ARALIN 2.

3:

Ang Panitikan sa Panahon

ng Kasarinlan
Malaki ang papel na ginampanan ng
panitikan sa buhay ng mga Pilipino sa iba’t
ibang panahon. Naranasan nila na
maipahayag ang sariling damdamin at
saloobin sa pamamagitan ng mga
pasalita at pasulat na akda na
nagbukas sa isang diwang makabansa.
 
 ANG PANITIKAN SA PANAHON NG
KASARINLAN

Panitikan: Panitikan:
Maikling Dula
Kuwento
Wika: Mga Pahayag ng
Wika: Pagsang-ayon at
Aspekto ng Pagsalungat
Pandiwa
Mga Kilalang Manunulat
Panahon ng Amerikano Panahon ng Komonwelt
•Bulaklak ng •Lupang Tinubuan
Lahing Kalinis- •Wikang
linisan Pambansa
•Walang Sugat
Mga Kilalang Manunulat
Panahon ng Kasarinlan
• Titser
• Paglalayag sa
Puso ng Isang
Bata
• Sinag sa Karimlan
 (3 Enero 1915-21 Marso 2009)
•Si (He·no·bé·ba Ed·ró·za Ma·tú·te) ay
isang kilaláng kuwentista, mananaysay,
at guro sa Filipino.
 Isinilang siya noong 13 Enero 1915

 Iginagalang siyang guro sa elementarya, sekondarya at hanggang sa

kolehiyo. Nagretiro siya bilang Dekana sa Philippine Normal College
(na kilala ngayon bilang Philippine Normal University).

 Marami na siyang parangal na inani at ilan dito ang Gantimpalang

Palanca at Cultural Center of the Philippines ng Gawad CCP
Para sa Sining (Panitikan) noong Pebrero, 1992.

Ilan sa kanyang mga akda tulad ng Kuwento ni Mabuti, Paglalayag sa

Puso ng Isang Bata, Parusa, Maganda Ang Ninang
Ko at Pagbabalik ang laging itinatampok sa mga textbook at iba pang
publikasyon.

 Si Aling Bebang ay maybahay ng manunulat na si Epifanio

Matute. Pumanaw si Aling Bebang noong 21 Marso 2009 sa edad na
94. 
EDGAR ALLAN POE
• ama ng maiikling kwento
• isang amerikanong manunulat
• Siya ay kilala sa pagsulat ng mga tula, maiikling
istorya at kritiko.
• Isa siya sa mga sikat na Amerikano na nagtakang
kumita at mabuhaygamit lamang ang  pagsusulat.
Ang ilan sa mga kilalang sulatin niya ay ang “The
Rave” at “The Masque of the Red Death.”
DEOGRACIAS A. ROSARIO
• ama ng maiikling kwentong tagalog
• Siya ay ipinanganak sa Maynila at
nagsimulang magsulat ng taong1917.
• Ilan sa mga akda niya ay ang:
 Ako’y Mayroong  Isang ibon at
 Manika ni Tadeo
 PAGLALAYAG sa PUSO ng ISANG BATA
ni Genoveva Edroza Matute
Panoorin at Suriin ang Pelikula

Pahina 63-66 Panitikang Pilipino

Tuyukin sa mga salitang pagpipilian kung ano ang
pinakamalapit na kahulugan ng salitang nasalungguhitan sa
pahayag.
 
1.Pagkaraan ng mga taong ang ila’y nagdumali, ang ila’y nag
mabagal at ang ila’y nakintal sa gunita
a.Naisulat b. nailista c. natatak d. natukoy

2.Ang pagbili ng aking minindal sa katapat na tindahan ay

palagian niyang ginagawa.
a.Meryenda b. pagkain c ulam d. inumin
3. Maminsan-minsa’y nahuhuli ko siyang sumusulyap sa akin
upang bawiin lamang ang kanyang paningin.
a.Kumikindat b. kumakaway c. lumilingon d. tumitingin

