Coğrafi Keşifler ve

Osmanlı Devletine Etkileri

Melek Oba 10/F 1395 Tarih Projesi
Coğrafi Keşifler
• Keşifler Çağı olarak da bilinen coğrafi keşifler dönemi, 15'inci yüzyılın birinci yarısından 17'nci
yüzyılın ortalarına kadar Portekizli ve İspanyol kaptanlar tarafından, Asya'daki baharat ve değerli
maden zenginliğine ulaşacak alternatif ticaret yollarının bulunması amacı ile başlatılıp bu yolda
"yeni" kıtalar, okyanuslar ve deniz aşırı toprakların Eski Dünya tarafından keşfedilmesine sebep
olan tarihsel aralıktır
Coğrafi
Keşiflerin
Nedenleri
• Ticaret yollarının Müslümanların eline geçmesi: Çin’den başlayan İpek Yolu, Hazar Denizi’nde iki kola
ayrılıyor, kuzey kolu Kırım limanlarında son bulurken güney kolu Karadeniz kıyılarından İstanbul’a ulaşıyordu.
• Diğer önemli bir yol olan Baharat Yolu ise Hindistan’dan başlıyor ve kuzeyde Suriye limanlarında, güneyde ise
İskenderiye’de son buluyordu. Özellikle denizci İtalyan devletleri bu limanlardan aldıkları malları Avrupa’ya
satıyorlardı. Bu yolların tamamının Osmanlı denetimine girmesi ve bir kaç el değiştiren malların pahalıya mal
olması Avrupalıları yeni yollar aramaya sevk etmiştir.
• Coğrafya bilgisinin ilerlemesi: Orta Çağ’da Avrupalıların dünya hakkındaki bilgileri çok azdı. Avrupalılar,
dünyayı tepsi gibi düz zannediyorlardı. Ortasında Kudüs’ün bulunduğuna inandıkları dünyanın kuzeyi buzlarla,
güneyi ise kaynar sularla kaplıydı. Batıda sonsuz bir deniz, doğuda da Kaf dağları (Kafkas dağları) nın bulunduğuna
ve onun ötesinde cinlerin yaşadığına inanırlardı. Özellikle Haçlı Seferleri ve daha sonraki ilişkiler ve seyyahların
gezi notlarının incelenmesi sonrasında, Avrupalıların dünya hakkındaki bilgileri artmış, boş inançlar yıkılmıştır.
• Özellikle Venedikli seyyah Marco Polo doğu üzerine Çin’e kadar büyük bir seyahat yaptı (1271 – 1295). Bu
seyahati sırasında yazdığı, doğu ülkelerinin hem zenginliklerini, hem de coğrafyasını anlattığı “Garibeler Kitabı”
adlı eseri, Avrupalılar üzerinde büyük etkiler meydana getirmiştir.
• Pusulanın geliştirilmesi: İlk kez Çinliler tarafından icat edilen pusula, Haçlı Seferleri sırasında
Avrupa’ya geçmiştir. Kristof Kolomb’un pusulanın sapma açısını düzeltmesiyle artık yönlerini
kaybetme korkusundan kurtulan Avrupalılar, okyanuslara daha rahat ve korkusuzca açılmaya
başladılar.
• Gemicilik sanatındaki ilerlemeler: Eskiden kullanılan kadırgaların geliştirilerek 30 metre
uzunluğunda, üç direkli beş yelkenli ve okyanuslara daha dayanıklı Karavel tipi gemilerin yapılması
okyanuslara açılmada insanların cesaretini artırdı.
• Efsane ve hurafelere inanmayan cesur gemicilerin yetişmesi: Orta Çağ’da Avrupalılar, Atlas
okyanusunun içinde gemileri çeken çok büyük girdapların olduğu ve bu sularda dolaşan gemicilerin
zenciye dönüşecekleri gibi hurafelere inanırlardı. Ancak doğu ile olan ilişkiler ve coğrafya bilgisinin
ilerlemesi bu gibi inançların yıkılmasına neden olmuştur .
• Ticaret yollarının Müslümanların eline geçmesi: Çin’den başlayan İpek Yolu, Hazar Denizi’nde iki kola
ayrılıyor, kuzey kolu Kırım limanlarında son bulurken güney kolu Karadeniz kıyılarından İstanbul’a
ulaşıyordu
Bazı Keşifler
•  Amerika kıtasının keşfi (1492)
• Okyanuslarda bu rekabet yaşanırken İspanya hükümeti gemicilik tarihinde önemli bir ün sahibi olacak
gemicisi 1451 yılında çoktan mürettebatı ile birlikte Okyanuslara yelken açmıştı. Bahsi geçen korkusuz
denizci Kristof Colomb, İspanya Kralı Ferdinand ve eşi İsabella’nın yardımlarıyla Atlas Okyanusuna açılmıştı.
1451-1506 yıllarında yaşamı boyunca yaptığı kesiflerle bütün dünya denizcilik tarihine geçen Kristof
Colomb, Asya kıtasına ulaşmak için çıktığı serüvende aslında 1492 yılında hiç ummadığı bir yer olan Bahama
Adlarına yani Amerika kıtasına ulaşmıştı. Colomb, çıktığı karanın Amerika olduğundan habersiz ayrılırken,
İtalyan denizci Amerigo Vespucci Colomb’un ölümünden bir yıl sonra 1507 yılında onun izini takip edince
yeni bir kıta keşfettiğini anlamış ve kıta denizcinin kendi adıyla literatüre geçmişti.

