FILOZOFSKI I NAUČNI POČECI

PSIHOLOGIJE
OD ANTIKE DO RENESANSE
 Propast grčkih polisa (oko 338 p.n.e.)
 Sukobiizmeđu polisa za prevlast (Atina, Teba, Sparta)
 Uspon Makedonaca

 Rimsko carstvo
 Između 167. i 146. g.p.n.e. Rimljani postepeno učvršćuju
vlast na Grčkom
 Period mira od druge polovine 1. veka do 3. veka
 Varvarska pustošenja
 Pad rimskog carstva (5. vek)

 Hrišćanstvo i srednji vek

OD ANTIKE DO RENESANSE
 Mračni srednji vek (5. – 15. vek)
 Filozofijau službi teologije
 Tumačenje ranijih filozofskih učenja od strane verskih
mislilaca
 Neznatan razvoj nauke o čoveku

 Crkvene škole i otvaranje univerziteta (12. i 13. vek)

 14. vek:
 Građanski ratovi, ratovi između Engleske, Francuske i Italije
 Kuga
PERIOD RENESANSE – NAPREDAK U
NAUCI
 Renesansa (15. – 17. vek)
 Velikageografska otkrića
 Razvoj umetnosti i književnosti
 Razvoj nauke i tehnička dostignuća
 Okretanje ka čoveku
 Naučne teorije u suprotnosti sa crkvenim
RENESANSA – NAPREDAK U NAUCI
 Položaj čoveka se drastično menja razvojem nauke
 Gutembergova štamparija
 Kopernik (1473-1543) i heliocentrični pogled na svemir
 Prve ideje o ovome još u trećem veku (Aristarh iz Samosa)
 Galileo Galilej (1564 - 1642)
 Teleskop
 Prvi koristio metodu kontrole varijabli u istraživanjima
RENESANSA – FILOZOFSKA MISAO
 Dekart (1596 – 1650)
 Izbogate porodice, završio katoličku školu i diplomirao
prava

 Dobrovoljac u plaćeničkoj vojsci Holandije

 Nakon sna u kampu, rešio da se bavi izučavanjem istine

 Povezivanje geometrije i algebre

 Osnivač moderne zapadne filozofije

 Racionalizam je filozofsko učenje o
razumu kao osnovnom alatu za
sticanje znanja
RENESANSA – FILOZOFSKA MISAO
 Dekartova filozofija - racionalizam
 Potraga za istinom
 Iako vernik, sumnjao u postojanje Boga
 Sumnja u svet i sopstveno postojanje
 Cogito ergo sum

 Odnos duše i tela – dualistički

 Res cogitans (misleća supstancija) i Res extensa (fizička supstancija)
 Mehanicistički opis funkcionisanja organizma, hidraulična

koncepcija; Postojanje animalnog duha

 Epifiza kao mesto interakcije RC i RE

 Razlika između ljudi i životinja

 Sećanja
RENESANSA – FILOZOFSKA MISAO
 Dekartovo poimanje odnosa misleće i fizičke supstancije
 Epifiza
– mesto interakcije
 RC poseduje dve osnovne vrste ideja – urođene i izvedene
 Urođene – O sebi i o Bogu; koncepcija vremena, prostora i pokreta i
geometrijski aksiomi
 Izvedene – zasnivaju se na individualnom iskustvu i na sećanjima

prethodnih događaja
 6 primarnih strasti koje telo proizvodi i duša doživljava (čuđenje,

ljubav, mržnja, žudnja, radost i tuga)

 La Metri (1709 – 1751)

 Jošradikalniji mehanicistički stav
 Ljudi kao složenije životinje
POSTRENESANSKA FILOZOFIJA
 Rani empirizam i nativizam
 Rani empirizam: Hobs, Lok i Berkli
 Nativizam: Lajbnic, Kant
 Osnovne razlike: RE – delovanje iskustva na pasivni um; N –
na mentalne sadržaje, pored iskustva utiču i urođene strukture

 Prve rasprave nature VS nurture

 Jednake mogućnosti za sve i važnost društvenih reformi

ili predodređenost rođenjem
EMPIRIZAM
 Empirizam predstavlja pravac u filozofiji i psihologiji
koji ističe da je znanje zasnovano na iskustvu, pre svega
čulnom

 Tomas Hobs (1588-1679) – preteča empirizma

 Levijatan
 Potčinjavanje autritetu
 Država veća i moćnija od čoveka, ali nije besmrtna kao Bog

 Monarhija

 Homo homini lupus est – čovekova priroda

 Okupljanje u grupe i održavanje integriteta grupe
 Detinjstvo
 Rano ostaje bez majke; otac ga napušta; stric ga odgaja
EMPIRIZAM
 Džon Lok (1632-1704)
 Klasično obrazovanje; medicina; inspirisan Dekartom, ali je
odbacio njegovo učenje o saznanju

 Ljudska
priroda je dobra; svi su rođeni sa jednakim
mogućnostima – differentia specifica je obrazovanje

 Po rođenju, um je tabula rasa

 Ponašanja, stavovi, pa i emocije se uče
 Prevazilaženje strahova
EMPIRIZAM
 Džon Lok
2 izvora iskustva ili ideja
 Oseti (dolaze spolja, interakcija sa objektima)
 Oseti nisu uvek pouzdani (eksperiment sa vodom)

!! Razlikovati osete od osećanja

 Refleksije (unutrašnja delatnost duše, npr. sećanja)

 Ideje deli na jednostavne i složene

 Jednostavne dolaze od objekata (preko čula)
 Složene

 Kombinacija više jednostavnih

 Kombinacija 2 jednostavne i odnos između njih

 Procesom apstrakcije
EMPIRIZAM
 Džordž Berkli (1685 – 1753)
 Sa 15 godina upisao fakultet
 Proširio Lokovo učenje
 Kasnije nazvano subjektivni idealizam
 Materija postoji jer je percipirana, a ne po sebi

 Bog kao konstantni posmatrač

NATIVIZAM
 Gotfrid Vilhelm fon Lajbnic (1646 - 1716)
 Matematičar, istovremeno otkrio teoriju gravitacije kad i
Njutn
 Lokov savremenik i prijatelj, ali i oponent
 Smatrao je da u razumu postoji “neempirijska ¼ istine”
 Lok i Berkli – u razumu ne postoji ništa što prethodno nije bilo u
čulima
 Lajbnic – ništa, osim samog razuma

 Tabula rasa VS Ploča šarenog mermera

 Odnos duše i tela – paralelan
 Materijalni i nematerijalni svet se sastoji od Monada
NATIVIZAM
 Imanuel Kant (1724 - 1804)
 Dve vrste znanja
 A priori – nezavisna od iskustva (prostor, vreme, učenje)
 A posteriori – stečena putem iskustva (uobličavaju ih apriorna)

 Nauka se bavi objektima i smešta ih u kontinuum prostor-vreme

 Psihologija nije nauka; stanje svesti se menja dok svest razmatra

samu sebe

 Odnos materijalnog i nematerijalnog – paralelan

 Postoje stvari po sebi (noumene) i stvari u svom pojavnom obliku
(fenomene)