K7

K7STRATEGI
STRATEGIMENGURUS
MENGURUS
BILIK
BILIKPEMBELAJARAN
PEMBELAJARAN
 STRATEGI
MENGURUS BILIK
PEMBELAJARAN
1. UNSUR FIZIKAL BILIK DARJAH
2. INTERAKSI DALAM BILIK DARJAH
3. IKLIM PEMBELAJARAN POSITIF
 KONSEP BILIK DARJAH

DAHULU
DAHULU

Lima hingga enam pelajar duduk di bawah sebatang pokok besar

Unsur
dan mendengar ajaran seorang guru sudah dianggap satu bilik darjah. Fiizzikal
Surau atau pondok tempat mengaji juga dianggap sebagai satu
bilik darjah. Bililiik
k
SEKARANG
SEKARANG
Darjah
Sebuah bilik darjah di bawah jagaan seorang guru dianggap bilik
darjah.
Padang sekolah yang digunakan juga dinggap bilik darjah.
Padang sekolah yang digunakan oleh pelajar untuk pelajaran
pendidikan jasmani juga dianggap bilik darjah.

Pada dasarnya, sebuah bilik darjah secara fizikalnya dilengkapi

dengan kerusi, meja palajar, meja guru, papan hitam, alat bantu
mengajar dan dua puluh hingga tiga puluh pelajar dalam
satu-satu kelas.
 
JENIS BILIK DARJAH

Bilik Darjah Tradisi Unsur

Fiizzikal
Bilik Darjah KBSR
Dan KBSM Bililiik
k
Darjah
Bilik Darjah Mata
Pelajaran Khas (KBSM)

Bilik Darjah Terbuka

 PENYUSUNAN BILIK
DARJAH

Penyusunan bilik darjah amat penting dalam situasi

pembelajaran pelajar, keadaan in dapat menggalakkan atau Unsur
menghalang sesuatu pembelajaran.
Fiizzikal
Sharifah Alwiah Alsagof (1986:44), Bililiik
k
persekitaran fizikal bilik darjah yang baik akan dapat
meningkatkan kuasa serta sumber pengajaran guru. Darjah
Kementerian Pendidikan Malaysia (1981:16),
Kemasnya organisasi benda-benda fizikal di dalam bilik
darjah seperti kerusi, meja, almari dan lain-lain tidak
menjamin yang pembelajaran boleh berlaku melainkan jika
guru menguruskan murid-murid selaras dengan matlamat

  yang dituju.
 PENYUSUNAN BILIK
DARJAH

  Atan Long (1986:109) menyatakan bahawa,

pengurusan bilik darjah hendaklah berdasarkan fungsi dan
Unsur
Fiizzikal
matlamat yang hendak dicapai melalui penggunaan bilik Bililiik
k
darjah. Dalam hal ini, penyusunan bilik darjah dapat
melibatkan beberapa tujuan supaya tercapai objektif yang Darjah
hendak ditentukan. Antara yang ditekankan seperti masa,
tenaga, alat pengajaran yang dapat digunakan dengan baik,
kemudahan digunakan secara berkesan dan susunan
menggalakkan untuk pembelajaran.
 
 PENYUSUNAN BILIK
DARJAH

Tempat Duduk Pelajar Unsur

Kedudukan pelajar tidak boleh diubah suai bagi Fiizzikal
menggelakkan berlakunya kekeliruan sewaktu belajar. Bililiik
k
Meja guru
Darjah

Meja guru biasanya terletak dibahagian hadapan kelas,

Guru harus berada di sekitar meja pelajar bagi
pembantu dalam proses pembelajaran.

 
 PENYUSUNAN BILIK
DARJAH

Kerusi Dan Meja Pelajar

Unsur
Sharifah Alwiah Alsagoff ( 1986:45) tiada satu cara penyusunan
kerusi meja pelajar yang terbaik, ia bergantung kepada umur dan
keperluan pelajar. Antara bentuk susunan kerusi dan meja dalam
Fiizzikal
sesebuah bilik darjah seperti:
Kedudukannya tidak menyebabkan ada pelajar yang
Bililiik
k
membelakangkan papan hitam, ini kerana penerangan guru secara
kelas akan menyebabkan pelajar terpaksa berpusing dan akan
Darjah
menyebabkan merasa terganggu.
Penyusunannya perlu berkait rapat dengan strategi dan pendekatan
pengajaran pembelajaran (KPM 1989:9),ini kerana dalam KBSR
pengajaran secara berkumpulan dan individu lebih diutamakan.
Namun demikian, pengajaran cara kelas masih juga boleh
dijalankan mengikut situasi tetentu.

