Các nhóm động vật lấy các chất hữu cơ

từ đâu và nhờ quá trình nào ?

Trùng roi
I – KHÁI NIỆM VỀ TIÊU HÓA
Quan sát sơ đồ sau, hãy cho biết ở dấu (?) diễn ra
quá trình gì?
Pr
Thức ăn Quá trình tiêu hoá aa
(?)
Lipit Glixêxin, axitbéo TB
Tinh bột Glucô
I – KHÁI NIỆM VỀ TIÊU HÓA
Tiêu hóa là gì ?
 Tiêu hóa là quá trình biến đổi các
thức ăn phức tạp lấy từ môi trường
ngoài thành những chất dinh dưỡng
đơn giản mà cơ thể hấp thụ được.
• Có 2 hình thức tiêu hoá:
Quan sát sơ đồ và cho biết hình thức tiêu hoá ở trùng
- Tiêu hoá nội bào: Xảy ra trong tế bào.
đế giày khác gì cơ bản so với tiêu hoá ở người?  Có
- mấy
Tiêu hình thức tiêu
hoá ngoại bào:hoá?
Xảy Phân biệttế
ra ngoài chúng?
bào, trong cơ
quan tiêu hoá.
Quan sát sơ đồ + nghiên cứu SGK + thảo
luận nhóm và hoàn thành PHT sau:
 II. Tiêu hoá ở các nhóm động vật
NHóm ĐV Chưa có cơ quan Có túi tiêu hoá Ống tiêu hoá và các
tiêu hoá tuyến tiêu hoá

Đối tượng

Hình
thức tiêu
hoá

Quá
trình tiêu
hoá
HAÕY MOÂ TAÛ QUAÙ TRÌNH TIEÂU HOAÙ VAØ HAÁP
THUÏ THÖÙC AÊN ÔÛ TRUØNG GIAØY?
 Haõy moâ taû quaù trình
tieâu hoaù trong tuùi tieâu
hoaù? Vaøo tuùi
-Thöùc aên tieâu hoaù
+ thöùc aên (TH ngoaïi Maûnh
kích thöôùc baøo) nhoû
lôùn (TH noäi
+Maûnh Chaát
thöùc aên baøo)
ñôn
nhoû giaûn

Taïi sao trong tuùi tieâu hoaù

thöùc aên sau khi ñöôïc tieâu hoaù
ngoaïi baøo laïi tieáp tuïc tieâu
hoaù noäi baøo?
Mô tả quá trình tiêu hóa ở trong ống tiêu hóa và
tuyến tiêu hóa?
 Thực hiện quá trình tiêu hóa ngoại bào là
chủ yếu.
 Hoạt động tiêu hóa bao gồm biến đổi cơ
học và biến đổi hóa học
 Tuỳ thuộc loại thức ăn khác nhau mà cấu
tạo các phần của cơ quan tiêu hóa có sai
khác về chi tiết
 II. Tiêu hoá ở các nhóm động vật
NHóm ĐV Chưa có cơ quan Có túi tiêu hoá Ống tiêu hoá và các
tiêu hoá tuyến tiêu hoá

Đối tượng ĐV đơn bào Ruột khoang giun → thó

(Thuỷ tức)

Hình -Ngoại bào (chủ yếu) - Ngoại bào

Nội bào
thức tiêu - §«i khi tiêu hoá nội
hoá - Nội bào
bào.

LÊy T¡ bằng Enzim TH C¬ häc

dd
Quá thùc bµo T¡
TB tuyÕn + T¡ ho¸ häc(E)
trình tiêu Enzim TH TĂ dd
ChÊt
TĂ dë èng tiªu ho¸
hoá Liz«x«m
dd
dang
TH néi bµo

dd
H·y so s¸nh cÊu t¹o c¬ quan tiªu ho¸ ë c¸c
®éng vËt, qua ®ã em cã nhËn xÐt g× ?

