Professional Documents
Culture Documents
Kalpasar Gujarati Presentation
Kalpasar Gujarati Presentation
Kalpasar Gujarati Presentation
ખંભાતના અખાતમાં પ ૂર્વ તરફે ભરૂચ જિલ્લાના પાણીયાદરા ગામ અને પશ્ચિમ
તરફે ભાવનગર વચ્ચે દરિયાના અખાતમાં બંધન ંુ નિર્માણ કરી મીઠા પાણીના
સરોવરની સંરચના માટેની બહહ ે કુ યોજના.
ુ ત
2
સેટેલાઇટ મેપ કલ્પસર ડેમ અને ભાડભ ૂત બેરેજ લે-આઉટ
કલ્પસર ડેમ
નર્મદા ડાયવર્ઝન
કલ્પસર ડેમ કેનાલ
ભાડભ ૂત બેરેજ
3
યોજનાની જરૂરિયાત
ુ રાત રાજય જળની દ્રષ્ટિએ અછતગ્રસ્ત રાજય છે .
ગજ
દે શની સરખામણીએ રાજયનો ૬.૩૯% ભૌગોલિક વિસ્તાર અને ૫% વસ્તી સામે ઉપલબ્ધ
જળસંપત્તિ માત્ર ૨% છે .
ુ રાતની કુ લ ૧૮૫ નદીઓ પૈકી ૮ નદીઓ બારમાસી છે જે દક્ષિણ અને મધ્ય ગજ
ગજ ુ રાતમાં છે .
સૌરાષ્ટ્રની ૭૧ નદીઓ પૈકી કોઈ પણ નદી બારમાસી નથી.
સૌરાષ્ટ્રના કુ લ ૬૪.૬૦ લાખ હેકટર ભૌગોલિક વિસ્તાર.
ખેતીલાયક વિસ્તાર – ૪૮.૮૬ લાખ હેકટર
સિંચાઇ હેઠળ આવરી લેવાયેલ વિસ્તાર – ૧૬.૧૪ લાખ હેકટર (૩૩%)
વરસાદ આધારિત ખેતીલાયક વિસ્તાર – ૩૨.૬૯ લાખ હેકટર (૬૭%)
સૌરાષ્ટ્રમાં ખેતી મખ્ુ યત્વે ભ ૂગર્ભજળ આધારિત છે .
ભ ૂગર્ભજળના વધારે પડતા ઉપયોગથી સૌરાષ્ટ્રના દરિયાકાંઠાના પટ્ટામાં ૧૦ કિલોમીટર અંદર
ુ ીની જમીનમાં ક્ષારપ્રવેશ થયેલ છે .
સધ
ગજુ રાતમાં પ્રતિ વ્યકિત પ્રતિ વર્ષ પાણીની ઉપલબ્ધતા (વર્ષ ૨૦૧૧ આધારિત), ૧૦૫૦ ઘન મીટર
છે જે ઘટીને વર્ષ-૨૦૫૦માં ૩૬૦ ઘન મીટર થવાની સંભાવના છે .
ુ બ પ્રતિ વ્યકિત પ્રતિ વર્ષ પાણીની ઉપલબ્ધતા ઘટીને
આંતરરાષ્ટ્રીય ધોરણો મજ ૧,૦૦૦-૫૦૦
ઘન મીટર જેટલી થાય તો આર્થિક વિકાસ અને માનવ સ્વાસ્થ્ય રૂંધાય છે .
