Makroekonomia ne afat te gjate

Ekonomia e Hapur
 Ne kete kapitull do te mesoni…

 Barazimet kryesore makroekonomike ne kushtet

e ekonomise se hapur
 Nje model te nje ekonomie te vogel por te hapur
 Çfare do te thote “e vogel”
 Si percaktohet bilanci tregtar dhe kurset e
kembimit
 Si ndikojne politikat makroekonomike ne
bilancin tregtare dhe ne kurset e kembimit

slide 2
 Indeksi I hapjes Ekonomike
E+M /GDP ne perqindje

Luxembourg 297.2% Canada 72.0

Ireland 149.9 Mexico 61.5
Republika Çeke 141.5 Turqia 61.4
Hungary 134.2 Britania e Madhe 56.8
Austria 103.8 Spanja 56.4
Suedia 89.8 Franca 53.0
Zvicera 89.0 Italia 52.2
Korea 82.2 Australia 42.1
Germania 76.2% Japonia 27.3
Polania 74.7 SHBA 26.8

slide 3
 Tiparet e nje Ekonomie te Hapur

 Shpenzimet nuk barazojne Output-in

Aktoret ekonomike mund te perdorin me shume se prodhimi
vendas duke perdorur edhe mallra importi ose mund te
perdorin me pak duke eksportuar nje pjese te outpitit
vendas

 Nevoja per kursime nuk barazon Investimet

Kursimet mund te zhvendosen jashte duke blere pasuri te
huaja ose firmat nese duan hua me shume se kursimet e
brendshem mund te marrin hua jashte ( psh duke I shitur
obligacionet e tyre ne banka te huaja)

slide 4
 Shpenzimet ne Ekonomine e
hapur shenim:
d f d = shpenzimet per
C C C mallra vendi
d f f = shpenzimet per
I I I mallra te huaja
d f
G G G
EX = Eksportet = shpenzimet e te huajve per
mallra vendi
IM = Importet = C f + I f + G f = shpenzimet e
vendasve per mallra te huaja
NX = Eksporti neto (ose “Bilanci Tregtar”) = EX – IM
slide 5
 GDP ne ekonomine e hapur

Y  C d  I d  G d  EX
f f f
 (C  C )  (I  I )  (G  G )  EX

 C  I  G  EX  (C f  I f  G f )

 C  I  G  EX  IM

 C  I  G  NX

slide 6
Barazimi I te Ardhurave
Kombetare ne Ekonomine e Hapur

Y = C + I + G + NX

ose, NX = Y – (C + I + G )

Shpenzimet
e
Eksporti
brendshme
neto
GDP

slide 7
 Teprica ose Mungesa Tregtare

NX = EX – IM = Y – (C + I + G )

 NX > 0 teprice tregtare:

output > shpenzimet dhe eksporti > importi
madhesia e teprices tregtare = NX
 NX < 0 Mungese ( deficit ) tregtar:
shpenzimet > output dhe imports > exports
madesia e deficit tregtar = –NX

slide 8
 Levizja nderkombetare e Kapitalit

 Dalja ( outflow ) neto I kapitalit

 = S –I
= fonde neto te diponueshme per huadhenie
= blerjet neto te aseteve te huaja
blerjet e vendasve te aseteve te huaja minus
blerjet e te huajve te aseteve te vendit

 Kur S > I, vendi eshte nje huadhenes neto

 Kur S < I, vendi eshte nje huamarres neto
slide 9
 Lidhja midis levizjes se Kaptalit dhe
te Tregtise
NX = Y – (C + I + G )
ose
NX = (Y – C – G ) – I
= S – I
Bilanci tregtar= levizjet neto te kapitalit

Keshtu ,
kur vendi ka deficit tregtar (NX < 0)
ky vend eshte huamarres neto (S < I ).

slide 10
 Kursimet dhe investimet ne nje
ekonomi te vogel dhe te hapur
 Modeli I nje ekonomike te hapur perbehet nga
te njejtat variable si modeli qe kemi pare ne
Kap.3
 Funksioni I prodhimit Y  Y  F (K , L )
 Funksioni I konsumit C  C (Y  T )
 Funksioni I investimeve I  I (r )

 Variablat ekzogjene G  G , T T

slide 11
 Kursimet kombetare:
Oferta per fonde te disponueshme per
huadhenie

r S  Y  C (Y  T )  G

kursimet kombetare
nuk varen nga
norma e interesit

S S, I

slide 12
 Disa pohime baze per modelin:
Levizjet e Kapitalit
a. Bonot e thesarit vendase apo te huaja jane
zevendesuese perfekte (kane te njejtin nivel risku, afat
maturimi etj.)

b. Ekziston mobiliteti perfekt I kapitalit:

nuk ka asnje kufizim ne tregtine nderkombetare te
pasurive.
c. Ekonomia eshte e vogel:do te thote se nuk ka
mundesi te ndijkoje normen boterorete interesit, r*

r = r*
r* eshte variabel ekzogjen
slide 13
 Investimet:
Kerkesa per fonde te disponueshme per
huadhenie
Investimet jane nje funksion
r
zbrites qe varen nga norma
e interesit,
Por nga norma boterore e
interesit r *qe eshte ekzogjene
r* … …e cila percakton
niveli kombetar te
investimeve.
I (r )

I (r* ) S, I

slide 14
 Nese ekonomia eshte e mbyllur…
r S
…norma e
interesit
pershtatet
per te
barazuar
Investimet rc
me
Kursimet I (r )

