CÜMLENİN ÖGELERİ

Sezerreyhan 27syf
2022
 CÜMLENİN ÖGELERİ
TEMEL YARDIMCI
ÖGELER ÖGELER
• Yüklem • Nesne
• Özne • Dolaylı Tümleç
• Zarf Tümleci
• Edat tümleci
 YÜKLEM
• Kip ve kişi eki alıp iş, oluş, hareket bildiren; bir
yargıya bağlayan sözcük ya da sözcük grubudur.
• Yüklem, cümlenin temel ögesidir.
• Bir cümlenin varlığından söz edebilmek,
yüklemin varlığına bağlıdır.
YÜKLEM

• Gözlerinin içine başka hayal girmesin. (………….)

• Bu olay beni çok mutlu etti. (…………)
• Sendin beni bu hale getiren. (…………)
• Söylediklerinin hiçbiri doğru değil. (…………)
• Dünkü kaza çok korkunçtu. (…………..)
• Biraz önce gelen, kapıcının kızıydı. (………………)
• Benim sadık yarim kara topraktır. (………………..)
• Sarp dağlardan örülmüş dört duvar içindeyim.
• Bin yıldan uzun bir gecenin bestesidir bu.
• Hakkıdır Hakk’a tapan milletimin istiklal.
 ÖZNE
• Cümlede işi, oluşu, hareketi yapan veya
olanı bildiren ögedir.

• Yükleme “KİM, NE” soruları sorularak

bulunur.
• Çocuklar bahçede sessizce oynuyor.
• Babası doğum gününde ona hediye aldı.
• Elbisesinin rengi maviydi.
• Yaralı kuş yerde kıpırdamadan yatıyordu.
• Bir yaz günü geçtik Tuna’dan kafilelerle.
• Kim size sınav olacağını söyledi?
• Bahçedeki sebzeler toplandı.
• Kimi zaman özne, cümlede yer almaz,
yüklemdeki kişi eklerinden çıkarılır. Buna
gizli özne denir.
Haftaya Bursa’ya gideceğiz.
Giden kim? Biz (gizli özne )
Dünyadaki tek sırdaşımdın.
Dünyadaki tek sırdaşım olan kim? Sen ( Gizli Özne )
 NESNE ( düz tümleç )
“ne,neyi,kimi”
• Öznenin yaptığı işten etkilenen ögedir.
• Nesne, yüklemi eylem olan cümlelerde
aranmalıdır.
• Yükleme sorulan “ ne, neyi, kimi ”
sorularıyla bulunur.
A) Belirtili Nesne: Yükleme sorulan
“neyi, kimi ” sorusuyla bulunur. Belirtili
nesne “–i” hal ekini alır.

• İstanbul’u dinliyorum gözlerim kapalı.

• Kapıyı, pencereyi ardına kadar açtı.
• Öğrencilerle geçirdiğimiz o güzel günleri özledim.
• Burada kimi bekliyorsunuz?
– kardeşimi
B) Belirtisiz Nesne: Yükleme
sorulan “ne” sorusuyla bulunur.

• Dün kardeşime güzel bir hediye aldım.

• Öğretmenimiz bazen bize güzel şiirler okurdu.
• Dün akşam iki test çözebildim.
 DOLAYLI TÜMLEÇ
(Yer Tamlayıcısı)
 Yüklemi; yer, yön bakımından tamamlayan
ögedir.
 Yükleme sorulan “neye, neyde, neyden; nereye,
nerede, nereden; kime, kimde, kimden sorularının
cevabı olur.
 Dolaylı tümleç olan öge “ -e, -de, -den ” durum
eklerinden birini alır.
• Bu akşam Ali’nin evinde toplanacağız.
• Karlı dağdan yolum ayrıldı bahar ülkesine.
• Çocuk olayı bize anlattı.
• Sağ taraftan ses geliyordu.
• Bunları kime anlatmış?
– arkadaşına
NOT: Cümlede “-e, -de, -den ” eklerinden
birini alan her öge dolaylı tümleç değildir. Bir
ögenin, dolaylı tümleç olabilmesi için, bu ekleri
almasının yanında yukarıdaki sorulardan birinin
cevabı olması gerekir.

Ben, sıcaktan hoşlanmam.

Neyden hoşlanmam? ( sıcaktan-dolaylı tümleç )

Yaşlı kadın sıcaktan bayılmış.

Neden bayılmış? ( sıcaktan –zarf tümleci)
 ZARF TÜMLECİ
 Yüklemi; durum, zaman, miktar, yer-yön ve
sebep gibi yönlerden tamamlayan ögedir.
 Yükleme sorulan “nasıl, ne zaman, ne kadar,
neden,niçin, niye sorularıyla bulunur.
• Akşam televizyon filmini izleyebildin mi?
• Konuyu anlayana kadar çalışmalısın.
• Ağır ağır çıkacaksın bu merdivenlerden.
• Kaan gürültüden uyuyamamış.
• Kurallar öyle olması gerektiği iyice
düşünülerek konmuştur.
• Ahmet birazdan aşağı iner.
NOT: Yer-yön zarfları ek alırsa zarf tümleci
olmaz. Aldığı eke göre, öge olarak değişik
görevler üstlenir.

