Models of Person-Environment

Relationships
Hurrelmann, K.(1988).Psychological and sociological theories of
socialization. Social structure and personality development içinde
(6-36). NewYork: Cambridge University Press.
 Major Theories of Socialization

• Learning Theory • Bandura’a Social

Learning Theory

• Psychoanalytic Theory

• Piaget’s Social Cognition Theory • Parson’s Systems Theory

• Bronfenbrenner’s
Ecological Theory

• Vygotsky’s Theory

• Lerner’s Developmental
Context Theory
What are fundamental assumptions (basic worldviews) underlying
several theories of human development and socialization processes?
 ASSUMPTION 1:
A human being is a collection of several parts (behaviors) that can be decomposed
OR
A human being is a decomposable, single entity.

ASSUMPTION 2:
Human beings have active roles in their own development
OR
Human beings are passive during he development process:

ASSUMPTION 3:
Human development is a continious process ( )
OR
Human development is a step-by-step process ( )
 #1: Humans are like
machines

On the basis of your

assumptions, you may
accept one of these:

#2: Humans are like

plants

#3: Humans are in

interaction with a
system or context
 A human being is a collection of several parts (behaviors) that can
be decomposed vs. a human being is a decomposible, single
entity.

The whole is equal to the sum of the parts; through the study of the
individual parts, the individual as a whole can be understood. Machines can
be taken apart piece by piece, so do individuals.

Human beings have active roles in their own development vs.

human beings are passive during the development process:

Individual is passive reactive being. Development does not occur from

within the individual but rather is in response to external forces. Individuals,
like the machines, do not create their own output but rather only respond
to the input of data or external

Human development is a continious process ( ) vs. human

Humans are like development is a step-by-step process ( )
machines:
•Human beings evolve through distinct (discontinious) stages as they mature.
•there is no overall purpose to human activity – no teleology. Thus,
development and change are not directed towards some end point or goal.
 A human being is a collection of several parts
(behaviors) that can be decomposed vs. a human
being is a decomposible, single entity.

The whole is not equal to the sum of the parts;

individuals are composed of interconnected parts
which constitute a complex organised system – only
understood as a whole.

Human beings have active roles in their own

development vs. human beings are passive during he
development process:

Changes come from within rather than in response

to environmental or external influence.

Humans are like plants: Human development is a continious process ( )

vs. human development is a step-by-step process
( )

Development is organized into stages. Environmental

forces are sometimes beneficial to developlental
process, but sometimes it is detrimental.
 Mechanistic
model

Organizmic
model
Models of Person-
Environment
Relationships
Metaphorlike models of
relationshipbs between
person and environment in Systemic
psychology and sociology model
literatures or
The roots of socialization
theory

Contextualistic
model
 Individuals’ role on their Is development Nature, nurture or both?
own development: continious or
Active vs. passive discontinious?

Psychoanalytic ?
? ?
Theory

? ? ?
Learning Theory

Piaget’s Social ? ? ?
Cognition
Theory
 Individuals’ role on Is development Nature, nurture or both?
their own development: continious or
Active vs. passive discontinious?

Active. Children are Discontinious. Both. Biological forces

Psychoanalytic driven by inborn Freud’s theory has (instincts, maturation) give
Theory instincts that are psychosexual a start to developmental
channeled (with the stages, Erikson’s stages, and the child
Human are like assistance of others) to theory has raising practices influence
plants socially acceptable psychosocial stages. the outcomes of these
(ORGANİZMIC) outputs. stages.

