BÀI 21

Phong trào yêu nước chống Pháp của

nhân dân Việt Nam trong những năm
cuối thế kỷ XIX
( Tiết 2)
I. Phong trào Cần Vương bùng nổ.
II. Một số cuộc khởi nghĩa tiêu biểu trong phong
trào Cần Vương và phong trào đấu tranh tự vệ cuối
thế kỉ XIX.

1. Khởi nghĩa Bãi Sậy (1883-1892).

2. Khởi nghĩa Ba Đình (1886-1887).(giảm tải)
3. Khởi nghĩa Hương Khê (1885-1896).
4. Khởi nghĩa Yên Thế (1884-1913).
1. Khởi nghĩa Bãi Sậy ( 1884- 1892).
Lược đồ địa bàn hoạt động của nghĩa quân Bãi Sậy
Nội Dung K/N Bãi Sậy (1883- 1892)

Lãnh đạo Đinh Gia Quế, Nguyễn Thiện Thuật.

Địa Bàn

Hoạt
động chủ
yếu

Kết quả,
ý nghĩa
Nguyễn Thiện Thuật
(1844- 1926),
quê ở Hưng Yên, là
con cả của một gia
đình nhà nho nghèo,
thuộc dòng họ hậu
duệ của Nguyễn Trãi.
Cha ông là tú tài
Nguyễn Tuy, làm
nghề dạy học, các em
trai ông là Nguyễn
Thiện Dương và
Nguyễn Thiện Kế
sau này cũng đều Chân dung Nguyễn Thiện Thuật
tham gia khởi nghĩa
Bãi Sậy.
Nội Dung K/N Bãi Sậy (1883- 1892)
Lãnh đạo Đinh Gia Quế, Nguyễn Thiện Thuật.

Căn cứ Bãi Sậy (Hưng Yên), lan rộng đến Bắc Ninh,
Địa Bàn
Hải Dương, Nam Định…

Hoạt
động chủ
yếu

Kết quả,
ý nghĩa
 VĂN LÂM
VĂN GIANG YÊN MĨ

KHOÁI CHÂU

HƯNG YÊN

Lược đồ địa bàn hoạt động của nghĩa quân Bãi Sậy
Nội Dung K/N Bãi Sậy (1883- 1892)
Lãnh đạo Đinh Gia Quế, Nguyễn Thiện Thuật.

Căn cứ Bãi Sậy (Hưng Yên), lan rộng đến Bắc Ninh, Hải
Địa Bàn Dương, Nam Định…

+ Nghĩa quân đào hào đắp lũy…khống chế các tuyến

Hoạt giao thông đường thủy, bộ.
động chủ
yếu
 BẮC NINH CĂN CỨ HAI SÔNG ở
Kinh Môn( Hải Dương)
HẢI DƯƠNG

Nhiều trận đánh ác liệt

VĂN GIANG
diễn ra trên địa bàn
KHOÁI CHÂU
Từ 1885 - 1887: Đẩy lùi
nhiều trận càn quét của địch.

HƯNG YÊN THÁI BÌNH

Lược đồ địa bàn hoạt động của nghĩa quân Bãi Sậy
Nội Dung K/N Bãi Sậy (1883- 1892)
Lãnh đạo Đinh Gia Quế, Nguyễn Thiện Thuật.

Bãi Sậy (Hưng Yên), lan rộng đến Bắc Ninh, Hải Dương,
Địa Bàn Nam Định…
+ Nghĩa quân đào hào đắp lũy…khống chế các tuyến
giao thông đường thủy, bộ.
Hoạt + Giai đoạn 1885 - 1887: Đẩy lùi nhiều trận càn quét của
động chủ địch.
yếu + Từ năm 1888: nghĩa quân chiến đấu quyết liệt,
đánh thắng một số trận lớn ở các tỉnh đồng bằng.
+ 1888- 1889, nghĩa quân bước vào giai đoạn chiến đấu
Kết quả, quyết liệt, căn cứ Hai Sông cũng bị Pháp bao vây.
ý nghĩa +1892 khởi nghĩa chấm dứt.
+ Để lại nhiều bài học kinh nghiệm tác chiến ở đồng bằng.
2. Khởi nghĩa Ba Đình ( đọc thêm)
3. Khởi nghĩa Hương Khê
( 1885- 1896).
LƯỢC ĐỒ KHỞI NGHĨA HƯƠNG KHÊ
Nội Dung K/N Hương Khê (1885- 1896)
Lãnh đạo
Phan Đình Phùng, Cao Thắng.

