istinad - Diyafram Duvar

ve
Fore Kazık
 DİYAFRAM DUVARLAR

 Diyafram duvarlar, derin kazı çukurlarının stabilitesini sağlamak, toprak ve sürşarj

yüklerini tutmak, çevredeki oturmaları ve kazı tabanındaki kabarmaları kontrol
etmek amacı ile uygulanmaktadır. Ayrıca diyafram duvarlar, yeraltı su seviyesinin
yüksek olduğu bölgelerde gerekli olan geçirimsizliği sağlayabilmesi nedeniyle de
en uygun derin iksa yöntemidir.
Diyafram duvarlar geçici iksa yapısı olarak inşa edilebileceği gibi, kalıcı olarak da
tasarlanabilir ve inşa edilebilir. Diyafram duvarların yüksek rijitliğe sahip olmaları
iksa kazısı esnasında deformasyonların sınırlandırılmasına büyük avantaj sağlar.
Ayrıca diyafram duvarlar düşey yük taşıyan elemanlar, hidrolik geçirimsizlik duvarı,
gibi diğer işlevlere de sahip olabilir.
 Diyafram duvar uygulaması ilk kez 1948 yılında test edilmiştir. Daha sonra 1950
yılında ise bentonit kazı tekniğiyle bulamaç hendeği bir barajın çeçirimsizlik perdesi
uygulaması olarak ilk kez ICOS Firması (Impresa Costruzioni Opere Specializzate)
tarafından İtalya’da yapılmıştır. İlk betonarme diyafram duvar uygulaması da yine
ICOS firması tarafından 1950’lilerin sonunda Milan Metrosunda yapılmıştır. Daha
sonra Milan Metro İnşaatı kapsamındaki aç-kapa kazı işleri “Milan Yöntemi” adı ile
diyafram duvarlarla gerçekleştirilmiştir. İngiltere’deki ilk uygulama 1961 yılında ve
Amerika’daki ilk uygulama ise 1962 yılında New York’ta yapılmıştır. 1967 yılında
yapımı başarılı bir şekilde tamamlanmış önemli diyafram duvar projelerinden birisi
olan New York’taki Dünya Ticaret Merkezi Projesi, zor zemin koşullarında başarılı
bir şekilde tamamlanarak, derin kazılarda diyafram duvar imalatının düşük
maliyetli, hızlı ve uygun teknik bir çözüm olabileceğini göstermiştir. Son 40-50 yıldır
dünya genelinde tercih edilen diyafram duvar uygulaması, ülkemizde ilk olarak
1980’li yılların sonlarında kullanılmaya başlanmış ve daha sonrasında
yaygınlaşarak en çok tercih edilen iksa sistemlerinden birisi haline gelmiştir.
Diyafram Duvar İmalatları

 Diyafram duvarlar, 50 cm ile 150 cm arasında çeşitli kalınlıklarda imal edilebilen