Dışarısı, bayağı kalabalıkmış. ( ……….. )

Adam, dışarıyı seyrediyordu. ( ……….. )

Herkes dışarıya çıksın. ( ………..)

Herkes dışarı çıksın. ( …………)

EDAT ( İLGEÇ) TÜMLECİ
 Yüklemi; amaç, araç, birliktelik, neden
yönlerinden tamamlayan “ile” “için” ilgeçleriyle
oluşturulmuş ögelerdir.
 Yükleme sorulan “ ne ile, kiminle, ne için, kimin
için ” sorularıyla bulunur.
• Bandırma’ya feribotla daha çabuk gidersiniz.
• Çocuk, annesiyle dertleşiyordu.
• Ekmeği bıçakla güzelce dilimledi.
• Okul kitaplığı için kitap topluyoruz.
• Bu kol düğmelerini senin için aldım.
 Not: Ögeleri buldurmaya yönelik sorular,
cümle içinde, buldurduğu ögenin yerini tutar.

Bunları sana kim söyledi? ( özne )

Bana ne aldın çarşıdan? ( nesne )
Nereden geliyorsun? ( dolaylı tümleç )
Ne zaman geleceksiniz? ( zarf tümleci )
Bunu kiminle görüştün? ( edat tümleci )
Not: Cümledeki ünlem ifadeleri ve hitap
sözcükleri öge olarak kabul edilmez. Bu
sözcükler, cümle dışı unsur olarak kabul
edilir.
Çocuklar, çabuk buraya gelin!
Eyvah, evimiz yanıyor!
 VURGU
• Yüklemden önceki öge, vurgulu ögedir; yüklem
cümlenin başındaysa vurgulu öge yüklem olur.
Bana hediyemi kargoyla yarın babam gönderecekmiş.( Özne)
Bana kargoyla yarın babam hediyemi gönderecekmiş.(Nesne)
Kargoyla yarın babam hediyemi bana gönderecekmiş.( Dolaylı T.)
Bana kargoyla babam hediyemi yarın gönderecekmiş.(Zarf T.)
Bana yarın babam hediyemi kargoyla gönderecekmiş.( Edat T.)
Gönderecekmiş bana kargoyla yarın babam hediyemi.( Yüklem)
• Bağlaç olan “ de, da ” vurguyu kendinden önceki ögeye
çeker.

Annem de bizleri akşam parka götürecek. ( Özne)

Annem bizleri de akşam parka götürecek. ( Nesne)
Annem bizleri akşam da parka götürecek. ( Zarf Tümleci)
Annem bizleri akşam parka da götürecek. ( Dolaylı Tüml.)
• Soru eki olan “ mı, mi ” vurguyu kendinden önceki
ögeye çeker.

Annem mi bizleri akşam parka götürecek? ( Özne)

Annem bizleri mi akşam parka götürecek? ( Nesne)
Annem bizleri akşam mi parka götürecek? ( Zarf Tümleci)
Annem bizleri akşam parka mı götürecek? ( Dolaylı Tm.)
 Cümle içinde soru anlamı taşıyan sözcükler,
vurguyu kendi üzerinde taşır.
Dün çarşıda kim sana beni sormuştu?
Az önce ne düştü çantadan?
Telefonla kimi aradın demin?
Doğum günümde ne alacaksın bana?
Sen nereden aldın bunları?
Orada kimlerle kalacaksın?
Onlar ne zaman buraya gelecek?
Sizler kiminle bu konuyu görüşeceksiniz?
Sana bunları söyleyen hangisiydi?
 ARA SÖZ
Cümle içinde iki virgül ya da iki kısa çizgi
arasında yazılan ve cümlenin herhangi bir ögesinin
açıklayıcısı durumunda olan sözcüklere denir.

• Sahilleri, âşıkların sığınağı olan yerleri, çok özledim.

• Bu hediyeyi, anneme, ilk öğretmenime, aldım.
Bir ögenin açıklayıcısı olmayan ara sözler de
vardır. Cümle biçiminde bulunan bu ara
sözler ara cümle adını da alır. Bu tür sözler
cümle dışı unsur olarak kabul edilir.

Bu çetin geçen mücadelenin sonunda-adım gibi

eminim- kazanan bizim takım olacak.

Bir mayıs sabahı bu sahilde – şimdi çoktan

unutmuşsundur – bir bankta saatlerce konuşmuştuk.
Yüzlerce zehirli madde içeren sigara, kalp, kanser
ve damar tıkanıklığı gibi pek çok hastalığa yol
açıyor.

Bu cümlenin ögeleri aşağıdakilerin hangisinde

sırasıyla verilmiştir?

A) Dolaylı tümleç - nesne - yüklem

B) Özne - nesne - yüklem
C) Dolaylı tümleç - dolaylı tümleç - yüklem
D) Nesne - dolaylı tümleç - yüklem
E) Özne - dolaylı tümleç - yüklem
“ Bu güzel çiçekleri nereden aldın? ” sorusuna
verilecek cevap, cümlenin hangi ögesidir?

