikrop öldürücü sabunlar
kullanılmalıdır.
 Biyolojik Savaş Maddelerinin Temizlenmesi
Eşyaların Temizlenmesi

* Kirletilen elbiseler ve çamaşırlar ilk

fırsatta sabunlu veya deterjanlı su ile
yıkanır, ya da kaynatılarak temizlenir.
Koruyucu maske, filtre elemanları
çıkarıldıktan sonra dış ve iç kısımları
temiz bir bezle temizlenir ve ılık sabunlu
suda yıkanır.
 Eşyaların Temizlenmesi
Mutfak eşyaları sıcak sabunlu su ile veya
deterjanlı su ile iyice yıkanır ve
silinerek temizlenir. Ev eşyaları ağaç
ve madeni olanlar sabunlu veya
deterjanlı su ile iyice silinir. Yün ve
pamuklu olanlar yıkanır veya güneş
ışığında havalandırılır. Yerler temizlik
malzemeleriyle yıkanır veya sabunlu
su ile silinir.
Yiyeceklerin ve İçeceklerin Temizlenmesi

a. Taze sebze ve
meyvelerin kirli kısımları
kesilerek atılır ve bol su
ile yıkanarak temizlenir.
Et ve buna benzer
maddelerinin l - 2 cm.
kalınlığında kısımları
ayrılıp atılarak veya
pişirilerek temizlenir.
Kuru yiyecek maddeleri
için kaynatarak pişirme
en iyi yoldur.
 İçilecek sular

a. Kural olarak açıktaki

bütün sular dökülmelidir.
Ancak bu gibi sular
kullanılmak
mecburiyetinde kalınırsa
(en az 15 dakika) içine su
arıtma tabletleri
atılmalıdır. Kapalı kap ve
şişelerdeki su, dış
yüzeyleri temizlemek
suretiyle içilecek hale
getirilir. Çeşme ve
akarsular tıbbi kontrolden
geçmeden su içilmemeli
ve kullanılmamalıdır
Binaların Temizlenmesi

a. Özellikle ahşap
binaların temizlenmesi
güçtür. Binalar, kireç
kaymağı ile
fırçalanarak veya
süngerle, sıcak
sabunlu su ile veya
çamaşır sodası ile
yıkanarak,
havalandırılarak
temizlenir
 Biyolojik Silahların Gelecek
Savaşlardaki Rolü
 Biyolojik silahlar geleceğin bir nolu silahıdır.
 Biyolojik silahlar gayri insani değillerdir.
 Biyolojik silahların yasaklanması mümkün
değildir.
 Çıkacak bir salgın hastalıktan herhangi bir
memleketi sorumlu tutabilmek çoğu kez
imkansızdır.
 Biyolojik silahlar ekonomik savaş araçları
olarak kullanılabilir.
 Biyolojik savaş, az gelişmiş memleketlerin
bilhassa önem vermeleri gereken bir konudur
 Biyolojik Terör

• 11 Eylül 2001 tarihinde Amerika Birleşik

Devletleri dünya tarihinin en büyük terörist
saldırısına maruz kaldı. Saldırı sonrasında
Amerika Birleşik Devletleri'nin, NATO ve diğer
müttefik ülke güçleri ile birlikte büyük bir
antiterörist aktivite başlattı. Bu aktivite sırasında
başlayan ve özellikle yine Amerika Birleşik
Devletleri'ni hedef aldığı düşünülen şüpheli
biyoterörizm hareketi uluslararası kamuoyunun
dikkatini bu yeni kavram üzerine yoğunlaştırdı
Biyolojik Terör (Biyoterörizm)
Nedir?
• Biyoterörizm; kişiler,
gruplar veya
hükümetler tarafından
gerek ideolojik, gerekse
politik veya finansal
kazanç sağlamak
amacıyla hastalık
yaratıcı patojenlerin
açık veya gizli şekilde
yayılmasıdır.
Biyolojik Silahlar Tehlikeli
midir? 
• Biyolojik silahlar yüksek düzeyde harabiyet vericidir.
Uygun ortamlarda kendilerini çoğaltır, kalıcı hale
getirebilir. Tüm koruyucu önlemleri etkisiz kılacak
şekilde kendilerini mutasyona uğratabilirler.
Kimyasal silahlar , tüm şiddetlerine karşın
dağıldıklarında veya sulandırıldıklarında daha az
öldürücüdür. Fakat biyolojik silah olarak kullanılan
hastalık yapıcı mikroorganizmaların en ufak miktarı
bile öldürücü olabilir. Örneğin; Botulinum toksininin
kimyasal bir sinir ajanı olan Sarin 'den 3 milyon kat
daha güçlü olduğu belirtilmiştir.
 Biyolojik Silahlar Bugüne Kadar Bir
Savaşta veya Terörist Eylemde Kullanıldı
mı?
• Evet, kullanılmışlardır. M.Ö. 6. yüz yıldaki Persler
'den, yakın geçmişteki İran - Irak savaşına kadar
birçok kez kullanılmıştır. Hatta sivil toplum kesiminde
de bu olayın bir örneği 1984 Eylülünde yaşanmıştır.
Amerika Birleşik Devletlerinde Dallas Oregon'da bir yerel
seçimin sonuçlarını etkilemek amacıyla bir grup
tarafından bölgede restoranlarda ki salata barlarına
salmonella typhi karıştırılmak suretiyle 750 kişinin
zehirlenmiştir. Nisan 1979'da Sverthlovsk (Rusya)
şehrinde çıkan 64 kişinin ölümüyle sonuçlanan,
96 kişiyi kapsayan şarbon salgını,
Bir Biyoterörist Saldırı ile Doğal Bir
Salgını Nasıl Ayırmalı?

• Daha önce bölgede görülmeyen hastalık

(mikrobu)
• Alışılmadık antibiyotik direnci
• Tipik olmayan klinik görünüm. Vaka dağılımının
coğrafi ve/veya zamansal olarak tutarsız olması.
(Örneğin; kısalmış zaman seyri)
• Diğer tutarsız elemanlar ise şunlardır;
• Vaka Sayısı
• Hastalanma veya ölüm oranları
• Hastalık görülme sıklığından sapmalar
Bu Patojenler Ne Kadar Bulaşıcıdır?  

• Potansiyel Biyolojik Silah Ajanlarından

sadece veba, çiçek ve viral
hemorajik ateş insandan insana
damlacık enfeksiyonu ile bulaşır ve
bunlar standart enfeksiyon kontrol
önlemlerinden (özel giysiler, göz
korumalı maske, eldiven) fazlasını
gerektirir. Hangi ajan kullanıldığına
bakılmaksızın tüm potansiyel biyolojik
silah kurbanları izole edilmelidir. Bu
hastalarla ilgilenen sağlık personeli
standart korunma yöntemlerinin yanı
sıra HEPA Maskesi (yüksek hava filtre
özellikli maske) kullanmalıdır.
 potansiyel
• Sars
• Ebola
• Aıds
• Kuş gribi
• Deli dana
• Domuz gribi
• newcastle
 potansiyel
• Şap
• Tularemi
• Ruam
• Botilinium
• Burucella
• Şarbon
• Hayvanlardan insanlara geçen zoonozlar
• Kenelerle bulaşan KKKA …VS
 Teşekkürler...

Erhan Bağ
Veteriner Hekim