‫‪MODAL ANALYSIS OF‬‬

‫دانشگاه خوارزمی‬

‫‪NON-CLASSICALLY DAMPED SYSTEMS‬‬

‫فرهاد عاصمی‬
‫دانشجوی دکتری تخصصی عمران ‪ -‬ژئوتکنیک‬
‫‪1‬‬
 ‫‪MODAL ANALYSIS OF NON-CLASSICALLY DAMPED SYSTEMS‬‬
‫‪May 30, 2022‬‬

‫معموالً در محاس‪$‬بات لرزه‌ای س‪$‬ازه‌ها‪ ،‬فرض می‌شود ک‪$‬ه ماتری‪$‬س میرایی از نوع‬
‫متناس‪$‬ب (کالس‪$‬یک) ب‪$‬ا ماتری‪$‬س جرم و س‪$‬ختی اس‪$‬ت‪ .‬ای‪$‬ن فرض رای‪$‬ج برای سازه‌های‬
‫برش‪$‬ی و منظ‪$‬م ک‪$‬ه خواص میرای‪$‬ی (جذب انرژ‪$‬ی) تقریب‪$‬ا یکسانی در تمام اعضای‬
‫س‪$‬ازه دارن‪$‬د‪ ،‬قاب‪$‬ل قبول اس‪$‬ت‪ .‬ولی در طبیعت کمت‪$‬ر س‪$‬ازه‌ای پیدا می‌شود که میرایی آن‬
‫از نوع کالسیک باشد چون میرایی بستگی به کل سیستم دارد‪.‬‬
‫ب‪$‬ه عبارت دیگ‪$‬ر‪ ،‬بس‪$‬تگی ب‪$‬ه عوام‪$‬ل زیادی از جمل‪$‬ه مدل س‪$‬ازه‪ ،‬نوع مصالح‪ ،‬خواص‬
‫مکانیک‪$‬ی و دینامیک‪$‬ی خاک‪ ،‬اندرکن‪$‬ش خاک و سازه‪ ،‬نوع و محتوای بارگذاری دارد‪.‬‬
‫ب‪$‬ه عنوان مثال در مس‪$‬ائل مربوط ب‪$‬ه س‪$‬ازه‌های پیچش‪$‬ی‪ ،‬اندرکن‪$‬ش خاک و سازه‪،‬‬
‫اندرکن‪$‬ش س‪$‬ازه و مایعات و س‪$‬ازه‌های مرک‪$‬ب و خاک‪$‬ی ماتری‪$‬س میرایی از نوع‬
‫غیرکالسیک خواهد بود (‪.)Gupta, 1990‬‬
‫‪2‬‬
 ‫‪MODAL ANALYSIS OF NON-CLASSICALLY DAMPED SYSTEMS‬‬
‫‪May 30, 2022‬‬

‫جه‪$‬ت ح‪$‬ل معادالت حرک‪$‬ت س‪$‬ازه‌ها ابتدا بایس‪$‬تی نوع معادله از نظر کالس‪$‬یک و یا غیر‬
‫کالس‪$‬یک بودن ماتری‪$‬س میرای‪$‬ی آ‪$‬ن تشخی‪$‬ص داده شود‪ .‬ب‪$‬ه همی‪$‬ن دلی‪$‬ل معیار تشخیص‬
‫کالس‪$‬یک و ی‪$‬ا غیرکالس‪$‬یک بودن ماتری‪$‬س میرای‪$‬ی بایس‪$‬تی معرف‪$‬ی گردد‪ .‬پی‪$‬ش تر بیان‬
‫ش‪$‬د ک‪$‬ه در س‪$‬ازه‌های معمول‪$‬ی مکانیس‪$‬م میرا شدن انرژ‪$‬ی در ک‪$‬ل س‪$‬ازه کمابی‪$‬ش یکسان‬
‫بوده و از طرف دیگ‪$‬ر ب‪$‬ه دلی‪$‬ل کوچ‪$‬ک بودن مقدار میرای‪$‬ی‪ ،‬می‌توان ب‪$‬ه کمک‬
‫ضه‪$‬ا در نظ‪$‬ر گرفتن‬
‫فرض‌های مناس‪$‬بی‪ ،‬مقدار میرای‪$‬ی را تخمی‪$‬ن زد‪ .‬یک‪$‬ی از ای‪$‬ن فر ‌‬
‫سازه به صورت کالسیک است‪.‬‬
‫از طرف‪$‬ی الزم ب‪$‬ه توضی‪$‬ح اس‪$‬ت ک‪$‬ه کالس‪$‬یک ی‪$‬ا غیرکالس‪$‬یک بودن میرای‪$‬ی اولین بار‬
‫در ارتباط ب‪$‬ا تحلی‪$‬ل مودی س‪$‬ازه‌ها مطرح گردید‪ .‬ب‪$‬ه همی‪$‬ن دلی‪$‬ل برای تعری‪$‬ف میرایی‬
‫کالس‪$‬یک و غیرکالس‪$‬یک نخس‪$‬ت الزم اس‪$‬ت در مورد تحلی‪$‬ل مودی سازه‌ها مقدمه‌ای‬
‫‪3‬‬
 ‫‪MODAL ANALYSIS OF NON-CLASSICALLY DAMPED SYSTEMS‬‬
‫‪May 30, 2022‬‬