betonarme sürekli duvarlar olup bentonitli kazı tekniğiyle tek ağızdan veya üç
ağızdan oluşan panel kazıları şeklinde uygulanırlar. Diyafram duvar imalatında
kazılacak zeminin özelliğine ve duvar derinliğine göre hidrolik kepçe, mekanik
kepçe veya hidro-freze (cutter) kullanılabilir.
 Yapılan panel kazılarında kuyuyu stabil tutmak ve kazıyı devam ettirebilmek için
bentonit ve su karışımı kullanılmaktadır. Bentonit ile su uygun miktarlarda mikserlerde
karıştırılır, daha sonra bentonit hatları ile bentonit tanklarına aktarılır ve yaklaşık 12
saat hidratasyonunu tamamlaması beklenir. İmalat sırasında kuyu içinde bentonitin
özellikleri belirli aralıklarla test edilerek, gerekmesi halinde taze bentonit ilavesi yapılır.
 1970’li yılların başında raylı vinçler için “reverse circulation” sistemi Japonya’da
kullanılmaya başlamıştır. Bu gelişme sayesinde 200 MPa dayanımına sahip kayada
da delgi yapabilen Hidro-freze teknolojisi geliştirilebilmiştir. Böylece derin iksa
projesinin özelliklerine göre; istenen yüksek düşeyden sapma ve açısal dönme
toleransları (1/200-1/400) sağlayabilmek, geçirimsiz bir duvar teşkil edebilmek ve sert
kaya tabakalarında kazı ve soketlenme yapabilmek için hidro-freze kazı tekniği ile
inşaa edilen diyafram duvar projelerinin sayısı ciddi bir şekilde artmıştır. Hidro-freze
marifetiyle panel derinlikleri 99.50 m’yi ve kazı derinlikleri de 30 m’yi aşan projeler
ülkemizde başarılı bir şekilde gerçekleştirilmiştir. Hidro-freze kazı tekniği ile sıradan
dikdörtgen kesitlere ilave olarak “T”, “L”, “H”, “Y”, “+” biçiminde özel paneller imal
edilebilmekte ve bunlar farklı amaçlar doğrultusunda kullanılmaktadır. Hidro-freze
kazı tekniğinde, öncelikle birincil (primer) paneller imal edilmektedir. Birincil panel
kazıları projesinde belirtilen boy ve derinliğe uygun olarak yapılmakta ve panel
uzunlukları 2.80 - 6.70 m arasında değişmektedir.
 Birincil (Primer) Panel Kazısı
 Birincil (Primer) ve İkincil (Sekonder) Panel Kazı Sıralaması
 İkincil (sekonder) paneller ise daha önceden imal edilen birincil panellerin
arasındaki iki komşu panelden, projesinde belirtilen beton kesme payları dikkate
alınarak imal edilmektedir. İkincil panellerin genişliği makine tipine göre değişkenlik
göstermekle beraber genel olarak 2.80 m’dir. İkincil panellerin kazısından önce
birincil panellerin yeterli beton mukavemetine erişmesi gerekmektedir, bu yüzden
ikincil paneller son imal edilen komşu birincil panellerden, en az 3 gün sonra imal
edilmektedir. İkincil panel kazısında herhangi bir sebeple beklemelerin 6 saati
geçmesi durumunda temizlik fırçası kullanılarak birincil panel kenarları kazı
derinliği boyunca temizlenir. Böylece birincil panel çevresinde oluşması muhtemel
aşırı bentonit topaklanmaları (filter cake) temizlenir.
 Diyafram duvar imalatları sırasında çok sıkı kalite kontrol testleri yapılmaktadır.
Panel kazılarının kontrolü saha mühendislerince yapılmakta, kazıdan çıkan
malzemeler düzenli olarak muayene edilerek zemin raporlarıyla uyumluluğu kontrol
edilmektedir. Kazı sırasında bentonit değerleri (yoğunluk, viskozite, akışkanlık, pH,
kum içeriği, filtre kalınlığı gibi testler) düzenli olarak kontrol edilir. Ayrıca hidro-freze
makinesi üzerinde takılı bulunan inklinometre sistemi ile kazı derinliği boyunca
freze’nin x-y eksenlerinden kaçması ve gyroscope sistemi ile de kazı derinliği
boyunca freze’nin açısal dönmesi kazı süresince eş zamanlı olarak kontrol edilir.
Bu kontroller panel kazı derinliğinin 50 m’yi geçtiği durumlarda önem arz
etmektedir.
 Derin iksa işleri tamamlandıktan sonra iksa projesinin tasarımcısı’nın belirleyeceği
performans kriterlerinin sahada, yerinde kontrol edilebilmesi amacı ile en sık kullanılan
aletsel gözlem ve enstrümentasyon testleri aşağıda belirtilmiştir;

 İnklinometre (duvar ve/veya zemin)  Gerinim Ölçer (Strain Gauge)

 Yatay / Düşey Ekstansometre  Tiltmetre

 Piezometre  Elektronik Mesafe Ölçer

 Yük Hücresi (Load Cell)  Reflektör ve Topoğrafik Kot Kontrolü

Diyafram Duvar Destek Elemanları

 Derin iksa sisteminin tasarımına uygun olarak diyafram duvarlar aşağıda belirtilen
destek elemanları ile yatay yönde desteklenebilir. Destek elemanlarının cinsleri,
yatay ve düşey yöndeki aralıkları, adetleri ve elemanların boyutları projeye özel
gereksinimlere bağlı olarak değişkenlik göstermekle beraber ülkemizde en sık
uygulanan destek tipleri aşağıda özetlendiği gibidir;
 Destek Kirişi (Betonarme Kiriş, Çelik Profil ve Çelik Boru)

