Wykorzystanie potencjału genetycznego

jako podstawowy element efektywnego tuczu świń

Krzysztof Lipiński
Katedra Żywienia Zwierząt i Paszoznawstwa
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

1
 Opłacalność produkcji

 Produkcja żywca wieprzowego

 Wzrost kosztów produkcji

 Ceny mieszanek paszowych

 Uwarunkowania zewnętrzne
 Kurs euro +/-
 eksport/import
 Efektywność produkcji
trzody chlewnej
 Postęp genetyczny
 Stan zdrowotny
 Żywienie
 Energia i składniki pokarmowe
 Dodatki paszowe
 Jakość surowców paszowych
 Warunki zoohigieniczne

3
Żywienie podstawowy czynnik decydujący
o opłacalności produkcji

 Zmiany w programach żywienia

 Energia
 Początkowy okres tuczu
 Białko
 Białko i AA w początkowym okresie tuczu
 Związki biologicznie czynne
 Wapń i fosfor / fitaza/dodatki roślinne
 Witaminy (zalecenia/normy/praktyka)
 Obniżenie cen mieszanek paszowych
 Uwarunkowania rynkowe
 Alternatywne surowce paszowe
 GMO
 Wydajność czy opłacalność ?

5
 Wydajność = opłacalność ?

6
 Postęp genetyczny

Prognozowany postęp genetyczny w wynikach produkcyjnych tuczników (40-110 kg)

Rok Przyrosty masy Przyrost tkanki Grubość słoniny

ciała, g mięsnej, g (P2), mm
2002 950 431 11.9
2007 1025 471 11.3
2012 1100 513 10.7
2017 1175 554 10.1

7
 Żywienie racjonalne

 Genetyka
 Zdrowie
 Warunki zoohigieniczne
 Redukcja kosztów żywienia
 Zbilansowane dawki pokarmowe
 Stymulatory produkcyjności

8
 Genetyka
 Potencjał genetyczny
 150 dni (masa ubojowa)
 Wyniki uzyskiwane w Europie
 160-170 dni
 200-220 dni (Białoruś)
 Wyniki uzyskiwane w Polsce ?

9
 Możliwości poprawy wyników

 Każde dodatkowe 100 g masy ciała u prosiat

odsadzonych w 28 dniu to średnio o 1 dzień
krótszy tucz

 Żywienie zgodne z potencjałem genetycznym

 Jak to zrobić ?
 Uzyskiwane maksymalne wyniki produkcyjne
 Przyrosty masy ciała
 Mięsność

10
 Czynniki środowiskowe

 Mikroklimat
 Poziom amoniaku w powietrzu 50 do 100
ppm wpływa negatywnie na wyniki
produkcyjne, a szczególnie przyrosty
masy ciała, które mogą ulec pogorszeniu
(do 10%). Przy poziomie amoniaku 50
ppm i więcej występuje zwiększona
wrażliwość na schorzenia oddechowe.
 Metody poprawy
 Wentylacja
 Pasze (białko, dodatki)
 Ściółka

 Dobrostan
 Status zdrowotny
 Żywienie

11
 Status zdrowotny
 Aktywacja systemu odpornościowego (proces chorobowy) powoduje
zmiany metaboliczne w organizmie prowadzące do zmniejszenia
przyrostów masy ciała, gorszego wykorzystania paszy oraz relatywnie
większego otłuszczenia tuszy.
 Nawet umiarkowane problemy zdrowotne mogą zmniejszyć pobranie
paszy o 5% lub więcej. Nasilone problemy zdrowotne prowadzą do
spadku spożycia paszy o 15% i więcej.

