Wydział Inżynierii Procesowej i Ochrony Środowiska

Katedra Inżynierii Chemicznej

Politechnika Łódzka
MECHANIKA PŁYNÓW i WYMIANA CIEPŁA

Wykład

7. RÓWNANIA ENERGII
PŁYNÓW DOSKONAŁYCH
- Równanie Bernoulliego

dr inż. Mariola Błaszczyk

1
RÓWNANIA ENERGII DLA PŁYNÓW
DOSKONAŁYCH

Płyn doskonały (płyn idealny) (ang. perfect fluid) – płyn nielepki,

w którym nie występują naprężenia ścinające i transport ciepła, a
którego własności zależą jedynie od gęstości i ciśnienia.

Pierwsza zasada termodynamiki – zasada zachowania energii

- w układzie izolowanym energia wewnętrzna (całkowita) układu
pozostaje stała

dU = 0
DANIEL BERNOULLI
Daniel Bernoulli (ur. 9 lutego 1700 r. – zm.
17 marca 1782 r.) - szwajcarski matematyk i
fizyk.
• Był profesorem uniwersytetów w Bazylei i
Petersburgu. Twórca podwalin mechaniki
statystycznej (kinetyczna teoria gazów).
Obszarem jego zainteresowań były także
medycyna i fizjologia. Jako matematyk
zajmował się rachunkiem
prawdopodobieństwa, równaniami
różniczkowymi i metodami przybliżonymi
rozwiązywania równań. Zdefiniował liczbę
e. Jako fizyk rozwiązał problem struny
drgającej i podał równanie ruchu
stacjonarnego cieczy idealnej zwane
równaniem Bernoulliego.
• Pochodził ze znanej rodziny matematyków
Bernoullich. Jego ojcem był Johann
Bernoulli a wujem Jakob Bernoulli.
 RÓWNANIE BERNOULLIEGO
Równanie Bernoulliego opisuje parametry płynu doskonałego
płynącego w rurze (niekoniecznie materialnie istniejącej) o
zmiennym przekroju. Wynika ono wprost z faktu zachowania
objętości cieczy doskonałej (która jest nieściśliwa) i zasady
zachowania energii mechanicznej.

Szczególna postać równania

Założenia:
· ciecz jest nieściśliwa
· ciecz nie jest lepka
· przepływ stacjonarny i bezwirowy
 RÓWNANIE BERNOULLIEGO
- wyprowadzenie
Równanie Bernoulliego w postaci ogólnej można wyprowadzić
jako całka różniczkowych równań energii lub całka równania
Eulera

Podstawą do wyprowadzenia równania Bernoulliego jest I

zasada termodynamiki – zasada zachowania energii
𝒅
𝑼 =𝑸 𝒉 +𝑳
𝒅𝒕
Gdzie: U – energia wewnętrzna układu, Qh – wymieniane ciepło,
L – wykonana praca
Gdy brak wymiany ciepła (ośrodek izolowany) Qh = 0, wówczas:

𝒅
𝑼 =𝑳
𝒅𝒕
 RÓWNANIE BERNOULLIEGO
- wyprowadzenie
Rozpatrzmy przypadek jednowymiarowego przepływu:
 RÓWNANIE BERNOULLIEGO
- wyprowadzenie
Z zasady zachowania energii
- suma zmian wszystkich postaci energii w układzie zamkniętym jest równa zero
- przyrost energii kinetycznej powoduje równoczesny spadek energii potencjalnej
ciśnienia i położenia, czyli:
𝒅𝑬 𝒌=𝒅𝑳+𝒅𝑬 𝒑
Energia kinetyczna:
𝑚 𝑢2 𝑑𝑚 𝑢2
𝐸𝑘 = czyli 𝑑𝐸 𝑘=
2 2
ponieważ: 𝑑𝑚= 𝐴𝑢 ρ 𝑑𝑡
𝒖𝟏𝟐
𝑬 𝒌𝟏= 𝑨𝟏 𝒖𝟏 𝒅𝒕 𝝆 𝒍
𝟐
𝒖𝟐𝟐
𝑬 𝒌𝟐= 𝑨𝟐 𝒖𝟑 𝒅𝒕 𝝆 𝒍
𝟐
czyli:
𝒖 𝟐𝟐 𝒖 𝟏𝟐
𝒅 𝑬 𝒌 = 𝑨𝟐 𝒖𝟐 𝒅𝒕 𝝆 𝒍 − 𝑨𝟏 𝒖𝟏 𝒅𝒕 𝝆 𝒍
𝟐 𝟐
 RÓWNANIE BERNOULLIEGO
- wyprowadzenie
Praca
Praca siły działającej na powierzchnię A 1
𝒅 𝑳𝟏= 𝑭 𝟏 𝒅𝒍 𝟏 𝑔𝑑𝑧𝑖𝑒 𝐹 1=𝑝1 𝐴1
𝒅 𝑳𝟏=𝒑 𝟏 𝑨 𝟏 𝒖𝟏 𝒅𝒕 𝑑 𝑙1=𝑢 1 𝑑𝑡
Praca siły działającej na powierzchnię A2
𝒅 𝑳𝟐=−𝒑 𝟐 𝑨𝟐 𝒖𝟐 𝒅𝒕
Czyli: 𝒅𝑳=𝒅𝑳 𝟏+𝒅𝑳𝟐=𝒑 𝟏 𝑨 𝟏 𝒖𝟏 𝒅𝒕  − 𝒑 𝟐 𝑨 𝟐 𝒖𝟐 𝒅𝒕