‫مقدمه‌ای بر آنالیز مودال‬

‫تحلیل مودی یکی از ملموس‌ترین روش‌های تحلیل دینامیکی سازه‌های چند درجه آزاد‬
‫می‌باشد‪ .‬ای‪$‬ن روش بر پای‪$‬ه اص‪$‬ل جم‪$‬ع آثار قوا اس‪$‬توار اس‪$‬ت‪ .‬ب‪$‬ه همی‪$‬ن دلی‪$‬ل یکی از‬
‫اولی‪$‬ن فرض‌های الزم در ای‪$‬ن روش ای‪$‬ن اس‪$‬ت ک‪$‬ه رفتار س‪$‬ازه ب‪$‬ه ص‪$‬ورت خطی در‬
‫نظ‪$‬ر گرفت‪$‬ه شود‪ .‬از آنجای‪$‬ی ک‪$‬ه پاس‪$‬خ س‪$‬ازه‌های ی‪$‬ک درج‪$‬ه آزاد را می‌توان ب‪$‬ه کمک‬
‫یک‪$‬ی از روش‌های عددی متداول و ی‪$‬ا انتگرال دوهام‪$‬ل بدس‪$‬ت آورد‪ ،‬ب‪$‬ا استفاده از‬
‫روش تحلیل مودی باید سازه ‪ N‬درجه آزاد را به ‪ N‬سازه یک درجه آزاد تبدیل نمود و‬
‫س‪$‬پس می‌توان ب‪$‬ا جم‪$‬ع نمودن پاس‪$‬خ س‪$‬ازه‌های ی‪$‬ک درج‪$‬ه آزاد‪ ،‬پاس‪$‬خ س‪$‬ازه ‪ N‬درجه‬
‫آزاد را بدست آورد‪.‬‬

‫‪4‬‬
MODAL ANALYSIS OF NON-CLASSICALLY DAMPED SYSTEMS
May 30, 2022

‫مقدمه‌ای بر آنالیز مودال‬

]‫کتاب دینامیک سازه لینک دسترسی به‬، Clough and Penzien (2003)
‫ (صفحه‬12 ‫ فصل‬242)
5
 MODAL ANALYSIS OF NON-CLASSICALLY DAMPED SYSTEMS
May 30, 2022

‫ی) شامل‬$‫ات فیزیک‬$‫ی (مشخص‬$‫ مدل مکان‬،‫ه آزادی میرا‬$‫د درج‬$‫یستم چن‬$‫ک س‬$‫در ی‬
‫یستم به‬$‫ن س‬$‫ت ای‬$‫ه حرک‬$‫ن معادل‬$‫ بنابرای‬.‫ی می‌باشد‬$‫ختی و میرای‬$‫ س‬،‫‌های جرم‬$‫ماتریس‬
:‫صورت زیر می‌باشد‬

• Dynamic Equation of Motion

𝑀𝑢¨(𝑡)+𝐶𝑢˙(𝑡)+𝐾𝑢(𝑡)=𝑓(𝑡) (1)

where 𝑀 : Mass matrix, Positive definite

𝐶 : Damping matrix
𝐾 : Stiffness matrix, Positive semi-definite
𝑢(𝑡) : Displacement vector
𝑓 (𝑡) : Load vector

6
 ‫‪MODAL ANALYSIS OF NON-CLASSICALLY DAMPED SYSTEMS‬‬
‫‪May 30, 2022‬‬

‫روش‌های ح‪$$‬ل معادل‪$$‬ه (‪ )1‬بس‪$$‬تگی ب‪$$‬ه نوع میرای‪$$‬ی کالس‪$$‬یک (تناس‪$$‬بی) یا‬
‫غیرکالسیک (غیرتناسبی) بودن دارد‪ .‬این عبارات در ادامه تعریف می‌شوند‪.‬‬
‫)‪ [ Caughey and O'kelly (1965‬لینک دسترسی به مقاله‪ ،‬رابطه ‪ ]18‬را‪$‬بطه‪‌$‬ا‪$‬یرا‬
‫ب‪$$$‬ه‪ $‬ص‪$$‬ورتزیر ب‪$$$‬را‪$‬یآزمونک‪$$$‬السیکی‪$$‬ا غیرک‪$‬السیکب‪$$$‬ودنماتریسمیرا‪$‬ییویسکوز‬
‫ی مع‪$‬ادله‪ $‬زیر را ارضاء ک‪$$$‬ند‪:‬‬
‫ارا‪$‬ئه‪ $‬دادند‪ .‬ا‪$‬گر ماتریسمیرا‪$‬ییی‪$$‬کس‪$$‬یستم‪ $‬خط ‪،‬‬
‫سیستم با میرایی کالسیک یا تناسبی‬

‫‪7‬‬
 ‫‪MODAL ANALYSIS OF NON-CLASSICALLY DAMPED SYSTEMS‬‬
‫‪May 30, 2022‬‬

‫آنالیز مودال سازه‌های کالسیک‬

‫کالف و چوپرا دو محقق‪$‬ی هس‪$‬تند ک‪$‬ه در مورد تحلی‪$‬ل مودی سازه‌ها تحقیقات‬
‫فراوان‪$‬ی انجام داده‌ان‪$‬د ( ‪Clough, 1970‬و ‪ .)Chopra, 1995, 2020‬ای‪$‬ن دو محقق از‬
‫س‪$‬ه ماتری‪$‬س جرم‪ ،‬س‪$‬ختی و میرای‪$‬ی برای شناس‪$‬ایی س‪$‬ازه‌ها استفاده نموده‌اند‪ .‬فرض‬
‫دیگری ک‪$‬ه ای‪$‬ن محققی‪$‬ن در نظ‪$‬ر گرفته‌ان‪$‬د متناس‪$‬ب فرض کردن ماتری‪$‬س میرایی‬
‫‪Example: Rayleigh Damping‬‬ ‫‪C  M  K ‬‬ ‫است‪.‬‬

‫بوده ک‪$‬ه در ای‪$‬ن رابطه‪،‬‬ ‫ح‪$‬ل همگ‪$‬ن معادل‪$‬ه حرک‪$‬ت ب‪$‬ه ص‪$‬ورت‬
‫ها‪،‬‬ ‫ه‪$‬ا و‬ ‫بردار مشخصه می‌باشد‪ .‬برای تعیین‬ ‫مقدار مشخص‪$‬ه و‬
‫در معادل‪$‬ه حرک‪$‬ت جایگذاری می‌شود ک‪$‬ه ب‪$‬ه ای‪$‬ن ترتی‪$‬ب بای‪$‬د مس‪$‬ئله مقدار مشخصه‬
‫‪8‬‬
 ‫‪MODAL ANALYSIS OF NON-CLASSICALLY DAMPED SYSTEMS‬‬
‫‪May 30, 2022‬‬

‫در اینج‪$‬ا از تاثی‪$‬ر ماتری‪$‬س میرای‪$‬ی بر ماتری‪$‬س مشخص‪$‬ه و بردارهای مشخصه‬

‫سیستم صرفنظر می‌شود‪.‬‬

‫ب‪$‬ا انجام عملیات برداری بر روی معادله مشخصه س‪$‬یستم طب‪$‬ق رابطه باال‪ ،‬می‌توان‬
‫نشان داد ک‪$‬ه رواب‪$‬ط تعام‪$‬د زی‪$‬ر برای ماتریس‪$‬های جرم و س‪$‬ختی با فرض برقرار‬
‫بودن با اس‪$‬تفاده از رابطه باال به را‪$‬حت‪$‬ی قابل انجام‬ ‫متعامد‬
‫‌باشد‪.‬‬‫اثبات می‬
‫است‪.‬‬
‫یکبار برای ‪ j‬و یکبار برای ‪ k‬م‪$‬ی نویس‪$‬یم و هر دو را در‬
‫ضرب می‌کنیم و نتیجه را از هم کم می‌کنیم‪.‬‬

‫ب‪$‬ا متناس‪$‬ب (کالس‪$‬یک) فرض کردن ماتری‪$‬س میرای‪$‬ی می‌توان شرط تعام‪$‬د مودها را‬
‫طبق رابطه زیر به این ماتریس نیز تعمیم داد‪:‬‬
‫‪9‬‬
 ‫‪MODAL ANALYSIS OF NON-CLASSICALLY DAMPED SYSTEMS‬‬
‫‪May 30, 2022‬‬

‫در یک سازه غیرکالسیک این رابطه برقرار نیست‪.‬‬

‫ب‪$‬ا در دس‪$‬ت داشت‪$‬ن بردارهای مشخص‪$‬ه س‪$‬یستم ک‪$‬ه ب‪$‬ه شکلهای مودی نی‪$‬ز مرسومند‪،‬‬
‫جواب معادل‪$‬ه دیفرانس‪$‬یل حرک‪$‬ت را می‌توان ب‪$‬ه ص‪$‬ورت جمع آثار قوای حرکات‬
‫مودی به شکل زیر در نظر گرفت‪:‬‬

‫در رابط‪$‬ه حاصل‬ ‫ب‪$‬ا جایگذاری رابط‪$‬ه باال در معادل‪$‬ه حرک‪$‬ت و پی‪$‬ش ضرب‬
‫و همچنین استفاده از روابط تعامد در اسالید قبلی رابطه زیر به دست خواهد آمد‪:‬‬