Pasive. Children are Continious. Nurture. Environmental

Learning Theory Personality inputs are more influential
modeled by the people
in their environment. development is seen on human development
Human are like
machines
as a gradual than the psychological
(MECHANISMIC) addition of learned ones.
reactions and habits.
Piaget’s Social Active. Children actively Discontinious. The Both. Children have
Cognition construct sophisticated existence of inborn need to adapt to
Theory understandings of the cognitive stages that their environment. They
Human are like
self, others and the are qualitatively are nurtured by
plants environment to whict different are stimulating environment
(ORGANİZMIC) they adapt. emphasized. that provides many
adaptive challenges
 Mechanistic • Learning Theory
model

• Bandura’a Social
Learning Theory

Organizmic • Psychoanalytic Theory

model • Piaget’s Social Cognition
Models of Person- Theory
Environment • Parson’s Systems Theory
Relationships
Metaphorlike models of
relationshipbs between
person and environment in Systemic • Bronfenbrenner’s
psychology and sociology model Eological Theory
literatures or
The roots of socialization
theory

Contextualistic • Vygotsky’s Theory

model • Lerner’s Developmental
Context Theory
 Mechanistic • Learning Theory
model

• Environment is the cause of behavior.

Models of Person- • The source of developmental impulses

Environment come from outside.
Relationships
Metaphorlike models of
relationshipbs between
person and environment in
psychology and sociology
literatures or
The roots of socialization
theory
 Organizmic
model
Models of Person-
Environment
Relationships • There are some inherent impulses
Metaphorlike models of within the organism.
relationshipbs between
person and environment in • There are predetermined laws of
psychology and sociology
development for all individuals.
literatures or
The roots of socialization
theory • There is a natural growth process:
Development contains qualitatively
different, sequential stages.

• Environment exerts its influence either

in a stimulating or restrictive way.
 Impulses for individual development are the
product of human-environment interactions.
There is a reciprocal adaptation and
interpenetration of psychological and social
systems. The developmental process is the step-
by-step internalisation of social expectations and
norms. There is no final goal in this process;
there is a search for an optimal condition for
fulfilment of personal and societal needs.
Birey-çevre ilişkisine
dair modeller
Sosyalleşme süreciyle ilgili
psikoloji ve sosyoloji
literatürlerindeki temel
Systemic • Bronfenbrenner’s
modeller
model Ecological Theory
Birey-çevre ilişkisine
dair modeller
Sosyalleşme süreciyle ilgili
psikoloji ve sosyoloji
literatürlerindeki temel
modeller

• Vygotsky’s Theory
Contextualistic • Lerner’s
model Developmental
Context Theory
 Human development is a lifelong process inf interaction btw
social and material environment and humans. However, the
role of individuals in this process is active. The individual
acquires the social norms that she lives in, but also
confrontation is also possible. The individuals can choose or
reject some situations. There is no endpoint of human
development. There are different standards of active and
well-developed human in each specific social situation.

Birey-çevre ilişkisine
dair modeller
Sosyalleşme süreciyle ilgili
psikoloji ve sosyoloji
literatürlerindeki temel
modeller

Contextualistic
model
We introduced four models in general terms.
Now let us know more about some of the theories that are covered
by each model.
 Mechanistic • Learning Theory
model

• Bandura’a Social
Learning Theory

Organizmic • Psychoanalytic Theory

model • Piaget’s Social Cognition
Models of Person- Theory
Environment • Parson’s Systems Theory
Relationships
Metaphorlike models of
relationshipbs between
person and environment in Systemic • Bronfenbrenner’s
psychology and sociology model Ecological Theory
literatures or
The roots of socialization
theory

Contextualistic • Vygotsky’s Theory

model • Lerner’s Developmental
Context Theory
An example of the theories in the mechanistic model: Learning Theory

According to Watson…

1.Psychology should only examine observable behaviors.

2.It is always possible to shape human behavior by interfering with the
environmental conditions.

“Give me a dozen healthy babies;

and my own special world to raise
them, and I commit to take a given
child among them and train him to
be … a doctor, lawyer, artist,
merchant and even a beggar or
burglar, no matter what his skills,
tendencies or origins"
John B. Watson
(1878-1958)
•Watson studied emotional development in children within the framework of
theory of conditioning (How are children conditioned to fear, to be angry and to
love?)