12
 Wpływ zapalenia płuc na przyrosty masy ciała

Normalne płuca Zapalenie płuc Ostre zapalenie płuc

0% 1-10% 11-20% 21-30% 31-40% 41-50% 50+%

Zajęta powierzchnia Zajęta powierzchnia Zajęta powierzchnia Zajęta powierzchnia Zajęta powierzchnia Zajęta powierzchnia Zajęta powierzchnia
płuc płuc płuc płuc płuc płuc płuc

0 3% 8% 15% 19% 24% 30%

Obniżenie Obniżenie Obniżenie Obniżenie Obniżenie Obniżenie
PMC PMC PMC PMC PMC PMC

PMC – przyrosty masy ciała

13
 Schorzenia układu oddechowego

 Leczenie
 Profilaktyka
 Żywienie

14
 ZASADY PRODUKCJI ŚWIŃ MIĘSNYCH

 
 

  Dostarczenie zwierzętom wszystkich niezbędnych składników

pokarmowych w ilościach i proporcjach odpowiadających ich
zapotrzebowaniu
 
Podstawą nowoczesnego systemu żywienia tuczników powinno
być rozpoznanie zdolności świń do odłożenia białka w ciele
 
W odniesieniu do tej cechy ustala się zapotrzebowanie na
aminokwasy i energię
 

15
 Zbilansowane żywienie
 Energia
 Białko/Aminokwasy
 Składniki mineralne
 Witaminy
 Woda
 Dodatki paszowe

16
INTERAKCJA ENERGII I BIAŁKA U ŚWIŃ

1.    W pierwszy okresie (do 50 kg) odłożenie białka wzrasta

liniowo wraz ze wzrostem pobrania energii do granicy którą jest
apetyt zwierząt.
2.    W tym okresie różnice między płcią nie są duże ale zwiększają
się wraz ze wzrostem z masą ciała.
3.    W tym okresie należy dążyć do maksymalnego pobrania
energii przez zwierzęta.
4.    Powyżej 50 kg masy ciała genetyczny potencjał odłożenia
białka ulega zmniejszeniu.

17
Wpływ koncentracji energii na pobranie paszy i efekty produkcyjne
rosnących świń (22-50 kg)

Koncentracja energii, MJ/kg

11.3 12.2 13.1 13.9 14.5

Swobodne pobranie paszy, kg/d 2.19 2.21 2.19 2.17 2.05

Swobodne pobranie energii, MJ 24.7 26.6 28.5 30.0 29.7

EM/d

Przyrosty dobowe, g 695 776 847 898 913

Wykorzystanie paszy 3.16 2.89 2.61 2.39 2.25

Grubość słoniny (P2), mm 14.4 15.3 15.6 16.0 16.4

18
 Energia

 Ziarno zbóż
 Kukurydza
 Nowe odmiany/GMO
 Tłuszcz
 Tłuszcze paszowe
 Koncentraty tłuszczowe, tłuszczowo-
białkowe, białkowo-tłuszczowe
 Nasion roślin oleistych
 Dodatki paszowe
 Enzymy paszowe
 Źródła grup metylowych (betaina ?)
 Inne
 Gliceryna

19
 Tłuszcz

 Rodzaj
 Wartość energetyczna
 Kwas linolowy
 Jakość !!!
 Stosując alternatywne surowce tłuszczowe należy pamiętać, że końcowy
efekt stosowania tłuszczu zależy nie tylko od jego składu i poziomu w
mieszance, ale również od jego świeżości.
 Składniki funkcjonalne
 Kwasy tłuszczowe n-3
 Kwasy tłuszczowe z oleju palmowego (C6-C10)
 Dodatki paszowe
 kwas masłowy (mono-, di-, triacyloglicerole)
 Nasiona rzepaku

 Ze względu na wysoką zawartość

tłuszczu (40-44%), całe nie Rzepak „000”
odtłuszczone nasiona rzepaku są
skoncentrowanym źródłem energii.

 Związki antyżywieniowe

 Nasiona rzepaku są obecnie dość

powszechnie akceptowanym
komponentem paszowym.