Energia potencjalna 𝐸𝑝 =𝑚𝑔𝑧

Energia potencjalna elementu A1-A1’
𝑑𝐸 𝑝 =𝑑𝑚𝑔𝑧
𝒅 𝑬 𝒑𝟏=𝝆 𝒍 𝑨𝟏 𝒖𝟏 𝒅𝒕𝒈 𝒛 𝟏
Energia potencjalna elementu A2-A2’ dm = 𝝆A𝒖𝒅t
𝒅 𝑬 𝒑 𝟐=𝝆 𝒍 𝑨𝟐 𝒖𝟐 𝒅𝒕𝒈 𝒛 𝟐
Czyli:
𝒅 𝑬 𝒑=𝒅𝑬 𝒑𝟏 −𝒅𝑬 𝒑𝟐= 𝝆𝒍 𝑨𝟏 𝒖𝟏 𝒅𝒕𝒈 𝒛 𝟏 −𝝆 𝒍 𝑨𝟐 𝒖𝟐 𝒅𝒕𝒈 𝒛 𝟐
 RÓWNANIE BERNOULLIEGO
- wyprowadzenie
Po podstawieniu pod 𝒅𝑬 𝒌=𝒅𝑳+𝒅𝑬 𝒑
otrzymamy:

𝒖𝟐𝟐 𝒖 𝟏𝟐
𝑨𝟐 𝒖𝟐 𝒅𝒕 𝝆 𝒍 − 𝑨𝟏 𝒖𝟏 𝒅𝒕 𝝆 𝒍 =𝒑 𝟏 𝑨 𝟏 𝒖𝟏 𝒅𝒕  − 𝒑 𝟐 𝑨 𝟐 𝒖𝟐 𝒅𝒕+ 𝑨 𝟏 𝒖𝟏 𝒅𝒕 𝝆 𝒍 𝒈 𝒛 𝟏 − 𝑨𝟐 𝒖𝟐 𝒅𝒕 𝝆 𝒍 𝒈 𝒛 𝟐
𝟐 𝟐

Z zasady ciągłości strugi

𝒖𝟏 𝑨𝟏 =𝒖𝟐 𝑨𝟐
wyrażenie uprości się do postaci:

𝒖𝟐𝟐 𝒖𝟏𝟐
𝝆− 𝝆 =𝒑 𝟏 − 𝒑 𝟐+ 𝝆 𝒍 𝒈 𝒛 𝟏 − 𝝆 𝒍 𝒈 𝒛 𝟐
𝟐 𝒍 𝟐 𝒍
 RÓWNANIE BERNOULLIEGO
dla płynów doskonałych
𝒖𝟏𝟐 𝒖𝟐𝟐
𝝆𝒍 + 𝒑 𝟏+ 𝝆 𝒍 𝒈 𝒛 𝟏 = 𝝆𝒍 + 𝒑𝟐 − 𝝆 𝒍 𝒈 𝒛 𝟐 ¿ 𝝆𝒍 𝒈
𝟐 𝟐
lub w postaci:

Gdzie:
u - prędkość przepływu cieczy [m/s]
p – ciśnienie [Pa]
z – wysokość [m]
g – stała grawitacji [g = 9,81 m/s2]
ρl – gęstość cieczy [kg/m3]
1, 2 – rozpatrywany przekrój
 RÓWNANIE BERNOULLIEGO
dla płynów doskonałych

Energia Energia Energia

kinetyczna ciśnienia potencjalna

Poszczególne człony to: energia kinetyczna, energia

potencjalna przyciągania ziemskiego, energia ciśnienia.
GRAFICZNA INTERPRETACJA
RÓWNANIA BERNOULLIEGO
GRAFICZNA INTERPRETACJA
RÓWNANIA BERNOULLIEGO
GRAFICZNA INTERPRETACJA
RÓWNANIA BERNOULLIEGO
GRAFICZNA INTERPRETACJA
RÓWNANIA BERNOULLIEGO
GRAFICZNA INTERPRETACJA
RÓWNANIA BERNOULLIEGO
 Pytania kontrolne
1. Podstawy wyprowadzenia równania
Bernoulliego dla płynów doskonałych
2. Pełna postać równania Bernoulliego dla płynów
doskonałych
3. O czym mówią człony w równaniu
Bernoulliego?
4. Jak zmieniać się będą poszczególne formy
energii wzdłuż opadającego przewodu o
zwiększającej się średnicy