CHƯƠNG II ĐIỆN TỪ HỌC

Tiết 22: NAM CHÂ M VĨNH CỬ U

N S
• Nam châm là những vật hút được sắt và một số hợp kim của sắt.
• Ngoài những đặc tính trên, nam châm còn có đặc tính gì khác không?
Khi học tập ở lớp 7, các em đã biết được nam
Chúng ta đi vào bài mới…
châm và đặc tính của nó. Vậy nam châm là
những vật có đặc tính gì?
 Tiết 22 NAM CHÂM VĨNH CỬU
I. TỪ TÍNH CỦA NAM CHÂM
1. Thí nghệm. Theođề
Nam
Hãy emxuất
châmnamhútchâm
và sắt là hiện
hay
thực vật
bị có
sắtđặc
hút.
một thí
điểm châm
Nam gì? để cóphát
nghiệm hai cực
hiệnBắcxem
và cực
một
Nam. kim loại có phải là nam châm
thanh
hay không?
Sắt

nhôm Đồng
Sắt

nhôm Đồng
 a
Thanh kim loại

b Thanh nam châm

 Tiết 22 NAM CHÂM VĨNH CỬU
I. TỪ TÍNH CỦA NAM CHÂM
1. Thí nghệm. C2: Đặt kim nam châm trên giá thẳng
đứng như mô tả trên hình 21.1
C.2: + Khi đã đứng cân bằng, kim nam châm
+ Khi đã đứng cân bằng, kim nam
nằm dọc theo hướng nào?
châm nằm dọc theo hướng Nam -
+ Xoay cho kim nam châm lệch khỏi
Bắc. + Khi
hướng vừa xác định, buông tay. Khi đã
đã đứng cân bằng trở lại, kim nam
đứng cân bằng trở lại, kim nam châm
châm vẫn chỉ hướng Nam – Bắc như
còn chỉ hướng như lúc đầu nữa không?
cũ.
Bắc Làm lại thí nghiệm 2 lần và cho nhận
xét.

Nam

Hình 21.1
 Tiết 22 NAM CHÂM VĨNH CỬU
I. TỪ TÍNH CỦA NAM CHÂM
1. Thí nghệm. ?? Thông
Các cựcquacủa
TN trên
namvàchâm
việc trả lời câu
được kí
2. Kết luận. hỏi C1, C2 ta rút ra được kết luận gì
hiệu hay quy ước như thế nào.
về từ tính của nam châm.
- *Bình
Chúthường, kim (hoặc
ý: Trên nam châm thanh)
có ghi.
nam+ châm
Chữ Ntự(North)
do, khichỉđãcực
đứng
Bắc
cân bằng luôn
(thường đượcchỉ
sơnhướng
màu đỏ).Nam -
Bắc.+ Chữ
Một Scực của chỉ
(South) nam cựcchâm
Nam
(còn gọi là
(thường từ sơn
được cực) màu
luôn xanh
chỉ
hướng
hoặc màuBắctrắng).
(được gọi là cực
Bắc), còn cực kia luôn chỉ
hướng Nam (được gọi là cực
Nam).
 Tiết 22 NAM CHÂM VĨNH CỬU
I. TỪ TÍNH CỦA NAM CHÂM
1. Thí nghệm. Một sốsắt,
dạng nam châm thường
?? Ngoài
Hãy nêu thép
tên cácnam châmchâm
loại nam còn hút
2. Kết luận. được dùng trong phòng
được những
trên hình vật liệu
a,b,c nào.thí nghiệm
- Ngoài sắt, thép nam châm
còn hút được niken, côban,
gađôlini...các kim loại này là
những vật liệu từ. Nam châm
hầu như không hút đồng, nhôm N S
và các kim loại không thuộc vật
liệu từ.
H.a H.b
- Có 3 loại nam châm thường
gặp: Nam châm thẳng, nam
châm chữ U và kim nam châm.
H.c
 Tiết 22 NAM CHÂM VĨNH CỬU
I. TỪ TÍNH CỦA NAM CHÂM
II. TƯƠNG TÁC GIỮA HAI NAM CHÂM:
1. Thí nghệm.
C3: Đưa từ cực của hai nam
châm lại gần nhau (hình 21.3).
Quan sát hiện tượng cho nhận
xét.
C4: Đổi đầu của một trong hai
nam châm rồi đưa lại gần nhau.
Có hiện tượng gì xẩy ra với các
nam châm.
 Tiết 22 NAM CHÂM VĨNH CỬU
I. TỪ TÍNH CỦA NAM CHÂM: C3:
1. Thí nghệm. C4: Cực Bắc cùng
Các cực của kim
tênnam châm
của hai bị châm
nam hút về
cực
đẩy Nam
nhau.của thanh nam châm.
2. Kết luận. ??Thông
Thôngqua
quamụcTN trên và việc
I, II em hãy trả
cholời câu
biết có
- Bình thường, kim (hoặc thanh) nam châm tự do, hỏi C3,
mấy cáchC4đểtaxác
rútđịnh
ra được kếtcủa
từ cực luận gì về
1 nam
khi đã đứng cân bằng luôn chỉ hướng Nam-Bắc. tương tác giữa hai nam châm.
châm.
Một cực của nam châm (còn gọi là từ cực) luôn
chỉ hướng Bắc(được gọi là cực Bắc), còn cực kia
luôn chỉ hướng Nam (được gọi là cực Nam).