 Uwarunkowania ekonomiczne
 Wpływ enzymów paszowych na wykorzystanie
energii mieszanek paszowych

 Enzymy „zbożowe”
 ksylanaza
 β-glukanaza
 Enzymy „białkowe”
 celulaza, pektynaza, proteaza
 Fitaza
 wpływ bezpośredni
 wpływ pośredni
 α-Galaktozydaza
 oligosacharydy stanowią 4-6% s.m. PŚS
 fermentacja w pp
 β-mannaza
 1-2% s.m. (PŚS)
 β-mannany zakłócają wydzielanie insuliny i metabolizm
energii
 Poziom energii-pobranie paszy
 Skład mieszanek paszowych
 Badania przeprowadzone w Australii (Ekpe i in. 2001) wykazały wpływ
rożnych odmian jęczmienia (21%) i pszenicy (17%) na pobranie
mieszanek.
 Nadmiar składników mineralnych, szczególnie wapnia ogranicza
pobranie paszy
 Dodatki paszowe
 Związki antyżywieniowe

23
 Białko
 Tuczniki mięsne odkładające dużą ilość tkanki
mięsnej w przyroście wymagają wysokiej
koncentracji aminokwasów w dawce
 
 z uwagi na wzrastającą ilość syntetyzowanego białka
 nieco wyższe wymagania bytowe na niektóre
aminokwasy
 wyższą masę mięsa
 mniejsze pobranie paszy

24
 Białko

 Świnie określane jako o wysokim poziomie

odkładania białka (mięsa) potrzebują o ok. 20%
więcej lizyny w dawkach i średnio spożywają o 9%
paszy mniej dziennie niż tuczniki o typowym
genotypie

25
Efekty stosowania zróżnicowanego poziomu lizyny w dawkach dla wieprzków
o różnym potencjale genetycznym

Lizyna, % 0.50 0.65 0.80 0.95

Genotyp

Przyrosty dobowe, g WM 567 757 893 912

ŚM 671 822 822 850

Wykorzystanie paszy WM 3.48 3.08 3.06 3.08

ŚM 3.67 3.44 3.49 3.38

Przyrost tkanki mięsnej, g WM 283 385 400 407

ŚM 273 311 314 309

WM- o wysokim potencjale odłożenia tkanki mięsnej

ŚM - o średnim potencjale odłożenia tkanki mięsnej
Optymalny poziom lizyny (g/MJ EM) w dawkach dla rosnących świń

Masa ciała Płeć Odłożenie białka, g/d

100 125 150 175

Do 25 kg W 0.75 0.82 0.84 1.15

L 0.77 0.82 0.86 1.15

K 0.80 0.84 0.89 1.15

25 - 50 kg W 0.70 0.75 0.80 1.06

L 0.72 0.77 0.82 1.06

K 0.75 0.80 0.84 1.06

55 - 90 kg W 0.53 0.53

Żywienie L 0.62 0.62

ograniczone K 0.67 0.67

55 - 90 kg W 0.56 0.60 0.91

Żywienie L 0.58 0.62 0.91

Do woli K 0.60 0.65 0.91

W - wieprzki, L - loszki, K - knurki
Profil białka idealnego dla świń

5-20 kg 20-50 kg 50-100 kg

Lizyna 100 100 100

Metionina +
60 62 65
Cystyna

Treonina 65 67 70

Tryptofan 17 18 19

Izoleucyna 60 60 60

Leucyna 100 100 100

Histydyna 32 32 32

Fenyloalanina
95 95 95
+Tyrozyna

Walina 68 68 68

Arginina 42 36 30
Strawność pozorna do końca jelita cienkiego białka ogólnego, lizyny, metioniny,
treoniny i tryptofanu różnych pasz

