PONOLOHIYA

Inihanda ni: John Mark V Ramirez

Sa katapusan ng aralin ang mga mag-aaral ay inaasahang:

1.Nabibigyang kahalagahan ang pag aaral sa Wika.

2.Nauunawaan ang pag aaral sa Ponolohiya ng Wikang Filipino.

3.Mailahad Ang mga bahaging ginagamit sa pagsasalita

4.Naiisa Isa Ang Ponema Ng wikang Filipino.
Ano ba ang Ponolohiya?
Ano ang kahalagahan nito sa atin?
‘’Ang Pagsasalita ay pagbigkas ng isinaayos na tunog
upang maiparating ng isang tao ang kanyang
mensahe para sa iba’’
PONOLOHIYA
Ito ay ang pag aaral ng mga tunog ng ating wika. At ang
mga tunog ay tinatawag na Ponema

Ang PONEMA ay ang makabuluhang tunog Ng wika.

Ponemang Segmental
Ito ay Pag-aaral sa mga tunog na may katumbas na
titik o letra para Mabasa o mabigkas.
Binubuo ito ng mga Patinig, Katinig, Klaster,
Diptonggo, Pares minimal.
Sa wikang Filipino, mayroong dalawampu't isa
(21)ang ponemang segmental. Lima (5) rito ay
patinig,labing anim (16) ang katinig o glottal.

Ponemang Patinig- Binubuo ng limang letra(5)

/a/e/i/o/u/ 
Ponemang Katinig- Binubuo Ng 16 na Ponema
/b/p/k/j/d/t/h/s/l/r/m/n/Ng/w/y/?/

Ang mga ponemang Katinig ay maiiayos ayon sa Punto, at Paraan Ng

Artikulasyon.
Punto At Paraan ng
Artikulasyon
 PUNTO NG ARTIKULASYON
1. PANLABI –ang ibaba ng labi ay dumidikit sa labi ng
itaas
            -/p, b,m/
2. PANGNGIPIN –ang dulong dila ay dumidiiit sa loob ng
mga ngipin sa itaas
            -/t,d,n/
3. PANGILAGID –ang ibabaw ng dulong dila ay lumalapit
o dumidiit sa puno ng gilagid
            /l,r/
4. VELAR (PANGNGALANGALA) –ang ibabaw ng
punong dila ay dumidiit sa velum o malambot na bahagi
ng ngalangala
            -/k,g,/
5. GLOTTAL –ang babagtingang tinig ay nagdidiit o
naglalapit at hinaharang o inaabala ang presyon ng
papalabas na hininga upang lumikha ng paimpit o
pasutsot na tunog
            -/’,h)
Paraan ng Artikulasyon

1.PASARA- Ang daanan ng hangin ay harang na harang

/p,t,
2.PAILONG- Ang hangin nanahaharang dahil sa pagtikom ng mga labi, pagtukod ng dulong dila sa itaas ng
mga ngipin o kaya’y dahil sa pagbaba ng velum ay hindi sa bibig kund isa ilong lumalabas
/m,n
3.PASUTSOT
ang hanging lumalabas ay nagdaraan sa makipot na pagitan ng dila at ngngalangala o kaya’y mga
babagtingang pantinig
/s,h/
4.PAGILID
ang hangin ay lumalabas sa mga gilid ng dila sapagkat ang dulong dila ay nakadiit sa punong gilagid
/l/
5.PAKATAL
ang hangin ay ilang ulit na hinaharang at pinababayaang lumabas sa pamamagitan ng ilang beses na
pagpalag ng dulong nakaarkong dila
/r/
6.MALAPATINIG
dito’y nagkakaroon ng galaw mula sa isang pusisyon ng labi o dila patungo sa ibang pusisyon
/w,y.
Klaster o Kambal katinig
Binubuo ito ng dalawang magkatabing katinig
na magkasama sa isang bigkas. Ito ay dapat
nababasa sa iisang pantig lamang ng isang salita.
Maaring makita ito sa unahan, gitna, o sa hulihang
pantig ng isang salita.

Hal. Drama, iskwela, Kard

Diptonggo
Ito ay tumutukoy sa pinagsamang tunog ng isang patinig, at
malapatinig na( w,y) sa loob ng isang pantig.ay, aw, iw, ew oy
uy

Hal. Sayaw, Giliw, Langoy, bahay

Pares Minimal
Ito ay pares ng salita na magkaiba ang kahulugan ngunit
magkatulad na magkatulad sa bigkas maliban sa isang ponema
sa magkatulad na posisyon.

Hal. Pantog-Bantog, Upos- Ubos, Talukap-Talukab

Ponemang malayang nagpapalitan
Ito ay Binubuo Ng pares Ng salita na nagtataglay Ng magkaibang
ponemang matatagpuan sa magkatulad na kaligiran na di nababago Ang
kahulugan.

Hal: Lalake – Lalaki

Diyan – riyan
doon - roon
Ponemang Supresegmental

Ginagamit ito sa pagbigkas Ng mga salita upang higit na

maging mabisa Ang pakikipagtalastasan.
Mga Ponemang suprasegmental Tulad Ng Tono O
intonasyon, Diin o Haba, At Hinto o Antala.
Tono O Intonasyon

Ito Yung Ang pagtaas baba na iniuukol sa panting Ng Isang salita o pangungusap
upang higit na maging malinaw Ang pakikipag usap.

Karaniwang nagsisimula sa level 2 Ang intonasyon Ng Mga Pangungusap, aabot ito sa

level 3 kapag Ang pahayag ay nagtanong at level 1 kapag karaniwang pagpapahayag
lamang.

Hal: Lumakad
1). (2)Lu
(3)Ma
(1)Kad

2).(2)Lu
(1)Ma
(3)Kad
Sa pangungusap na patanong,dalawang hulwaran Ang
ginagamit.
1. Sa mga tanong na sinasagot Ng Oo o Hindi, Ang Tono ay
pataas
Hal:
May tubo na ba Ang mga binhi?
Natuwa na Sila sa Nakita?

2. Sa mga tanong na sinasagot Ng mahaba, Ang Tono ay

pababa katulad Ng pangungusap na pasalaysay

Hal:
Ano Ang sinabi Ng Ina Kay Cardo?
Bakit maagang pupunta si Pedro sa bukid?
Haba
Tumutukoy sa Haba o ikli Ng bigkas sa patinig Ng panting Ng salita.

Hal:
Ki:ta – sweldo kita – Ako, ikaw
Pi:to – whistle. Pito – seven

Diin
Stress sa paglakas o paghina Ng bigkas sa panting Ng Isang salita.

Hal:
Buhay – life buHAY – alive
Puno – tree puNO – full

LAmang
LaMANG
 Antala
Saglit na pagtigil sa pagsasalita upang higit na maging
malinaw Ang mensaheng Ibig ipabatid.

Hal:
Hindi Ako Ang may kasalanan. (Hindi Siya Ang may kasalanan)
Hindi, Ako Ang may kasalanan. (Siya Ang may kasalanan)

Si John Mark at Ako.

Si John, Mark, at Ako.
Gawain 1:Tukuyin ang
Sumusunod.
Ito ang tawag sa nilalabasan ng tunog na galing sa baga
na nakarating sa ating lalamunan o babagtingang tinig
na lumalabas naman sa ating ilong at bibig.

Gawain 2: Bumuo ng salita mula sa ibinigay na mga

pangalan ng tao

1.Yra E Rhien
2.Arturo K Dila
3.Roda N Rose

Gawain 3: Ibigay Ang pangalan Ng mga sumusunod ayun

sa Diin nito.
1.
3.

2.

4.
MARAMING SALAMAT