‫‪10‬‬
 ‫‪MODAL ANALYSIS OF NON-CLASSICALLY DAMPED SYSTEMS‬‬
‫‪May 30, 2022‬‬

‫ب‪$‬ا توج‪$‬ه ب‪$‬ه فرض‌های زی‪$‬ر معادل‪$‬ه حرک‪$‬ت را می‌توان ب‪$‬ه ص‪$‬ورت رابط‪$‬ه آخر‬
‫نوشت‪:‬‬

‫ک‪$‬ه در رواب‪$‬ط فوق ‪ Mj، Kj‬و ‪ Cj‬ب‪$‬ه ترتی‪$‬ب جرم‪ ،‬س‪$‬ختی و میرای‪$‬ی مود ‪ j‬ام سازه‬
‫هستند‪ .‬از طرف دیگر برای ایجاد مشابه‪$‬ت با معادله حرکت یک سیستم یک درجه‬
‫آزاد دو فرض زی‪$‬ر نی‪$‬ز در نظ‪$‬ر گرفت‪$‬ه می‌شود (ک‪$‬ه نس‪$‬بت میرایی مودی‬
‫می‌باشد‪:).‬‬ ‫‪11‬‬
 ‫‪MODAL ANALYSIS OF NON-CLASSICALLY DAMPED SYSTEMS‬‬
‫‪May 30, 2022‬‬

‫ب‪$‬ه ای‪$‬ن ترتی‪$‬ب ب‪$‬ا اس‪$‬تفاده از رابط‪$‬ه زی‪$‬ر ی‪$‬ک س‪$‬ازه ‪ N‬درج‪$‬ه آزادی ب‪$‬ه ‪ N‬س‪$‬ازه یک‬
‫درج‪$‬ه آزادی تبدی‪$‬ل می‌شود‪ .‬الزم ب‪$‬ه یاداوری اس‪$‬ت ک‪$‬ه در تحلیل مودی دو فرض‬
‫مهم وجود دارد که‬
‫‪ -‬اولین فرض خطی بودن سازه و‬
‫‪ -‬دومین فرض کالسیک در نظر گرفتن ماتریس میرایی است‪.‬‬

‫رایل‪$‬ی یک‪$‬ی از محققین‪$‬ی هس‪$‬ت ک‪$‬ه روش عددی برای تعیی‪$‬ن ماتری‪$‬س میرای‪$‬ی ارائه‬
‫کرد است‪ .‬اساس این روش‌ها متناسب فرض کردن ماترس میرایی است‪.‬‬

‫‪12‬‬
 ‫‪MODAL ANALYSIS OF NON-CLASSICALLY DAMPED SYSTEMS‬‬
‫‪May 30, 2022‬‬

‫شکل زیر با استفاده از معادله زیر بدست می‌آید‪:‬‬

‫تغییرات نسبت میرایی مودی نسبت به فرکانس طبیعی (روش رایلی) (چوپرا‪ ،2020 ،‬صفحه ‪)440‬‬
‫‪13‬‬
 ‫‪MODAL ANALYSIS OF NON-CLASSICALLY DAMPED SYSTEMS‬‬
‫‪May 30, 2022‬‬

‫آنالیز مودال سیستم با میرایی غیرمتناسب‬

‫گفتی‪$‬م ک‪$‬ه در بس‪$‬یاری از موارد واقع‪$‬ی مانن‪$‬د س‪$‬ازه‌های پیچش‪$‬ی‪ ،‬س‪$‬یستم‌های مبتنی بر‬
‫اندرکن‪$‬ش خاک‪-‬س‪$‬ازه‪ ،‬س‪$‬ازه – س‪$‬یال و‪ ...‬نمی‌توان ماتری‪$‬س میرای‪$‬ی را ب‪$‬ه صورت‬
‫ترکی‪$‬ب خط‪$‬ی از ماتریس‪‌$‬های جرم و س‪$‬ختی در نظ‪$‬ر گرف‪$‬ت و در آ‪$‬ن شرط تعامد‬
‫برقرار نیس‪$‬ت‪ .‬تالش‌های‪$‬ی برای تحلی‪$‬ل پاس‪$‬خ دینامیک‪$‬ی س‪$‬یستم‌های ب‪$‬ا میرایی‬
‫غیرمتناسب انجام شده است‪ .‬آنها را به طور کلی می‌توان به سه دسته تقسیم کرد‪:‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪Step by step numerical integration methods‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪Approximate methods‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪Complex mode superposition methods‬‬

