SANAT VE TEMSİL

TAKLİT OLARAK SANAT

«BİR ŞEY ANCAK VE ANCAK BİR TAKLİTSE

SANAT YAPITIDIR»
TAKLİT OLARAK SANAT

 Resim, tiyato özünde bir taklit; bir gerçeğe benzeyiştirler. Her sanat, doğaya bir
benzeyiştir.
 Bu kuram, Batı geleneğinde yüzyıllarca geçerli sayılmıştır.
 Kuram, ilk defa Aristoteles ve Platon’un yorumları ile gelişmiş ve devamında özellikle
modern görsel sanatlar sisteminin düzenlenmeye başladığı 18. yy.’da büyük önem
kazanmış ve 19. yüzyıla kadar sanat tartışmalarında geçeli sayılmıştır.
ANTİK YUNAN TİYATROSU
NEOKLASİZM

Jacques-Louis David

Oath of the Horatii

(Horatii’nin Yemini) 1785
REALİZM

Gustave Courbet

El desesperado 1845

«'ben hiç melek resmi

yapmadım, çünkü melek
görmedim» Gustave Courbet
REALİZM

Édouard Manet

Kırda Öğle Yemeği 1863

TAKLİT KUMARININ BAŞARISIZLIĞI

 Modern sanatın örnekleri, taklit olmayan bir şeyin de sanatsal bir çalışma olabileceğini
göstererek, sanatta taklit kuramını genel geçer bir felsefi varsayım olmaktan
çıkarmışlardır.
 Güzel Sanatların ilk defa ortaya çıkması ile birlikte taklit kuramının sanat yapıtlarına
ilişkin bir ayrım sağlayamadığı, yanlış bir çatı kurduğuna dair yorumlar çeşitlidir. Örneğin
Danto, taklit kuramının ezelden beri ayrı şeyler olduğunu söyleydiği sanat ve zanaat için
yanlış bir biçimde ortak bir çatı sağladığını söylemektedir. Rönesans döneminde dahi
ressamları, heykeltraşları, mimarları, cam üfleyiciler, seramikçiler ve nakkaşlardan
ayırlan düzenleyici bir «sanat» kavramı mevcut değildir. Bunun yerine kullanılan terim
genelde «usta» (artifice) dır.
Sanat / Zanaat
TAKLİTTEN TEMSİLE

 Onsekizinci yüzyının sonlarına doğru taklit kuramının geçerliliği giderek düşüşe

geçmiştir.
 Ondokuzuncu yüzyılın sonu, yirminci yüzyılın başlarında görsel sanatlar doğayı taklitten
uzaklaşmaya başlamıştır.
 Müziğin tamamının bir temsil olduğu düşüncesi kabul görmez olmuştur.
 Edebiyatta hiçbir zaman yeterli bir biçimde tanımlanamamıştır.
EMPRESYONİZM (izlenimcilik)

Claude MONET

İzlenim: Gün doğumu

(Impression, soleil
levant) (1872/1873)
EMPRESYONİZM (izlenimcilik)

Camille Pissarro

The Boulevard Montmartre at

Night (1898)
POST EMPRESYONİZM (Art İzlenimcilik)

Paul Cezanne

Mont Sainte-Victoire (1895)

POST EMPRESYONİZM (Art İzlenimcilik)

Vincent van Gogh

Yıldızlı Gece (1889)

KÜBİZM

Pablo Picasso
(İspanyol
Ressam)

Guernica (1937)
KÜBİZM

Georges Braque

Still Life with Metronome

1909
EKSPRESYONİZM (Dışa vurumculuk)

 Edvard Munch
(Norveçli Ressam)

Skrik (Çığlık)(1893 )
EKSPRESYONİZM (Dışa vurumculuk)

James Ensor

"De Intrige" (1890)

TEMSİL OLARAK SANAT

«ANCAK VE ANCAK BİR ÇAĞRAN, X’İN Y’Yİ

TEMSİL ETMESİ NİYETİNDE İSE VE İZLEYİCİLER
X’İN Y’Yİ TEMSİL ETMEK İÇİN KULLANDIĞINI
ANLIYORSA X, Y’Yİ TEMSİL EDER»

«TAKLİT ANCAK TEMSİLİN BİR ALT

KATEGOSİDİR»
TEMSİL KURAMININ BAŞARISIZLIĞI

 Temsili sanat kuramı, mimarlıktaki kimi örnekleri, bazı orkestra müziklerini soyut
resimleri, filmleri, fotoğrafları vs dışarıda bırakmaktadır.
 Temsili sanat kuramı, sanat başlığının altına edebiyatın alınması için gerekli araçları
sağlarken, sanat olarak nitelendirmek isteyeceğimiz pek çok mimari eseri dışarıda
bırakmıştır.
 Temsil kuramı, taklit kuramı gibi genel bir sanat kuramı olarak hizmet edemeyecek kadar
dışlayıcı kalmıştır.
YENİ-TEMSİLİ SANAT
KURAMI

«X ANCAK BİR ŞEY HAKKINDAYSA /

HAKKINDA SÖZ SÖYLEDİĞİ BİR KONU
VARSA SANAT YAPITIDIR»
 BULUNTU NESNELER

Marcel Duchamp

Çeşme (1917)

“Çeşme” 2004 yılında düzenlenen

Turner Ödülleri’nde sanat
uzmanlarından oluşan 500 kişilik
jüri tarafından tüm zamanlarının
Marcel Duchamp en etkileyici eseri seçildi.

50 cc of Paris Air (1919)

Soyut Dışavurumculuk

Jackson Pollock

Autumn Rhythm 1950

Soyut Dışavurumculuk

Mark Rothko

Untitled, 1958
Neoplastisizm

PIET MONDRIAN

(1923)
TEMSİL NEDİR?
Resimsel Temsilde BENZEŞİM KURAMI

 BEZNEŞİM KURAMI: « X, y’yi ancak ve ancak x, ye’ye benziyorsa temsil edebilir »

Yani: 1) Benzerlik temsil için gerek koşuldur
2)Ancak x, y’ye benziyorsa, x, y’yi temsil eder.
-Eğer görsel bir tasarım olan x, y’ye benziyorsa, x, y’yi temsil eder
-Eğer x bir görsel tasarımsa ve y bir görsel tasarım değilse, o zaman x, y’yi temsil eder.
 X’in y için bir simge olması, x’in y’yi temsil ettiği anlamına gelir mi?
 Böylesi bir temsil durumunda, benzerlik gerekli midir?
Resimsel Temsilde YANILSAMA KURAMI

 YANILSAMA KURAMI: « X, y’yi ancak x izleyicide y

yanılsaması oluşturabiliyorsa temsil edebilir »
Uzlaşımcı Resimsel Temsil Kuramı

 « X ancak yerleşik uzlaşımların olduğu yerleşik bir sisteme uygun olarak

y’yi işaret ederse, resimsel olarak onu temsil edebilir »
 Tıpkı diller gibi resimler de anlaşılmaları için öğrenilmesi gereken kodlardan oluşurlar.
 Temsil bir simgedir ve bir simgenin kaynağını belirleyen de belirli kural ya da şifrelerdir.
 Doğacı resim kuramlarına (benzeşim ve yanısama kuramlarına) karşıt olarak
uzlaşımcılara göre resimsel temsil, kültürel etkileşim meselesidir.
 Uzlaşımcılara göre, bizim gerçekçi bulduğumuz temsiller, alışkın olduklarımızdır.
Yeni Doğalcı Resimsel Temsil Kuramı

 « Görsel bir tasarım olan x,y’yi ancak 1) x’in normal bir

alımlayıcının sadece x’e bakarak y’yi tanımasını sağlama
yeteneği varsa ve 2) ancak alımlayıcılar y’yi x’in içinde 1. koşul
yerine geldiği için tanıyabiliyorlarsa temsil eder »
 Yeni Doğalcı Resimsel Temsil Kuramının, Yanılsama Kuramından farkı, aldanmadan öte
tanımaya vurgu yapmasıdır.
 Resimlerin doğal yetenekleri tetiklediği düşüncesine dayanması nedeniyle, bu kuramı
yeni-doğalcı resimsel temsil kuramı olarak adlandırıyoruz.
FARKLI SANAT TÜRLERİNE GÖRE
TEMSİL

 1. Koşulsuz Temsil: İzleyenlerin içten gelen tanıma yeteneğinin tetiklenmesi ile ilgilidir. Doğal
tanıma yeteneği söz konusudur.

 2.Sözcüksel Temsil: İzleyicinin gerekli şifreleri bilmesine dayalı bir temsil türüdür.

 3.Koşullu Özel Temsil: İzleyicinin temsil edilen şeyi zaten biliyor olduğu durumlarda söz
konusudur.

 4. Koşullu Genel Temsil: İzleyicinin bir şeyin temsil edildiğini bildiği koşullarda söz
konusudur.