Taguchi Yaklaşımı

Faktör sayısının az olması durumunda tam faktöriyel tasarım,

fazla olması halinde de kesirli faktöriyel tasarım olarak
kullanılabilecek tasarım matrislerini tasarlayan Dr. Genichi
Taguchi’ye göre, deney tasarımı aşağıda verilen adımlarda
gerçekleştirilir:

1.Değerlendirilecek faktör ve/veya etkileşimlerin seçilmesi,

2.Faktör düzeylerinin seçilmesi,
3.Uygun ortogonal dizinin (orthogonal array) seçilmesi,
4.Faktör ve/veya etkileşimlerin sütunlara atanması,
5.Testlerin yapılması,
6.Sonuçların analiz edilmesi,
7.Doğrulama deney(ler)inin yapılması.

1
 Adım 1 – Faktör ve/veya Etkileşimlerin
Seçilmesi
Bu adımda, söz konusu olan problem ve bu problemin
çözümüne ilişkin amaç ortaya konulduktan sonra, klasik
deney tasarımında olduğu gibi, beyin fırtınası, süreç akış
şeması ve sebep-sonuç diyagramı gibi yöntem ve teknikler
kullanılarak, ilgilenilen performans karakteristiğine etkisi
olan ya da değerlemeye alınacak faktör ve/veya etkileşimler
seçilir.

2
 Adım 1
İlgilenilen performans karakteristiği, alüminyum malzemeden yapılmış
silindirik parçaların CNC tornada işlendikten sonraki yüzey
düzgünsüzlüğü olsun.

Böylesi bir kalite karakteristiği;

– Kesme derinliği,
– Kesme hızı,
– Kesici takım veya parça ilerleme hızı,
– Soğutma veya yağlama,
– Titreşim,
– Kesici takımın yarıçapı,
– Kullanılan takımın ömrü,
– Kesme geometrisine ilişkin açılar,
– Kesilen ve kesen malzeme

faktörlerinin bir fonksiyonudur.

3
 Adım 1

Bu şekilde belirlenmiş dokuz faktör;

– Kesilen ve kesen malzeme yapılan deney boyunca sabittir.

– İşlenen parçanın küçük olması ve alüminyum malzemeden yapılmış
olması nedeniyle titreşimin etkisi azdır.
– Çelik ve pirinç’e kıyasla alüminyum yumuşak bir malzeme olduğundan
takım ömründe büyük değişmeler yapmaz.
– Silindirik parçalarda kesme derinliğinin küçük olması nedeniyle, kesici
takımın yarıçapında ve kesme geometrisine ilişkin açılarda büyük
değişikler olmaz.

varsayımları dikkate alınarak 4 faktöre indirgenmiştir.

4
 Adım 2 – Faktör Düzeylerinin Seçilmesi

İlgilenilen kalite karakteristiği için seçilen faktörlere ilişkin

düzeyler aşağıdaki gibi belirlenmiştir:

Faktör 1. Düzey 2. Düzey

A Kesme Derinliği (mm) 0,05 0,10
B İlerleme Hızı (mm/dev) 0,03 0,06
C Kesme Hızı (m/dak) 125,6 188,4
D Soğutma Sıvısı Var Yok

5
 Adım 3 – Ortogonal Dizinin Seçilmesi
İlgilenilen performans karakteritiğine etki eden faktörler ve düzeyleri
dikkate alınarak uygun ortogonal dizinin seçildiği bu adımda, faktör
ve/veya etkileşimlerinin sayısına bağlı olarak tam faktöriyel, kesirli
faktöriyel ve gözlemlemeye dayalı tasarım söz konusu olabilmektedir.

Tasarım matrisi de denilen ortogonal diziler, genel gösterimiyle,

d: toplam deney sayısı
a: faktör düzey sayısı
k: faktör sayısı
olmak üzere,

Ld(a)k ya da Ld
şeklinde ifade edilir.