II. TƯƠNG TÁC GIỮA HAI NAM CHÂM:

1. Thí nghiệm.
2. Kết luận. + Căn cứ vào màu sơn (đỏ hoặc xanh,
(trắng)).
Khi đưa từ cực của hai nam châm lại + Căn cứ vào kí hiệu bằng chữ (N hoặc S).
gần nhau thì chúng hút nhau nếu các + Căn cứ vào sự định hướng của nam
cực khác tên, đẩy nhau nếu các cực châm.
+ Căn cứ vào sự tương tác giữa 2 nam
cùng tên. châm.
 Tiết 22 NAM CHÂM VĨNH CỬU
I. TỪ TÍNH CỦA NAM CHÂM:
II. TƯƠNG TÁC GIỮA HAI NAM CHÂM:

* Trong quá trình bảo quản và sử dụng nam châm cần chú ý:
- Không nung nóng nam châm, không để nam châm ở những nơi có
nhiệt độ cao.
- Không bẻ gãy, làm va đập mạnh nam châm.
- Nên để một thanh sắt non nối hai cực từ của nam châm hoặc đặt
hai nam châm ngược chiều nhau.
- Không để nam châm, gần đồng hồ điện tử, máy tính cầm tay, USB,
màn hình ti vi, màn hình vi tính...Vì dưới tác dụng từ của nam châm
có thể làm ảnh hưởng thậm chí hư hỏng đến các thiết bị này.
 Tiết 22 NAM CHÂM VĨNH CỬU
I. TỪ TÍNH CỦA NAM CHÂM:
II. TƯƠNG TÁC GIỮA HAI NAM CHÂM:
III. VẬN DỤNG:

C6:
C5:
TrảNgười
Theo
lời: Laem,
ta
bàndùng
cógồm
thể
lagiải
bàn(thích
một hình
cái thế
hộp24.1)
nàođể
bên hiện
xác tượng
trong định
có hướng
mặthình
số vànhân
Bắc- đặt kim
có một
trên
Nam.
namxe Tìm
củahiểu
châm Tổ
có Xung
cấu
thể tạo
Chicủa
quay luôn
tựlado
luôn
bàn. chỉ
trênHãy hướng
một cho biết
trục Nam.
bộgiữa
đặt phậntâmnàocủa kim
của
namlachâm.
bàn cóBộ tácphận
dụngchỉ
chỉhướng
hướng.của Giảilathích.
bàn làBiết
kimrằng
nammặt số bởi vì
châm,
Trả
của lời:
la
tại mọi Tổcó
bàn
vị Xung
trí trênChi
thể quayđãđộc
Trái lắplập
Đất đặt trên
(trừvới xenam
ở kim
hai một châm.
cực) thanh
kim namchâm
nam châmluôn chỉ
hướng Nam - Bắc.
 Tiết 22 NAM CHÂM VĨNH CỬU
I. TỪ TÍNH CỦA NAM CHÂM:
II. TƯƠNG TÁC GIỮA HAI NAM CHÂM:
III. VẬN DỤNG:
? Em hãy cho biết công dụng của la bàn và la bàn được dùng
trong những trường hợp nào .

