TEMA:Ajri dhe ndikimi mbi

jeten dhe shendetin

CFARE ESHTE AJRI ?
Ajri i thatë është një përzierje gazrash e atmosferës së tokës që mbahet nga
rëndesa e saj dhe përbëhet kryesisht nga dy gaze: azoti (78%) dhe oksigjeni
(21%), 1% argoni, dhe dioksidi i karbonit (0,03%) dhe përbërës të tjerë në
sasi më të vogla. Në gjendje natyrore ajri është pa erë dhe pa shije.

Ajri është një përzierje gazeve natyrore nitrogjen, oksigjen, argon, dioksid

karboni, ujë dhe hidrogjen.

Është burimi kryesor i energjisë për të gjithë organizmat dhe çelësi i rritjes
së shëndetshme dhe jetëgjatësisë.

Falë ajrit, procesi i metabolizmit dhe zhvillimit zhvillohet në organizma.

NDIKIMI I AJRIT MBI JETEN TONE
• Ne qytet ka një sasi të madhe të substancave të tjera të rrezikshme për
njerëzit. Substanca të tilla si zinku, nikeli, plumbi, tolueni, seleniumi etj.
Këto substanca janë pikënisja për formimin e sëmundjeve të ndryshme
kronike të organeve të brendshme.
• Më të prekur janë njerëzit që jetojnë në afërsi të ndërmarrjet industriale,
fabrika. Hulumtimet tregojnë se semundje kronike të lidhura me
frymëmarrjen dhe aktivitetin kardiak, vërehen më shumë tek njerëzit që
jetojnë në një zonë kaq të rrezikshme.
• Në zonat rurale, atëherë rasti në lidhje me përqendrimin e substancave të
dëmshme është shumë më i mirë. Kjo është për shkak të mungesës së
fabrikave industriale të vendosura në afërsi, si dhe densitetit të ulët të
trafikut. Në qytet, njerëzit shpëtojnë veten nga ndikim të dëmshëm
 substanca të dëmshme nga kondicionerët e fuqishëm, megjithatë, duhet
të mbahet mend se, duke kaluar nëpër kondicioner, ajri bëhet më pak i
ngopur me jone, gjë që gjithashtu nuk është e parëndësishme.
Në botën moderne, problemi i ndotjes së mjedisit
është veçanërisht i rëndësishëm. Puna e fabrikave
moderne, ndërmarrjeve, termocentraleve
bërthamore dhe makinave ndikon negativisht në
natyrën. Ata hedhin substanca të dëmshme në
atmosferë që ndotin atmosferën. Prandaj, shumë
shpesh njerëzit në zonat urbane kanë mungesë ajri
të pastër, gjë që është shumë e rrezikshme.
• Shkaqet e ndotjes së ajritSs
• SHKAQET E NDOTJES SE AJRIT
– Faktorët natyrorë
•  Hiri dhe shkarkimet nga vullkanet.
•  Tym dhe gazra nga zjarret e pa provokuara.
•  Stuhi pluhuri
•  Sporet e bimëve dhe poleni.
– Faktori njerëzor
•  Ndotësit nga makinat me benzinë
• Ndotësit nga makinat me naftë (kamionë dhe autobusë)
•  Ngrohja e qymyrit.
• Ngrohje me naftë ose naftë
•  Ndotja e paçmuar e ngrohjes së gazit natyror.
•  Ndotësit e lëshuar nga industria
 • Ndotësit kryesorë

•  Dioksid karboni (CO2)

• Monoksid karboni (CO)
•  Klorofluorokarbure (CFC)
•  Ndotësit e rrezikshëm të ajrit (HAP)
•  Plumbi
•  Oksidet e azotit (NOx)
• Dioksid squfuri (SO2)
•  Grimcat
•  Përbërjet organike të paqëndrueshme (VOC)
 Sëmundjet tek njerëzit:
 Astma, emfizema, bronkiti, kanceri i mushkërive.

 Në bimë:Dëmton fotosintezën.

 Mjedisore:
1.  Smog nga qytetet e mëdha
2. Problemi i smogut në Kinë
3.  Cambio climático
4.  Efekti serrë
5.  Shiu acid
6.  Shterimi i shtresës së ozonit
SI NDIKON AJRI NE SHENDETIN TONE
• Ajri që ne thithim është mjaft i rëndësishëm në shëndetin tonë po
ashtu edhe për mjedisin që na rrethon. Ndotja e tij edhe pse mund të
mos jetë shumë e dukshme është vdekjeprurëse.
• Ndotësit e ajrit mund të jenë grimca pluhuri, kimikate apo materiale
biologjike të cilat kanë efekte mbi organizmin tonë, mjedisin,
atmosferën.
• Dioksidi i karbonit është cilësuar si faktori më i fuqishëm i ndotjes së
ajrit në botë.
• Disa sëmundje që janë të lidhura me ndotjen e ajrit janë: kanceri,
sëmundjet e zemrës, sëmundjet e mushkërisë, astma, bronkiti,
pneumonia, alergji të ndryshme etj.
• Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë 63% e njerëzve vdesin
nga kanceri në mushkri, 34% nga stroku (goditja në tru) dhe 27% nga
sëmundjet kardiake. Ajri i pastër novojitet për një të ardhme të
shëndetshme. Sëmundjet e shkaktuara nga ndotja e ajrit përfshijnë
pengesa kronike, kancer të mushkërive, sëmundje ishemike të
zemrës dhe goditje në tru.
 Sipas Agjencisë Kombëtare të
Mjedisit, masat e mundshme që do
të ndihmojnë në përmirësimin e
standardeve të cilësisë së ajrit janë:

1. Ulja e numrit të automjeteve duke promovuar

përdorimin e transportit publik
2. Përmirësimi i transportit publik
3. Përmirësimi i cilësisë së lëndëve djegëse
4. Promovimi i teknologjive të automjeteve të pastra
5. Promovimi i çiklizmit
6. Rritja e sipërfaqeve të gjelbra
7. Menaxhimi i rrjetit rrugor