•In the first half of the 20th century, many North American psychologists (Guthrie,
Tolman, Hull, Space) followed in his footsteps and tried to understand learning in
children by using stimulant-response associations.

•The theory assumes that some schemas about behavior in their minds are not
readily available to people as they are born, and that they acquire the schemes
through experiences in life. Watson did not mention the effect of maturation and
genetic factors on development.

•By the 1960s, criticisms of the theory that it was insufficient to understand social
behavior and personality development increased. Bandura and Walters (1963)
bring fundamental criticism to the theory. These critiques of Classical Learning
Theory form the basis of Social Learning Theory.
 In many cases, it is not correct to generalize the
results of animal studies to people.

Classical Learning Theories cannot explain how

people exhibit behaviors that they have not been
previously conditioned or subjected to
reinforcement.

Even if it is a very attractive reward for the outcome

of behavior, people may not be able to produce the
Bandura ve Walters’ın
behavior they have never encountered before.
(1963) Klasik Öğrenme
Kuramı’na eleştirileri If people had just acquire new behaviors through
operant conditioning, it would take a long time to
learn many of human behavior.

The Classical Learning Theory cannot explain this:

People sometimes learn to avoid a particular
behavior irrespective of their own history of
reinforcement for that behavior if they see that
someone else recieve punishment for this behavior.
Based on these criticisms, what does Social Learning Theory say
about human development?

We cannot understand human behavior independently of the

behavior of other people in their social network.

Doing laboratory studies is not enough to understand the

learning process; learning should be observed within real life
situations.

Some learning behaviors that cannot be explained by the

concepts of Classical Learning Theory can be explained by the
concept of «observational learning»
According to Bandura, how do people learn social norms?

WITH AN ACTIVE EFFORT THROUGH SOCIAL MODELS

 According to Bandura, how do people learn social norms?

WITH AN ACTIVE EFFORT THROUGH SOCIAL MODELS

•People do not accept all the social norms of the outside world. They
observe the behavior of others and then, engage in many cognitive
procedures (such as perception, meaning attributing, cognitive
configuration, selection of information, and weighting).

•Learning lasts for life. It is not a process that ends with reaching
certain development goals until a certain age.
 According to Bandura, how do people learn social norms?

WITH AN ACTIVE EFFORT THROUGH SOCIAL MODELS

•Social learning occurs when individuals observe social models, imitate them
and identify with them.

•In order for a child to learn a behavior, it is not necessary that the the child is
in the same physical environment with the social role models. It is sufficient the
child to carry in his head a cognitive representation of the role model.

•Not only parents and other adults, but also peers can also act as social role
model. Any person who is more competent and experienced in various subjects
may be a role model to a child. Learning from peers constitutes a large part of
all learning experiences.
 What does Bandura say about the direction of the human-
environment relationship?

According to Bandura, the human-environment relationship is

different from that claimed in Classical Learning Theory:

It is a bidirectional relationship.People create, alter and destroy

the environment. The changes they produce in the
environmental conditions, in turn, affect their behavior and the
quality of their future life.
The main contribution of Social Learning Theory to development
literature
Unlike the Classical Learning Theory, in Social Learning Theory, a
developing person is not conceptualized as passively exposed to
environmental influences. Rather, a developing person is a person who
structures its own development. Social Learning Theory pointed out the
active role of the child in development.

Criticisms of Social Learning Theory

It does not address the developmental characteristics of socialization:

It reduces the relationship of the child with the environment to the

relationship between the child and the social role model. It does not
mention the wider social context.
 Mechanistic • Learning Theory
model

• Bandura’a Social
Learning Theory

Organizmic • Psychoanalytic Theory

model • Piaget’s Social Cognition
Models of Person- Theory
Environment • Parson’s Systems Theory
Relationships
Metaphorlike models of
relationshipbs between
person and environment in Systemic • Bronfenbrenner’s
psychology and sociology model Ekological Theory
literatures or
The roots of socialization
theory

Contextualistic • Vygotsky’s Theory

model • Lerner’s Developmental
Context Theory
Gelişimde organizma modeline giren kuramlara bir örnek:
Psikanalitik model

İnsan gelişimiyle ilgili ilk modern kuram.

