Những hình ảnh

trên gợi nhớ về

vùng quê nào
trên đất nước ta ?
 Tiết 64+ 65

VĂN BẢN

RỪNG XÀ NU
- NGUYỄN TRUNG THÀNH -
 I. TÌM HIỂU CHUNG
1. TÁC GIẢ NGUYỄN TRUNG THÀNH

a) Cuộc đời: Tên khai sinh: Nguyễn Vă n Bá u, sinh nă m

1932, quê: Thă ng Bình, Quả ng Nam.
 I. TÌM HIỂU CHUNG
1. TÁC GIẢ NGUYỄN TRUNG THÀNH
* Là nhà văn quân đội, có duyên, gắn bó và viết hay
nhất về mảnh đất Tây Nguyên hùng vĩ:

- Năm 1950: Nhập ngũ, chiến đấu tại chiến trường Tây
Nguyên (1950 - 1954), làm phóng viên báo Quân đội
nhân dân, sáng tác văn học với bút danh Nguyên Ngọc.
- Năm 1954: tập kết ra Bắc.
- Năm 1962: Tình nguyện trở về chiến trường miền Nam,
hoạt động chủ yếu ở Quảng Nam và Tây Nguyên; viết văn
với bút danh Nguyễn Trung Thành.
- Sau năm 1975: có nhiều hoạt động thúc đẩy công cuộc
đổi mới nước nhà.
 1. TÁC GIẢ NGUYỄN TRUNG THÀNH
b) Sự nghiệp:
- Tiểu thuyết Đất nước đứng lên (1955)
- Rẻo cao (1961)
- Trên quê hương những anh hùng Điện Ngọc (1969)
- Đất Quảng ( 1971-1974)…
 1. TÁC GIẢ NGUYỄN TRUNG THÀNH

c) Đặc điểm phong cách nghệ thuật:

- Tác phẩm đề cập đến những vấn đề hệ trọng của
dân tộc với cái nhìn lịch sử và quan điểm cộng đồng.
- Nhân vật chính là những con người anh hùng kết
tinh phẩm chất của dân tộc.
- Giọng điệu: giọng sử thi trang trọng, say mê, ngợi
ca.
 2. TÁC PHẨM RỪNG XÀ NU

a)Xuất xứ:

Rừng xà nu (1965) ra mắt lần

đầu tiên trên tạp chí Văn nghệ
Quân giải phóng Trung
Trung Bộ số 2/1965, sau đó
được in trong tập “Trên quê
hương những anh hùng Điện
Ngọc”.
 2. TÁC PHẨM RỪNG XÀ NU
b) Hoàn cảnh sáng tác
* Bối cảnh lịch sử:
- Rừng xà nu được viết vào đúng thời điểm cả nước
đang sôi sục đánh Mĩ, được hoàn thành ở khu căn cứ
chiến trường miền Trung Trung Bộ.
- Mặc dù Rừng xà nu viết về sự kiện nổi dậy của buôn
làng Tây Nguyên trong thời kì Đồng Khởi trước 1960,
nhưng chủ đề tư tưởng tác phẩm vẫn có quan hệ mật
thiết với tình hình thời sự của cuộc kháng chiến lúc tác
phẩm ra đời.
 * Về con người Tây Nguyên anh hùng trong đời thực,
trong cuộc chiến đấu của dân tộc:
- Nhân vật trong tác phẩm có nguyên mẫu từ cuộc đời thực:

Cụ Mết: Tnú - anh Đề: Dít:

già là ng, ngườ i ngườ i là ng Xê - cô gá i ngườ i
lã nh đạ o là ng đă ng, cù ng 10 trai Dẻ, tá c giả gặ p
khá ng chiến là ng dù ng dao rự a trong mộ t
Xố p Dù i, Bắ c tiêu diệt 1 tiểu độ i Đạ i hộ i thi đua
Kon Tum. lính Diệm

* Tháng 5/ 1962, Nguyễn Trung Thành hành quân cùng

Nguyễn Thi từ miền Bắc vào Nam. Điểm chia tay để mỗi
người về chiến trường của mình là khu rừng bát ngát phía
tây Thừa Thiên Huế - một khu rừng xà nu tít tắp tận chân
trời… “Tôi yêu say mê cây xà nu từ đó”...
c) Thể loại: Truyện ngắn

d) Bố cục:
P1. Từ đầu→tới chân trời: rừng xà nu
bạt ngàn trong “tầm đại bác”, che chở
cho dân làng Xô Man.

3 phần P2. Tiếp theo →khắp rừng: Tnú về

thăm làng, cụ Mết kể về Tnú và cái
đêm khởi nghĩa.

P3. Còn lại: cụ Mết và Dít tiễn Tnú

trở lại đơn vị, giữa cánh rừng xà nu
bạt ngàn.
 e) Tóm tắt

- Rừng xà nu- hình tượng mở đầu và kết

thúc.

- Tnú nghỉ phép về thăm làng.