Pasza Białko Lys Met Thr Trp

Jęczmień 73 66 78 66 73
Pszenica 82 77 86 72 79
Żyto 66 68 77 62 68
Pszenżyto 75 72 83 65 83
Owies 61 70 79 55 66
Kukurydza 70 80 83 68 62
Otręby pszenne 60 62 71 56 66
Groch 75 80 71 71 67
Bobik 73 78 60 64 62
Łubin 79 84 73 76 74
Śruta rzepakowa 62 64 72 59 63
Śruta sojowa 81 85 86 77 83
Śruta słonecznikowa 75 74 86 72 79
Śruta arachidowa 78 71 83 67 76
Mączka mięsno-kostna 57 63 51 61 32
Mączka mięsna, >12% tł 71 75 68 72 60
Mączka rybna 75 86 87 81 79
Mączka z piór 57 41 37 56 46
Mączka drobiowa 72 81 78 71 73
Mleko odtłuszczone w proszku 85 94 94 85 85
Normy

30
Zapotrzebowanie rosnących świń żywionych do woli na aminokwasy
w 1 kg mieszanki (NRC, 1998)

Masa ciała, kg
20-50 50-80 80-120
Energia metaboliczna 13.66 13.66 13.66
Szacunkowe pobranie
25.31 35.19 41.97
energii, MJ/dzień
Szacunkowe dzienne
1.86 2.58 3.08
pobranie paszy, kg/dzień
Białko surowe, % 18.0 15.5 13.2
Zapotrzebowanie na aminokwasy
Aminokwasy strawne (strawność jelitowa, rzeczywista),%
Arginina 0.33 0.24 0.16
Histydyna 0.26 0.21 0.16
Izoleucyna 0.45 0.37 0.29
Leucyna 0.83 0.67 0.51
Lizyna 0.83 0.66 0.52
Metionina 0.22 0.18 0.14
Metionina + cystyna 0.47 0.39 0.31
Fenyloalanina 0.49 0.40 0.31
Fenyloalanina + tyrozyna 0.78 0.63 0.49
Treonina 0.52 0.43 0.34
Tryptofan 0.15 0.12 0.10
Walina 0.56 0.45 0.35
Aminokwasy strawne (strawność jelitowa, pozorna), %
Arginina 0.31 0.22 0.14
Histydyna 0.25 0.20 0.16
Izoleucyna 0.42 0.34 0.26
Leucyna 0.80 0.64 0.50
Lizyna 0.77 0.61 0.47
Metionina 0.21 0.17 0.13
Metionina + cystyna 0.44 0.36 0.29
Fenyloalanina 0.46 0.37 0.28
Fenyloalanina + tyrozyna 0.72 0.58 0.45
Treonina 0.46 0.37 0.30
Tryptofan 0.13 0.10 0.08
Walina 0.51 0.41 0.32
Aminokwasy ogólne, %
Arginina 0.37 0.27 0.19
Histydyna 0.30 0.24 0.19
Izoleucyna 0.51 0.42 0.33
Leucyna 0.90 0.71 0.54
Lizyna 0.95 0.75 0.60
Metionina 0.25 0.20 0.16
Metionina + cystyna 0.54 0.44 0.35
Fenyloalanina 0.55 0.44 0.34
Fenyloalanina + tyrozyna 0.87 0.70 0.55
Treonina 0.61 0.51 0.41
Tryptofan 0.17 0.14 0.11
Walina 0.64 0.52 0.40
 BIAŁKO
 ŚRUTY POEKSTRAKCYJNE 

SOJOWA

RZEPAKOWA
(-) glukozynolany
(-) niska wartość energetyczna
SŁONECZNIKOWA
(-) włókno surowe
(-) niska wartość energetyczna

32
 Pasze z rzepaku
 Wysoki poziom włókna surowego
 Niska wartość energetyczna
 Śruta poekstrakcyjna
 Makuch ?
 ANFs
 Glukozynolany
 Związki fenolowe
 sinapina
 Fityniany
 Proces termiczny
Śruta/makuch
 Nasiona roślin strączkowych
 Wyniki badań wskazują, że nasiona grochu
mogą być stosowane w mieszankach dla  ANFs
drobiu w ilości do 20-30%, a dla świń do
25%.  α - galaktozydy
 Powyższe zalecenia pochodzą z badań  Inhibitory trypsyny i
naukowych, w których stosowano
zagraniczne odmiany. chymotrypsyny
 W warunkach intensywnej produkcji oraz  Taniny
przy stosowaniu nasion krajowych odmian
zalecane udziały powinny być mniejsze  Lektyny
 w mieszankach dla drobiu maksymalnie 5-  Alkaloidy
10%, a dla świń -10-15%.
 W przypadku bobiku i łubinów zalecane
 Glukozydy
dawki wynoszą do 10% (drób) i do 20%  Latyrogeny
(świnie).  NSP
 Jednak uwzględniając wcześniej omówione
uwarunkowania rekomendowane ilości
wynoszą 0-5% (drób) i 5-10% (świnie).
 Enzymy paszowe +/-