 
Kedudukan kerusi meja KBSR dan KBSM perlu melibatkan
beberapa ruang pembelajaran. Keadaan ini termasuk ruang bacaan
dan sebaginya.
 
 PENYUSUNAN BILIK
DARJAH

Unsur
Fiizzikal
Bililiik
k
Darjah

 
 PENGURUSAN BILIK
DARJAH

PENGENALAN
PENGENALANBILIK
BILIK
DARJAH
DARJAH Unsur
Jere Brophy dalam rencananya yang bertajuk Educating Teachers
About Managing Classroom and student dalam International Fiizzikal
Journal of Research and studies (1998) telah menghuraikannya
seperti berikut:
Bililiik
k
Classroom management refers to actions taken to create and Darjah
maintain a leaving environmental condusive to attainment of the
goals of instruction, (arranging the physical environment of the
classroom, establishing rules and procedures, maintaining
attention to lessons and engagement in academic activities.

 
 PENGURUSAN BILIK
DARJAH

Unsur
Rutin Bilik Darjah
• Pengurusan bilik darjah yang baik akan mewujudkan bilik
Fiizzikal
darjah yang efektif dan berkesan. Bililiik
k
Tujuan Rutin Bilik Darjah Darjah
• Menjimatkan masa dan tenaga
• Menimbulkan rasa tanggungjawab, perasaan seronok dan
bekerjasama di kalangan pelajar.

 
 PENGURUSAN BILIK
DARJAH

KEGIATAN
KEGIATANRUTIN
RUTINBILIK
DARJAH
DARJAH
BILIK Unsur
Dalam menjalankan rutin di bilik darjah, terdapat beberapa Fiizzikal
perkara yang perlu diambil perhatian oleh guru iaitu;
• Membuat pemeriksaan tentang keadaan fizikal bilik darjah. Bililiik
k
• Rutin bilik darjah perlu dilakukan pada waktu yang telah
ditetapkan.
Darjah
• Semua bahan pelajaran yang diperlukan dalam bilik darjah mesti
disediakan, disusun dengan betul dan mudah didapati.
• Guru boleh mendapatkan bantuan daripada pelajarnya.
• Memilih rutin yang paling sesuai.
• Merancang sesuatu rutin itu dengan sempurna dan bersistem.

 
 PENGURUSAN BILIK
DARJAH

FAEDAH
FAEDAHRUTIN
RUTINBILIK
BILIK
DARJAH
DARJAH Unsur
Perlaksanaan rutin didalam bilik darjah mendatangkan beberapa
faedah iaitu:
Fiizzikal
• Proses pengajaran dan pembelajaran dapat dijalankan dengan Bililiik
k
teratur.
• Pengurusan rutin yang teratur akan menjimatkan masa guru dan Darjah
pelajar.
• Rutin akan menyemai nilai-nilai murni di kalangan pelajar.
• Pengurusan rutin bilik darjah yang sempurna dan cekap akan
menimbulkan rasa selamat kepada pelajar.
• Pelajar dapat kemahiran kepimpinan serta dapat mengamalkan
prinsip demokrasi khasnya sewaktu membuat pemilihan untuk

 
mendapatkan ketua.
• Peraturan yang sedia ada dalam bilik darjah dapat membantu
mengawal disiplin didalam bilik darjah.
 PENGURUSAN BILIK
DARJAH

MENYIMPAN
MENYIMPANREKOD
REKOD
Unsur
Penyimpanan Rekod
Fiizzikal
• Satu cara merekod, mengelas dan mentafsirkan data
seseorang pelajar. Segala maklumat yang diperoleh Bililiik
k
membolehkan guru membuat penilaian terhadap objektif
pengajarannya sama ada berjaya atau gagal.
Darjah
Syarat-syarat Rekod