 Geçici / Kalıcı Zemin Ankrajı veya Tekli Delgi Çoklu Ankraj (SBMA)

 Herhangi bir Yatay Destek Kullanılmayan Çok Gözlü Konsol Yapılar (Multi Cell
Structures)
Eliptik-Çok Hücreli Diyafram Duvar İmalatları

 Hidro-freze makine ekipmanlarının kapasitelerinin ve teknik donanımlarının artması

sonucunda daha geniş ve daha derin diyafram duvarlar imal edilebilir hale
gelmiştir. Bu gelişmenin bir sonucu olarak son yıllarda büyük çaplı dairesel (circular
/ doughnut); eliptik (peanut) ve çok hücreli (multi-cell) konsol diyafram duvar
projelerinin sayıları Avrupa’da ve Uzak Doğu’da ciddi oranda artmıştır. Yakın
zamanda Tablo’da özetlendiği gibi yurtdışında iç çapı 40 m’lik derin bir kazı projesi
kapsamında kalınlığı 1.8 m ve derinliği 98 m olan dairesel diyafram duvar imalatları
ve kazıları başarı ile yapılabilmiştir.
 Projelerin gerekliliklerine göre değişkenlik göstermekle beraber, kemerlenme etkisi
ile herhangi bir yatay destek olmadan konsol olarak çalışan çok gözlü yapılar,
çevresel kuvvetler (hoop forces) altında çalışma prensibine göre tasarlanır.
Tasarım, hesaplanan maksimum çevresel basınç gerilme değeri (hoop
compressive stress) ile kontrol edilir. Bu hesap kabulünde içsel stabilite önem
kazanmakta, sistem ne kadar simetrik olursa o kadar başarılı bir performans
gösterebilmektedir. Bu tip yapılarda sızma boyu hesabı ve kazı tabanındaki
kabarmaların özellikle detaylı olarak kontrol edilmesi önem arz etmektedir.
 Dairesel, eliptik, yer fıstığı (peanut) ve çok gözlü yapılar (2-Gözlü ile 6-Gözlü
değişen simetrik yapılar); büyük yeraltı su haznesi, metro istasyonu, arıtma tesisi,
yeraltı otoparkı ve çok amaçlı büyük yapı projelerinde başarı ile kullanılmaktadır.
 Çok gözlü (multi-cell) diyafram duvarların avantajları:

 Dairesel / çok gözlü diyafram duvarlardan oluşan derin iksa sisteminin herhangi bir
yatay elemana; ankraj, çelik veya betonarme destek, betonarme kuşak kirişine
(ring beam) gerek olmaksızın kemerlenme etkisi ile konsol çalışabilmesi,

 Değişik projelerde karşılaşılan farklı kazı problemlerinin minimize edilebilmesi,

 Tasarımda yapılan tasarruf neticesinde projelerin daha ekonomik ve kısa sürede

yapılabilir olması şeklinde özetlenebilir.
DİYAFRAM DUVAR ÖRNEKLERİ

 Türkiye’de yakın zamanda hidro-freze tekniği kullanılarak başarılı bir şekilde

tamamlanan betonarme ve boru destekli diyafram duvar uygulaması (Avrasya
Tüneli Projesi), tekli delgi çoklu ankraj (SBMA) tipi ankrajlı diyafram duvar
uygulaması (Mahall Bomonti İzmir) ve herhangi bir yatay destek kullanılmadan
gerçekleştirilen çok hücreli konsol diyafram duvar uygulaması (Osman Gazi
Köprüsü Güney Ankraj Bloğu) diyafram duvar örneklerindendir.
 Avrasya Tüneli