DİKKAT! sosyalleşme modeli olarak yaratılmadı. Kaygı bozukluğu
olan yetişkinlerin tedavisi için yaratıldı. Hasta yetişkinlerin
gözlenerek toplanan bilgilerden yola çıkarak normal insan
popülasyonlarına genellenecek bir kuram üretildi.

Freud’a göre insan-çevre ilişkisi:

•İd,ego ve süperego insan ve çevreyi birbirine bağlayan
yapıtaşlarıdır, sosyalleşme sürecinin temel mekanizmalarıdır.

•Kişi, hayat boyu geçireceği beş gelişimsel evrede (oral, anal,

fallik, gizil ve genital) içsel güdüleriyle dış dünyanın taleplerini
uzlaştırmaya çalışır. Süperego, dış dünyanın içselleştirilmiş
halidir.
PSİKANALİTİK KURAM’A ELEŞTİRİLER

•Freud’a göre dış dünya = anne-baba

•Freud’un hipotezleri bilimsel olarak test edilebilmesi çok güç.

•Kişilik gelişiminde kültürel etkenleri dikkate almıyor (aynı cinsten ebeveyn

ile kurulan özdeşim, anne-babanın çocuk yetiştirmedeki rolünün Batı
toplumundan farklı olduğu toplumlarda nasıl açıklanacak?)

•Bireyi çok edilgen bir varlık olarak ele alıyor. Erken çocukluk dönemi
deneyimlerine aşırı önem veriyor.
Gelişimde organizma modeline giren kuramlara bir başka örnek:
Bilişsel Gelişim Kuramı

•Piaget’nin kuramı bebeklikten yetişkinliğe bilginin nasıl oluştuğunu ve

geliştiğini inceler.

•Piaget’ye göre “bilgi nasıl oluşur?” ile “zeka nasıl gelişir?” birbirlerinden
ayrılamaz iki sorudur.

•Piaget’ye göre bireyler, “özümseme” ve “uyum sağlama” mekanizmalarını

kullanarak kendi gelişimlerini aktif biçimde şekillendirirler. Bireylerin bu
süreçteki performansı, “materyal” ve “sosyal” deneyimlerine bağlıdır.

oMateryal deneyimler: Genetik miras, olgunlaşma, nesneler yönünden

zengin bir çevrede bulunma
oSosyal deneyimler: Sosyal iletişim ve eğitim fırsatları

•Bireylerin gelişimleri kendilerinin aktif çabaları ile çevrelerindeki materyal ve

sosyal deneyimler arasındaki dengeye bağlıdır.
•KÜLTÜR, ÇOCUK YETİŞTİRME ve ZİHİNSEL GELİŞİM:
Piaget, ilkel ve modern toplumlarda bilişsel gelişimin farklı olacağını
savunur. İki tür toplum, çocuk yetiştirme tarzları açısından farklıdır: İlkel
toplumlarda ebeveyne kayıtsız-şartsız itaat beklentisi yüksektir. İtaat
beklentisi, çocukların bilişsel gelişimin en yüksek basamağına kadar
çıkıp çıkamamaları üzerinde etkili olur.

•ARKADAŞLIK VE ZİHİNSEL GELİŞİM:

Piaget, çocuğun bilişsel gelişimine yalnızca büyüklerinin değil,
arkadaşlarının da katkısı olduğuna inanır. Arkadaşlıkta, sosyal güç
bakımından eşit konumdaki kişiler iletişim kurar. Bu da çocuğun bilişsel
gelişimine hızlandırıcı etkisi olacağını söyler. Özellikle kuralları olan
oyunlar ve çocuğa kendisini başkasının yerine koymayı öğreten “mış
gibi” yapma oyunları, çocuğun zihinsel gelişiminde etkilidir.
 PİAGET’ye ELEŞTİRİLER

Piaget’ye göre çevre, insanların yeterli bilişsel kapasiteye geldiklerinde

kendisini anlayacağı, pasif durumda bir varlık gibidir. Çocuğun çevreyi
anlamak için ihtiyaç duyduğu şeyler, çocuğun kendi zihnindedir.