§V ch­a cã c¬
§V cã tói tiªu ho¸ §V cã èng tiªu ho¸
quan tiªu ho¸
 Trong qu¸ tr×nh tiÕn ho¸ cña c¸c ®éng vËt, cÊu t¹o
c¬ quan tiªu ho¸ ngµy cµng phøc t¹p : Ch­a cã c¬
quan tiªu ho¸ cã tói tiªu ho¸ ®¬n gi¶n èng
tiªu ho¸ (víi nhiÒu bé phËn)

§V ch­a cã c¬
§V cã tói tiªu ho¸ §V cã èng tiªu ho¸
quan tiªu ho¸
. Sinh vật có cấu tạo ống tiêu hóa
a. Đơn giản :
- Ống thẳng
- Chưa có tuyến
tiêu hóa
- Có hay không
có hậu môn

Ống tiêu hóa của giun đốt

Sinh vật có cấu tạo ống tiêu hóa
b. Bắt đầu chuyên hóa :
- Có tuyến tiêu hóa
(Tuyến gan ở tôm)
- Có phần phụ miệng
- Ruột tịt tiết dịch tiêu
hoá
Sinh vật có cấu tạo ống tiêu hóa
c. Chuyên hóa cao:
Ống và các tuyến tiêu hoá
phức tạp, có phân hoá
rõ về cấu tạo, chuyên hoá
về chức năng.
Chiều hướng tiến hóa về hệ tiêu hóa
của động vật:
* Caáu
taïo:
Ngày càng phức tạp : từ không có cơ quan tiêu hóa đến
có cơ quan tiêu hóa , từ túi tiêu hóa đến ống tiêu hóa
* Söï chuyeân hoaù veà chöùc
naêng:
Ngaøy caøng roõ reät: söï chuyeân hoaù cao cuûa caùc boä
phaän trong oáng tieâu hoaù laøm taêng hieäu quaû tieâu
hoaù thöùc aên
* Söï tieán hoaù veà hình thöùc tieâu
Töøhoaù:
tieâu hoaù noäi baøo ñeán tieâu hoaù ngoaïi baøo.Nhôø
tieâu hoaù ngoaïi baøo ñoäng vaät aên ñöôïc thöùc aên coù
kích thöôùc lôùn hôn
Có các loại thức ăn nào ?
• Động vật sử dụng
chất dinh dưỡng
KHÁC NHAU (có
nguồn gốc động vật
và thực vật) nên cấu
tạo của hệ tiêu hóa
cũng có các đặc
điểm thích nghi với
các loại thức ăn đó.
 III. Tiêu hoá ở động vật ăn thịt và ăn tạp

Những bộ phận nào trong ống tiêu hoá tham

-Khoang miệng.
gia biến đổi thức ăn ở Đv ăn thịt và ăn tạp?
- Dạ dày.
- Ruột.
Sinh học 11 Bài 15

T¹i khoang miÖng x¶y ra nh÷ng ho¹t ®éng

tiªu ho¸ nµo ?
 III. Tiªu ho¸ ë ®éng vËt ¨n thÞt vµ ¨n t¹p.
1. ë khoang miÖng.
- Tiªu ho¸ c¬ häc:
+ R¨ng (cã 3 lo¹i) : Nhai, nghiÒn, c¾n xÐ thøc ¨n.
+ L­ìi : §¶o, trén ®Òu thøc ¨n.
+ C¸c c¬ m«i, m¸ : §¶o ®Òu.
T¸c dông: lµm nhá thøc ¨n, trén thøc ¨n víi n­íc bät tõ
®ã t¨ng diÖn tÝch tiÕp xóc cña thøc ¨n víi enzim
t¹o thuËn lîi cho tiªu ho¸ ho¸ häc
- Tiªu ho¸ ho¸ häc: TuyÕn n­íc bät tiÕt men amilaza
ph©n huû 1 phÇn tinh bét.
 Nhọn , sắc Gaëm vaø laáy thòt ra khoûi
xöông

Raêng
cöûa
Nhoïn vaø daøi Caém vaøo con moài vaø
giöõ con moài cho chaët

Raêng
 Raêng caïnh
Lôùn ,
haøm
saéc , coù
nhieàu
maáu deït
 Caét
nhoû thòt
ñeå deã
Raêng aên
thòt nuoát
Raêng
haøm
Nhoû , ít
söû
duïng
H·y x¸c ®Þnh c¸c ®Æc ®iÓm kh¸c nhau vÒ r¨ng ng­êi
víi r¨ng chã sãi? ý nghÜa cña sù kh¸c nhau ®ã?