A) Özne B) Dolaylı tümleç C) Belirtisiz nesne

D) Belirtisiz nesne E) Yüklem

Aşağıdaki cümlelerin hangisinin cevabı özne değildir?
A) Seni dün kim aramış?
-Babam.
B) Otobüste ne bulunmuş?
-Şemsiye.
C) Arabanın neresi hasar görmüş?
-Ön camları.
D) İstanbul’un neresi çok güzeldir?
-Boğazı.
E) Okulun en çalışkanı kimdir?
-Ahmet.
Aşağıdakilerden hangisi iki ögeli bir cümledir?

A) Toprak, her gün bin bir özenle süslenir.

B) Toprak, bu aylarda baş döndürücü kokular yayar.
C) Toprak, saçlarına katmerli çiçekler takar.
D) Toprak , harıl harıl çalışan bir kimyacıdır.
E) Toprak, ormanların yardımıyla susuzluğunu giderir.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde soru, özneyi
buldurmaya yöneliktir?

A) Beni mi aradılar?
B) Aşağı mı ineceğiz?
C) Dün mü geldiniz?
D) Yağmur mu yağıyor?
E) Çok mu yoruldun?
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde belgisiz zamir nesne
görevindedir?

A) Bazen günlerimi resim yaparak geçiriyorum.

B) Çoğu zaman onu otobüs durağında görüyorum.
C) Kimi arkadaşlar çayı sever ama ben kahveyi
yeğlerim.
D) Bana, bir gün uğrasın, diye haber bırakmış.
E) Bunların hepsini geçen gün ben aldım.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, yüklemden önce
gelen sözcüklerin tümü nesne grubunu oluşturmaktadır?

A) Okulların ne zaman kapanacağını gazeteden

öğrendim.
B) Onun gelişiyle birlikte evde derin bir sessizlik
başlardı.
C) Kapıların boyanması uzun zaman alıyor.
D) Her kitabın özgün bir konusunun olmasını isterdi.
E) Çocuk şenliği gösterilerini büyükler de ilgiyle izledi.
 Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zarf tümleci yoktur?

A) Tiyatroyu bir eğitim aracı görme düşüncesi hâlâ

geçerlidir.
B) Bizi görünce koşarak yanımıza geldi.
C) Oda arkadaşlığımız bir süre sonra görev arkadaşlığına
dönüştü.
D) Beni pencerenin yanındaki masaya oturttular.
E) Bir ara, evlerden birinin kapısı gıcırtıyla açıldı.
 Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir öge açıklanarak
yinelenmiştir?

A) Söz konusu romana yeniden dönüyor, onunla ilgili

eleştirileri yanıtlıyorum.
B) Konuyu dağıttığımı, bana ayrılan süreyi aştığımı sonradan
fark ettim.
C) Mektuplardan ilkini, dayımın gönderdiği mektubu,
çocuklara okudum.
D) Biz yetişkinler, gençleri elştirir, onlara sürekli örnekler
veririz.
E) Ana dilinine önem göstermek herkesin görevidir.
 Aşağıdaki cümlelerin hangisinde cümlenin ögesi
olmayan bir ara söz kullanılmıştır?

A) Bu olaydan sonra, sen de anımsayacaksın, onlarla ilişkimi

kesmiştim.
B) Uzun süredir, böyle bir fırsat beklediğini biliyordum.
C) Şimdi ellisinde olanlar bu olayı çok iyi anımsarlar.
D) Bu acayip sesi duyan herkes, balkonlara çıkıyor, sokaklara
fırlıyordu.
E) Onlar benden çok size inanırlar.
Aşağıdakilerin hangisinde dolaylı tümleç
vurgulanmaktadır?

A) Beni en çok onlar ilgilendirmişti.

B) O sonsuz maviliği yeniden gördüm.,
C) En güzel yıllarım köyde geçti.
D) Binlerce kuş birden havalandı.
E) Ertesi gün tekrar geleceğini biliyordum.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ara söz farklı
görevde kullanılmıştır?