4
રાજયમાં જળસ્ત્રોતોની સ્થિતિ (વર્ષ: ૨૦૧૧)
દક્ષિણ અને
૨૮.૦% ૩૧,૭૫૦ ૬,૩૫૦ ૩૮,૧૦૦(૬૯%) ૧,૫૦૦
મધ્ય ગજ ુ રાત
સૌરાષ્ટ્ર ૩૨.૫% ૩,૬૦૦ ૬,૧૦૦ ૯,૭૦૦ (૧૭%) ૬૩૦
ુ રાત
ઉત્તર ગજ ૧૬.૫% ૨,૧૦૦ ૪,૨૦૦ ૬,૩૦૦ (૧૧%) ૩૬૦
કચ્છ ૨૩.૦% ૬૫૦ ૮૦૦ ૧,૪૫૦ (૩%) ૭૦૦
એકં દરે ૧૦૦% ૩૮,૧૦૦ ૧૭,૫૦૦ ૫૫,૬૦૦ (૧૦૦%) ૧,૦૫૦
(જળ ઉપલબ્ધિ સ ૂચક-આંતરરાષ્ટ્રીય ધોરણો : ડૉ મૅલિન ફાલ્કનમાર્ક, સ્વીડીશ નિષ્ણાત)
ક્રમ વાર્ષિક માથાદીઠ ઉપલબ્ધ પાણીનો જથ્થો (ઘ.મી. ) સ ૂચક સ્થિતિ
દક્ષિણ અને
૨૮.૦% ૧૧,૨૧,૦૦૦ ૨,૨૪,૨૦૦ ૧૩૪૫૨૦૦ ૫૩,૦૦૦
મધ્ય ગજ ુ રાત
સૌરાષ્ટ્ર ૩૨.૫% ૧,૨૭,૦૦૦ ૨,૧૫,૪૦૦ ૩૪૨૪૦૦ ૨૨,૦૦૦
ુ રાત
ઉત્તર ગજ ૧૬.૫% ૭૪,૦૦૦ ૧,૪૮,૩૦૦ ૨૨૨૩૦૦ ૧૩,૦૦૦
કચ્છ ૨૩.૦% ૨૩,૦૦૦ ૨૮,૨૦૦ ૫૧૨૦૦ ૨૫,૦૦૦
એકં દરે ૧૦૦% ૧૩,૪૫,૦૦૦ ૬,૧૬,૧૦૦ ૧૯,૬૧,૧૦૦ ૩૭,૦૦૦
(જળ ઉપલબ્ધિ સ ૂચક-આંતરરાષ્ટ્રીય ધોરણો : ડૉ મૅલિન ફાલ્કનમાર્ક, સ્વીડીશ નિષ્ણાત)
ક્રમ વાર્ષિક માથાદીઠ ઉપલબ્ધ પાણીનો જથ્થો (ઘન ફુટ. ) સ ૂચક સ્થિતિ
દરિયામાં વહી જતાં પાણીને રોકવા માટે કલ્પસર યોજના સિવાય તાંત્રિક દ્રષ્ટિએ બીજી કોઇ
યોગ્ય યોજના નથી. 7
સૌરાષ્ટ્રની જિલ્લાવાર સિંચાઈ ક્ષમતા
વિસ્તાર (૧૦૦૦) હેકટર
૭ ઘરગથ્થ ંુ વપરાશ માટે પાણીન ંુ આયોજન ૮૦૦ મિ.ઘન મીટર આશરે એક કરોડ
૮ ઔદ્યોગિક વપરાશ માટે પાણીન ંુ આયોજન ૪૭૦ મિ.ઘન મીટર લોકો ને લાભ થશે.
11
૯ ુ ારો
જળાશયની ફરતે ભ ૂગર્ભજળમાં સધ ૭.૦ લાખ હેક્ટર
કલ્પસર/ભાડભ ૂત યોજના માટે વહીવટી અને તાંત્રિક માળખ ંુ
યોજનાની સંલગ્ન વિવિધ બાબતો માટેની ઉચ્ચસ્તરીય નીતિ વિષયક બાબતે
નિર્ણય માટે તેમજ સમયાંતરે પ્રગતિની સમીક્ષા અને એ પરત્વે યોગ્ય નિર્ણય સારુ
માનનીય મખ્ુ યમંત્રીશ્રીના વડપણ હેઠળની માનનીય મંત્રીશ્રીઓની સ્ટીયરીંગ
કાઉન્સીલ.
નીતિ વિષયક બાબતે નિર્ણય, યોજનાની પ્રગતિની સમીક્ષા તેમજ પીપીપી,
પર્યાવરણીય/સામાજિક/આર્થિક બાબતો સંદર્ભે મદદરૂપ થવા સારુ મખ્ુ ય
સચિવશ્રીના વડપણ હેઠળની સચિવશ્રીઓની એમપાવર્ડ કમીટી.
બહહુ તે કુ કલ્પસર યોજના સંબધ ં ી વિવિધ તાંત્રિક/આર્થિક/પર્યાવરણીય પાસાઓ
સંદર્ભે માર્ગદર્શન આપવા સારુ માનનીય મખ્ુ યમંત્રીશ્રીના સલાહકારશ્રીના વડપણ
હેઠળન ંુ એક્ષ્પર્ટ એડવાઇઝરી ગૃપ (EAG).
વિવિધ તાંત્રિક/આર્થિક/પર્યાવરણીય સર્વે/ સંશોધન/ અભ્યાસો માટે સચિવશ્રી
(કલ્પસર)ના વહીવટ હેઠળ કાર્યરત રાષ્ટ્રીય/આંતરાષ્ટ્રીય તજજ્ઞોના વડપણ
હેઠળની ડીઝાઇન ટીમ, સાયન્ટીફીક ઓડીટ કમિટી જેવી વિવિધ તાંત્રિક સમિતિઓ
દૈ નિક ભથ્થાના ધોરણે જરૂરીયાત પ્રમાણે ૮૦ થી વધારે તાંત્રિક/ પર્યાવરણીય/
આર્થિક વિષય સંલગ્ન તજજ્ઞોની સેવાઓ.