Hµm r¨ng chã sãi

*R¨ng cña ®v ¨n thÞt(chã sãi) s¾c, nhän, r¨ng cöa vµ r¨ng
nanh rÊt ph¸t triÓn( c¾n,xÐ thøc ¨n).
*R¨ng ®v ¨n t¹p (ng­êi ) cã bÒ mÆt réng, r¨ng nanh kÐm ph¸t
triÓn, r¨ng hµm cã nhiÒu nÕp ( nghiÒn thøc ¨n).
*Sù kh¸c nhau nµy thÓ hiÖn sù thÝch nghi víi chÕ ®é thøc ¨n
kh¸c nhau.

Hµm r¨ng chã sãi

III. Tiªu ho¸ ë ®éng vËt ¨n thÞt vµ ¨n t¹p.
2. D¹ dµy vµ ruét
- ë d¹ dµy:

T¹i d¹ dµy x¶y ra nh÷ng ho¹t ®éng tiªu ho¸ nµo?

 III. Tiªu ho¸ ë ®éng vËt ¨n thÞt vµ ¨n t¹p.
2. D¹ dµy vµ ruét.
A. Tiªu ho¸ ë d¹ dµy:
- Tiªu ho¸ c¬ häc: C¸c c¬ d¹ dµy co bãp nhµo
trén thøc ¨n
T¸c dông: lµm nhá, nhuyÔn thøc ¨n, trén
thøc ¨n víi dÞch vÞ t¹o thuËn lîi cho tiªu ho¸
ho¸ häc
- Tiªu ho¸ ho¸ häc: TuyÕn vÞ tiÕt HCl ( lµm
c¸c ph©n tö pr«tein duçi th¼ng) vµ enzim
pÐpin ph©n huû 1 phÇn protein.
Ho¹t ®éng tiªu ho¸ ho¸ häc x¶y ra chñ yÕu
t¹i ruét non. H·y gi¶i thÝch kÕt luËn ®ã?
2. Tiªu ho¸ ë d¹ dµy vµ ruét.
- B.Tiªu ho¸ ë ruét:
+ Tiªu ho¸ ho¸ häc: d­íi t¸c dông cña dÞch tuþ,
dÞch ruét, dÞch mËt c¸c chÊt phøc t¹p trong thøc
¨n biÕn ®æi thµnh nh÷ng chÊt dinh d­ìng hÊp thô
®­îc nh­ : axitamin, ®­êng ®¬n, nucleotit…
Sinh học 11
Sinh học 11

C¸c c¬ cña thµnh ruét so víi c¬ d¹ dµy cã g× kh¸c?

Ho¹t ®éng c¬ häc cña ruét sÏ cã t¸c dông g×?
+ Tiªu ho¸ c¬ häc: C¸c c¬ cña thµnh ruét máng chñ
yÕu cã t¸c dông ®­a c¸c viªn thøc ¨n xuèng phÇn
tiÕp theo cña èng tiªu ho¸.
 Quan s¸t h×nh sau ®Ó hoµn thiÖn c©u tr¶ lêi
cho c©u a cña bµi tËp sè 4.

ở ng­êi tr­ëng thµnh,

ruét non dµi
kho¶ng 2,75m, cã
®­êng kÝnh
kho¶ng 4cm
*So s¸nh ®é dµi cña ruét víi ®é dµi c¬ thÓ ( chiÒu cao)
thÊy : ruét cã chiÒu dµi lín gÊp nhiÒu lÇn chiÒu dµi
c¬ thÓ điều này có thuận lîi hay khã kh¨n cho qu¸
tr×nh tiªu ho¸ ?
*So víi ®éng vËt ¨n t¹p, ruét cña ®éng vËt ¨n thÞt cã
tØ lÖ dµi ruét/ dµi c¬ thÓ lín hay nhá h¬n ? Vì sao ?
 ở ng­êi tr­ëng thµnh,
ruét non dµi
kho¶ng 2,75m, cã
®­êng kÝnh
kho¶ng 4cm