•  Ümit Burnu ve Hindistan

• Portekizli denizci Bartelemeo Diaz ise 1486 yılında tutulduğu bir fırtınayla güneye sürükleyerek Natal’e
ulaştı. Afrika’nın güneyinden dolanarak 1487 yılında Ümit Burnu’nu keşfeden denizci buraya Fırtınalar Burnu
adını vermişti. 1498 yılına gelindiğinde ise Vasko De Gama Hint Okyanusu’nu aşarak Hindistan’ın batı
kıyılarına ulaşmıştı. 
•  Dünyanın yuvarlak olduğunun kanıtlanması (1519-1522)
• Magellan ve yardımcısı Del  Cano 1519 yılında Alman Kralı olan Şarlken’in desteğiyle denizlere
açılmıştır. İspanyadan yola çıkan Magellan, sürekli rotasını değiştirmeden ters yönde ilerleyerek seyahate
başladığı yere dönmeyi düşünüyordu. Evet! Aslında Magellan yıllardır kilise tarafından reddedilen
Dünyanın yuvarlar olduğu kanısını kanıtlamak istiyordu. Önce Güney Amerika kıyılarını dolaşan
Magellan, kendi adını verdiği Magellan Boğazını bulmuştu. Büyük Okyanus’a açılan Magellan,
Philippine Adalarına ulaştığında ada yerlileri ile yaptığı savaşta hayatını kaybetmişti. Magellan öldükten
sonra yardımcısı olan Del Cano Ümit Burnu’nu dolaşarak 1522 tarihinde İspanya’ya dönmüştür. Böylece
dünyanın yuvarlak olması kanıtlanmıştı. 
 Coğrafi Keşiflerin Evrensel
Boyutlardaki Sonuçları
• Keşiflerin Dünya üzerinde evrensel dini, ekonomik ve sosyal olmak üzere birçok etkisi olmuştur. Öncelikle
Baharat ve İpek Yolları ile birlikte Akdeniz limanları önemini kaybederken Atlas Okyanusu kıyısında bulunan
limanlar büyük önem kazanmaya başlamıştır.
• Keşfedilen yeni kıtalar silah zoruyla kontrol altına alınarak sömürgeleştirilmiş ve bu kıtalarda bulunan altın ve
gümüş Avrupa’ya akmaya başlamıştır.
• Keşiflerin sonucunda zenginleşen burjuva sınıfı güç kazanarak Avrupa mallarına yeni pazarlar bulmuş ve bu
gelişmeler Sanayi Devrimini tetiklemiştir. Keşfedilen yerlere götürülen Avrupa dini ve kültürel yapısı bu
sömürgeleri Avrupalılaştırmıştır.
• Her ne kadar Hıristiyanlık yeni kıtalara yayılmış gibi görünse de aslında “Dünyanın yuvarlak olması” ve yeni
yerlerin keşfi kiliseye olan inancı kökten sarsmıştır.
• Özellikle keşfedilen kıtalardan Avrupa’ya götürülen bilimsel ve kültürel eserler başta Rönesans olmak üzere
büyük değişikliklerin mihenk taşı olmuştur.
• Coğrafi Keşifler, başta Rönesans ve Reform olmak üzere Avrupa’da meydana gelen birçok yenilikçi ve aydın
hareketi de derinden beslemiştir. 
 Coğrafi Keşiflerin Osmanlı’ya Etkisi

