Professional Documents
Culture Documents
01 - HÀM SỐ HK211
01 - HÀM SỐ HK211
01 - HÀM SỐ HK211
http://e-learning.hcmut.edu.vn/
1
NỘI DUNG
2 - HÀM SỐ CƠ BẢN
3 - HÀM SỐ NGƯỢC
5 - HÀM SỐ HYPERBOLIC
2
ĐỊNH NGHĨA HÀM SỐ
X R Y R
x : biến (variable).
y = f (x) : ảnh (image) của x qua ánh xạ f. 3
X R YR X R YR
X R Y R
5
CÁC CÁCH BIỂU DIỄN HÀM SỐ
1. Mô tả bằng lời.
2. Mô tả bằng biểu thức.
3. Mô tả bằng đồ thị.
4. Mô tả bằng bảng số.
6
Ví dụ
A rectangular storage container with an open top has a volume 10m3 . The length of
its base is twice its width. Material for the base costs $10 per square meter; material
for the sides costs $6 per square meter. Express the cost of materials as function of
the width of the base.
h
w
2w
7
CÁC CÁCH BIỂU DIỄN HÀM SỐ
R 2
S R
m
P mg
x A cos t
8
Ví dụ
L t D A sin B t C
9
CÁC CÁCH BIỂU DIỄN HÀM SỐ
DÂN SỐ TRUNG BÌNH CỦA ViỆT NAM
NĂM DÂN SỐ (1000 người)
Dùng bảng:
1930 17,582
11
REPRESIONTATIONS OF
FUNCTIONS
12
Bài toán thành lập hàm số
x2 1
R( x)
2
13
Bài toán thành lập hàm số
14
Hàm nhiều biểu thức
Bảng giá nước sinh hoạt ở TP. HCM áp dụng trong năm 2021 được cho bởi bảng
bên dưới (giá đã bao gồm thuế GTGT 5% và phí bảo vệ môi trường 10%). Lập
hàm số C(x) mô tả số tiền mà một hộ dân phải trả nếu sử dụng x (m3) trong tháng.
15
Tìm miền xác định của hàm số
1) y ln x 2 1
1
2) y ln 1
x
3) y ( x 2) x
2 x 3
4) y ( x 1)
5) Trong một chương trình tiêm chủng quốc gia, chi phí để tiêm cho x% dân số là
150 x
C x . Tìm miền xác định của C(x).
200 x
16
Tìm miền xác định – miền giá trị của hàm số
x
1. Tìm miền xác định, miền giá trị của hàm số y
x 1
17
Tìm miền xác định – miền giá trị của hàm số
2. Một gia đình dự định tổ chức tiệc ở một nhà hàng. Mức phục vụ chung cho bữa
tiệc (mặt bằng, trang trí,…) là 5 triệu đồng. Nhà hàng nhận tối thiểu 2 bàn, mỗi
bàn 10 người. Giá cho mỗi khách ăn là 250 ngàn đồng. Gia đình dự tính chi tối
đa 25 triệu. Nếu gọi x là số khách mời, C(x) là chi phí cho bữa tiệc. Tìm miền
xác định của C.
18
Tìm miền xác định – miền giá trị của hàm số
3.
19
HÀM SỐ HỢP (Composite)
f g
z g f x g f ( x )
x y f ( x)
X Y Z
20
HÀM SỐ HỢP (Composite)
Nếu miền giá trị của f nằm trong miền xác định của g, ta sẽ xây
dựng được hàm hợp go f.
g f :X Z
x z g f x g f ( x)
21
Ví dụ 1
f : (0, ) R, f x ln x,
Tìm g f , f g với
g : R 1,1, g x sin x,
22
Ví dụ 2
1 x 3x x3 f g x
Cho 2 hàm số: f x ln , g x . Tìm
1 x 1 3x 2
23
Ví dụ 3
24
Ví dụ 4
25
Ví dụ 5
26
Ví dụ 6
Một loài cây chiều cao h (mét), trung bình sẽ có B cành và mỗi cành sẽ có trung
2
bình n (ngàn) lá. Giả sử B B h h 1 , và n n ( B ) 2 B ,hãy
B xác định số lá
27
Ví dụ 7
28
HÀM SỐ CƠ BẢN
• 29
Hàmtuyến tính và hàm mũ
Nếu tốc độ biến thiên của 1 hàm số là hằng, hàm số này được mô tả dạng tuyến tính.
Nếu tốc độ biến thiên được mô tả theo tỷ lệ, thông thường là tỷ lệ %, thì hàm số này
được mô tả dạng mũ.
30
Ví dụ
1. Lượng adrenaline trong cơ thể thay đổi rất nhanh. Giả sử ban đầu cơ thể có 15mg
adre., lập hàm số mô tả lượng adre. A= f(t) trong cơ thể theo thời gian t (phút) với
các trường hợp sau:
a) A tăng 0.4mg mỗi phút.
b) A giảm 0.4mg mỗi phút.
c) A tăng 3% mỗi phút.
d) A giảm 3% mỗi phút.
31
Ví dụ
2. Tính từ đầu năm 2019, một loại gạo tăng đều đặn
150 đồng/kg mỗi tháng. Biết rằng vào đầu tháng
11/2019, giá của loại gạo này là 14600 đồng/kg.
Tìm hàm số mô tả giá của loại gạo này trong năm
2019 và tìm giá gạo ở thời điểm đầu năm.
4. Thu nhập bình quân hàng năm của chuỗi nhà hàng McDonald được cho bởi
hàm số R 19.1 1.8t , trong đó R tính theo tỷ đô la và t tính theo năm, kể
từ tháng 1/2005.
a) Giải thích ý nghĩa của hệ số góc a 1.8 theo thu nhập của McDonald
(cho biết đơn vị).
b) Giải thích ý nghĩa của giao điểm của đồ thị với trục tung.
c) Dự đoán thu nhập của hệ thống trong năm 2015.
d) Dự đoán khi nào thu nhập đạt 35 tỷ đô.
33
Thành lập hàm số cho bởi phương trình tham số
d
34
CÁC HÀM SƠ CẤP CƠ BẢN (Elememtary Functions)
Hàm lũy thừa (power): y = x
MXĐ: tự nhiên D = R,
nguyên âm D = R\{0},
R(nói chung) D = (0, +)
(hàm căn: tùy bậc chẵn lẻ)
35
ĐỒ THỊ HÀM LŨY THỪA
n
y x : n N , n 2k 1 y x n : n N , n 2k
y x : 0
y x : 1
y x : 0 < 1
36
ĐỒ THỊ HÀM MŨ (Exponential) y = ax
x
y a ,0 a 1 y ax, a 1
37
ĐỒ THỊ HÀM LOGARIT (Logarithmic) y = logax (a >0)
y log a ( x), a 1
y log a ( x), 0 a 1
38
HÀM MŨ, LOGARIT: SO SÁNH VỚI LŨY THỪA khi x+
y = x, > 0
y =logax , a > 1
39
HÀM LƯỢNG GIÁC (Trigonometric): sin x, cos x
y sin x
y cos x
40
HÀM LƯỢNG GIÁC (Trigonometric): tan x, cot x
y = tan x
y = cot x
41
HÀM SỐ NGƯỢC
42
HÀM NGƯỢC (Inverse Function)
X Y
X R X R
YR YR
Cho f : X Y
Cho f : D Rf
44
Ví dụ
Kiểm tra các hàm sau có phải là song ánh hay không?
1) y f ( x) 2 x 3, x
2) y f ( x ) x 2 , x
3) y f ( x ) x 2 , x 0
45
Ví dụ
Nếu f : X Y thì : Y X
x y = f (x) y x = (y) , với y = f (x)
là song ánh gọi là hàm ngược của f
47
HÀM NGƯỢC
X R YR
f
x y f ( x)
1
f 48
Cách tìm hàm ngược
Ví dụ:
1. Tìm hàm ngược của y f (x) 2x + 3 trên R
49
Ví dụ
50
Ví dụ
51
Đồ thị hàm ngược
Đồ thị của hàm y f (x) và y = f − 1(x) đối xứng nhau qua đường thẳng y = x.
