HÜCRE, DOKU, ORGAN

VE HASTALIKLAR
 Hücre
• Vücudun temel yapı birimi

• Canlı organizmanın en küçük yapı taşı

• Beslenme, büyüme, uyarılara cevap verme ve

üreme özelliklerine sahip
 Hücre zarı
• Hücrenin en dışında yer alır
• Protein ve yağ tabakasından oluşur ve yarı
geçirgendir; yani belli maddelerin geçişine izin
verir

• Madde alış verişini kontrol eder

• Hücreye şekil verir
• Hücreyi dış etkenlerden korur
 Sitoplazma
• Hücre zarı ile çekirdek arasını dolduran, yarı
saydam, renksiz, yumurta akı kıvamında sıvı

• Hücrenin bütün hayatsal faaliyetlerinin oluştuğu

yer 

• Büyük çoğunluğu su + organik ve inorganik

maddeler, madensel tuzlar, hormonlar, vitaminler
+ organeller 
 Organel
• Sitoplazmanın içinde yerleşen, yapıları ve
görevleri birbirinden farklı küçük parçacıklar
 Endoplazmik retikulum
• Hücre zarı ile çekirdek
arasında bulunur ve
aradaki ilişkiyi sağlar
• Hücre içi taşıma ve
depolama sistemi
olarak görev görür
• Protein ve yağ
sentezine yardımcı olur
 Ribozom
• Endoplazmik
retikulumun üzerinde
veya sitoplazma içinde
serbest
• Protein sentezinin
yapıldığı yer
 Golgi cisimciği
• Endoplazmik retikulumun
kıvrılıp, üst üste yassı
kesecikler oluşturmasıyla
meydana gelir
• Salgı maddeleri ve
sindirim enzimlerini üretir
• Depo görevi görür
• Yağ sentezinden, hücre
zarının yapım ve
onarımından sorumlu
 Lizozom
• Hücre içi sindirimden
sorumlu
– Hücreye giren zararlı
yapıları parçalar
– Hücre yaşlandığı zaman
hücrenin kendini
sindirmesini sağlar
 Mitokondri
• Hücrenin enerji üretiminden sorumlu
 Çekirdek
• Hücreyi yönetir
• Kalıtım bilgisini taşır
• Hücre bölünmesini sağlar
 Çekirdek zarı
• Çekirdek içi ile
sitoplazmayı birbirinden
ayırır
• Çekirdek ile sitoplazma
arasında madde alış
verişi sağlar
 Çekirdek öz suyu
• Çekirdeğin içini doldurur
• Yapı olarak sitoplazmaya benzer
 Çekirdekçik
• Çekirdek öz suyunun
yoğunlaşması ile oluşur
• Protein sentezinde rol
alır
• Hücre bölünmesi
sırasında kaybolur,
sonra tekrar ortaya
çıkar
 Kromatin iplikler
• Çekirdek öz suyu içerisine dağılmış, ağ ve
yumak şeklindeki yapılar
• Hücre bölünmesi sırasında kısalıp kalınlaşarak
kromozom haline dönüşürler
 Doku
Aynı özellik, işlev, yapı biçimine sahip hücre gruplarının
biraraya gelip bütünleşmesiyle oluşur

• Epitel Doku
– Örtü ve salgı bezlerinden oluşan koruyucu doku
• Bağ ve destek dokusu
– Farklı tür dokular arasında bağlayıcılık görevi yapar
– Kemik, kıkırdak, tendon, yağ ve kan hücrelerinden oluşur
• Kas Dokusu
– Hareket ve yer değiştirme işlevlerini gerçekleştirir
– Çizgili kas, düz kas ve kalp kası
• Sinir Dokusu
– Bilgiyi iletir
– Uygun cevapları üretmek üzere iç- dış uyarıları algılama işlevine
sahiptir
 Organ
• Vücudun, belirli bir
görev yapan ve sınırları
kesin olarak belirlenmiş
bölümü (TDK)
• Doku  organ
• Her organ içinde farklı
dokular bulunabilir
 Organ
• Parankim: Bir organın işlev gören kısmı
• Stroma: Parankime destek görevi üstlenen bağ
doku
 Sistem
• Organların işlevsel bütünlük gösterecek biçimde bir
araya gelmesi
• 10 ana sistem
– Örtü (Deri) Sistemi
– İskelet Sistemi
– Kas Sistemi
– Sinir Sistemi - Duyu Organları
– Dolaşım (kardiyovasküler) Sistemi
– İç Salgı (endokrin) Sistemi
– Solunum (respiratuar) Sistemi
– Sindirim (gastrointestinal) Sistemi
– Boşaltım (üriner) Sistemi
– Üreme (genital) Sistemi
 Hastalık
• İnsanın fiziksel ve ruhsal yönden normal olarak
kabul edilen standartların dışında sahip olduğu
yapı ve davranışlar
 Tıbbi tanı
• Anamnez
• Fizik muayene
• Laboratuar testleri
• Görüntüleme
• Biyopsi
 Semptom
• Bir hastalığı gösteren ve hasta tarafından
farkedilen belirti
• Semptom  hasta şikayeti
• Kusma, terleme, öksürük, ishal, …
 Fizik muayene
• İnspeksiyon (görmek, bakmak)
• Palpasyon (dokunmak)
• Perküsyon (vurmak)
• Oskültasyon (dinlemek)
 Terimler
• Enfeksiyon : Virüsler, bakteriler, mantarlar ve
parazitler tarafından oluşturulan hastalıklar

• İnflamasyon (iltihap, yangı): Enfeksiyona veya

harabiyet yaratıcı etkene karşı dokunun
kendini savunma amacıyla gösterdiği
reaksiyon
 Terimler
• Neoplazi: Normal dokunun tümöral kitle
şeklinde gelişim göstermesi
– Benin  diğer dokulara yayılım göstermiyor
– Malin  diğer dokulara yayılım gösteriyor

• Metastaz: Kanserli hücrelerin bulundukları

yerden, doğrudan ya da kan-lenf damarları
yoluyla, başka bölgelere yayılması
 Operasyon terimleri
• -tomi: açma  kranyotomi

• -ektomi: kesip çıkarmak  nefrektomi

• -stomi: ağızlaştırma  gastroenterostomi

• -peksi: sabitleştirme  nefropeksi

• -plasti: şekillendirme  mamoplasti