• Yeni keşfedilen ticaret güzergahlarının, limanların, kıtaların hatta okyanusların dönemin en önemli ticaret
güzergahlarını ve limanlarını elinde bulunduran Osmanlı Devleti’ne etki etmemesi elbette ki
düşünülemez. Coğrafi Keşifler tüm devletleri, imparatorlukları ve toplulukları etkilediği gibi Osmanlı
Devleti’ni de ciddi şekilde etkilemiştir. Etki ettiği dönem sadece 15-17. yüzyıllar arasında kalmamış çok
daha uzun süreçte gerçekleşen olayları da tetiklemiştir.
• Coğrafi Keşiflerin Osmanlı’ya görülen ilk etkisi Akdeniz limanlarının önem kaybetmesi olmuştur. Yeni
keşfedilen Afrika’nın batısındaki limanlar önem kazanmıştır. Avrupalılar Ümit Burnu’nu dolaşılarak
Hindistan’a ulaşmışlardır. Dolayısıyla Osmanlı Devleti’nin kasasına giren para da azalmıştır. Osmanlı’nın
vergi gelirleri azalmıştır.
• Önceleri Osmanlı’nın kontrolündeki İpek ve Baharat Yolları üzerinden yapılan kara ticareti ciddi önem
kaybetmiştir. Deniz ticareti önem kazanmıştır.
• Osmanlı kara sınırlarından geçen tüccarların sayısındaki azalmayla beraber ticaret güzergahı
üzerinde yaşayan insanlar işsiz kalmıştır. Sosyal ve ekonomik olarak olumsuz etkilenmişlerdir.
• Osmanlı Devleti Akdeniz’de ticareti canlandırabilmek için Avrupalı devletlere kapitülasyonlar
vermek zorunda kalmıştır.
• Avrupalı devletler yeni ticaret kanalları ile yaptıkları ticaretten zenginleşmeye başlarken
Osmanlı Devleti fakirleşmeye başlamıştır. Parası değersizleşmiştir ve yüksek enflasyon
yaşanmıştır.
• Ekonomik olarak güçlenen Avrupalı devletler bu gücü ordularına da taşımışlardır ve ordularını
güçlendirmişlerdir. Bu durum ileriki süreçlerde Osmanlı Devleti’ne savaş kayıpları olarak
dönecektir.
• I. Ticaret zayıflamıştır.
• II. Halktan alınan vergiler artırılmıştır.
• III. Üretim artmış, ekonomi canlanmıştır.
• IV. Hristiyanlık inancı keşfedilen yerlere yayılmıştır.
• V. Kapitülasyonlar (ayrıcalıklar) verilmiştir.
• Yukarıda verilen Coğrafi Keşiflerin sonuçlarından hangileri Osmanlı Devleti
ile ilgilidir? 
• A) I ve III
• B) III ve IV
• C) IV ve V
• D) I ve IV
• E) I, II ve V
• XVII. yüzyılda Avrupa’nın ekonomik hedefi uluslararası piyasada
daha etkin olmaya yönelikken, aynı dönemde Osmanlı Devleti, iç
piyasada halkın ihtiyaçlarını karşılamaya odaklanmıştır.
• Bu durumun aşağıdakilerden hangisine neden
olması beklenmez?
• A)  Osmanlı Devleti’nin ihracata ağırlık vermesine
• B) Avrupa’da üretimin artmasına
• C) Güçsüz devletlerin Avrupa ile rekabet edememesine
• D) Uluslararası dengelerin Avrupa lehine değişmesine
• E) Osmanlı’nın Avrupa’dan mal almasına
 KAYNAKÇA

• https://uzmantarih.com/cografi-kesiflerin-osmanli-devletine-etkileri/
• https://tr.wikipedia.org/wiki/Co%C4%9Frafi_ke%C5%9Fifler
• https://www.cokbilgi.com/yazi/cografi-kesifler-nedenleri-ve-sonuclari/
• https://www.dilimiz.gen.tr/cografi-kesifler-ve-osmanli-devletine-etkileri/
• https://tr.pinterest.com/