Sù thÝch nghi cña ruét víi chøc n¨ng tiªu ho¸:

+Ruét cã ®Çy ®ñ c¸c enzim vµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi
cho qu¸ tr×nh tiªu ho¸ thøc ¨n.
+ Ruét cã chiÒu dµi lín gÊp nhiÒu lÇn chiÒu dµi c¬
thÓ gióp thêi gian l­u thøc ¨n ®ñ l©u ®Ó c¸c enzim
tiªu ho¸ thøc ¨n. §V ¨n t¹p cã tØ lÖ dµi ruét / dµi c¬
thÓ lín h¬n ®v ¨n thÞt thÓ hiÖn sù thÝch nghi cña
ruét víi chÕ ®é thøc ¨n cña c¬ thÓ
Sù hÊp thô c¸c chÊt dinh d­ìng sÏ x¶y ra bé
phËn nµo cña èng tiªu hãa? V× sao?

Sù hÊp thô
chÊt dinh d­
ìng cã thÓ
x¶y ra ë thùc
qu¶n, d¹ dµy
nh­ng chñ
yÕu x¶y ra
t¹i ruét non.
 ở ng­êi tr­ëng thµnh:
-DiÖn tÝch xung
quanh cña ruét non
kho¶ng:
3454cm2
- DiÖn tÝch bÒ
mÆt hÊp thô gÊp
600-1000 lÇn diÖn
tÝch xung quanh

3. Sù hÊp thô c¸c chÊt dinh d­ìng

a. BÒ mÆt hÊp thô:
 CÊu t¹o trong cña ruét non
Em cã nhËn xÐt g× vÒ bÒ mÆt hÊp thô cña ruét?
®iÒu ®ã cã ý nghÜa g×? Nhê ®Æc ®iÓm nµo
mµ ruét cã bÒ mÆt hÊp thô nh­vËy?
3. Sù hÊp thô c¸c chÊt dinh d­ìng
a. BÒ mÆt hÊp thô:
- Ruét cã bÒ mÆt hÊp thô rÊt lín ( nhê
chiÒu dµi vµ cÊu t¹o trong cã nhiÒu nÕp gÊp, l«ng
ruét vµ l«ng nhung) t¹o ®iÒu kiÖn hÊp thô tèi ®a
chÊt dinh d­ìng.
b) C¬ chÕ hÊp thô.
C¸c chÊt dinh d­
ì ng sÏ ®­ î c hÊp thô theo c¬ chÕ
- C¬ chÕ khuÕch t¸n ( tõ nång ®é cao ®Õn n¬i cã nång
nµo?
®é thÊp h¬n) : Glixerin, axit bÐo, vitamin tan trong
dÇu.
- C¬ chÕ vËn chuyÓn chñ ®éng( ng­îc dèc nång ®é):
glucoz¬, axitamin…( phÇn lín c¸c chÊt cßn l¹i)
Từ kiến thức đã học, hãy hoàn Thành PHT sau:
Cơ quan tiêu hoá Chức năng tiêu hoá

+ BiÕn ®æi c¬ häc: nhê răng.

Khoang miệng
+ BiÕn ®æi ho¸ häc: nhê Enzim tõ tuyÕn
n­íc bät
-BiÕn ®æi c¬ häc: Nhê c¬ thµnh d¹ dµy.
Dạ dày
- BiÕn ®æi ho¸ häc : Nhê Enzim vµ HCL
tiÕt ra tõ tuyÕn vÞ.
- BiÕn ®æi ho¸ häc : Nhê enzim tõ dÞch
Ruột tuþ, dÞch mËt, dÞch ruét → chÊt dd.
- HÊp thu chÊt dinh d­ìng.
- Phân biệt tiêu hoá với chuyển hoá vật chất và
năng lượng ở tế bào?
- Mối liên quan giữa tiêu hoá với chuyển hoá
nội bào?
Tiêu hoá Chuyển hoá nội bào

- Xảy ra ở ống tiêu hoá - Xảy ra trong TB.