A) Gireceği sınav, hayatındaki en önemli dönemeç, onu

heyecanlandırıyordu.
B) Şiirleri, sanatçının gençlik döneminin bu değerli ürünleri,
kitap haline getirilmiş.
C) Yeni Hayat’ı, en son okuduğu kitabı, herkese tavsiye
ediyordu.
D) Şu karlar, kışı haber veren tanecikler, çocukları daha çok
sevindirirdi.
E) Elindeki dosya, günlerdir üzerinde çalıştığı yazılar, hemen
dikkat çekiyordu.
 ÖSYM SORULARI
CÜMLENİN ÖGELERİ
( 1975 – 2021 )
 ÜSS 1975
S.9) “Sıcak yaz aylarını geçirmek için deniz
kenarlarına gidenler, şimdi, birer birer kışlıklarına
dönüyorlar.” cümlesindeki “şimdi” ve “birer
birer” sözleri cümlenin hangi ögesini
oluşturmaktadır?
a) Özne b) Nesne
c) Dolaylı tümleç d) Edat tümleci
e) Zarf tümleci
 ÜSS 1976
S.9) Aşağıdaki cümlelerden hangisinde zaman
kavramı diğerlerine göre daha çok
vurgulanmaktadır?
a) Ali, yarın sabah trenle İstanbul’a gidecek.
b) Yarın sabah trenle İstanbul’a Ali gidecek.
c) Ali, İstanbul’a trenle yarın sabah gidecek.
d) Ali, İstanbul’a yarın sabah trenle gidecek.
e) Yarın sabah İstanbul’a trenle Ali gidecek.
 ÜSS 1980
S.9) “Babalarının acımasız, sert eğitimi, çocuklarda
ne benlik ne de kişilik bıraktı.” cümlesindeki
“benlik” sözcüğünün yüklemle ilgisi bakımından
görevini aşağıdakilerden hangisi belirtir?
a) İsim
b) Sıfat
c) Zamir
d) Nesne
e) Özne
 ÖYS 1996
S.9)Yüzlerce zehirli madde içeren sigara; kanser, kalp ve
damar tıkanıklığı gibi pek çok hastalığa yol açıyor.
Bu cümlenin ögeleri aşağıdakilerden hangisinde
sırasıyla verilmiştir?
a) Dolaylı tümleç-nesne-yüklem
b) Özne-nesne-yüklem
c) Dolaylı tümleç-dolaylı tümleç-yüklem
d) Nesne- dolaylı tümleç-yüklem
e) Özne-dolaylı tümleç-yüklem
 ÖYS 1996
S.9)Aşağıdaki cümlelerin hangisinde belirtili nesne
vardır?
a) Romanın ikinci bölümünde olaylar, küçük bir Anadolu kasabasında
geçer.
b) Romanda doğa görünümlerine, yerli ve yabancı törelerin anlatımına
geniş ölçüde yer verilmiştir.
c) Romanda yazar, olayları, kişiliğini gizlemeden, kendi yorumuyla
aktarmıştır.
d) Bu romanın kahramanları, genellikle ulusal değerlere yabancılaşmış,
zengin ve yarı aydın kişilerdir.
e) Yazar romandaki kişilerin karakterlerine oldukça yüzeysel bir açıdan
bakar.
 ÖYS 1996
S.9)Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yan cümlecik
temel cümlenin öznesi durumundadır?
a) Öğretmen, sınava girecekleri bahçede topladı.
b) Sabahları bir süre yürümek sağlığa yararlıdır.
c) Müşteri gelince elindeki işi bırakır.
d) Her ay bir kitap okumayı alışkanlık edinmişti.
e) Okulunu bitirince iyi bir işe girmek istiyormuş.
 ÖYS 1997
S.9) Dille oynamak, dile olabildiğince değişik biçimler
vermek; sözcüklerin yakın çağrışımlarını, gidebileceği son
durağa kadar izlemek ve bunlardan, yepyeni tatlar taşıyan
imgeler üretmek, şiirdeki ustalığın gizleridir.
Bu cümlenin ögeleri aşağıdakilerden hangisinde
doğru olarak verilmiştir?
a) Özne-nesne-dolaylı tümleç-yüklem
b) Özne-nesne-yüklem
c) Nesne-dolaylı tümleç-yüklem
d) Nesne-yüklem
e) Özne-yüklem
 ÖYS 1997
S.9) Yazar, çocukluk günlerine ait acı ve tatlı nice anısını okurlarına anlatır.
Bu cümle ile aşağıdakilerin hangisi arasında ögelerin dizilişi
bakımından bir benzerlik vardır?
a) Toplumsal gerçekleri yansıtırken yergisel gülmeceye başvurması,
sanatçının etkileyici yanını gösterir.
b) Okur, duyduklarını, düşündüklerini, eleştirmeyi gerekli gördüğü kimi
konuları bu yazarın eserinde bulur.
c) Yazar, yapıtlarında hiçbir zaman toplumun değer yargılarıyla
bağdaşmayacak konuları işlemez.
d) Yazar, insan ilişkilerini yansıtmak için olumlu ve olumsuz karakterler