‫‪14‬‬
 ‫‪MODAL ANALYSIS OF NON-CLASSICALLY DAMPED SYSTEMS‬‬
‫‪May 30, 2022‬‬

‫تحلیل مودی برای چنین س‪$‬ازه‌هایی با تحلیل مودی س‪$‬ازه‌های کالسیک متفاوت بوده‬
‫و ب‪$‬ه تحلی‪$‬ل مودی تعمی‪$‬م یافت‪$‬ه معروف اس‪$‬ت‪ .‬در ای‪$‬ن حال‪$‬ت شک‪$‬ل مسئله مقدار‬
‫مشخص‪$‬ه در مقایس‪$‬ه ب‪$‬ا حال‪$‬ت کالس‪$‬یک تغیی‪$‬ر می‌کند‪ .‬همچنی‪$‬ن مقادی‪$‬ر مشخصه و‬
‫بردارهای مشخصه بدست آمده اعداد مختلط خواهند بود‪.‬‬
‫‪Foss, 1958‬نخس‪$‬تین محقق‪$‬ی اس‪$‬ت ک‪$‬ه روش تحلی‪$‬ل مودی جدیدی برای سازه‌های‬
‫غیرکالس‪$‬یک ارائ‪$‬ه نموده ک‪$‬ه ب‪$‬ه تحلی‪$‬ل مودی تعمی‪$‬م یافت‪$‬ه معروف شده اس‪$‬ت‪ .‬در این‬
‫حال‪$‬ت نی‪$‬ز نیاز ب‪$‬ه ح‪$‬ل مس‪$‬ئله مقدار مشخص‪$‬ه پی‪$‬ش می‌آی‪$‬د‪ ،‬ب‪$‬ا ای‪$‬ن تفاوت ک‪$‬ه مقادیر‬
‫مشخص‪$‬ه و بردارهای مشخص‪$‬ه بدس‪$‬ت آمده دیگ‪$‬ر اعداد حقیق‪$‬ی نبوده بلک‪$‬ه مختلط‬
‫هس‪$$‬تند‪ .‬تشری‪$$‬ح روش فوس ی‪$$‬ا روش بردار حال‪$$‬ت در مقاله فوس و‬
‫مقاله خانلری و همکاران (‪)1380‬و‪ ...‬وجود دارد‪ ،‬لذا به آن نمی‌پردازیم)‪.‬‬
‫‪15‬‬
 ‫‪MODAL ANALYSIS OF NON-CLASSICALLY DAMPED SYSTEMS‬‬
‫‪May 30, 2022‬‬

‫چند اشکال مختلف به روش فوس وارد شده است که مهمترین آنها عبارتند از‪:‬‬
‫‪ -1‬پیچیدگی ذاتی این روش که ناشی از جبر اعداد مختلف است‪.‬‬
‫‪ -2‬مفهوم فیزیکی اجزای مختلف حل ناشناخته می‌باشد‪.‬‬

‫اشکاالت نام‪$‬برده باع‪$‬ث ش‪$‬د ت‪$‬ا محققی‪$‬ن دیگ‪$‬ر در پ‪$‬ی رف‪$‬ع آنه‪$‬ا برآیند‪ .‬بر ای‪$‬ن اساس‬
‫ولتسوس و ونتورا (‪)1986‬تالش کرده‌ان‪$‬د ت‪$‬ا ب‪$‬ا س‪$‬اده‌سازی روش تحلیل مودی‬
‫تعمی‪$‬م یافت‪$‬ه (غیرکالس‪$‬یک) و روش‪$‬ن س‪$‬اختن مفاهی‪$‬م فیزیک‪$‬ی اجزای مختل‪$‬ف حل‪،‬‬
‫جذابیت و قابلیت استفاده از این روش را نزد مهندسین عمران افزایش دهند‪.‬‬

‫‪16‬‬
 ‫‪MODAL ANALYSIS OF NON-CLASSICALLY DAMPED SYSTEMS‬‬
‫‪May 30, 2022‬‬

‫در روش ارائ‪$‬ه شده توس‪$‬ط ولتس‪$‬وس و ونتورا نخس‪$‬ت ب‪$‬ه محاس‪$‬به فرکانس‌ها و مود‬
‫شکلهای طبیع‪$‬ی س‪$‬ازه‌های غیرکالس‪$‬یک پرداخت‪$‬ه می‌شود‪ .‬پ‪$‬س از آ‪$‬ن واکنش‬
‫ارتعاش چنین سیستمی تعیین می‌شود‪.‬‬
‫این روش دارای توانایی‌های زیر است‪:‬‬
‫‪ -1‬مشخ‪$‬ص نمودن تعبی‪$‬ر فیزیک‪$‬ی مقادی‪$‬ر و بردارهای مشخص‪$‬ه ک‪$‬ه ب‪$‬ه صورت اعداد‬
‫مختلط هستند‪.‬‬
‫‪ -2‬اس‪$‬تفاده از مقادی‪$‬ر و بردارهای مشخص‪$‬ه برای تعیی‪$‬ن پاسخ ارتعاش آزاد و اجباری‬
‫سیستم غیرکالسیک‬
‫‪ -3‬تحلی‪$‬ل س‪$‬یستم‌هایی ک‪$‬ه شک‪$‬ل مودهای آنه‪$‬ا می‌توان‪$‬د مخلوط‪$‬ی از حاالت حقیق‪$‬ی و مختلط‬
‫باشد‪.‬‬
‫‪ -4‬مقایس‪$‬ه جواب‌های دقی‪$‬ق ب‪$‬ا جواب‌های حاص‪$‬ل از در نظ‪$‬ر گرفت‪$‬ن س‪$‬یستم ب‪$‬ه صورت‬ ‫‪17‬‬
 ‫‪MODAL ANALYSIS OF NON-CLASSICALLY DAMPED SYSTEMS‬‬
‫‪May 30, 2022‬‬