6
 Adım 3

Yüzey düzgünlüğü karakteristiğine iki-düzeyli dört faktörün etkili

olduğu bir tasarım için;

L16(2)4 – Tam Faktöriyel Tasarım

L8(2)4 – ½ Kesirli Faktöriyel Tasarım

kullanılabilmektedir.

7
 Adım 3

L8(2)4 – ½ Kesirli Faktöriyel Tasarım için ortogonal dizi

Sütunlar
Deney 1 2 3 4 5 6 7
1 1 1 1 1 1 1 1
2 1 1 1 2 2 2 2
3 1 2 2 1 1 2 2
4 1 2 2 2 2 1 1
5 2 1 2 1 2 1 2
6 2 1 2 2 1 2 1
7 2 2 1 1 2 2 1
8 2 2 1 2 1 1 2

8
 Adım 3
L16(2)4 – Tam Faktöriyel Tasarım için ortogonal dizi
Deney 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1
2 1 1 1 1 1 1 1 2 2 2 2 2 2 2 2
3 1 1 1 2 2 2 2 1 1 1 1 2 2 2 2
4 1 1 1 2 2 2 2 2 2 2 2 1 1 1 1
5 1 2 2 1 1 2 2 1 1 2 2 1 1 2 2
6 1 2 2 1 1 2 2 2 2 1 1 2 2 1 1
7 1 2 2 2 2 1 1 1 1 2 2 2 2 1 1
8 1 2 2 2 2 1 1 2 2 1 1 1 1 2 2
9 2 1 2 1 2 1 2 1 2 2 2 1 2 1 2
10 2 1 2 1 2 1 2 2 1 1 1 2 1 2 1
11 2 1 2 2 1 2 1 1 2 2 2 1 1 2 1
12 2 1 2 2 1 2 1 2 1 1 1 2 2 1 2
13 2 2 1 1 2 2 1 1 2 1 1 1 2 2 1
14 2 2 1 1 2 2 1 2 1 2 2 2 1 1 2
15 2 2 1 2 1 1 2 1 2 1 1 2 1 1 2
9
16 2 2 1 2 1 1 2 2 1 2 2 1 2 2 1
 Adım 4 – Sütunlara Atama
Faktör ve/veya etkileşimlerin seçilen ortogonal dizinin sütunlarına
atanmasında, Taguchi tarafından geliştirilen doğrusal grafikler (linear
graphs) ve tablolar (triangular tables) kullanılır.

Verilen iki tasarım için doğrusal grafikler,

L8 için doğrusal grafik L16 için doğrusal grafik

10
 Adım 4

Verilen grafiklerde, köşe noktalar ana faktörleri, noktaları birleştiren

doğrular ise ilgili faktörlerin etkileşimlerini temsil etmektedir. Buna
göre, ilgilenilen performans karakteristiği için, L16 ortogonal dizisi
dikkate alınarak,

– Ana faktörler (A, B, C ve D) sırasıyla 1., 2., 4. ve 8. kolonlara,

– II. mertebeden faktör etkileşimleri (AB, AC, BC, AD, BD ve CD) sırasıyla
3., 5., 6., 9., 10. ve 12. kolonlara,
– III. mertebeden faktör etkileşimleri (ABC, ABD, ACD ve BCD) sırasıyla 7.,
11., 13. Ve 14. kolonlara,
– En yüksek mertebeden faktör etkileşimi (ABCD) ise 15. kolona

olacak şekilde tasarım matrisi oluşturulmuştur.

11
Adım 5 – Verilerin Derlenmesi
Deney A B C D Gözlemler
1 1 1 1 1 45,5
2 1 1 1 2 44,5
3 1 1 2 1 31,5
4 1 1 2 2 47,0
5 1 2 1 1 35,5
6 1 2 1 2 45,5
7 1 2 2 1 36,5
8 1 2 2 2 45,5
9 2 1 1 1 39,0
10 2 1 1 2 49,5
11 2 1 2 1 36,0
12 2 1 2 2 44,5
13 2 2 1 1 35,0
14 2 2 1 2 69,0
15 2 2 2 1 49,5
12
16 2 2 2 2 59,5
 Adım 6 – Varyans Analizi
Kaynak Birleştirildi ? SS sd MS F