çizer.
e) Yazar, olayları ve kişileri hayal gücünün yardımıyla yeniden kurar ve
oluşturur.
 ÖYS 1997
S.4) 14.yüzyılda oluşan Dede Korkut Hikâyelerinin, Oğuz
Destanı’nın birçok özelliğini taşıması ve destandan hikâyeye
geçiş aşamasının karakteristik bir örneği olması bakımından,
Türk hikâyeleri arasında önemli bir yeri ve önemi vardır.
Bu cümleyle ilgili olarak aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?
a) Ad cümlesidir.
b) Eylemsilerle oluşturulmuş birleşik bir cümledir.
c) Ad tamlamalarında araya sözcük girmiştir.
d) Nesnesi, “destandan hikâyeye geçiş aşamasının karakteristik
bir örneği olması”dır.
e) Cümlede özel adlara ve cins adlarına yer verilmiştir.
 ÖYS 1998
S.3) Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zarf tümleci
yoktur?
a) Tiyatroyu bir eğitim aracı sayma düşüncesi hâlâ
geçerlidir.
b) Oda arkadaşlığımız, bir süre sonra görev
arkadaşlığına dönüştü.
c) Bizi görünce koşarak yanımıza geldiler.
d) Beni, pencerenin yanındaki bir masaya oturttular.
e) Bir ara, evlerden birinin kapısı gıcırtıyla açıldı.
 ÖYS 1998
S.3) Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir öge açıklanarak
yinelenmiştir?
a) Söz konusu, romana yeniden dönüyor, onunla ilgili
eleştirileri yanıtlıyorum.
b) Konuyu dağıttığımı, bana ayrılan süreyi aştığımı sonradan
fark ettim.
c) Mektuplardan ilkini, dayımın gönderdiği mektubu,çocuklara
okudum.
d) Biz yetişkinler, gençleri eleştirir, onlara sürekli kendi
yaşantımızdan örnekler veririz.
e) Ana diline özen göstermek salt biz gençlere değil,
yetişkinlere de düşen bir görevdir.
 ÖYS 1998
S.3)I.Aspendos, Balkız Köyü’nün yanında kurulmuştur.
II.Turistlerin en çok ziyaret ettiği yerlerden biri olan Aspendos
tiyatrosunda, yaz gecelerinde opera ve bale gösterileri
düzenleniyor.
III.Aspendos, bütün dünyada, tiyatrosuyla tanınmıştır.
IV.Antik Çağ’ın günümüze kadar en iyi korunan görkemli
yapılarından biri olan Aspendos tiyatrosu bütün turizm
kataloglarında yer alıyor.
Yukarıda numaralanmış cümlelerden hangileri ögeleri ve
ögelerinin sıralanışı bakımından aynıdır?
a) I ve II b) I ve III c)I ve IV d)II ve III e)II ve IV
 ÖSS 2007
(I) Kıyıları dantel dantel, tepeleri zeytinlerle süslü Orak Adası’nı geçtik.
(II) Balıkçı kayıkları güneyli rüzgârlarla salınıp duruyordu. (III) Sonra
Çökertme Koyu’nda öğle yemeği yedik. (IV) Kaptan demiri toplayıp
koydan çıkarken türküdeki Çökertme’nin burası olmadığını söyledi.
(V) Yalıkavak beldesinin batı sahilindeki Geriş köyünün altına düşen
bölgenin eski adı da Çökertme’ymiş ve türkülere konu olan Halil oralıymış.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıda
verilenlerden hangisi yanlıştır?
A) I. cümledeki ikileme sıfat görevindedir.
B) II. cümlenin yüklemi bileşik zamanlıdır.
C) III. cümlede nesne ad tamlamasından oluşmaktadır.
D) IV. cümlenin yüklemi geçişsiz bir fiildir.
E) V. cümlede “da” ile “ve” sözcükleri bağlaçtır.
 ÖSS 2009
(I) Lunaparklar çocukluğumuzun güzel günlerini anımsatır. (II) Dönme
dolaba, atlıkarıncaya, çarpışan otolara binmeden önce duyumsadığımız
heyecan ve kimi zaman korku bu eğlence merkezlerini farklı ve ilginç
kılar. (III) Çocukken en çok hangilerine binmeyi severdiniz? (IV) Belki
de hâlâ içinizdeki o çocuk sizi götürüyor giderek azalan lunaparklardan
birine. (V) Ve hâlâ seviyorsunuz binmeyi dönme dolaba, atlıkarıncaya…
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangilerinin ögeleri özne,
belirtili nesne ve yüklemden oluşmaktadır?
A) I. ve II. B) I. ve V. C) II. ve III.