+ Công dụng: La bàn là dụng cụ dùng để định hướng trên

Trái đất. La bàn sử dụng một kim nam châm có thể tự do
quay theo từ trường Trái Đất, từ đó giúp xác định các
hướng Đông, Tây, Nam, Bắc.
- La bàn dùng nhiều trong đi biển, vào rừng, sa mạc,
hướng bay của máy bay, xác định hướng nhà ...
Người Trung Quốc đã phát minh một dạng sơ khai của la
bàn vào khoảng năm 1044. Loại la bàn quen thuộc với thủy
thủ được phát minh tại Châu âu vào khoảng năm 1190.
 Tiết 22 NAM CHÂM VĨNH CỬU
I. TỪ TÍNH CỦA NAM CHÂM:
II. TƯƠNG TÁC GIỮA HAI NAM CHÂM:
III. VẬN DỤNG:

C8. Xác định tên các từ cực của thanh nam châm ở hình vẽ

a b
S N S N
 GHI NHỚ:

- Nam châm nào cũng có hai từ cực. Khi để

tự do, cực luôn chỉ hướng Bắc là cực Bắc,
còn cực luôn chỉ hướng Nam là cực Nam.
- Khi đặt hai nam châm gần nhau, các từ cực
cùng tên đẩy nhau, các từ cực khác tên hút
nhau.
 Tiết 22 NAM CHÂM VĨNH CỬU

Bài tập 1:
Quan sát hai thanh nam châm như hình vẽ dưới. Giải thích tại sao
thanh nam châm 2 lại lơ lửng trên thanh nam châm 1.

Trả lời: Thanh nam châm 2 không rơi, vì hai

cực để gần nhau của 2 nam châm có cùng
tên. Trong trường hợp này, lực đẩy của nam
châm cân bằng với trọng lượng của nam 2
châm 2. Nếu đổi đầu một trong hai thanh
nam châm thì không có hiện tượng đó nữa.

1
 Tiết 22 NAM CHÂM VĨNH CỬU

Bài tập 2:
Có một thanh nam thẳng bị gãy tại chính giữa của thanh.
Hỏi lúc này một nửa thanh nam châm sẽ như thế nào?

A. Chỉ còn từ cực Bắc.

B. Chỉ còn từ cực Nam.
C. Còn một trong hai từ cực.
D. Vẫn còn hai từ cực, từ cực Bắc và từ cực Nam.
 CÓ THỂ EM CHƯA BIẾT
Vào năm 1600, nhà vật lý học người Anh W.Ghin - bớt
(Willam Gibert, 1540 – 1603), đã đưa ra giả thuyết Trái
Đất là một nam châm khổng lồ. Để kiểm tra giả thuyết
của mình, Ghin- bớt đã làm một quả cầu bằng sắt
nhiểm từ, gọi nó là “ Trái Đất tý hon” và đặt các từ cực
của nó lên ở các địa cực. Đưa la bàn lại gần trái đát tý
hon ông thấy trừ ở hai cực, còn ở mọi điểm trên quả
cầu, kim la bàn đều chỉ hướng Nam - Bắc. Hiện nay vẫn
chưa có sự giải thích chi tiết và thoả đáng về nguồn
ngốc từ tính của Trái Đất.