Địa Bàn

Hoạt động
chủ yếu

Kết quả, ý
nghĩa
Phan Đình Phùng sinh ra và lớn
lên tại làng Đông Thái, huyện La
Sơn (nay là xã Tùng Ảnh,
Em biết
huyện Đức Thọ),gìtỉnh Hà
về Tĩnh,
trong một gia đình nho
Phan Đình học. Cha
ông là Phó Phùng?bảng Phan Đình
Tuyến, các bác ông là chí sĩ
Phan Đình Thông và Cử
nhân Phan Đình Thuật; chú ông
là Phó bảng Phan Đình Vận.

Chân dung Phan Đình Phùng

(1847-1895)
Cao Thắng (1864-1893)
là một trợ thủ đắc lực của
Phan Đình Phùng, và là
một chỉ huy xuất sắc
trong cuộc khởi nghĩa
Hương Khê (1885-1896)
trong lịch sử Việt Nam ở
cuối thế kỷ 19.
Nội Dung K/N Hương Khê (1885- 1896)
Lãnh đạo
Phan Đình Phùng, Cao Thắng.

Địa Bàn + Quy mô rộng 4 tỉnh: Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh,
Quảng Bình
+ Căn cứ chính: Ngàn Trươi ( Hương Khê - Hà Tĩnh).

Hoạt động
chủ yếu

Kết quả, ý
nghĩa
 Thanh Hóa

Nghệ An

Ngàn Trươi Hà Tĩnh

( Hương
Khê- Hà Tĩnh)

Quảng Bình

LƯỢC ĐỒ KHỞI NGHĨA HƯƠNG KHÊ

Nội Dung K/N Hương Khê (1885- 1896)
Lãnh đạo Phan Đình Phùng, Cao Thắng.

Địa Bàn + Quy mô rộng 4 tỉnh: Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh,
Quảng Bình
+ Căn cứ chính: Ngàn Trươi ( Hương Khê - Hà Tĩnh).

- Giai đoạn 1885-1888: Chuẩn bị lực lượng, xây dựng căn
Hoạt động cứ, chế tạo vũ khí, tích trữ lương thực.
chủ yếu
- Nghĩa quân được phiên chế thành 15 thứ quân, đại
bản doanh khởi nghĩa đặt tại núi Vụ Quang.

Kết quả, ý
nghĩa
Phan Đình Phùng và Cao Thắng bàn kế hoạch
đánh giặc.
Cao Thắng đúc khẩu súng trường theo kiểu mẫu của Pháp, là
một trợ thủ đắc lực của Phan Đình Phùng, và là một chỉ huy
xuất sắc trong cuộc khởi nghĩa Hương Khê (1885-1896)
trong lịch sử Việt Nam ở cuối thế kỷ 19.
Nội Dung K/N Hương Khê (1885- 1896)
Lãnh đạo Phan Đình Phùng, Cao Thắng.

Địa Bàn + Quy mô rộng 4 tỉnh: Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh,
Quảng Bình
+ Căn cứ chính: Ngàn Trươi ( Hương Khê - Hà Tĩnh).