 Avrasya Tüneli Genel Jeolojik Profili

Avrasya Tüneli Genel Jeolojik Profili
Tünelin Avrupa kıtası tarafındaki geçiş kutusu kazı çalışmaları
MAHALL BOMONTİ İZMİR PROJESİ

 Genel Yerleşim Planı

 Çalışma Sahasının Genel Görünümü
 OSMAN GAZİ KÖPRÜSÜ GÜNEY ANKRAJ BLOĞU

 Güney Ankraj Blok Yapısı  Güney Ankraj Bloğu Yerleşim Planı

Güney Ankraj Bloğu Kazı Çukuru Görünüşü
FORE KAZIK
 Fore kazık ; Zeminin ;belirli çap ve derinlikte dairesel kesitli delgi yapılarak, açılan
kuyuya demir donatı yerleştirilip beton dökülmesine denir. Silindirik , sütun şekline
benzeyen düşey zemin elemanlarına fore kazık veya yerinde dökme betonarme kazık
denir. En çok uygulanan yapım yöntemleri yöntemleri arasında fore kazık ankraj
gelmektedir.

 Yaygın olarak kullanılan fore kazık çapları 45cm , 65 cm , 80 cm,120 cm ve 150 cm dir.
fore kazık boyları yaklaşık 0-50 mt aralığında değişmektedir. Uygulama, fore kazık
makinesi diye bilinen iş makineleri ile yapılmaktadır. Kendini tutamayan zeminlerde
(gevşek zeminlerde ,dolgularda , sulu zeminlerde vb nedenlerden) kılıflı (borulu),
bentonitli, fore kazık uygulamaları gelişmiştir.

 Kazık sistemi, zemin iyileştirme yöntemlerinde, sev stabilitesinde, derin kazılarda ve

kazıklı temellerde ülkemizde yaygın olarak kullanılan yapım yöntemleri arasındadır.
Fore Kazık Neden Yapılır ?

 Günümüzde kalabalıklaşan şehirlerde giderek yerlerin önem kazanması bitişik ve

derin kazılar yapılarak binaların inşaasını zorunlu hale getirmektedir. 40-50 mt
derinliklere varan derin kazılar ve yapılaşmanın giderek artmasıyla sağlam
olmayan zeminlere de inşaatların yapılması kaçınılmaz olmuştur.

 Bu gibi derin kazı ve sağlam olmayan zeminleri iyileştirmek için fore kazık temel ve
fore kazıklı iksa çalışmaları yapılmaktadır.

 İnşaat alanlarından optimum seviyede yararlanmak , yerleşime uygun olmayan

yerleri uygun hale getirmek yeni sistem yapılar için oldukça önemlidir. Çevresel
düzenlemelerin yapılması , ayrıca depreme dayanıklı konutların inşaası kazıklı
sistemlerin gayeleri arasındadır.
Fore Kazık Faaliyet Alanları

 Yerinde dökme betonarme kazıklar başlıca şu amaçlar için uygulanmaktadır ;

 Zemin iyileştirme yöntemlerinde : Taşıma gücü zayıf olan zeminlerin donatısız bir
şekilde betonlanarak iyileştirilmesinde kullanılır. Bu uygulamaya plastik kazık ta
denmektedir. Bu kazık sisteminde amaç zayıf olan zeminin, yerine daha dayanıklı bir
malzemenin yerleşmesini sağlamaktır.

 Derin temeller de ( fore Kazıklı temeller) : Üst yapı yüklerini, taşıma kapasitesi
yeterli olan zemine veya kayaya iletmek için yapılan çalışmalarıdır.

 Fore kazık İksa sistemleri – Derin kazılarda: Yapı çukuru çevresinde oluşabilecek
herhangi bir göçme , kayma , devrilme gibi risklere karşı ve kazı çalışmalarının
sağlıklı bir şekilde tamamlanabilmesi için iksa amaçlı kazık uygulaması yapılmaktadır.
Fore Kazık Yapım Yöntemleri – Fore Kazık Uygulama Yöntemleri

 Fore kazık imalatına başlamadan önce, projeye uygun şekilde makine ve ekipman
seçimi yapılmalıdır. Zemin araştırması kazık makinesi indirilmeden önce iyice
yapılmalıdır. Bu konuda uzman kişilerden yardım alınmalı yeterli ve güvenilir veriler
yoksa gerekirse yeniden sondaj çalışmaları yeniden yapılmalıdır. Aksi durumda
hem iş süreci sıkıntıya girebilir hem de öngörülmeyen maliyetler oluşabilir.