- Cụ Mết kể cho dân làng nghe về cuộc đời

Tnú và lịch sử làng Xô Man từ những năm
đau thương đến đồng khởi nổi dậy.
e) Tóm tắt
• Hình ảnh rừng xà nu đau thương và bất diệt
• BUỔI CHIỀU Tnú được về thăm làng sau 3 năm đi lực lượng
Giải phóng quân(Tác giả kể)
Cụ Mết kể cho dân làng nghe về cuộc đời Tnú và cuộc
ĐÊM đồng khởi của dân làng Xô man:
HỌP + Tnú làm liên lạc cho anh Quyết
LÀNG + Tnú bị bắt, bị tù ba năm rồi vượt ngục trở về làng
TẠI chuẩn bị kháng chiến.
NHÀ + Tnú lấy Mai. Mai và con bị giặc tra tấn đến chết- Tnú
CỤ xông ra cứu vợ con và bị giặc bắt, bị đốt cháy mười
MẾT đầu ngón tay- Cụ Mết chỉ huy dân làng giết giặc, cứu
Tnú.
+ Tnú tham gia Giải phóng quân

SÁNG HÔM SAU: Tnú trở lại đơn vị. Cụ Mết, Dít tiễn anh.
Những đồi xà nu nối tiếp chạy đến tận chân trời…
( Tác giả kể)
 g) Ý nghĩa nhan đề RỪNG XÀ NU

Rừng xà nu  giàu sức khái quát, gợi mở:

- Gợi vẻ đẹp hùng tráng, man dại của núi rừng
Tây Nguyên, của thiên nhiên đất nước.
- Ca ngợi vẻ đẹp của con người Tây Nguyên bất
khuất, kiên cường.
- Thể hiện vẻ đẹp sử thi của tác phẩm.
- Mang cả ý nghĩa thực và ý nghĩa biểu tượng.
 II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
1. HÌNH TƯỢNG RỪNG XÀ NU
Đặc điểm sinh thái
Xà nu: tên gọi khác của thông ba lá
- Loại cây thân gỗ, họ thông, mọc
thành rừng ở Tây Nguyên.
- Cây xà nu có dáng mọc thẳng, tán
lá vươn cao, thân cây vạm vỡ, có sức
sống mãnh liệt.
“ …loại cây hùng vĩ và cao
thượng, man dại và trong sạch, cây
cao vút, vạm vỡ, ứa nhựa, tán lá vừa
thanh nhã vừa rắn rỏi”
( Nguyên Ngọc- Về một truyện
ngắn- Rừng xà nu )
Hình ảnh cây xà nu
 II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
1. HÌNH TƯỢNG RỪNG XÀ NU
a) Vị trí của cây xà nu- rừng xà nu trong tác phẩm
- Nhan đề truyện
- Mở đầu: “…những đồi xà nu nối tiếp tới chân trời”
- Thân truyện: hương, nhựa, lửa, khói xà nu,...
- Kết thúc truyện: “…những rừng xà nu nối tiếp chạy tới chân
trời”
- Nghệ thuật : Thủ pháp trùng điệp, tạo kết cấu đầu cuối
tương ứng, không khí sử thi.
-> Giữ vị trí trọng yếu của tác phẩm, là điểm nhấn tạo nên sự
âm vang, gây ấn tượng mạnh mẽ.
 II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
1. HÌNH TƯỢNG RỪNG XÀ NU
b) Ý nghĩa hình tượng rừng xà nu
* Nghĩa thực:
- Hiện hữu trong đời sống sinh hoạt của người dân làng Xô Man: Lửa, khói,
hương, nhựa, dầu, bóng xà nu...
- Tham gia vào các sự kiện trọng đại của buôn làng: Đống lửa xà nu cháy trong
đêm Tnú bị giặc cuốn giẻ tẩm dầu xà nu đốt mười đầu ngón tay; lửa trên ngọn
đuốc cụ Mết dẫn thanh niên đi lấy vũ khí tiêu diệt mười tên giặc; lửa cháy trong
đêm đón Tnú đi lực lượng về...
- Đi vào trong suy nghĩ, tiềm thức người dân: Cụ Mết nói “không gì mạnh bằng
cây xà nu đất ta”; Tnú liên tưởng “ ngực cụ Mết căng như một cây xà nu lớn”
- Gắn bó với nhân vật Tnú: xông bảng nứa học chữ; Mai đón Tnú trong không
gian bạt ngàn của rừng xà nu; đón và chia tay Tnú khi đi Cách mạng đều là cánh
rừng xà nu...
-> Cây xà nu- rừng xà nu trở thành hình tượng đẹp xuyên suốt tác phẩm, đi
sâu vào cuộc sống người dân các buôn làng Tây Nguyên cả về mặt vật chất lẫn
tinh thần, tình cảm.
 1. HÌNH TƯỢNG RỪNG XÀ NU
* Nghĩa biểu tượng:
- Đau thương, mất mát:
+ “Làng ở trong tầm đại bác của đồn giặc” tư thế đối địch giữa
sự sống và cái chết, sinh tồn và hủy diệt <-> bối cảnh lịch sử của
cả dân tộc.
+ Hầu hết đạn đại bác đều rơi vào ngọn đồi xà nu.
+ Hàng vạn cây không cây nào không bị thương...
+ Có những cây bị chặt đứt ngang nửa thân mình, nhựa ứa ra, đen
và đặc quyện thành từng cục máu lớn…
+ Có những cây con mới lớn bị đại bác chặt đứt làm đôi, vết
thương cứ loét mãi ra, năm mười hôm thì chết...
<=> Làng Xô Man đẫm máu và nước mắt
+ Bao người bị bắt, bị giết hại dã man: anh Xút bị treo cổ, bà
Nhan, mẹ con Mai bị đánh chết, Tnú bị bắt, bị tra tấn đốt
mười đầu ngón tay- > Tố cáo tội ác của kẻ thù.
 1. HÌNH TƯỢNG RỪNG XÀ NU