‫معادل‪$‬ه حاک‪$‬م بر حرک‪$‬ت ی‪$‬ک س‪$‬یستم ‪ N‬درج‪$‬ه آزادی خط‪$‬ی ب‪$‬ا میرای‪$‬ی ویس‪$‬کوز ک‪$‬ه به‬
‫قرار‬ ‫ص‪$‬ورت طره بر روی تکی‪$‬ه گاه انعطاف پذی‪$‬ر قرار دارد و تح‪$‬ت شتاب پایه‬
‫می‌گیرد‪:‬‬

‫حل همگن معادله دیفرانسیل حرکت به صورت زیر است‪:‬‬

‫بردار مشخص‪$‬ه هس‪$‬تند‪ .‬ب‪$‬ا جایگذاری این جواب‬ ‫ک‪$‬ه در ای‪$‬ن رابط‪$‬ه ‪ r‬مقدار مشخص‪$‬ه و‬
‫در معادله حرکت‪ ،‬معادله حرکت به صورت زیر بدست می‌آید‪:‬‬

‫همچنین معادله حرکت را مطابق فوس (‪)1958‬می‌توان به صورت زیر نوشت‪:‬‬

‫‪18‬‬
 ‫‪MODAL ANALYSIS OF NON-CLASSICALLY DAMPED SYSTEMS‬‬
‫‪May 30, 2022‬‬

‫با دقت در رابطه فوق می‌توان آن را به شکل ماتریسی زیر نوشت‪:‬‬

‫رابطه فوق را می‌توان به صورت زیر خالصه کرد‪:‬‬

‫ک‪$‬ه در ای‪$‬ن رابط‪$‬ه [‪ ]A‬و [‪ ]B‬ماتریس‪‌$‬های مربع‪$‬ی ب‪$‬ا ابعاد ‪ 2N‬بوده ک‪$‬ه ب‪$‬ه شک‪$‬ل زیر‬
‫تعریف می‌شوند‪:‬‬

‫‪19‬‬
 ‫‪MODAL ANALYSIS OF NON-CLASSICALLY DAMPED SYSTEMS‬‬
‫‪May 30, 2022‬‬

‫همچنین {‪ }z‬و {)‪ }Y (t‬بردارهایی با ‪ 2N‬هستند که به صورت زیر تعریف می‌گردند‪:‬‬

‫در رواب‪$‬ط فوق اگ‪$‬ر تکی‪$‬ه گاه ص‪$‬لب باش‪$‬د ‪ N=n‬و اگ‪$‬ر انعطاف پذی‪$‬ر باش‪$‬د ‪ N=n+2‬در نظر‬
‫گرفته می‌شود‪ .‬حل همگن معادله حرکت به صورت زیر می‌باشد‪:‬‬

‫را می‌توان به‬ ‫بردار مشخصه هستند‪ .‬بردار‬ ‫که در این رابطه ‪ r‬مقدار مشخصه و‬
‫شکل زیر نیز نوشت‪:‬‬

‫‪20‬‬
 ‫‪MODAL ANALYSIS OF NON-CLASSICALLY DAMPED SYSTEMS‬‬
‫‪May 30, 2022‬‬

‫معرف تغییرمکان‌های‬ ‫ب‪$‬ا توج‪$‬ه ب‪$‬ه رواب‪$‬ط زی‪$‬ر دیده می‌شود ک‪$‬ه ‪ N‬مولف‪$‬ه پایینی بردار‬
‫مودی‬
‫هستند‪.‬‬ ‫معرف سرعت های مودی‬ ‫و ‪ N‬مولفه باالیی بردار‬

‫با جایگذاری‪ ،‬مقدار مشخصه به شکل زیر بدست می‌آید‪:‬‬

‫‪21‬‬
 ‫‪MODAL ANALYSIS OF NON-CLASSICALLY DAMPED SYSTEMS‬‬
‫‪May 30, 2022‬‬

‫از رابطه زی‪$‬ر مقادی‪$‬ر مشخص‪$‬ه‌ای بدس‪$‬ت می‌آی‪$‬د ک‪$‬ه ب‪$‬ه ص‪$‬ورت جفت‌های مزدوج مختل‪$‬ط (با‬
‫قس‪$‬مت حقیقی ص‪$‬فر ی‪$‬ا منفی) می‌باشند‪ .‬بنابرای‪$‬ن برای ی‪$‬ک س‪$‬یستم ‪ N‬درجه آزادی‪ N ،‬جفت‬
‫مقدار مشخصه و ‪ N‬جفت بردار مشخصه مختلط مزدوج وجود دارد‪.‬‬