4. Ang tangi kong nagugunita’y ang pagpapakumbaba ko sa

kalakhan ng puso ng munting batang yaon, sa nakatitinag na
kariktan ng kanyang kaluluwa.
a.kapayapaan b. kagandahan c. kabayanihan d. katahimikan

5. Ang mga mata niyang nakipagsalubungan sa aki’y may

Nagugulumihang tingin.
a. nagtataka b. nag-iisip c. nasasabik d. nakaaakit
 
PAGLALAYAG sa PUSO ng ISANG BATA
Film Credit to: Grade 8- Euler Batch 2015- 2016
Suriin mo ang mga tauhan batay sa kilos, damdamin at
pananalita sa pamamagitan ng Character Mapping

Pananalita Pananalita

Kilos Kilos

Damdamin Damdamin
1.Bakit nais ng guro na mapalapit sa bata?

2. Patunayan na ang guro sa akda’y naturuan

ng bata sa kaniyang buhay?
 
3. Kung ikaw ang bata, babalikan at
magpapaalam ka pa ba sa iyong guro kapag
ikaw ay napagalitan niya? Pangatuwiranan.  
4. Sa iyong palagay, ano kaya ang gagawin ng
guro pagkatapos nang ipinakita sa kaniya ng
mag-aaral kahit na napagalitan siya?

5. Anong damdamin ang namayani sa guro ng

nasabi niya sa kanyang sarili ang pahayag na
ito? “Nalimutan ko ang kanyang pag-iisa, ang
kaniyang kalumbayan, ang mabagal na paraan
ng pag-akit at pagtiyak sa kanyang siya’y
mahalaga at minamahal.”
EBALWASYON
Panuto: Mula sa kwentong binasa. Isulat sa patlang bago ang bilang
ang salitang TAMA kung ang pahayag ay nagpapayahag ng
katotohanan at MALI naman kung hindi.
___________1. Palaging naglalaro at sumusuot kahit saang pook
ang bata sa kwento.
___________2. Nagpapaiwan ang bata pagkatapos ng klase upang
pulutin ang mga kalat at ihanay ang mga upuan.
___________3. Tinangkang kutyain ng guro ang bata dahil sa
kakaibang pagmumukha nito.
___________4. Laging lumilingon sa pagsasabi ng “ Goodbye ,
Teacher!” bago umuwi.
___________5. Palaging umiiyak ang bata.
 
EBALWASYON
Panuto: Mula sa kwentong binasa. Isulat sa patlang bago ang bilang
ang salitang TAMA kung ang pahayag ay nagpapayahag ng
katotohanan at MALI naman kung hindi.
MALI 1. Palaging naglalaro at sumusuot kahit saang pook ang
bata sa kwento.
TAMA 2. Nagpapaiwan ang bata pagkatapos ng klase upang
pulutin ang mga kalat at ihanay ang mga upuan.
MALI 3. Tinangkang kutyain ng guro ang bata dahil sa
kakaibang pagmumukha nito.
TAMA 4. Laging lumilingon sa pagsasabi ng “ Goodbye ,
Teacher!” bago umuwi.
MALI 5. Palaging umiiyak ang bata.
 
BAKIT “PAGLALAYAG
SA PUSO NG ISANG
BATA” ANG PAMAGAT
NG KWENTO.
 sapagkat sinubaybayan ng guro ang kilos,
gawi ng batang ito dahil kakaiba ito sa ibang
mag-aaral na nakipaghahabulan, umaakyat
sa mga ipinagbabawal na pook. Ito ay
paglalakbay ng guro tungo sa
pagkakakilanlan ng batang ito kung ano ang
mga suliranin at mga lihim na tinatago ng
bata kung bakit kakaiba ito sa karamihan.
Pangkatang Gawain: Manila Paper
Panuto: Ilista o itala sa tsart ang iba’t ibang eksena o tagpo
sa kwentong nagpapakita ng katotohanan o realidad sa
kasalukuyang panahon. Pagkatapos ay iulat ito sa harap ng
klase.
TAGPO SA KWENTO (5)
1.Palaging tahimik ang bata
 