+ Nghệ thuật: Lối quan sát, miêu tả từ xa đến gần,

từ khái quát đến cụ thể, phép tu từ nhân hóa, so
sánh.
 Gợi tả sinh động nỗi đau của rừng xà nu trong
sự chiếu ứng với sự đau thương của dân làng Xô
Man dưới sự tàn phá, hủy diệt dã man của kẻ thù.
 1. HÌNH TƯỢNG RỪNG XÀ NU
* Nghĩa biểu tượng:
- Đau thương, mất mát
- Sức sống bất diệt:
+ Là loài cây sinh sôi nảy nở rất khỏe, đạn đại bác không giết
nổi chúng, chúng ưỡn tấm ngực lớn ra che chở cho dân làng.
+ Cạnh một cây mới ngã gục đã có bốn năm cây con mọc
lên…như Tnú lớn lên thay anh Quyết, Dít thay Mai, bé
Heng...
+ Nó phóng lên rất nhanh để tiếp lấy ánh nắng.
+ Nghệ thuật: Nhân hóa, động từ mạnh, diễn đạt đối lập
Khát khao tự do với sức sống bền bỉ, mãnh liệt, bất
khuất của dân làng Xô Man, của đồng bào Tây Nguyên và
của toàn dân tộc ta.
 1. HÌNH TƯỢNG RỪNG XÀ NU

* Nghĩa biểu tượng:

- Đau thương, mất mát
- Sức sống bất diệt
- Niềm tin vào Đảng, vào Cách mạng:
+ Chúng nó đã cầm súng, mình phải cầm giáo.
+ Cán bộ là Đảng, Đảng còn, núi nước này còn.
-> Khẳng định nhấn mạnh duy nhất để giành độc
lập đó là phải hành động, phải làm vũ trang, dùng
bạo lực Cách mạng chống lại bạo lực phản Cách
mạng.
=> Là tư tưởng cơ bản tác giả gửi gắm qua những
hình tượng của tác phẩm.
 1. HÌNH TƯỢNG RỪNG XÀ NU
 Rừ ng xà nu là biểu tượ ng cho cuộ c số ng và phẩ m
chấ t, tinh thầ n cao đẹp củ a ngườ i Xô Man:
Rừng xà nu Người dân Xô- man

- Chịu đau thương, mất mát - Bị giết hại ( Anh Xút, bà Nhan;
mẹ con Mai ) hoặc phải mang
thương tật suốt đời (Tnú)
- Ham ánh sáng và khí trời - Tha thiết yêu tự do yêu cách
mạng

- Có sức sống mãnh liệt - Các thế hệ người Xô Man kế

tiếp nhau đứng dậy chiến đấu
giành lấy sự sống, tự do.
- Niềm tin theo Đảng: Đảng còn,
núi nước này còn.
 BÀI TẬP CỦNG CỐ
“Trong rừng ít có loại cây sinh sôi nảy nở khỏe như vậy. Cạnh
một cây xà nu mới ngã gục đã có bốn Từnămcảm cây
nhậncon khác mọc
Chỉ ra phương
lên, ngọn xanh rờn, hình nhọn mũi sứctênsống
lao mãnh
thẳng bầu trời.
Phương thức
thức biểu đạt Bài học liên hệ:
Cũng ít có loại cây ham ánh sáng- mặtliệt trời
của đến
xà nu,
thế. Nó phóng
miêu của
tả đoạn văn? Sống có hoài bão
lên rất nhanh để tiếp lấy ánh nắng, nêuthứbài
ánhhọc liên trong rừng
- Nâng caonắng
ý thức
rọi từ trên cao xuống từng luồng bảo hệ thẳng
lớn cho tuổi trẻlóng lánh vô
tắp,
vệ vẻ đẹp của
số hạt bụi vàng từ nhựa cây bay rathiên
thơm hiện
mỡnay?
màng”…..
nhiên đất nước.

Cảm nhận: -Thể hiện sức sống

mãnh liệt của cây, biểu tượng cho vẻ
Nêu cảm
đẹp nhận
kiên về chi tiết
cường “cạnh
quật khởimột
của con
cây xàngười.
nu mới ngã gục đã có bốn năm
cây con…bầu trời”?tương phản
- Nghệ thuật: