Panitikang Bisaya: Salamin

nang Malayang Kultura,

Tradisyon at Kaugalian ng
Kabisayaan
Mga Layunin:
• Nasusuri ang antas ng wika batay sa
pormalidad batay sa usapan.
• Natutukoy ang iba’t ibang antas ng
wika at ang mga halimbawa nito.
GRAMATIKA AT WIKA:
ANTAS NG WIKA BATAY
SA PORMALIDAD
 WIKA
Filipino ang ating Wikang Pambansa subalit
kung magiging mapanuri at makikinig nang
mabuti sa mga taong nagsasalita nito,
mapapansing hindi iisa ang uri ng Filipinong
umiiral sapagkat lumilitaw ang barayti o antas
ng wika dala na rin ng pagkakaiba ng
kapaligiran, panahon, lugar at kakayahan ng
taong nagsasalita.
 KAHULUGAN NG WIKA
Ang wika ay mahalaga sa lipunang ating
ginagalawan.
Kalipunan ito ng mga simbolo, tunog at
mga kaugnay na bantas upang
maipahayag ang nais sabihin ng kaisipan.
Ito ay ginagamit natin sa pang-araw-
araw na pakikipag-ugnayan sa kapwa.
KAHULUGAN NG WIKA
Ayon kay Tumangan (1986),
“ang wika ay mahalagang bahagi
ng lipunan sa dahilang ito ang
kasangkapang kailangan sa
pakikipagtalastasan.”
 ANTAS NG WIKA
Narito ang iba’t ibang antas ng wika
1. Pormal
A. Pambansa
B. Pampanitikan
2. Di-Pormal
A. Lalawiganin
B. Kolokyal
C. Balbal
 PORMAL NA ANTAS
 Mga salitang istandard dahil ito’y kinikilala,
tinatanggap, ginagamit ng karamihang
nakapag-aral sa wika. Ang dalubwika ang
nagpapasiya kung ang isang salita ay dapat
gamitin. Kung marapat, ito’y ginagamit sa
mga paaralan at sa iba pang may
pangkaligirang intelektuwal.
 PORMAL NA ANTAS
A. Pambansa – salitag ginagamit sa mga aklat at
babasahing umiikot sa buong kapuluan at lahat
ng paaralan. Ito na rin ang wikang ginagamit na
panturo sa loob ng paaralan.
Hal:
Ama, Ina, Aklat, Binata, Dalaga, Lamesa,
Upuan
 PORMAL NA ANTAS
B. Pampanitikan –mga salitang matatayog,
malalalim, mabibigat, makukulay, at sadyang
matataas ang uri. Ito ang mga salitang gnagamit
ng mga manunulat at dalubwika.
Hal:
● Balat sibuyas (maramdamin)
● Ilaw ng tahanan (nanay)
● Haligi ng tahanan (tatay)
 DI- PORMAL NA ANTAS
 O tinatawag na “impormal na antas” ,
ito’y mga salitang karaniwan at
palasak na ginagamit sa mga pang-
araw-araw na pakikipag-usap at
pakikipagsulatan sa mga kakilala at
kaibigan.
 DI- PORMAL NA ANTAS
A. Lalawiganin – mga salitang kilala at
saklaw lamang ng pook na pinaggagamitan
nito, hindi ginagamit sa labas ng
kinamulatang lalawigan, liban kung sila-
sila’y nagkita-kita sa labas at dahil
nakagisnan, natural na siyang nasasabi
kaagad,
 DI- PORMAL NA ANTAS
A. Lalawiganin – kapansin-pansin ang mga
lalawiganing salita bukod sa iba ang bigkas ay may
kakaiba pang tono.
Hal.
“Ambot” mula sa salitang Bisaya na ibigsabihin
ay “ewan”
“Kaon” mula sa salitang Bisaya na ang
ibigsabihin ay “kain”.
 DI- PORMAL NA ANTAS
B. Kolokyal – ito’y mga pang-araw-araw na
salita ngunit may kagaspangan at
pagkabulgar, bagamat may anyong malinis at
maayos ayon sa kung sino ang nagsasalita.
Madalas na ginagamitan ng pagpapaikli o
pagkakaltas ng ilang titik sa salita upang
mapaikli ang salita o kaya’y mapagsama ang
dalawang salita.
 DI- PORMAL NA ANTAS
B. Kolokyal
Hal.
● Meron (mayroon)
● Kelan (kalian)
● Sa’kin (sa akin)
● Pa’no (paano)
 DI- PORMAL NA ANTAS
C. Balbal – ang mga salitang ito’y
tinatawag sa Ingles na “slang” .
Ang mga salitang ito noong una ay
hindi tinatanggap ng ga nakatatanda
at mga may piang-aralan dahil
masagwa raw pakinggan.
 DI- PORMAL NA ANTAS
C. Balbal – Sa mga grupo-grupo
nagsisimula ang pagkalat nito. Sila
ang nag-imbento, sa gayon, para
nga namang code, hindi
maiintindihan ng iba ang kanilang
pinag-uusapan.
 DI- PORMAL NA ANTAS
C. Balbal
Hal.
● Bagets – kabataan
● Char/charing – biro lamang
● Ermat – nanay
● Erpat – tatay
● Lespu – pulis
● Nenok – nakaw
IBA PANG HALIMBAWA:
KAPATID
Pampanitikan: Kapusod
Pambansa: Kapatid
Balbal: Utol
Kolokyal: ‘Tol
Lalawiganin: Tugang (Bicol)
 SUBUKAN NATIN!
Tukuyin kung ito’y Pambansa,
Pampanitikan, Kolokyal, Balbal o
Lalawiganin.
1. arep
2. gwapa
3. pa’no
4. kuya
 SUBUKAN NATIN!
5. olats
6. taingang-kawali
7. Hindi makabasag pinggan
8. sa’n
9. makanos
10. magayon
 SUBUKAN NATIN!
11. utol
12. makapal ang bulsa
13. aklat
14. ambot
15. meron