A H 159,39062 1 159,39062 19,38125

B H 92,64062 1 92,64062 11,26472
AB H 153,14062 1 153,14062 18,62127
C E 11,39062 1 11,39062
AC E 3,51563 1 3,51563
BC H 40,64062 1 40,64062 4,94173
ABC E 0,01563 1 0,01563
D H 582,01562 1 582,01562 70,77073
AD H 54,39062 1 54,39062 6,61368
BD H 54,39062 1 54,39062 6,61368
ABD E 26,26562 1 26,26562
CD E 6,89062 1 6,89062
ACD H 107,64062 1 107,64062 13,08866
BCD H 97,51562 1 97,51562 11,85750
ABCD E 1,26562 1 1,26562
HATA - 49,34374 6 8,22396
13
TOPLAM - 1391,1094 15
 Adım 6
Hesaplanan F değerleri, ilgili serbestlik dereceleri dikkate alınarak test
edilecek olursa, A ve D faktörlerinin ve AB ikili etkileşimin kritik olduğu
sonucuna varılır.

Kritik olduğuna karar verilen ana faktörlere yönelik grafik;

Ana Faktör Etkileri

A B C D

50,0

47,5
Ortalama

45,0

42,5

40,0

14
 Adım 6
Kritik olduğuna karar verilen etkileşime yönelik grafik;

AxB Etkilesim Grafigi

B
1
2
52
Ortalama

47

42

1 2
A

15
Söz konusu grafikler kullanılarak yüzey düzgünlüğüne etki eden
faktörler için uygun düzeyler;
A1 0.05 mm B2  0.06 mm/dev
C 2  188.4 m/dak D1 Sogutma Sivisi

Yüzey pürüzlülüğü için tahmin değeri;

Level A B C D A*B
1 41,4375 42,1875 45,4375 38,5625 1 1 42,13
2 47,7500 47,0000 43,7500 50,6250 1 2 40,75
Delta 6,3125 4,8125 1,6875 12,0625 2 1 42,25
Rank 2 3 4 1 2 2 53,25

ˆ  T   ( KFi  T )

i

ˆ  T  [ A1  T ]  [C2  T ]  [ D1  T ]  [ A B12  T ]  31,46875

16
Taguchi’s U-shaped Loss Function
Curve

Taguchi loss Fn

Scrap or Rework Cost.

Loss

Measured
characteristic

LTL Nominal UTL

17
 Three characteristics of Taguchi’s loss function

Nominal-The-Best (NB) Smaller-The-Better (SB) Larger-The-Better (LB)

L(y) = k(ym)2 (k: constant) L(y) = ky2, y0 L(y) =k (1 / y2) , y0

Expected loss
E[L(y)]  k[s 2  (y  m) 2 ] E[L(y)]  k[s 2  y 2 ] E[L(y)]  k(1/y) 2  [1  (3s 2 /y 2 )]

18
 Analysis
• Taguchi uses signal to noise (S/N) ratios as response variables;

 Nominal is the best:

 Y2   1 n 2
NB  10log10  2  NB  10log10   i
 n - 1 i 1
(Y  Y ) 
s  

1 n 2
 Smaller is better: SB  10log10   Yi 
 n i 1 

1 n 1 
LB  10log10   2 
 Larger is better:
 n i 1 Yi 

19
 Taguchi Yaklaşımı-Formüller
(A1  A 2 ) 2 A12 A 2 2 T 2
SSFaktör  SSFaktör   
N n1 n2 N

SS '
 SSFaktör  (MSHata  sd Faktör ) SS'Faktör
Faktör %Katkı 
SST

( F ;1,ve )  MS hata GA   ( F ;1,ve )  MS hata  [(1 / neff )  (1 / r )]

GA  
n
N
( F ;1,ve )  MS hata neff 
GA   1  [ sd ]
neff
CF
̂  T   (C Fi  T )
i
20