* Kılıfsız ve katkısız normal delgi yöntemi

* Borulu kazık (kılıflı kazık ) delgi yöntemi

* Bentonit kullanarak delgi yöntemi

* Suyla delgi yöntemi

Fore Kazık Nasıl Yapılır ?

 Auger (burgu , matkap ) ile düşey yönde delginin tamamlanması

 Silindirik şekilde hazırlanmış demir donatının, boş kuyunun içine yerleştirilmesi

 Tremi borusu yardımıyla betonun dökülmesi

 Delgi Yapım Yöntemi

 Matkap Seçimi işin yapımı için en önemli unsurdur.

 Kaya ve benzeri litolojiler için elmas uçlu matkap

seçilmelidir. Augerin yaprak araları dar ve açıları
düşük, yataya yakın olmalıdır. Delgi sırasında
maliyet düşürür ve işin süresinde avantaj sağlar.

 Kuyu delgisine başlamadan önce demir donatıların hazırlanması ve beton bağlantılarının yapılması önemlidir. Çünkü bu
hazırlıklar yapılmadan delgi işlemi yapılırsa fore kazık kuyularının bekleme sonucu göçmesine sebebiyet verilebilir ve
işin tekrardan yapılması gerekebilir.

 Son olarak platform hazırlıkları da yapılarak delgi hazırlıkları tamamlanmış olur. Bunlara bağlı olarak hava şartlarını da
göz önünde bulundurmak gerekir. Yağmurlu ve karlı havalarda hafriyat çıkışı ciddi problem çıkarabilir. Platformun
bozulması gibi negatif etkenler olduğu için uygun hava şartlarında çalışmak kaliteli ve sağlık imalat için önemlidir.

 Hazırlık aşaması tamamlandıktan sonra projeye uygun şekilde harita hizmetleri sağlanır ve projede belirtilen boy ve
çapta delgi işlemi tamamlanır.
 Kazık Demiri Bağlanması Ve Yerleştirilmesi

 Kazık donatısı silindirik şekilde yapılmaktadır.

 Düşeyde boy donatısı ve yatayda etriye demiri

bulunmaktadır

 Ana iskeleti ayakta tutabilmek için ve de ekstra

mukavemet kazandırabilmek için donatının içine ” Z ”
demiri ve ” Çember Donatısı” yapılmaktadır.

 Kazık demirinin dayanımı yüksek olabilmesi için mümkün olabildiğince bağ tellerini belirli sıklıkta ve çift kat
şeklinde işlenmesi gerekmektedir.

 Demirlerin sertlik özelliklerini koruyabilmek için oksijen gibi demirle tepkimeye girecek yakıcı maddeler
kullanılmaması gerekir.
 Demir donatıları hazırlarken dikkat edilmesi gerekenleri şu şekilde sıralayabiliriz;

* Demir donatıları yaparken düzgün ve kuru bir platformda hazırlamak kaliteli ve sağlıklı
bir imalat için önemlidir. Çünkü çamurlanmış bir demir donatı betonla arasında derz
oluşturur. Oksitlenmeye maruz kalan demir çürür. Bu da kazık kalitesine ve dayanımına engel
oluşturur.

* Demir donatının bağlama işçilikleri tamamlandıktan sonra kazık kuyusuna taşıma

işlemi gerçekleştirilir. Bu esnada demir donatının tahrip olmaması için dikkatli bir şekilde
taşınması gerekmektedir. Gerekmesi durumunda vinç , hyap vb. iş makinelerinden yardım
alınabilir. Çalışma sahasının uygunluğuna göre kazık makinasına yakın bir yerde demir donatı
bağlanırsa maliyet avantajı sağlanır.