સચિવશ્રી(કલ્પસર)ના વહીવટી નિયંત્રણ હેઠળ ગાંધીનગર ખાતે પ્રભાગ અને
.12
ક્ષેત્રિય કામગીરી માટે ભાવનગર અને વડોદરા ખાતેની એકમ કચેરીઓ
સર્વે/સંશોધનો/અભ્યાસો માટે પરામર્શ કરાયેલ સંસ્થાઓ
14
પ ૂર્ણ થયેલ સર્વે/સંશોધનો/અભ્યાસોની યાદી
ક્રમ વિગત પ ૂર્ણ થયા વર્ષ
૧ ડેમ-જળાશય આજુબાજુના વિસ્તારનો ટોપોગ્રાફીકલ સર્વે ૦ થી ૧૦મી. ૨૦૦૫
૨ બેથીમેટ્રીક સર્વેક્ષણ જુની પથરે ખા ઘોઘા દહેજ ઉપર ૨૦૦૫
પાણીની ગણુ વત્તાન ંુ મોનીટરીંગ, સ્ત્રાવક્ષેત્રની નદીઓના પાણીના તથા
*૩ ૨૦૦૮
ગંદા પાણીના નમ ૂના લેવાની તથા વિશ્લેષણની કામગીરી
૪ યોજનાનાં ઇ.આઇ.એ./એસ.આઇ.એ નાં સ્કોપીંગ રીપોર્ટનાં અભ્યાસો ૨૦૦૮
૫ ફીશરીઝનાં અભ્યાસો ૨૦૦૮
૬ પવનઉર્જાનાં પ્રાથમિક અભ્યાસો ૨૦૧૦
૭ સ ૂચિત ડેમને લીધે દરિયાઇ સપાટીમાં થનાર વધારાનો અભ્યાસ ૨૦૧૧
૮ યોજનાનાં ટેકનોઇકોનોમીકલ ફીઝીબીલીટી રીપોર્ટ ૨૦૧૧
યોજનાના સ્ત્રાવ ક્ષેત્રની નદીઓમાંથી ઉપલબ્ધ થનાર પાણીના આવરા
૯ ૨૦૧૨
અંગે મધ્યસ્થ આલેખન તંત્રના અભ્યાસો
૧૦ ડેમ કોરીડોર સર્વેક્ષણ ૬૦ ચો.કી.મી.માં સર્વે સંશોધનો ૨૦૧૩
*૧૧ ટ્રાન્સપોર્ટેશનનાં અભ્યાસો ૨૦૧૩
૧૨ ડેમ પથરે ખા દક્ષિણમાં કુ લ ૨૧૧૦૯ લાઇન કી.મી.નો દરિયાઇ સર્વેક્ષણ ૨૦૧૪
15
*: CRZ નોટીફીકેશન- ૨૦૧૧ મજ
ુ બ પર્યાવરણીય મંજૂરી માટે પ ૂર્વઆવશ્યક અભ્યાસો
પ ૂર્ણ થયેલ સર્વે/સંશોધનો/અભ્યાસોની યાદી
ક્રમ વિગત પ ૂર્ણ થયા વર્ષ
યોજનાના સ્ત્રાવક્ષેત્રની નદીઓમાંથી ઉપલબ્ધ થનાર પાણીના આવરા
૧૩ ૨૦૧૪
અંગે એન.આઇ.એચ. રૂરકીનાં અભ્યાસો
૧૪ યોજનાનાં ડીટેઇલ પ્રોજેકટ રીપોર્ટ ૨૦૧૫
ુ ામી અને તેને લગત અભ્યાસો
૧૫ સન ૨૦૧૫
*૧૬ મીઠાનાં અગરોના અભ્યાસો ૨૦૧૫
*૧૭ મેન્ગ્રવ્ુ ઝનાં અભ્યાસો ૨૦૧૫
*૧૮ બેઇઝ લાઇન ડેટા કલેકશનનાં અભ્યાસો ૨૦૧૫
બંધથી હયાત અને સ ૂચિત નવા બંદરો પર થનારી અસરોનાં અભ્યાસો
૧૯ ૨૦૧૬
ક્રમ વિગત
ક્રમ વિગત
19
20
કલ્પસર ડેમનો સ ૂચિત આડછે દ (ક્રોસ-સેકશન)
(Not to Scale)
બંધની કુ લ ઉંચાઇ – ૪૪.૫૦ મી. થશે, જે લીંબડી ભોગાવો-૧(થોરીયાળી) બંધ તથા ભાદર
(પંચમહાલ) બંધની ઉંચાઇ જેટલી છે . 21
આભાર
22