1.

TREGU DHE ETIKA

1
1. Tregjet në konkurencën monopol

Dallimet kryesor nga konkurenca e përkryer:

1. Në vend të një numri të madh shitësish e blerësish, ku asnjëri
prej tyre nuk e zotëron tregun, në tregun monopol ekziston një
shitës i vetëm që e zotëron atë në masën njëqind përqind

2. Në vend të një tregu ku hyrja e dalja është e lirë, tregu monopol

vendos barriera të ndryshmne qoftë për të hyrë në treg ashtu
edhe pë të dal nga tregu.

2
1. Tregjet në konkurencën monopol

Dallimet kryesor nga konkurenca e përkryer:

1. Në vend të një numri të madh shitësish e blerësish, ku asnjëri
prej tyre nuk e zotëron tregun, në tregun monopol ekziston një
shitës i vetëm që e zotëron atë në masën njëqind përqind

2. Në vend të një tregu ku hyrja e dalja është e lirë, tregu monopol

vendos barriera të ndryshmne qoftë për të hyrë në treg ashtu
edhe pë të dal nga tregu.

3
1. Tregjet në konkurencën monopol

Tregu monopol karakterizohet nga një eficencë në rënie e

shpërndarjes së të mirave sepse:
1. Së pari ky sistem tregu lejon që burimet të përdoren në mënyrë të

atillë që në treg të shkaktohet mungesë për mallin që konsumatori

dëshiron, gjë që do të cojë në vendosjen e cmimeve më të larta.
2. Së dyti, tregu monopol nuk I inkurajon ofruesit që të përdorin

burimet për të reduktuar kostot, ndaj edhe sipërmarrjet nuk

motivohen që të gjejnë metoda të reja prodhimi me kosto më të
ulët.
3. Së treti tregjet monopol i lejojnë shitësit të vendosin cmime të

diferencuara.

4
1. Tregjet në konkurencën monopol
Kurba e kërkesës dhe ofertës për një mall në një treg monopol:

5
1. Tregjet e konkurrencës oligopol
Tregjet oligopol qëndrojnë midis dy ekstremeve: konkurrencës së
përkryer dhe monopolit.
Dallimet:
1. Së pari kemi të bëjmë me një të kufizuar e të rëndësishëm
shitësish, pra tregu ndahet ndërmjet një numri të vogël
sipërmarrjesh të mëdha, të cilat së bashku mund të ndikojnë
mbi cmimet.
2. Së dyti, shitësit e tjerë nuk e kanë të lehtë të hyjnë lirshëm në
treg si pasojë e kostove të larta që duhet të paguhen.

6
 1. Tregjet e konkurrencës oligopol

Tregjet oligopol qëndrojnë midis dy ekstremeve: konkurrencës së

përkryer dhe monopolit.

Forma më e përhapur e e formimit të ologopolit është ajo

nëpërmjet shkrirjes horizontale.

7
 1. Marrëveshjet e hapura eksplicite

Cmimet në një sistem oligopol përcaktohen marrëveshjeve eksplicite që

kufizojnë konkurencën.
Disa nga rregullat jo etike që praktikohen në këtë treg:
1. Fiksimi i cmimit (drehpërdejtë)– kur spërmarrjet operojnë në një treg
oligopoli është mjaft e lehtë që menaxherët e tyre të mund të
takohen e të bien dakord për të fiksuar cmimet, artificialisht në
nivele të larta.
2. Manipulimi i ofertës– sipërmarrjet në një industri oligopoli bien
dakord për kufizimin e produktit të prodhuar me qëllim që rriten
cmimet në nivele më të larta se ato të konkurrencës së lirë.
3. Marrëveshjet tregëtare të ekskluzivitetit – një sipërmmarje krijon
marrëveshje të tilla kur a jo u shet blerësve me kushte të tilla që
mos të blejnë nga të tjerë..

8
 1. Marrëveshjet e hapura eksplicite

Cmimet në një sistem oligopol përcaktohen marrëveshjeve

eksplicite që kufizojnë konkurencën.
Disa nga rregullat jo etike që praktikohen në këtë treg:
4. Marrëveshjet e kushtëzuara – marrëveshje me kusht, kur ajo I
shet blerësit mallra me qëllim që edhe produktet tjera ti blen
nga kjo ndërrmarje.
5. Mbajtja e një niveli të njëjtë të cmimit të shitjes me pakicë –kur
një prodhues u shet shitësve vetëm me kusht që ata ta mbajn
të njejtin nivel të shitjes me pakicë.
6. Diskriminimi në cmim – sipërmarrjet përdorin cmime
diskriminuese për tu ngarkuar blerësve të ndryshëm, cmime te
ndryshme.

9
 1. Marrëveshjet e hapura eksplicite

Faktorët drejt fiksimit të cmimit:

1. Një treg i dyndur e i maturuar – urdhërohen ekipet e shitjes që
të zbatojnë politika të fiksmit të cmimeve
2. Natyra e urdherave te punes te biznesit – kur porosive ju
vendose cmime në mënyrë individuale.
3. Produkte të padiferencuara – kur produkti i një kompnie ka
ngjashmëri të madhe me produktet që prodhojnë kompanitë e
tjera.
4. Kultura e biznesit – kur një punonjes i personelit e shikon
cmimin e fiksimit.

10
 1. Marrëveshjet e hapura eksplicite

Faktorët që ndikojnë drejt fiksmit të cmimit në treg:

5. Praktikat e personelit – kur menaxherët vlerësohen e
shpërblehen në bazë të përfitimit të arritur.
6. Vendimet e përcaktimit të cmimeve – kur organizatat kanë një
shkallë të tillë decentralizimi, sa që vendimet për përcaktimin e
cmimeve lidhen në duart e një pjese të vogël të organizatës.
7. Stafi ligjor i korporatës – kur departamentet që merren me
legjislacionin nuk arrijnë të sigurojnë një orientim të drejtë të
stafit.

11
 1. Marrëveshjet e heshtura implicite dhe
rryshfeti
Në përcaktimin e natyrës së etikës të pagesave:

1. A inicohet oferta e pagesës nga paguesi

2. A e detyron pagesa që i bëhet marrësit të shkelë detyrën zyrtare
3. Natyra dhe qëllimi i pagesës a konsiderohet etiketisht e
pakundërshtueshme nga kultura kombëtare.

12
 Tregu dhe korrupsioni
.

13
 Morali
Morali
       
       
Përgjegjësiai
Përgjegjësiai Respekti
Respekti

Rezultati
Rezultati

14
Ju faleminderit për
vëmendje.

Pyetje?
1515