• Rekod mesti digunakan

• Rekod mesti boleh diperoleh dengan mudah

 
• Rekod mesti lengkap
• Rekod mesti menyatakan perkara yang benar
 PENGURUSAN BILIK
DARJAH

KLASIFIKASI
KLASIFIKASISUMBER
SUMBER
PEMBELAJARAN
PEMBELAJARAN Unsur
Fiizzikal
Dikelaskan kepada empat jenis iaitu :
• Sumber asas Bililiik
k
• Sumber bukan elektronik
• Sumber elektronik Darjah
• Sumber yang bercorak pengalaman

Kriteria Memilih Sumber

• Tujuan
• Kesesuaian
• Kemudahan Memperoleh

  • Kepentingan Sumber Pembelajaran

 PENGURUSAN BILIK
DARJAH

FAEDAH
FAEDAHRUTIN
RUTINBILIK
BILIK
DARJAH
DARJAH Unsur
Alat
Fiizzikal
Alatbantu
bantumengajar
mengajarmempunyai
mempunyailima
limatujuan
tujuanutama
utamaiaitu
iaitu: :
1.1. Memberi
Memberirangsangan
rangsangan Bililiik
k
2.2. Menjelaskan
Menjelaskanpenerangan
3.3. Menjimatkan
penerangan
masa
Menjimatkan masa
Darjah
4.4. Mempelbagaikan
Mempelbagaikankegiatan
kegiatan
5.5. Menyeronokkan
Menyeronokkanpelajar.
pelajar.

 
 KONSEP

Konsep Interaksi
Interaksi
Satu proses saling bertindak yang berlaku di antara Dalla
am
sekurang-kurangnya dua pihak.
Istilah dua pihak bermaksud sama ada ia Bil
iliik
k
merupakan orang perseorangan ataupun sekumpulan Darjah
manusia.
Konsep Bilik Darjah

Tempat proses pengajaran dan pembelajaran

 
berlaku.
 JENIS INTERAKSI
BERCORAK LISAN

Interaksi
Interaksisehala
sehalaatau
atautradisional
tradisional Interaksi
Dalla
am
Interaksi
Interaksidua
duahala
halaantara
antaraguru
gurudan
dan
murid
murid Bil
iliik
k
Interaksi
Darjah
Interaksidua
duahala
halaantara
antaramurid
muriddan
dan
murid
murid

Interaksi
Interaksipelbagai
pelbagaihala
halaantara
antaraguru
guru
dengan murid dan murid dengan murid
dengan murid dan murid dengan murid

  Interaksi
Interaksiberkomputer
berkomputer
 JENIS INTERAKSI
BERCORAK LISAN

Interaksi
Interaksisehala
sehalaatau
atau
interaksi
interaksitradisional
tradisional Interaksi
Dalla
am
Interaksi
Interaksibilik
bilikdarjah
darjahmenjadi
menjadisehala
sehala
Bil
iliik
k
kerana
kerana guru yang mengawal segalaaktiviti
P&P
guru
yang
yang
berlaku
mengawal
di dalam
segala
kelas.
aktiviti Darjah
P&P yang berlaku di dalam kelas.
Ciri-ciri:
Ciri-ciri:
Corak interaksi bilik darjah ditentukan
Corak interaksi bilik darjah ditentukan
oleh
olehguru
gurukelas
kelas
Tiada interaksi yang berlaku antara
Tiada interaksi yang berlaku antara
murid
muriddengan
denganmurid
murid