* Son aşamada hazırlanan demir boş kazık kuyusuna yavaşça indirilir. İndirme işlemi
esnasında kuyu çeperleriyle temas olmaması gerekmektedir. Bunu sağlamak için pas payları
kullanılmaktadır. Pas payları demirin toprakla temas etmesini engeller ve tüm donatının
beton içinde kalmasına olanak sağlar. Kazık tabanına kadar proje boyunca demir donatı
kuyuya yerleştirilmiş olur.
 Betonun Dökülmesi

 Betonu dökmeden önce tüm hazırlıklar yapılmalı ve beton geldiğinde bekletmeden betonu dökme
işlemine başlamalıyız.

 Betona su katılmamalı , betonun mukavemetini etkileyecek durumlardan kaçınmalıyız

 Beton dökme esnasında tremi borusu yukarı aşağı hareket ettirilir. kuyu içinde herhangi bir boşluk
bırakmanın önüne geçilir. Böylece 1 adet kazık imalatını tamamlamış oluyoruz.

 Aynı işlemleri diğer fore kazıklar içinde tekrar edilir.

 Betonu dökme işlemi yapılırken tremi borusu kazık boyunca yerleştirilir.

 İş güvenliği için tremi borusunun kaldırılması ve yerleştirilmesi esnasında dikkatli olmak

gerekmektedir . Ciddi bir iş kazasının önüne geçmek için İSG kurallarına uymamız
gerekmektedir. Tremi borusu düzgünce ve emniyetli bir şekilde bağlanarak kuyuya indirilmelidir.
 Fore kazik uygulamasını kısaca özetlersek ;

 Zemin tanımlamamızı tamamladıktan sonra uygun makine ekipman tercihini yapıyoruz ve

uygulamaya başlıyoruz.
 Kazık makinesi ‘nin çalışacağı platform uygun hale getirilmelidir.
 Kazık yapılacak yerlerin aplikasyon yapılmalıdır. (yanlış konumlandırılan kazık imalatında geri
dönüşü olmayan zararlara yol açabilir bu yüzden bu konuda titizlikle çalışma yapmak
gerekmektedir.)
 Projede belirtilen derinlikte delgi tamamlanmalıdır.
 Forajdan çıkan malzeme makine çevresinden temizlenmelidir
 Projede belirtilen demir donatıyı boş kazık kuyusuna uygun makine ve ekipman yardımıyla
yerleştirilmelidir.
 Tremi borusu demir donatı içinden geçirilerek kuyu sonuna kadar indirilmelidir. Son olarak
beton dökümü yapılarak imalatımızı tamamlayarak diğer kazıklar içinde aynı işlemleri
tekrarlıyoruz.
Kazık çeşitleri

Yapım yöntemlerine göre kazık çeşitleri

* Betonarme kazıklar (sondaj tipi yerinde dökme kazıklar)

* Çakma kazıklar

* Sondaj ve çakma kazık olarak karma tip

Malzeme türüne göre kazık çeşitleri

* Çelik kazıklar

* Ahşap kazıklar

* Beton kazıklar
 Çelik Çakma Kazıklar
 Sorular
 Soru 1) Ülkemizde diyafram duvar uygulamalarına 3 tane örnek veriniz ?
 Soru 2) Derin iksa işleri tamamlandıktan sonra iksa projesinin tasarımcısı’nın belirleyeceği
performans kriterlerinin sahada, yerinde kontrol edilebilmesi amacı ile en sık kullanılan aletsel
gözlem ve enstrümentasyon testlerinden 3 tanesini yazınız ?
 Soru 3) Fore Kazık Nasıl Yapılır ? 3 madde halinde açıklayınız.
Cevaplar
 Cevap 1) Avrasya Tüneli, Mahall Bomonti İzmir Projesi, Osman Gazi Köprüsü
Güney Ankraj Bloğu
 Cevap 2) Piezometre, Tiltmetre, İnklinometre
 Cevap 3)

Auger (burgu , matkap ) ile düşey yönde delginin tamamlanması

Silindirik şekilde hazırlanmış demir donatının, boş kuyunun içine yerleştirilmesi

Tremi borusu yardımıyla betonun dökülmesi