KATOTOHANAN O REALIDAD SA KASALUKUYANG
PANAHON (5)
1. May problema sa pamilya dahil sa kahirapan sa buhay
Mula sa simula hanggang sa
wakas ng kuwento, anong
PAMAMARAAN ang
ginamit ng may-akda?
 PAGPAPAHIWATIG ang isang
matingkad na katangian ng mga
kuwento ni Genoveva Edroza Matute.
Karaniwang nagtutuon siya sa isa o
dalawang tauhan, at sa mga tauhang
ito ay lalaruin niya ang banghay at
gusot ng kuwento.
 ANO ANG MAIKLING KWENTO?
isang uri ng panitikan na bunga ng isang
maikling guni-guni ng may-akda.
Ito ay maaring likhang isip lamang o
batay sa sariling karanasan na nag-
iiwan ng isang kakintalan sa isipan ng
bumabasa o nakikinig.
 
KUWENTO NG TAUHAN
• ang pangunahing tauhan o mga tauhang
gumagalaw sa kuwento.
• Ipinakikilala ang kanilang pag-uugali, pagkilos,
pananalita at iba pang katangian sa
pamamagitan ng tahasan o tuwirang
paglalarawan o kaya’y pagpapahiwatig sa
pamamagitan ng usapan ng mga tauhan at sa
ikinikilos ng mga iyon.
MGA TAUHANG GUMAGALAW SA AKDA:
• PROTAGONISTA na tinatawag na bida
• ANTAGONISTA na nagpapahirap o nagpapasalimuot sa buhay
ng bida.
• Ang TAUHANG LAPAD (FLAT CHARACTER) hindi
nagbabago ang pag-uugali kung ano ang gawi, kilos at
katangian niya sa simula ng akda hanggang katapusan;
• TAUHANG BILOG (ROUND CHARACTER) nagbabago mula
sa pagiging salbahe ay nagiging mabait; kung api sa simula, sa
pagwawakas ay natuto nang lumaban.
 Ang Aking Inspirasyon
“Tumayo ang lahat at tayo’y mananalangin.”
Ito ang laging bukambibig ng gurong nagsilbing
pangalawang magulang sa aking buhay. Guro siya ng
ikalawang taon sa aming paaralan. Lahat ng aking kamag-aral
ay natutuwa tuwing sasapit ang ikawalo ng umaga sapagkat
Filipino na. Sa tuwing magtuturo siya, ang lahat ay tahimik na
nakikinig, walang dumadaldal. Ang buong klase ay nag-aabang
ng bagong kaalaman na ibabahagi niya sa amin. Gustong-gusto
ko ang araling itinuro niya tulad ng akdang pampanitikan. Dito
ko natutuhan na ang panitikan ay salamin ng kultura ng isang
bansa. Buong puso at galak siyang nagtuturo at ito’y walang
halong pagkukunwari. Kaya marami akong natutuhan sa kanya.
Naunawaan ko na sa iba’t ibang panahon malaki ang naging
papel ng manunulat sa pagpapaunlad ng panitikang Filipino.
Pansinin ang salitang may salungguhit
sa kuwento. ANONG BAHAGI ITO
NG PANANALITA? Ano ang
diwang inihahatid nito?
 
 Ang Aking Inspirasyon

Tumayo Nag-aabang
Mananalangin Ibabahagi
Natutuwa Itinuro
Magtuturo Natutuhan
Nakikinig Nagtuturo
Dumadaldal
Mula sa SALITANG
ASPEKTO,
ASPEKTO malalaman na ito
ay nagpapakita kung kailan
natapos, katatapos,
kasalukuyang ginagawa ang
KILOS.
APAT NA ASPEKTO
NG PANDIWA
ASPEKTONG PERPEKTIBO