 
Murid tidak terlibat dalam P&P secara
Murid tidak terlibat dalam P&P secara
aktif
aktif
 JENIS INTERAKSI
BERCORAK LISAN
Interaksi
Interaksidua
duahala
halaantara
antara
guru
gurudan
danmurid
murid Interaksi
Dalla
am
Guru
Gurumenggunakan
berlainan
menggunakanpendekatan
pendekatanyang
yang Bil
iliik
k
berlainanseperti
sepertiperbincangan
perbincangan@@kaedah
kaedah
induktif. Interaksi yang berlaku di dalam
induktif. Interaksi yang berlaku di dalam Darjah
bilik
bilikdarjah
darjahbertukar
bertukarmenjadi
menjadiinteraksi
interaksidua
dua
hala.
hala.
Ciri-ciri:
Ciri-ciri:
Aktiviti bercorak aktif
Aktiviti bercorak aktif
Perhubungan guru dan pelajar menjadi
Perhubungan guru dan pelajar menjadi
semakin
semakinrapat

 
rapat
Menggalakkan pelajar untuk melibatkan
Menggalakkan pelajar untuk melibatkan
diri
diridalam
dalamproses
prosesP&P
P&Pdengan
denganmenyoal
menyoal
dan
danmeminta
memintapendapat.
pendapat.
 JENIS INTERAKSI
BERCORAK LISAN

Interaksi
Dalla
am
Guru Pelajar
Bil
iliik
k
Interaksi sehala Darjah

Guru Pelajar

Interksi dua hala

 
 JENIS INTERAKSI
BERCORAK LISAN

Interaksi
Dalla
am
Bil
iliik
k
Darjah

 
 JENIS INTERAKSI
BERCORAK LISAN
Interaksi
Interaksidua
dua hala
halaantara
antara
murid
muriddengan
denganmurid
murid Interaksi
Dalla
am
Guru
Gurumenggunakan
menggunakanpendekatan
pendekatankumpulan,
kumpulan,
Bil
iliik
k
kertas kerja, kaedah bermain, lakonan,
kertas kerja, kaedah bermain, lakonan,
sumbangsara
Darjah
sumbangsarasebagai
sebagaiaktiviti
aktivitidalam
dalamP&P.
P&P.
Ciri-ciri:
Ciri-ciri:
Aktiviti pembelajaran aktif dan dinamik.
Aktiviti pembelajaran aktif dan dinamik.
Perhubungan antara murid dengan murid
Perhubungan antara murid dengan murid
dapat
dapatdieratkan.
dieratkan.
Interaksi antara guru dan murid dihadkan
Interaksi antara guru dan murid dihadkan

 
mengikut
mengikutarahan
arahanguru
gurusahaja.
sahaja.
Pembelajaran koperatif dan koloboratif
Pembelajaran koperatif dan koloboratif
menjadi
menjaditumpuan
tumpuanguru.
guru.
 JENIS INTERAKSI
BERCORAK LISAN

Murid
Interaksi
Murid

Dalla
am
Murid Bil
iliik
k
Murid Darjah
Murid Murid
Murid

 
Murid
Murid

Murid
Interaksi dua hala antara murid
dengan murid
 JENIS INTERAKSI
BERCORAK LISAN

Interaksi
Interaksipelbagai
pelbagaihala
hala
antara
antaraguru
gurudengan
denganmurid
murid
Interaksi
dan
danmurid
muriddengan
denganmurid
murid Dalla
am
Bil
iliik
k
Guru
Darjah
Gurumenggunakan
menggunakankaedah
kaedahdan
danteknik
teknik
pengajaran
pengajaran seperti simulasi, mainperanan,
seperti simulasi, main peranan,
pendekatan kumpulan, perbincangan,
pendekatan kumpulan, perbincangan,
ujikaji
ujikajidan
dankaedah
kaedahpenyelesaian
penyelesaianmasalah.
masalah.
Ciri-ciri:
Ciri-ciri:
Komunikasi berkesan berlaku
Komunikasi berkesan berlaku

 
Penyertaan aktif murid dalam P&P
Penyertaan aktif murid dalam P&P
Suasana yang kondusif untuk
Suasana yang kondusif untuk
mengendalikan
mengendalikanP&P P&P
 JENIS INTERAKSI
BERCORAK LISAN

Guru
Interaksi
Murid
Dalla
am
Bil
iliik
k
Darjah
Murid
Murid

Murid

  Corak interaksi pelbagai hala antara guru dengan murid

dan murid dengan murid
 PEMBENTUKAN INTERAKSI
DALAM BILIK DARJAH

Faktor yang mempengaruhi pembentukan interaksi dlm

kelas : Interaksi
Susunan
Susunanbilik
bilikdarjah
darjah
Dalla
am
Kedudukan meja dan kerusi
Tiga jenis susunan meja dan kerusi Bil
iliik
k
Susunan Tradisi Darjah
Susunan Horse Shoe
Susunan Madular