D) III. ve IV. E) IV. ve V.
 LYS 2011
(I) Özellikle 1975-1982 arası, dergileri çılgınca izlediğim yıllardı. (II)
Taşrada bulunduğum o dönemde çıkan bütün edebiyat dergilerini
alıyordum.(III) Belki de bundan dolayı, yazılarımda o yılların dergilerinden,
şiir kitaplarından, şairlerinden sıkça söz ederim. (IV) O yıllarda şiir sayısı
mı azdı, daha mı az şiir kitabı yayımlanırdı, çıkan kitaplar mı nitelikliydi,
bilemem.(V) Ama o dönemde, genç şairlerin çıkardıkları şiir kitapları bile
gündemde olurdu.
Bu parçada numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?
a) I.cümledeki «çılgınca» sözcüğü zarftır.
b) II.cümle, dolaylı tümleç, zarf tümleci, nesne ve yüklemden oluşmuştur.
c) III.cümlenin yükleminde yardımcı eylem kullanılmıştır.
d) IV.cümlede, yüklem yeterlilik fiilinin olumsuzuyla çekimlenmiştir.
e) V. cümlede bağlaç vardır.
 YGS 2011
(I) Yatılı olarak okuduğum ortaokul yıllarında, yaz tatillerinde Kozlu’ya,
ailemin yanına özlemle dönerdim. (II) O yaşlarda evden yedi-sekiz ay
uzakta kalmak kolay değildi. (III) Arkadaşlarımı, okulumu çok
seviyordum,bugün de süren dostlukların temeli o yıllarda atılmıştı ama
aile özlemi bir başka şeydi. (IV) Evimiz,denizin hemen kıyısındaki bir
tepenin yamacındaydı.(V) Dalga sesleri odamda sürekli yankılanırdı ve
ben doyamadığım o denizi, dalgaları büyük bir hazla izlerdim.(VI) Hâlâ
Kozlu’yu, o evi ve o dalga seslerini, özlemin içimi sızlatan acısıyla
anımsarım.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde ögelerin dizilişi
“zarf tümleci, nesne, zarf tümleci ve yüklem” biçimindedir?
A) I. B) II. C) III. D) V. E) VI.
 LYS 2012
(I) İlk sahnesi 1930’larda başlayan ve bir maden mühendisinin
çevresinde olup bitenleri anlatan bu film, olağanüstüydü.(II) Filme,
Zonguldak’ın yirmi yıl önceki durumunu görme heyecanıyla gittim. (III)
Filmde anlatılan olaylar çoğunlukla iç mekânlarda geçiyordu. (IV) Dış
mekânlar, umduğumdan daha az kullanılmasına karşın oldukça
etkileyiciydi. (V) Mühendisin, grizu gazını saptamak için madenci
lambasıyla yaptığı ölçüm, filmin çarpıcı sahnelerinden biriydi.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangileri ögelerinin dizilişi
bakımından aynıdır?
a) I. ve II. b)I. ve V. c)II. ve III.
d) II. ve IV. e)III. ve V.
 YGS 2012
(I) Benim için futbol, bir gencin kendisine meslek seçinceye kadar zaman
ayırabileceği bir eğlence,bir spor dalı olarak kaldı. (II) Hayatımda futbola
çocukluğumdan gençliğe geçiş döneminde yer verdim. (III) Zevk ve istekle
oynadım. (IV) Ama tiyatroyu seçtikten sonra futbolu bir an bile düşünmeyi
mesleğime ihanet saydım. (V) Bu bakımdan, gereğini
zamanında yapıp son vermeyi başardığım için kendimi
çok beğenirim.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi
yanlıştır?
a) I. cümle, birleşik yapılıdır.
b) II. cümle, fiil cümlesidir.
c) III. cümle, zarf tümleci ve yüklemden oluşmuştur.
d) IV. cümlede, dolaylı tümleç türemiş bir sözcüktür.
e) V. cümlede, isim-fiil ile zarf-fiil aynı edat grubu içinde yer almıştır.
 LYS 2013
(I) Küçücük bir bahçem olsaydı duvar dibine pembeli, mavili
ortancalar dikerdim. (II) Çünkü ortancalar gölgede büyümek
ister. (III) Bir de saksılar alırdım; küpe, sardunya, yılbaşı
çiçekleri, kaktüsler yetiştirmek için. (IV) Sulak yerleri seven
Japon şemsiyelerini de kuyunun veya fıskiyeli mermer havuzun
yanına dikerdim. (V) İnsanda, evinin bahçesinde cennet
oluşturma düşüncesi bazen bir tutku hâline geliyor.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangilerinde nesne,
sıfat tamlaması durumundadır?