Piaget’ çocuk gelişiminde sosyal bağlamın önemini kabul eder, ancak

uygulamada çocuklardaki gelişimiyle ilgilendiği konular doğrudan doğruya
sosyal alana dahil olan konular değildir: Çocuk mekan ve zaman kavramlarını
nasıl öğreniyor, fizik kurallarını nasıl öğreniyor, olasılık kavramını nasıl
öğreniyor?...gibi.

Piaget çocukların gelişimlerinde sosyal etkileşimin ve sosyal yaşam

koşullarının etkilerinden bahsetmez.

Piaget, her sosyo-kültürel ortamda aynı gelişim evrelerinin olduğunu söyler

ama çalışmalar bunu desteklemiyor. Kohlberg, Piaget’nin kuramını sosyal
içerikli bir alanda (ahlak gelişimi) test etmiş, bilişsel gelişim basamaklarının bir
benzerini elde edilemeyebileceği görülmüştür. Böylelikle sosyo-kültürel ve
sosyo-ekolojik faktörlerin gelişimdeki önemi kabul görmeye başlamıştır.
Gelişimde organizma modeline giren kuramlara bir başka örnek:
Parson’un Sistemler Kuramı

Bireysel psikoloji (mikroperspektif) ile toplumsal yapılar (makroperspektif) ile ilgili

kavramları sentezlemeye çalışmıştır.

Birbirine işlevsel olarak bağlı üç sistemden bahseder:

Organik sistem: Kişilik sistemi: Sosyal sistem:

İnsan etkinliklerinin
temelidir. Fizyolojik veya
psikolojik nitelikteki her
türlü eylemi yapmak için
gereken enerjiyi sağlar.
İnsan enerjisinin Belirli sosyal rolleri temsil
toplumsal olarak eden sosyal aktörlerin
kabul edilebilir şekilde birbirleriyle ilişkileri, sosyal
kullanılmasını sağlar. sistemi oluşturur. Sosyal rol,
toplumsal grupların ve
kurumların belirli aktörlerden
beklentileridir. Sosyalizasyon,
bu beklentilere uyum sağlama
ve sosyal normları
içselleştirme sürecidir.
Parson’a göre kişiliği oluşturan sistemlerin birleşmesi:

Bu üç sitem birbirine sosyalizasyon süreci ile bağlanır.

Sosyal normları içselleştiren birey, bu normlara uygun davranışlar

sergilemek için içsel bir motivasyona sahip olur ve kendinden beklenen
davranışlar, düşünceler ve duygular artık kendi kişiliğinin bir parçası olur.

Kişiliğin üç siteminin birleşmesi, hayat boyu adım adım gerçekleşen bir

ilerlemeyle (hayatın farklı dönemlerinde giderek daha karmaşık sosyal
sistemlerin içine girmek ve gittikçe çeşitlenen sosyal roller üstlenme yoluyla)
olur.
Parson’un Sistemler Kuramı’na eleştiriler

Kişiliği, sosyal sistemin bir yansıması olarak görüyor: Kişiler, sosyal rollerini
içselleştirdiklerinde kişiliklerini kazanmış oluyorlar. Kişilik kavramında “kendi
olabilme”, “özerklik”, “özgünlük” gibi unsurlara yer vermiyor. Kişilik sistemi, sosyal
sistem karşısında çok edilgen konumda.

Sosyalizasyon, sosyal rolleri öğrenmek ve bu rolleri yerine getirmek için gereken

becerileri öğrenmek olarak kavramsallaştırılıyor.
 İnsan gelişiminin kaynağı, birey-çevre
etkileşimidir. Çevrenin beklentilerinin ve
normların, adım adım ilerleyen bir süreçte birey
tarafından içselleştirilmesi ile gelişim gerçekleşir.
Süreçte, ulaşılmaya çalışılan bir zirve yoktur.
Kişinin hedefleri ile çevrenin beklentileri arasında
ideal dengeyi kurma arayışı vardır.

Örnek: Ekolojik kuram

Birey-çevre ilişkisine
dair modeller
Sosyalleşme süreciyle ilgili
psikoloji ve sosyoloji
literatürlerindeki temel
modeller Sistem
modeli
Gelişimde sistem modeline giren kuramlara bir örnek:
Bronfenbrenner’in Ekolojik Kuramı

Çevrenin çocuğa etkisini, çocuğun çevreyle

kişisel deneyimleri ve gözlemleri ile sınırlı gören
önceki görüşlere bir tepki olarak doğdu.

Bronfenbrenner’e ilham verenler: Kurt Lewin ve

Lev Vygotsky

Bronfenbrenner’den önce, çocuk psikologları çocuğu, sosyologlar aileyi,

antropologlar toplumu, ekonomistler ekonomik yapıyı, politikacılar ise politik
yapıyı çalışırdı. Bronfenbrenner’in Ekolojik Kuramı ile birlikte, aileden ekonomik
ve politik sistemlere kadar tüm çevrelerin iç içeliği (matruşkalar gibi) ve
doğumdan ölüme bireyi sarmaladıkları kabul edilerek insan gelişimi çalışılmaya
başlandı.
Bronfenbrenner’e göre..
•Sosyal bilimler değerlerden ve bağlamdan kopuk olmamalı. Değerler ve sosyal
bağlamla ilişkili oluşu, sosyal bilimleri bilimsellikten uzaklaştırmaz.
Psikoloji, çocukların kendilerine yabancı
bir ortamda yabancı insanlarla
birlikteyken sergiledikleri tuhaf
davranışların mümkün olan en kısa süre
içinde gözlendikleri bir bilim
olmamalıdır.
Psikoloji, insanlar üzerinde sosyal
çevrenin etkisini çalışmalıdır, ama
sosyal çevrenin objektif etkilerinden
daha önemli olan, sosyal çevrenin kişi
tarafından nasıl algılandığıdır.
Sosyal çevreden kasıt, sadece en yakın
çevremiz-laboratuvar, sınıf, arka bahçe-
değildir. Daha dolaylı ve görünmez olan,
ama üzerimizdeki etkileri gerçek olan
diğer çevreler ve kültürün tamamı
sosyal çevrenin tanımı içine girer.
İNSAN GELİŞİMİNİN EKOLOJİSİ NEDİR? Gelişmekte olan aktif birey ile bu
bireyin yaşadığı yerde var olan ve değişime açık halde bulunan pek çok çevre
unsuru ve bu unsurların içinde bulunduğu genel yapılar ve sistemlerin
hepsinin birbirleriyle karşılıklı etkileşimi

Politik felsefe

Ek
Anne-babanın sosyal ağları

o
no
mi
k
Ai ikros

örü
ortamı

m
le
i

Mezosistem

n tü
em
ul sist

ler
k
rler

ist
O kro
Anne-babanın iş

mi

em
e

ailelleri
Arkadaşların
i
Kültürel değ

Mezosistem
Mezosistem

So
Ko i
mi mşu aş tem

sy
Mezosistem
kro d

al
ka sis
sis Ar ikro

Ko
t em
m

ş
i

ulla
r
Ekosistemler
Makrosistemler
GELİŞİMİN SOSYO-
EKOLOJİK MODELİ
Önceki kuramlarla benzer ve farklı yönleri