- Giai đoạn 1885-1888: Chuẩn bị lực lượng, xây dựng căn
Hoạt động cứ, chế tạo vũ khí, tích trữ lương thực.
chủ yếu - Nghĩa quân được phiên chế thành 15 thứ quân, đại
bản doanh khởi nghĩa đặt tại núi Vụ Quang.
- Từ năm 1888 - 1896: là thời kì chiến đấu quyết liệt,
thắng nhiều trận nổi tiếng : trận công đồn Trường Lưu,
trận tập kích Hà Tĩnh…. ( trận ở núi Vụ Quang).
Kết quả, ý
nghĩa
 Thanh Hóa

Nghệ An

Hà Tĩnh
NÚI
Vụ Quang

Quảng Bình

LƯỢC ĐỒ KHỞI NGHĨA HƯƠNG KHÊ

Nội Dung K/N Hương Khê (1885- 1896)
Lãnh đạo Phan Đình Phùng, Cao Thắng.

Địa Bàn + Quy mô rộng 4 tỉnh: Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh,
Quảng Bình
+ Căn cứ chính: Ngàn Trươi ( Hương Khê - Hà Tĩnh).

- Giai đoạn 1885-1888: Chuẩn bị lực lượng, xây dựng căn
Hoạt động cứ, chế tạo vũ khí, tích trữ lương thực.
chủ yếu - Nghĩa quân được phiên chế thành 15 thứ quân, đại
bản doanh khởi nghĩa đặt tại núi Vụ Quang.
- Từ năm 1888 - 1896: là thời kì chiến đấu quyết liệt,
thắng nhiều trận nổi tiếng : trận công đồn Trường Lưu,
trận tập kích Hà Tĩnh…. ( trận ở núi Vụ Quang).
Kết quả, ý + 28- 12- 1895 Phan Đình Phùng hi sinh.
nghĩa + 1896 khởi nghĩa kết thúc.
+ Là cuộc khởi nghĩa tiêu biểu nhất trong phong trào Cần
Vương chống Pháp cuối thế kỉ XIX.
Khu di tích lăng mộ Phan Đình Phùng tại quê nhà
 Tại sao nói cuộc khởi nghĩa
Hương Khê được coi là cuộc
khởi nghĩa tiêu biểu nhất trong
phong trào Cần vương ?
Nguyên nhân dẫn đến sự thất bại của các cuộc
khởi nghĩa Bãi Sậy, Hương Khê trong phong trào
Cần Vương:
- Phong trào mang tính tự phát, chưa có sự thống
nhất, thiếu sự liên kết chặt chẽ.
- Kẻ thù mạnh với vũ khí, phương tiện hiện đại.
- Các cuộc khởi nghĩa mang ý thức hệ phong kiến,
chưa đáp ứng được nguyện vọng của nhân dân
4. Khởi nghĩa Yên Thế ( 1884-1913)
• Nguyên nhân:
- Do chính sách cướp bóc và bình định quân sự
của thực dân Pháp mở rộng phạm vi chiếm đóng
Bắc kì.
- Đe dọa đến cuộc sống nhân dân vùng Yên Thế.
Khởi nghĩa bùng nổ
Nội Dung K/N Yên Thế ( 1884- 1913)
Lãnh đạo
Đề Nắm, Hoàng Hoa Thám.
Địa Bàn

Hoạt động
chủ yếu

Kết quả, ý
nghĩa
Đề Thám tức là Hoàng Hoa Thám
tên thật là Trương Văn Thám sinh
năm (1858 – 1913) quê ở Tiên Lữ
(Hưng Yên), lên Sơn Tây kiếm
sống, sau lại lên Yên Thế. Lớn lên
ông tham gia toán quân của Đề
Nắm và nổi tiếng là người trung
thực, kiên nghị.
Nội Dung K/N Yên Thế ( 1884- 1913)
Lãnh đạo
Đề Nắm, Hoàng Hoa Thám.
Địa Bàn
Yên Thế (Bắc Giang)