a) I. ve II. b) I. ve IV. c)II. ve V.

d) III. ve IV. e)IV. ve V.
 YGS 2014
((I) Burası kitap meraklısı aydınların, üniversite hocalarının ve araştırmayı
seven öğrencilerin buluşma yeriydi. (II) Asırlık çınar ağacının gölgesinde
kalmış kapalı mekân, elverişsiz havalarda gelip geçenlerin
sığınma yeri olurdu. (III) Bazen de kimi ünlüleri burada, çevresindeki küçük
toplulukla sohbet ederken görürdük.(IV) Şimdilerde, elinde kitap olanlar veya
kitaplardan konuşmak isteyenler bu mekâna uğramıyor artık.
(V) Bir zamanlar üzerimize kol kanat geren asırlık çınar ağacı, bizim gibi eski
dostlarını yitirmenin huzursuzluğunu yaşıyor.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi
yanlıştır?
a) I. cümle, özne ve yüklemden oluşmuştur.
b) II. cümlede, birden fazla fiilimsi kullanılmıştır.
c) III. cümlede; belgisiz sıfat, adlaşmış sıfatla tamlama oluşturmuştur.
d) IV. cümle; özneleri farklı, yüklemi ortak, sıralı bir cümledir.
e) V. cümlede; nesne, belirtili isim tamlamasından oluşmuştur.
 LYS 2014
(I) Seyahat etme, gezip tozma insanoğlunun temel ihtiyaçlarından biridir.
(II) İnsanların bildikleri yerlerden kalkıp bilmedikleri fakat merak
ettikleri yerleri gidip görme arzusu, onlara yeryüzünün meçhul yerlerini
öğrenme ve keşfetme yolunu açmıştır. (III) İnsanoğlu, öyle tahmin
edilebilir ki başlangıçta rızkını arama mecburiyetinden kaynaklanan bir
güdüyle çevresini keşfe çıkmıştır. (IV) Kendi çevresinin dışında başka
zenginliklerin bulunabileceğini öğrendikçe ondaki içgüdü gitgide bilinçli
bir keşfetme arzusuna dönüşmüştür.(V) İçinde yaşadığımız çağa
gelinceye kadar seyahat etme, gidip görme, görüp öğrenme, başka
dünyalar keşfetme; insanın söz konusu ihtiyaçlarının bir dışavurumuydu
denebilir.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde ögelerin dizilişi
“özne, dolaylı tümleç, belirtili nesne, yüklem” biçimindedir?
 YGS 2015
(I) Mimari, heykel, resim, müzik, edebiyat olmak üzere beş ana daldan oluşan
güzel sanatlar, insanın ve insanlık tarihinin inkâr edilmez bir gerçeğidir. (II)
Hangi çağa, hangi coğrafyaya, hangi milletin tarihine
bakarsanız bakın, sanat hep var olmuş. (III) Belki güzel sanatlardan bazıları
öne çıkmış, bazıları nitelikleri yönüyle bugünkünden farklılıklar göstermiş
ama sanat hep var olmuştur. (IV) Çünkü sanat, insan ruhunun
vazgeçilemez aşklarından biri olan güzelliği esas alan bir insan faaliyetidir.
(V) Güzelliğin; insan eli, dili ve sesinde var olan somut hâlidir.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi
yanlıştır?
a) I. cümlenin yüklemi, belirtili isim tamlamasından oluşmuştur.
b) II. cümlede, soru sıfatı kullanılmıştır.
c) III. cümlede, belgisiz zamir özne görevindedir.
d) IV. cümle, isim cümlesidir.
e) V. cümle, bağımlı sıralı bir cümledir.
 YGS 2016
Yapılandırıcı dil yaklaşımına göre dinleme, gelişimsel ve
etkileşimsel bir süreçtir.
Aşağıdaki cümlelerin hangisi, ögelerin dizilişi
bakımından bu cümleyle aynıdır?
a) Dil öğrenme süreci dinleme yoluyla anne karnında başlar.
b) Dinleme, sadece iletişim kurmak için yapılan bir etkinlik değildir.
c) Etkili bir dinleme için dinleyici ön bilgilerini harekete geçirmelidir.
d) Dinleme becerisinin geliştirilmesi için etkinlik önemli bir unsurdur.
e)Dinleme eğitiminin bir diğer amacı zihinsel becerilerin geliştirilmesidir.
 LYS 2016
Aşağıdakilerden hangisi, ögelerinin sıralanışı yönünden
“Gözlerimi açtığımda saatim ve bozuk paralarım, baş
ucumdaki komodinin üzerinde garip bir ölü doğa resmi gibi
duruyordu.” cümlesiyle aynıdır?
a) Öğlen, arkadaşım bize gelince çocuklar gibi sevinmiştim.
b) Sabah annemle ben evin yanındaki parkta bir iki saat yürümüştük.
c) Geçenlerde burada da ulaşımı engelleyecek derecede yoğun bir kar
yağışı olmuştu.
d) Geçen yıl yağan şiddetli yağmurda dizlerime kadar suya batmıştım.
e) Eve gelirken babam uzun zamandır görmediği bir arkadaşına
rastlamıştı.
 YGS 2017
(I) Arkeologlar yeni kalıntılar ortaya çıkarmak ve daha fazla
bilgi elde etmek için teknolojik gelişmelerden yararlanıyorlar.
(II) Ama geçmişte olup bitenler hakkındaki her şeyi tam
olarak bilemeyecekler. (III) Zira eski kalıntıların önemli bir
bölümünün, zamanın yok edici gücüne dayanamadığını
görebiliyoruz. (IV) Geçmişe ait düşünceler ve inançlar gibi
çok önemli şeyler, hemen hemen hiç iz bırakmadan yitip
gidebiliyor. (V) Bu yüzden arkeologlar, buldukları en küçük
parçalar üzerinde büyük bir dikkatle çalışıyorlar.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinin öge