 
 PEMBENTUKAN INTERAKSI
DALAM BILIK DARJAH

Interaksi
Dalla
am
Bil
iliik
k
Darjah

  Susunan Tradisi
 PEMBENTUKAN INTERAKSI
DALAM BILIK DARJAH

GURU
Interaksi
Dalla
am
Bil
iliik
k
Darjah

  Susunan Horse Shoe

 PEMBENTUKAN INTERAKSI
DALAM BILIK DARJAH

GURU
Interaksi
Dalla
am
Bil
iliik
k
Darjah

  Susunan Madular
 PEMBENTUKAN INTERAKSI
DALAM BILIK DARJAH

Interaksi
Dalla
am
Bil
iliik
k
Darjah

  Susunan bilik darjah yang

tidak sesuai
 PEMBENTUKAN INTERAKSI
DALAM BILIK DARAH

Keadaan
Keadaanemosi
emosibilik
bilikdarjah
darjah
Suara guru yang jelas
Interaksi
Sikap guru yang positif Dalla
am
Bil
iliik
k
Kawalan
Kawalanyang
yangsempurna
sempurnadan
danmenggunakan
gaya
gayakepimpinan
kepimpinanyang
menggunakan
yangsesuai
sesuai
Darjah
Gaya Autokratik – Interaksi sehala (tidak sesuai)
Gaya Demokratik – Interaksi dua hala (paling sesuai)
Gaya Laissez Faire – Kebebasan penuh diberikan
kepada pelajar (tidak sesuai)

 
 PEMBENTUKAN INTERAKSI
DALAM BILIK DARJAH

Penggunaan
Penggunaankaedah
kaedahkumpulan
kumpulan
Pelajar berfikir, merancang, melaksana dan
Interaksi
menilai kerja dengan semangat gotong-royong Dalla
am
Memperbanyakkan
Memperbanyakkanpengajaran
pengajaranberbentuk
berbentuk
Bil
iliik
k
amali
amalidaripada
daripadaberbentuk
berbentukteori
teori Darjah
Semua pelajar boleh terlibat dan bergerak balas
cecara cergas

Guna
Gunakaedah
kaedahpengajaran
pengajaranyang
yangboleh
boleh
menghidupkan
menghidupkansuasana
suasanapembelajaran
pembelajaran

 
Perbincangan, soal jawab, sosiodrama,
permainan dll.
 PEMBENTUKAN INTERAKSI
DALAM BILIK DARJAH

Interaksi
Dalla
am
Bil
iliik
k
Darjah

  Soal jawab
 PEMBENTUKAN INTERAKSI
DALAM BILIK DARAH

Guna
Gunaalat
alatbantu
bantumengajar
mengajarberteknologi
berteknologi
Slaid, pita video, rakaman dll
Interaksi
Mudahkan proses P&P Dalla
am
Diminati oleh pelajar
Bil
iliik
k
Lakukan
Lakukankegiatan
kegiatanpemulihan
pemulihanbagi
bagi Darjah
pelajar
pelajaryang
yangbermasalah
bermasalah
Sesi bimbingan – guru sebagai kaunselor

Sikap
Sikapguru
guruyang
yangbaik
baik

 
Beri pelajar kebebasan untuk membuat
keputusan dan peluang bekerja sendiri
Suasana bilik darjah yang kondusif penting bagi
mewujudkan proses P & P yang berkesan.
Iklliim
m
Terbahagi kepada 3 :- Biilli
likk
Suasana Fizikal D ar j ah
Suasana Sosial
Suasana Emosi.

 
 SUSUNAN FIZIKAL BILIK
DARJAH

Melibatkan unsur fizikal bilik darjah.

Menggalak atau menghalang P&P.
Iklliim
m
Guru berperanan menentukan suasana fizikal.
Perancangan dan penyusunan ini melibatkan :- Biilli
likk
Mengorganisasi D ar j ah
Merancang
Penggunaan ABM, APD, kerusi, meja, papan
tulis dan sebagainya.

 
 SUASANA SOSIAL BILIK
DARJAH

Guru mengkaji melalui pemerhatian biasa dan teknik

sosiometri.
Sosiometri Iklliim
m
Teknik untuk mencari dan menunjukkan
perhubungan individu dengan pelajar Biilli
likk
Ujian Sosiometri Moreno D ar j ah
Kegunaan
Bagi menentukan seseorang pelajar itu ahli
sesuatu kumpulan atau penerimaan pada
kumpulan lain.
Kelemahan
Perhubungan yang dinyatakan pelajar

 
adalah hubungan yang dianggap pelajar itu
sendiri.
Perhubungan yang mungkin tidak dibalas
Hubungan sehala
 SUASANA EMOSI BILIK
DARJAH

Lebih penting daripada suasana fizikal dan sosial

Gabungan daripada berbagai-bagai perkara Iklliim

m
Suara Biilli
likk
Suara
Kemesraan
Kemesraan D ar j ah
Kelucuan
Kelucuan
Stail
Stail
Penggunaan
Penggunaanpujian
pujian
Kawalan
Kawalan
Sikap
Sikap&&ekspektasi
ekspektasi
dilik darjah Kepimpinan
Kepimpinandan

 
dilik darjah dan
kaedah
kaedahmengajar
mengajar
 SUASANA EMOSI BILIK
DARJAH

Suara
Suara

Jelas, terang, semula jadi, tidak tegang dan bercorak Iklliim

m
perbualan. Biilli
likk
Mewujudkan suasana tenang.
Galak wujud interaksi pelajar semasa P & P
D ar j ah
Ciri suara yang menimbulkan kesan emosi
Kelicinan pertuturan
Gaya
Nada

 
 SUASANA EMOSI BILIK
DARJAH

Kelucuan
Kelucuan
Mengurangkan suasana emosi yang tegang. Iklliim
m
Mempereratkan hubungan yang sedia ada.
Memudahkan pembelajaran.
Biilli
likk
Memulihkan suasana muram D ar j ah
Penggunaan
Penggunaanpujian
pujian
Pujian yang biasa adalah pujian lisan.
Cara memberi pujian
Memuji secara perseorangan atau kumpulan.

  Memuji kerja, sikap,jawapan dan sebagainya

Memuji di khalayak ramai- bergantung
pada situasi.
 SUASANA EMOSI BILIK
DARJAH

Kawalan
Kawalan
Teknik yang biasa ialah jenis positif & negatif. Iklliim
m
Kawalan positif & formal:- Biilli
likk
Pemberian Markah.
Menggalakkan persaingan. D ar j ah
Kawalan positif Tidak formal:-
Melonggarkan Peraturan
Menggunakan pengajaran ekstrinsik.
Kawalan negatif Denda
Tidak memberi ganjaran

 
Sindiran
Hukuman
Bangkangan.
 SUASANA EMOSI BILIK
DARJAH

Kepimpinan
Kepimpinandan
dan
kaedah mengajar
kaedah mengajar
Suasana P&P yang demokratik menggalakkan pelajar
Iklliim
m
bekerjasama. Biilli
likk
Akan lebih mementingkan tugasan, menunjukkan inisiatif &
bertoleransi. D ar j ah
Guru mempengaruhi pelajar secara tidak langsung :-
Terima perasaan pelajar tanpa menakutkannya.
Memuji pelajar.
Galak mereka guna & terima iden pelajar lain

Guru mempengaruhi pelajar secara langsung:-

  Semalu marah
Memberi arahan
Terlalu kritikal.
 SUASANA EMOSI BILIK
DARJAH

Iklliim
m
Biilli
likk
D ar j ah

 
 KESIMPULAN

Secara kesimpulannya, strategi pengurusan

bilik darjah adalah berkait rapat dengan tiga
aspek penting seperti unsur fizikal, interaksi dan
iklim bilik darjah. Selain itu juga, peranan daripada
guru adalah penting bagi memastikan proses
pengajaran dan pembelajaran berjalan
seiring dengan matlamat dan isi
pembelajaran yang ingin

  disampaikan.