Hoạt động
chủ yếu

Kết quả, ý
nghĩa
Căn cứ Yên Thế ở phía Tây- Bắc Giang, có diện tích rộng
chừng 40- 50 km2, gồm đồi là chủ yếu, có cây cối rậm rạp,
gò bụi um tùm. Từ đây, có thể đi thông sang Tam Đảo, Thái
Nguyên, xuống Phúc Yên, Vĩnh Yên.
Bên trong căn cứ Yên Thế
Nội Dung K/N Yên Thế ( 1884- 1913)
Lãnh đạo
Đề Nắm, Hoàng Hoa Thám.
Địa Bàn Yên Thế (Bắc Giang)

Hoạt động
chủ yếu
Nội Dung K/N Yên Thế ( 1884- 1913)
Lãnh đạo
Đề Nắm, Hoàng Hoa Thám.
Địa Bàn
+Yên Thế (Bắc Giang)

- Gồm 4 giai đoạn:

+ 1884-1892 (Đề Nắm).
Hoạt động + 1893-1897 (Đề Thám).
chủ yếu + 1898-1908 (Đề Thám).
+ 1909-1913 (Đề Thám).

Kết quả, ý
nghĩa
Gđ 1: Do Đề Nắm lãnh đạo, đẩy lùi
nhiều trận càn quét của Pháp vào
khu vực Cao Thượng, Hố Chuối.
Giai đoạn Hoạt động chính
- Do Đề Nắm lãnh đạo, đẩy lùi nhiều trận càn quét của Pháp
1884-1892 vào khu vực Cao Thượng, Hố Chuối.
(Đề Nắm) - 1891 nghĩa quân làm chủ một vùng rộng lớn.
-1892, Pháp tấn công căn cứ, Đề Nắm bị sát hại.

- Đề Thám giảng hòa với Pháp 2 lần (1894, 1897),

1893-1897 nghĩa quân làm chủ 4 tổng: Yên Lễ, Mục Sơn, Nhã
(Đề Thám) Nam, Hữu Thượng.

1898-1908 - Chuẩn bị lực lượng, lương thực, hội tụ những nghĩa

(Đề Thám) sĩ yêu nước.

1909-1913 - Pháp tấn công, nghĩa quân di chuyển liên tục.

(Đề Thám) -Tháng 2/1913 Đề Thám bị sát hại, phong trào tan rã.
Nội Dung K/N Yên Thế ( 1884-1913)
Lãnh đạo
Đề Nắm, Hoàng Hoa Thám.
Địa Bàn
Yên Thế (Bắc Giang)

- Gồm 4 giai đoạn:

+ 1884-1892 (Đề Nắm).
Hoạt động + 1893-1897 (Đề Thám).
chủ yếu
+ 1898-1908 (Đề Thám).
+ 1909-1913 (Đề Thám).

Kết quả, ý + Cuộc khởi nghĩa thất bại.

nghĩa + Thể hiện sức mạnh to lớn của nông dân trong cuộc đấu
tranh giải phóng dân tộc
Yên Thế ngày nay
Câu hỏi củng cố
 PHONG TRÀO CẦN KHỞI NGHĨA YÊN
VƯƠNG THẾ

MỤC TIÊU

THỜI GIAN
TỒN TẠI

ĐỊA BÀN
HOẠT ĐỘNG

LÃNH ĐẠO

LỰC LƯỢNG
THAM GIA

TÍNH CHẤT
 PHONG TRÀO CẦN KHỞI NGHĨA YÊN
VƯƠNG THẾ
MỤC TIÊU Chống Pháp, giúp vua, Chống Pháp, tự vệ
cứu nước
THỜI GIAN 1885-1896 1884- 1913
TỒN TẠI
ĐỊA BÀN Bắc kì và Trung kì Yên Thế- Bắc Giang
HOẠT ĐỘNG
LÃNH ĐẠO Các văn thân, sĩ phu Nông dân

LỰC LƯỢNG Sĩ phu, văn thân và nông Nông dân

THAM GIA dân
TÍNH CHẤT Theo ý thức hệ phong Phong trào mang tính
kiến và thể hiện tinh thần chất tự vệ, tự phát
dân tộc sâu sắc
Cảm ơn sự theo dõi của các em