I (rc ) S, I
S
slide 15
 Nese ekonomie eshte e vogel por e
hapur…
r
r * percakton S
investimet
NX
r*
…ndersa
diferenca midis rc
kursimeve dhe
investimeve I (r )
percakton
levizjet neto te I1 S, I
kapitalit dhe
eksportet neto.
slide 16
 Tre raste studimore:

1. Politika Fiskale nacionale

2. Politika Fiskale nderkombetare

3. Rasti “ I nje rritje te kerkeses per investime

slide 17
 1. Politika Fiskale nacionale
r S 2 S1
Nje rritjen ne G
ose ulje e T ul NX2
Kursimet. r*
1

NX1
Rezultati :
nuk ndryshoni r
I  0 I (r )
NX  S  0
I1 S, I

slide 18
 2. Politika Fiskale
Nderkombetare
r S1
Nje politike
NX2
fiskale
ekspansioniste r2*
NX1
ne nivel *
nderkombetar r1
rrit r *
Rezultati:
I  0 I (r )
NX  I  0
S, I
*
I (r )
2
I (r1* )

slide 19
 3. Nje rritje ne kerkesen per investime
r
S

r*
Ushtrimi :
Si ndikon rritja e NX1
kerkeses per
investime mbi NX, S,
I, daljet neto te I (r )1
kapitalit.
I1 S, I

slide 20
 3. Nje rritje ne kerkesen per investime
r
S
pergjigjja: NX2
I > 0, r*
S = 0,
Levizja neto e NX1
kapitalit dhe I (r )2
NX bien ne
masen e I I (r )1

I1 I2 S, I

slide 21
 Kursi nomanal I kembimit

e = kursi nominal I kembimit tregon

çmimin e monedhes kombetare ndaj
monedhave te huaja.
(All / Dollar, All/ euro)

CHAPTER 5 The Open Economy slide 22

Kursi real I kembimit

ε = kursi real I kembimit tregon

çmimin realtiv te mallrave te vendit
ndaj çmimit te mallrave te huaja.
( çmimi 1 l Coca Cola ne Shqiperi
ndaj çmimit te 1 l Coca cola ne
Itali)

slide 23
 Llogaritje e kursit real te
kembimit, ε
e P
ε 
P *

slide 24
 Si lidhet NX me ε

ε  mallrat behen me te shtrenja

 EX, IM
 NX

slide 25
 Funksioni I NX

 Funksioni I NX eshte lidhja inverse e NX me ε :

NX = NX(ε )

slide 26
 NX I nje vendi
ε

Keshtu qe te
Kur ε e ulet rriten
mallrat e vendit eksportet
behen me te lira
ε1

NX (ε)
0
NX(ε1) NX

slide 27
NX I nje vendi
ε Kur vlera e ε, rritet
shume mallrat e
ε2 vendit behen shume
te shtrenjta keshtu
qe me shume
importohet se sa
eksportohet

NX (ε)

NX(ε2) 0 NX

slide 28
 Percaktimi I ε

 NX = S – I
 Me pare pame S – I percaktohet nga :
 S nga faktore te brendshem ( te ardhurat,
taksat, etj)
 I percaktohet nga r *
 Keshtu , ε percaktohet

NX (ε )  S  I (r *)
slide 29
 Percaktimi I ε

S , I nuk varen ε, S 1  I (r *)
keshtu qe kurba ε
daljeve neto te
kapitalit eshte
vertikale
ε1
ε percakton
NX dhe dalja NX(ε )
neto e kapitalit
eshte, S  I. NX
NX 1

slide 30
 Interpretimi I kerkeses dhe oferten
ne tregjet e kembimit
kerkesa:
ε S 1  I (r *)
Te huajt duan
monedhe te vendit
per te blere
eksportet.

oferta: ε1
Daljet neto te
kapitalit (S  I ) NX(ε )
eshte oferta e
NX
monedhes kometare NX 1
perte investuar
jashte.
slide 31
 Kater raste studimore:

1. Politika Fiskale nacionale

2. Politika Fiskale nderkombetare

3. Rasti “ I nje rritje te kerkeses per investime

4. Rasti I politikes tregtare qe kufizon Importet

slide 32
 1. Politika Fiskale nacionale

Nje zgjerim fiskal ul S 2  I (r *)

kursimet ε S 1  I (r *)
kombetare, daljet e
kapitalit dhe ε2
oferten per
monedhe vendase
ne tregjet e huaja ε1
kembimit valutor…
NX(ε )
…kjo sjell rritjen e NX
kursit real te NX 2 NX 1
kembimit dhe uljen
e NX slide 33
 2. Politika Fiskale Nderkombetare

Nje rritje ne r* ul S 1  I (r1 *)

investimet, rrit ε S 1  I (r2 *)
daljet e kapitalit
dhe rrit oferten
per monedhe ε1
vendase ne
tregje e huaja te ε2
kembimit
valutor… NX(ε )

…kjo sjell uljen e NX

NX 1 NX 2
kursit real te kembimit
dhe rritjen e NX
slide 34
 3. Rritja e kerkeses per investime
Nje rritje e S1  I 2
investimeve ul ε S1  I 1
daljet e kapitalit ul
oferten per
ε2
monedhe te vendit
ne tregjet e huaja te
kembimit valutor…. ε 1

NX(ε )
…kjo sjell rritjen
e kursit real te NX
kembimit dhe NX 2 NX 1
renien e NX
slide 35