34
 Produkty uboczne z kukurydzy
 Przemysł skrobiowy i fermentacyjny Wyszczególnienie
Sucha masa, % 90,35
dostarcza wielu produktów Popiół surowy, % 4,93
ubocznych. Białko ogólne, % 26,24
Białko właściwe, % 24,82
Białko strawne, % 17,59
 gluten kukurydziany - typowe udziały tej paszy
w mieszankach dla drobiu wynoszą: 0-10%, a Strawność białka, % 67
stosowany poziom uzależniony jest od Włókno surowe, % 7,90
kalkulacji ekonomicznej. Tłuszcz surowy, % 12,40
 śruta poekstrakcyjna z zarodków EM, kcal/kg, drób 2750*
kukurydzianych ma zróżnicowaną wartość EM, MJ/kg, świnie 14,73*
energetyczną, która jest uzależniona od metody Lizyna, % 0,75**
produkcji (tłoczenie, ekstrakcja heksanem). Metionina, % 0,52
 DDG (distillers dried grain). Czasami Metionina+cystyna, % 1,02
dodawana jest do niego frakcja, zwana Treonina, % 1,01
„solubles”, zawierająca rozpuszczalne cząstki
Tryptofan, % 0,20
pozostałe z kukurydzy i drożdży. Typowe
dawki tej paszy w mieszankach dla zwierząt Wapń, % 0,07*
monogastrycznych wynoszą 0-5% (zwierzęta Fosfor, % 0,77*
młode). U starszych zwierząt mogą być Fosfor przyswajalny, % 0,48*
stosowane większe dawki tej paszy. Sód, % 0,20*
35
 Pasze pochodzenia zwierzęcego

 Mączki rybne
 okres stosowania
 jakość/cena

 Pasze z krwi

 Produkcja pasz na własne potrzeby

 Uwarunkowania prawne
 Składniki mineralne

Zapotrzebowanie na fosfor u rosnących świń (g/kg m.c.)

 Wapń
 Fosfor Genotyp świń Masa ciała, kg
 Strawność fosforu 10 30 50 60 70 90 110
 fitaza Normalny - 5.10 4.94 4.87 4.80 4.70 4.60
 Sód Bardzo mięsny 5.45 5.35 5.19 5.12 5.05 4.95 4.85

37
 dodatki paszowe
 Antybiotyki !!!
 Probiotyki
 Prebiotyki
 Synbiotyki
 Zakwaszacze
 Enzymy paszowe
 Zioła i olejki eteryczne

 Mieszanki paszowe
 Woda do picia

38
 Naturalne stymulatory wzrostu
 Dobrze skomponowana naturalna alternatywa antybiotykowych
stymulatorów charakteryzuje się następującymi cechami:
 zmienia skład i topograficzne rozmieszczenie mikroflory i mikrofauny
układu pokarmowego;
 pobudza wydzielanie soków trawiennych i wspomaga hydrolizę
enzymatyczną;
 stymuluje układ GALT przewodu pokarmowego;
 zwiększa resorpcję składników pokarmowych;
 Wpływa na lepsze funkcjonowanie wątroby
 Lochy
 Tuczniki
39
 

Inne


 Żywienie fazowe
 Rozdrobnienie
 Pasza sypka/granulowana
 Przepływ wody w poidłach

40
Dziękuję za uwagę