Bronfenbrenner, “kendi gelişimi üzerinde aktif rolü olan çocuk”

fikrini Piaget’den aldı, ancak Piaget’den farklı olarak, çocuğun
etkileşim içinde olduğu çevreyi de sürekli değişen ve etkilere
açık bir sistem olarak kabul etti. Ve yine Piaget’den ve de
Freud’dan farklı olarak, gelişimi bir dizi sabit gelişim
basamağını adım adım aşmakla gerçekleşen bir süreç olarak
tanımlamadı.
Bronfenbrenner’in Ekolojik Kuramı’na eleştiriler:

Gelişim basamaklarından (farklı yaşlarda veya farklı dönemlerde adım adım ne

yaşandığından) bahsetmiyor.

Bu kuramı benimseyenlerin yaptıkları somut çalışmalarda, mikrositemlerin analizi

üzerinde fazlasıyla duruluyor, mikrosistemlerin diğer sistemlerle olan ilişkisine
çok kısa değiniliyor.
 İnsan gelişiminin kaynağı, birey-çevre etkileşimidir. Ancak
insanın bur süreçteki rolü aktiftir. Birey, çevrenin beklentilerini
karşılamaya çalışır, ancak bazı normlara karşı da gelebilir.
Bağlam, kişilere eylemleri için fırsatlar sunar veya sınırlamalar
getirir. Birey, belirli bağlamlarda bulunmayı tercih eder veya
belirli bağlamlarda olmayı reddedebilir. Gelişim sürecinde
ulaşılmaya çalışılan bir zirve nokta yoktur; her çevresel
koşulda bireyin “gelişmiş” kabul edilmesi için gerekli sosyal ve
kültürel yeterlilikler farklı olacaktır.

Örnek:
Birey-çevre ilişkisine Vygotsky’nin Kuramı ve Lerner’ın Gelişimsel Bağlam Kuramı
dair modeller
Sosyalleşme süreciyle ilgili
psikoloji ve sosyoloji
literatürlerindeki temel
modeller

Bağlam
modeli
Gelişimde bağlam modeline giren kuramlara örnek:
Lerner’in Gelişimsel Bağlamcılık Kuramı

Bronfenbrenner’in kuramına gelişim boyutunu ekledi.

İnsan ve çevre arasındaki karşılıklı ilişkiye, her ikisinin de birbirini durmaksızın
etkilemekte ve değiştirmekte olduğuna çok güçlü bir vurgu yaptı.
Gelişimde bağlam modeline giren kuramlara bir başka örnek:
Vygotsky’nin Kültürel-Tarihsel Kuramı

Vygotsky, Marksist ideolojinin temel fikirlerini psikoljoiye taşıdı. Marksizimdeki

kültür tanımını benimsedi: İnsanların ürettiği her şey kültürün bir parçasıdır.

Bilişsel gelişimi, kişinin içinde yaşadığı toplulukta paylaşılan problem çözme

becerilerinin içselleştirilmesi olarak tanımlıyor. Yani birey, çevresindeki anne-
baba ve arkadaşlarla iletişim-etkileşim yoluyla bazı beceriler kazanıyor ama bu
becerilerin tarihsel süreç içinde bir kültürel bağlamda üretilmiş, gelişm bir
toplulukça paylaşılan beceriler olduğunu bilmek gerek.

Piaget, çocuğu bir bilim adamına benzetirken, Vygortsky çocuğu ustanın yanında
çalışan bir çırağa benzetir: Çocuk, çevresinde ona rehberlik eden kişiler yoluyla,
içinde bulunduğu kültürün standartlarına uygun bazı yetkinlikler kazanır. O halde
analiz birimi, “sosyal eylem içindeki birey” olmalıdır.

Eleştiriler:
Becerilerin gelişiminden bahsediyor, değerlerden ve güdülerden bahsetmiyor.
Ortaya attığı kavramların işevuruk tanımlarını yapmak ve görgül olarak test etmek
zor.