52
Ví dụ
53
Ví dụ
6) Một gia đình dự định tổ chức tiệc ở một nhà hàng. Mức phục vụ chung cho bữa
tiệc (mặt bằng, trang trí,…) là 5 triệu đồng. Nhà hàng nhận tối thiểu 2 bàn, mỗi bàn
10 người. Giá cho mỗi khách ăn là 250 ngàn đồng. Gia đình dự tính chi tối đa 25
triệu. Nếu gọi x là số khách mời, C(x) là chi phí cho bữa tiệc. Tìm miền xác định D
và miền giá trị R của C. Tìm C-1 (nếu có) và cho biết ý nghĩa.
54
HÀM LƯỢNG GIÁC NGƯỢC (Inv. Trigonometric)
• Lưu ý: các hàm lượng giác ngược không phải là song ánh trên toàn bộ
miền xác định ( pt y f (x) có vô số nghiệm).
s/a
sin : , [1,1]
2 2
y sin x, x , x arcsin y
2 2 56
VÍ DỤ
3
arcsin 0 arcsin
2
1
arcsin
2 arcsin
4
arcsin 1
57
Đồ thị hàm y arcsin x
y =sin x
58
Đồ thị hàm y arcsin x
y = arcsin x
y = sin x
59
cos : 0, s/a [1,1]
Miền Miền
xác giá trị
định
y cos x, x 0, x arccos y
60
VÍ DỤ
cos0 1 arccos1 0,
1 1
cos arccos ,
3 2 2 3
3 2 2 3
cos arcsin
4 2 2 4 61
Đồ thị hàm y arccos x
y =cos x
62
Đồ thị hàm y arccos x
y = arccos x
y =cos x
63
y tanx : , R
2 2
y arctanx : R ,
2 2
y cot x : 0, R
y arccot x : R 0,
arcsin x arccos x
2
Tính chất: 1
arctan x arc cot x arctan x arctan
x 2 64
y = tan x
65
y = tan x
y = arctan x
66
y = cot x
67
y = cot x
y = arccot x
68
HÀM HYPERBOLIC
e x e x e x e x
sinh x shx , cosh x chx
2 2
sinh x cosh x
tanh x thx , coth x cthx
cosh x sinh x
69
ĐỒ THỊ HÀM sinhx, coshx
y = cosh x
70
ĐỒ THỊ HÀM sinhx, coshx
y = cosh x
y = sinh x • a/ ch(x) 1 x
• b/ sh x < chx x
71
ĐỒ THỊ HÀM tanhx, cothx
y = tanh x
72
ĐỒ THỊ HÀM tanhx, cothx
y = coth x
y = tanh x
73
Ví dụ: 1/ Giải phương trình: sinh(x) = 1
e x e x 2 x ln 1 2
75
Bài toán thực tế
Dân số của một thành phố vào năm 2008 là 50.000. Mỗi năm
tỷ lệ gia tăng là 4,5%.
1. Lập một hàm số mô tả dân số từ năm 2008 của thành phố
này.
2. Dân số vào năm 2018 là bao nhiêu?
3. Khi nào thì dân số đạt 100.000.
76
Bài toán thực tế
Tính từ đầu năm 2019, một loại gạo tăng đều đặn 150
đồng/kg mỗi tháng. Biết rằng vào đầu tháng 11/2019, giá
của loại gạo này là 14600 đồng/kg. Tìm hàm số mô tả
giá của loại gạo này trong năm 2019 và tìm giá gạo ở thời
điểm đầu năm.
77
Bài toán thực tế
Tính từ đầu năm 2019, một loại gạo tăng đều đặn 1%/kg
mỗi tháng. Biết rằng vào đầu tháng 11/2019, giá của loại
gạo này là 14600 đồng/kg. Tìm hàm số mô tả giá của
loại gạo này trong năm 2019 và tìm giá gạo ở thời điểm
đầu năm.
78
Bài toán thực tế
Thu nhập bình quân hàng năm của chuỗi nhà hàng
McDonald được cho bởi hàm số R 19.1 1.8t , trong đó R
tính theo tỷ đô la và t tính theo năm, kể từ tháng 1/2005.
1. Giải thích ý nghĩa của hệ số góc a 1.8 theo thu
nhập của McDonald (cho biết đơn vị).
2. Giải thích ý nghĩa của giao điểm của đồ thị với trục
tung.
3. Dự đoán thu nhập của hệ thống trong năm 2015.
79
4. Dự đoán khi nào thu nhập đạt 35 tỷ đô.
Bài toán thực tế
80
Bài toán thực tế
81