-Tổng hợp chất hữu cơ đặc
- Biến đổi TĂ → chất đơn
trưng của TB.
giản.
- Phân giải chất hữu cơ đặc
trưng của TB→ ATP.
 Thức ăn

Pr Tinh bột Lipit

Quá trình tiêu hoá

(Biến đổi trung gian)
aa Glucô Glixerin - axit béo

Máu và hệ bạch huyết

Tim

TẾ BÀO
ChuyÓn hoá nội bào
 CAÂU HOÛI TRAÉC
NGHIEÄM
Caâu 1: ÔÛ ñoäng vaät coù nhöõng hình thöùc tieâu
hoaù naøo?
A Tieâu hoaù noäi baøo

B Tieâu hoaù ngoaïi baøo

C Tieâu hoaù thöïc baøo

D Tieâu hoaù ngoaïi baøo vaø noäi

baøo
 CAÂU HOÛI TRAÉC
NGHIEÄM
Caâu 2: Theá naøo laø tieâu hoaù ngoaïi baøo?

A Söï tieâu hoaù xaûy ra beân ngoaøi

teá baøo
B Söï tieâu hoaù ôû maët ngoaøi cuûa cô theå
ñoäng vaät
C Söï tieâu hoaù xaûy ra ôû khoang mieäng
ôû caùc loaøi ñoäng vaät baäc cao
D B vaø C ñuùng
 CAÂU HOÛI TRAÉC
Caâu 3: Taïi saoNGHIEÄM
sau tieâu hoaù ngoaïi baøo
thöùc aên phaûi ñöôïc tieâu hoaù noäi
baøo?
Vì sau tieâu hoaù ngoaïi baøo thöùc aên chöa hoaøn
A
toaøn ôû daïng ñôn giaûn
B Thöùc aên phaûi ñöôïc tieâu hoaù noäi
baøo môùi bieán thaønh ñôn giaûn ñeå söû
duïng
C Vì tieâu hoaù ngoaïi baøo vaø tieâu hoaù noäi baøo
laø hai giai ñoaïn cuûa moät quaù trình thoáng
nhaát
D Caû A vaø B
 CAÂU HOÛI TRAÉC
Caâu 4: Öu ñieåmNGHIEÄM
cuûa tieâu hoaù thöùc aên
trong tuùi tieâu hoaù so vôùi tieâu hoaù noäi
baøo?
Tuùi tieâu hoaù coù theå tieâu hoaù
A
ñöôïc thöùc aên coù kích thöôùc lôùn
B
hôn tieâu hoaù coù theå tieâu hoaù
Tuùi
ñöôïc nhieàu thöùc aên hôn
C Tuùi tieâu hoùa coù theå tieâu
hoaù ñöôïc thöùc aên khoù tieâu
D hôn
Tuùi tieâu hoaù coù theå tieâu hoaù
ñöôïc thöùc aên khoù tieâu vaø nhieàu
 CAÂU HOÛI TRAÉC
NGHIEÄM
Caâu 5: Nhöõng hoaït ñoäng trong oáng tieâu
hoaù?
A Tieâu hoaù cô hoïc

B Tieâu hoaù hoaù hoïc

C Tieâu hoaù nhôø vi sinh vaät coäng sinh

trong oáng tieâu hoaù
D Taát caû ñeàu ñuùng
 Trò chơi ô chữ

T H Ự C B À O 1
N Ộ II B À O 2
N I Ê
Ê M M Ạ C 3
K H U
U Ế C H T Á N 4
T U Ầ N H O À N 5
H Ó A H Ọ C 6
K H O A N G M I Ệ N G 7
Cho bieát nhöõng öu ñieåm cuûa tieâu hoaù thöùc
aên trong oáng tieâu hoaù so vôùi trong tuùi tieâu
hoaù?
Noäi dung Tuùi tieâu hoaù OÁng tieâu
hoaù
Möùc ñoä troän laãn Nhieàu Khoâng
thöùc aên vôùi chaát
thaûi
Nhieà Ít
Möùc ñoä hoaø u
loaõng cuûa dòch
tieâu hoaù Thaáp Cao
Möùc ñoä chuyeân Thöùc aên vaø chaát
Moät
hoaù cuûa caùc boä thaûi vaøo ra cuøng
chieàu chieàu
phaän
Trân thành cám ơn thầy cô
và các em học sinh