•kung ito ay nagsasaad o

nagpapahayag na ang kilos
na nasimulan na at natapos
na
Halimbawa:
• Binayaran ko na ng maraming pilak ang
lahat ng tawag.
• Sinabi ko na pong ako’y huwag niyang
kakausapin.
• Sa akin pong dibdib ay hindi umusbong
ang gawang maglilo sa inang mag-ampon.
ASPEKTONG IMPERPEKTIBO
•kung nagpapahayag ng kilos
na nasimulan na ngunit di pa
natatapos at kasalukuyan
pang ipinagpapatuloy
Halimbawa:

Kung ganoo’y napapalaban si

Tenyong?
Bakit kinakausap ka lamang ni
Miguel ay nagalit ka na?
Mabuti po’t wala naming
nagkakasakit sa amin.
ASPEKTONG KONTEMPLATIBO

•ay naglalarawan ng
kilos na hindi pa
nasisimulan
Halimbawa:

•Salamat at ngayo’y mapapanood

ko na ang liwanag ni Pebo.
•Huwag akong kakausapin pa.
•Tatanungin ko po si Julia kung
gayak na ang loob niya.
ASPEKTONG PERPEKTIBONG
KATATAPOS
•kung saan nagsasaad ito
ng kilos na katatapos
lamang bago nagsimula o
naganap ang kilos.
Halimbawa:
•Kararating lang niya.
•Kagagaling lang ng mga sugat
niya.
•Kakakasal lang nina Julia at
Tenyong.
Tukuyin ang aspekto ng pandiwa na may salungguhit. Isulat ang titik
A, B, o C kung saan:
A = Aspektong Pangnagdaan/Naganap/Perpektibo;
B = Aspektong Pangkasalukuyan/Nagaganap/Imperpektibo; at
C = Aspektong Panghinaharap/Magaganap/Kontemplatibo
1. Ang mga magsasaka ay nagtatanim ng palay.
2. Hiniram ni Emily ang aklat ko.
3. Maglalaro kami ng chess mamayang hapon.
4. Iinom ako ng gamot para gumaling ako.
5. Si Ate Minda ang naglinis ng kusina.
6. Hinahatid kami ni Kuya Ronnie sa paaralan tuwing may pasok.
7. Ang mga bata ay nanonood ng Ben 10 sa telebisyon.
8. Sino ang sumagot ng telepono?
9. May naisip ka na bang plano?
10. Tahimik na nagbabasa ang mga mag-aaral.
Reminders:
• Ang Activity Notebook ay ipapasa sa Monday with Reflection
(Kwento ang pamamaraang gagamitin sa pagsulat ng
Reflection)/AYUSIN DIN ANG MGA GUSOT NA GINAWA
WALANG SINGIT AT IBA PANG NAKASULAT
• Ang Lecture notebook ay i-checheck ko BUKAS.IF YOU WANT
PERFECT SCORE COMPLETE YOUR LECTURE NOTES. 25
POINTS!
• MONTHLY EXAM SA MONDAY. IDENTIFICATION LAHAT
WALANG PAMIMILIAN
• LAST DAY NG SUBMISSION NG SPECIAL PROJECT BUKAS
Tukuyin ang aspekto ng pandiwa na may salungguhit. Isulat sa patlang ang titik
A, B, o C kung saan:
A = Aspektong Pangnagdaan/Naganap/Perpektibo;
B = Aspektong Pangkasalukuyan/Nagaganap/Imperpektibo; at
C = Aspektong Panghinaharap/Magaganap/Kontemplatibo
B 1. Ang mga magsasaka ay nagtatanim ng palay.
A 2. Hiniram ni Emily ang aklat ko.
C 3. Maglalaro kami ng chess mamayang hapon.
C 4. Iinom ako ng gamot para gumaling ako.
A 5. Si Ate Minda ang naglinis ng kusina.
B 6. Hinahatid kami ni Kuya Ronnie sa paaralan tuwing may pasok.
B 7. Ang mga bata ay nanonood ng Ben 10 sa telebisyon.
A 8. Sino ang sumagot ng telepono?
A 9. May naisip ka na bang plano?
B 10. Tahimik na nagbabasa ang mga mag-aaral.