sıralanışı "özne - zarf tümleci – yüklem şeklindedir?
 LYS 2017
Türkiye'nin ulu dağlarını, ıssız koylarını, göç dışında kimsenin
ayak basmadığı sarp geçitlerini anlatan renkler; en az kendileri
kadar etkileyici motif ve desenlerde yer yer boy gösteriyor.
Bu cümlede aşağıdaki ögelerden hangisi bulunmamaktadır?
a) Özne
b) Dolaylı tümleç
c) Belirtili nesne
d) Zarf tümleci
e) Yüklem
 TYT 2018
S.16) Aşağıdakilerin hangisinde nesne, sadece isim
tamlamasından oluşmuştur?
a) Uzunca bir süre trenin penceresinden ağaçlarla kaplı köyleri
seyretti.
b) Büyükbabam, ailenin en küçüğüne en güzel odayı vermişti.
c) Bunca yılın ardından sokak satıcılarının seslerini hâlâ
özlüyorum.
d) Geçmiş günlerin özlemi içimde her gün biraz daha
büyüyordu.
e) Emekliye ayrılınca evinin bahçesi âdeta sığınağı olmuştu.
 TYT 2018
S.12) Toprakla uğraşanları maddi açıdan desteklemek
ülkemizin kalkınmasına önemli ölçüde katkı
sağlayacaktır.
Bu cümlenin öznesi, aşağıdaki sözcük
gruplarının hangisinden oluşmuştur?
a) Sıfat tamlaması b)İsim tamlaması
c)İsim-fiil grubu d)Zarf-fiil grubu
e)Sıfat-fiil grubu
 TYT 2019
Modern şehir hayatının gün içerisinde onlarca kişiyle
iletişime geçmeyi zorunlu kılan ve kişileri binlerce mesaja
maruz bırakan yapısı, insana daha önce deneyimlemediği bir
uyum sürecini dayatıyor.
Bu cümledeki ögelerin doğru sıralanışı, aşağıdakilerin hangisinde
verilmiştir?
a) Özne - zarf tümleci - belirtisiz nesne - yüklem
b) Belirtisiz nesne - özne - belirtili nesne - yüklem
c)Zarf tümleci - yer tamlayıcısı (dolaylı tümleç) - özne-yüklem
d) Özne-yer tamlayıcısı (dolaylı tümleç)-belirtili nesne - yüklem
e) Belirtili nesne - zarf tümleci - özne - yüklem
 TYT 2020
Kromofor adı verilen pigment molekülleri fotosentez
sırasında güneş enerjisini tepkime merkezlerine hızlı
taşıdığından güneş enerjisinin hemen hepsi arada hiç ısı
kaybı olmadan kimyasal enerjiye dönüşür.
Bu cümledeki ögelerin doğru sıralanışı aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir?
a) Belirtisiz nesne - zarf tümleci - zarf tümleci - özne – yer tamlayıcısı - yüklem
b) Belirtili nesne - zarf tümleci - zarf tümleci - özne – yer tamlayıcısı - yüklem
c) Özne - zarf tümleci - yer tamlayıcısı - zarf tümleci - yüklem
d) Zarf tümleci - özne - zarf tümleci - yüklem
e) Zarf tümleci - özne - zarf tümleci - yer tamlayıcısı - yüklem
 KPSS 2020
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yüklem, belirtili isim
tamlamasından oluşmaktadır?
a) Hayatın nefes kesen zorlu yokuşunu bıkmadan usanmadan
tırmanırken çocuk kitaplarıyla ilgilenmek boş bir uğraştır.
b) Doymak bilmeyen iştahlı bir okur olarak geçirdiğim mutlu
çocukluğum sözcüklerin büyüsüne kapıldığım yıllardır.
c) Yetişkinlerin unuttukları sahici sadeliğe ulaşabilmelerinin yolu çocuk
tecrübesizliğini yeniden deneyimleme hevesidir.
d) Çarpık modernleşmenin yaşandığı kültür dünyamızın çocuk
edebiyatına yansımalarındaki asıl sorun bir ileri iki geri yaşanan
gelgitlerdir.
e) Çocuğun etkin okur kimliği kazanmasında nitelikli çocuk kitapları ile
buluşması sürecin en önemli adımıdır.
 KPSS 2020
Denizanasının, vücudunda ürettiği bir molekül olan yeşil
floresan proteini 238 amino asitten meydana gelmektedir.
Bu yapı; başka bir proteine, moleküle veya kimyasal
reaksiyona ihtiyaç duymadan etrafına floresan yeşil ışık
verir. Bu özelliğinden dolayı moleküler biyoloji, genetik
mühendisliği ve biyomedikal alanlarında çalışan
araştırmacıların bir hayli ilgisini çekmektedir.
Bu parçada aşağıdakilerden hangisi yoktur?
a) İsim-fiil grubu b) Zarf-fiil grubu c) Sıfat-fiil grubu
d) Edat grubu e) Bağlama grubu
 TYT 2021
(I) Süper kahramanların çizgi romanlarda güçlerine kavuşmaları, genellikle belli başlı
şekillerde olmaktadır. (II) Bilinmeyen bir dünyadan ya da doğrudan uzaydan gelen
insanüstü güçlere sahip süper kahramanlar, en yaygın bilinen örneklerdendir. (III)
İkinci sıradakiler radyoaktif etki sonucu güçlerine kavuşan süper kahramanlardır.
(IV) Radyoaktif bir hayvan tarafından ısırılan karakter, bir süper kahramana
dönüşüp onu ısıran hayvanın özelliklerine sahip olur. (V) Başvurulan yöntemlerden
bir diğeri de deney kazaları sonucu ortaya çıkan kahramanlardır.
Bu parçada numaralanmış cümlelerle ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
a) I. cümlenin öznesi, belirtili isim tamlamasıdır.
b) II. cümlenin öznesi, sıfat tamlamasıdır.
c) III. cümlenin yüklemi, sıfat tamlamasıdır.
d) IV. cümlenin öznesi, belirtisiz isim tamlamasıdır.
e) V. cümlenin yüklemi, sıfat tamlamasıdır.