‫بردارهای مشخصه متناظر‬ ‫و‬ ‫یک جفت مقادیر مشخصه و‬ ‫و‬ ‫حال اگر‬
‫باشند‪ ،‬روابط زیر را می‌توان تعریف کرد‪:‬‬

‫و‬ ‫اعداد حقیق‪$‬ی مثب‪$‬ت هس‪$‬تند‪ .‬همچنین بردارهای‬ ‫و‬ ‫ک‪$‬ه در رواب‪$‬ط فوق‬
‫نیز بردارهای حقیقی با ‪ N‬مولفه هستند‪.‬‬
‫‪22‬‬
‫‪MODAL ANALYSIS OF NON-CLASSICALLY DAMPED SYSTEMS‬‬
‫‪May 30, 2022‬‬

‫را نیز می‌توان به شکل زیر تعریف کرد‪:‬‬ ‫و‬

‫را به صورت زیر نیز می‌توان نوشت‪:‬‬ ‫و‬ ‫به این ترتیب‬

‫از دو رابطه زیر همچنین داریم‪:‬‬

‫‪23‬‬
‫‪MODAL ANALYSIS OF NON-CLASSICALLY DAMPED SYSTEMS‬‬
‫‪May 30, 2022‬‬

‫تفسیر فیزیکی مقادیر مشخصه و بردارهای مشخصه‬

‫برای درک مفاهیم فیزیکی مشخصه و بردارهای مشخصه داریم‪:‬‬

‫از طرفی داریم‪:‬‬

‫لذا با جایگذاری خواهیم داشت‬

‫‪24‬‬
 ‫‪MODAL ANALYSIS OF NON-CLASSICALLY DAMPED SYSTEMS‬‬
‫‪May 30, 2022‬‬

‫همانطور ک‪$‬ه دیده م‪$‬ی شود رابط‪$‬ه بدس‪$‬ت آمده از دو بخ‪$‬ش تشکی‪$‬ل شده اس‪$‬ت‪ .‬بخش اول‬
‫دامنه حرکت مود ‪ j‬ام بوده که به شکل زیر تعریف می شود‪:‬‬
‫بخش اول‬

‫در دامن‪$‬ه حرک‪$‬ت ضرب شده است و از‬ ‫ب‪$‬ا دق‪$‬ت در رابط‪$‬ه فوق دیده می‌شود ک‪$‬ه‬
‫آنجای‪$‬ی ک‪$‬ه دامن‪$‬ه حرک‪$‬ت همراه ب‪$‬ه سمت میرا شدن پی‪$‬ش می‌رود‪ ،‬تنه‪$‬ا ب‪$‬ا فرض مثبت بودن‬
‫دامن‪$‬ه حرک‪$‬ت س‪$‬یستم میرا می‌گردد‪ .‬عبارت داخ‪$‬ل پرانت‪$‬ز نی‪$‬ز بیانگ‪$‬ر بخ‪$‬ش ثاب‪$‬ت دامنه‬
‫حرک‪$‬ت بوده ک‪$‬ه موهوم‪$‬ی اس‪$‬ت‪ .‬موهوم‪$‬ی بودن ای‪$‬ن عبارت اختالف فاز بین درجات آزادی‬
‫مختلف را نشان می‌دهد‪.‬‬
‫دومط‪$‬ه زی‪$‬ر اس‪$‬ت ک‪$‬ه می‌توان آ‪$‬ن را به‬
‫بخش راب‬
‫بخ‪$‬ش نوس‪$‬انگر (بخ‪$‬ش دوم) رابط‪$‬ه نی‪$‬ز ب‪$‬ه ص‪$‬ورت‬
‫صورت توابع مثلثاتی نیز نوشت‪:‬‬
‫‪25‬‬
 ‫‪MODAL ANALYSIS OF NON-CLASSICALLY DAMPED SYSTEMS‬‬
‫‪May 30, 2022‬‬

‫از بع‪$‬د بوده و معادل فرکان‪$‬س طبیعی‬ ‫ب‪$‬ا دق‪$‬ت در رابط‪$‬ه فوق می‌توان گف‪$‬ت ک‪$‬ه‬
‫نیز‬ ‫میرای س‪$‬یستم اس‪$‬ت‪ .‬همچنی‪$‬ن ب‪$‬ا توج‪$‬ه ب‪$‬ه رابط‪$‬ه زی‪$‬ر نی‪$‬ز می‌توان گف‪$‬ت ک‪$‬ه‬
‫فرکانس طبیعی نامیرای سیستم است‪.‬‬

‫‪26‬‬
 ‫‪MODAL ANALYSIS OF NON-CLASSICALLY DAMPED SYSTEMS‬‬
‫‪May 30, 2022‬‬

‫شرایط تعامد‪:‬‬
‫ب‪$‬ا دق‪$‬ت در رابط‪$‬ه زی‪$‬ر‪ ،‬می‌توان برای ‪ k‬امی‪$‬ن مقدار مشخص‪$‬ه و مود شک‪$‬ل مربوط‪$‬ه رابطه‬
‫زیر را نتیجه گرفت‪:‬‬
‫‪×{Zj}T‬‬

‫همانطور ک‪$‬ه قبال معرف‪$‬ی ش‪$‬د [‪ ]A‬و [‪ ]B‬ماتریس‪‌$‬های متقارن حقیقی بوده و مود شکل‌های‬
‫{‪}Zj‬و {‪}Zk‬ب‪$‬ه مقادی‪$‬ر مشخص‪$‬ه ‪ rj‬و ‪ rk‬مربوط می‌باشند‪ .‬ب‪$‬ه طور مشاب‪$‬ه ‪ j‬امین مقدار‬
‫مشخص‪$‬ه و مود شک‪$‬ل مربوط‪$‬ه نی‪$‬ز در رابط‪$‬ه باال ص‪$‬دق می‌کن‪$‬د ک‪$‬ه ب‪$‬ا پیش ضرب‬
‫{‪T}Zj‬در آن رابطه زیر بدست می‌آید‪:‬‬

‫‪27‬‬
 ‫‪MODAL ANALYSIS OF NON-CLASSICALLY DAMPED SYSTEMS‬‬
‫‪May 30, 2022‬‬

‫[‪ ]B‬محاسبه شده و‬ ‫در ادام‪$‬ه ترانهاده رابط‪$‬ه زی‪$‬ر ب‪$‬ا توج‪$‬ه ب‪$‬ه تقارن ماتریس‪‌$‬های [‪ ]A‬و‬
‫روابط زیر بدست می‌آید‪:‬‬
‫ترانهاده‬

‫با کم کردن دو رابطه زیر از هم خواهیم داشت‪:‬‬

‫اگر باشد‪ ،‬خواهد بود و در نتیجه‪:‬‬

‫به طور مشابه‬

‫‪28‬‬
‫‪MODAL ANALYSIS OF NON-CLASSICALLY DAMPED SYSTEMS‬‬
‫‪May 30, 2022‬‬

‫اگر باشد‪ ،‬خواهد بود و در نتیجه دو رابطه زیر بدست می‌آید‪:‬‬

‫با جایگذاری‪ ،‬شرایط تعامد برای سیستم‌های غیرکالسیک به شکل زیر در می‌آید‪:‬‬

‫‪29‬‬
 MODAL ANALYSIS OF NON-CLASSICALLY DAMPED SYSTEMS
May 30, 2022

:‫مراجع‬

1) Rayleigh, J. W. S. B. (1896). The theory of sound (Vol. 2). Macmillan.

2) Caughey, T. K., & O’Kelly, M. E. (1965). Classical normal modes in damped linear
dynamic systems.
3) Clough, R. W., & Penzien, J. (1975). of Structures. McGraw-Hill.
4) Chopra, A. K. (2020). Dynamics of structures: theory and applications to earthquake
engineering. in SI units, Global edition. Harlow.
5) Chowdhury, I., & Dasgupta, S. P. (2003). Computation of Rayleigh damping coefficients
for large systems. The Electronic Journal of Geotechnical Engineering, 8(0), 1-11.
6) Foss, K. A. (1958). Co-ordinates which uncouple the equations of motion of damped linear
dynamic systems.
7) Veletsos, A. S., & Ventura, C. E. (1986). Modal analysis of non‐classically damped linear
systems. Earthquake engineering & structural dynamics, 14(2), 217-243.
‫ا ميرايی نامتناسب‬$‫ی ب‬$‫يستم های ديناميک‬$‫ه س‬$‫به مقادير مشخص‬$‫ «محاس‬،.‫ م‬،‫ینی‬$‫ حس‬،.‫ م‬،‫ی‬$‫ غفوری آشتیان‬،.‫ ک‬،‫) خانلری‬8
.1380 ‫ تابستان و پاییز‬،‫ شماره دوم و سوم‬،‫ سال چهارم‬،‫(روشهای پيشنهادی)» پژوهشنامه زلزله شناسی و مهندسی زلزله‬ 30
 ‫پروانه پشت پیله اش حس کرد راهی هست و رفت‬
‫رفت‪...‬پیله اش حس کرد راهی هست و رفت‬
‫پروانهوپشت‬
‫شاید به راه بسته هم باید امیدی بست‬
‫شاید به راه بسته هم باید امیدی بست و رفت‪...‬‬

‫با تشکر فراوان‬

‫‪31‬‬