SEDA BİNGÖL

190444005

KARŞILAŞTIRMALI EĞİTİM
 Başkent: Tahran
Resmi Dil: Farsça
Para Birimi: İran Riyali
Alan : 1.648.000 km²
Nüfus: 83,99 milyon
(2020)
Dini: İslamiyet
COĞRAFİ ÖZELLİKLERİ
• İran Ortadoğu’nun merkezinde yer almakta ve bir köprü gibi
Hazar denizini Fars körfezine  bağlamaktadır. 1.648.195
km2yüz ölçümüyle Ortadoğu ve Batı Asya’da  yer alan İran’ın,
komşuları olan (Hazar bölgesinde) Türkmenistan, Azerbaycan,
Ermenistan, Rusya, Kazakistan, (Umman denizi ve Fars körfezi
bölgesinde) Umman, Birleşik Arap Emirlikleri, Arabistan,
Kuveyt ayrıca Türkiye, Irak, Pakistan, ve Afganistan ile 6031
km. kara, 2700 km deniz olmak üzere toplam 8731 km sınırı
bulunmaktadır.
İran’ın İklimi
• İran'da astropikten kutup altına kadar değişen karmaşık iklim türleri
görülür. Kış aylarında Sibirya merkezli yüksek basınç kuşağı İran
Platosunun içlerine sokulurken, denize yakın yerlerde alçak basınç
kuşağı egemen olur. Yaz aylarında güneyde dünyanın en alçak basınç
merkezlerinden biri oluşur. 
• En yüksek yaz sıcaklığı Basra Körfezi kıyısındaki Huzistan da 55 °C'dir.
Yıllık ortalama yağış miktarı 400 mm'dir. Yağışların yarıdan fazlası kış
aylarında düşer. Yaz ayları Hazar kıyıları dışında genelde kurak geçer.
Ülkenin kuzey ve batısında dört mevsim belirgin biçimde ayırt edilir.
Güney ve doğuya doğru ilkbahar ve sonbahar mevsimleri gittikçe
kısalır.
Bitki Örtüsü ve Hayvan Varlığı

Ülke topraklarının yaklaşık onda birini kaplayan ormanların büyük

bölümü Hazar yakınlarında toplanmıştır. Bu
bölgede meşe, kayın, ıhlamur, karaağaç, dişbudak ve gürgen gibi yaprak
döken ağaçların yanı sıra az sayıda yaprak dökmeyen ağaç türü de
yetişir.
Ormanlık dağlardaki başlıca yabani hayvanlar, pars, ayı, sırtlan, yaban
domuzu, dağ keçisi, ceylan ve dağ koyunudur.
Belucistan da Asya Kara Ayısı, kaplan ve sincaba rastlanır.
 

Keklik ülkenin hemen her yanında rastlanan bir kuştur. Hazar ve Basra

kıyılarındaki kuşlar arasında sülün, martı, ördek ve kaz sayılabilir. Çöllük
alanlarda çok sayıda şahin yaşar.
FARS LEOPARI KIZIL ŞAHİN
 İRAN TARİHİ
İran tarihi, tarihin en eski uygarlıklarından biri olan İran'ın tarihsel
gelişimini ele alan tarih yazımı alanıdır.

Tarih Öncesi:
İran'ın tarih öncesi devirleri hakkında malumat sınırlı olmakla birlikte
Güney İran'ın Eski Taş Çağı'nda insanlarla meskûn olduğu bilinmektedir.
MÖ 3. binyılda Güneybatı İran da ve Güney Mezopotamya da yükselen
Elam uygarlığı, İran'da tarihi bilinen ilk siyasal oluşum ve kültür olup İran'ı
o dönemin uygarlık merkezi durumuna getirmiştir. Elamlı’lar, MÖ 3.000-
640 yılları arasında yaşamış ve üç büyük boyun bir araya gelmesinden
kurulu siyasal bir güç olmuşlardır. 
Antik Çağ

Medler ve Ahamenişler
İran'daki kavimleri güçlü bir siyasal birlik haline getirerek bölgenin
siyasal hayatında rol oynayacak duruma getiren Medler, muhtemelen
MÖ 13. yüzyıl sonlarında Kafkasya üzerinden İran coğrafyasına girmişler
ve Hazar Denizi'nin güneyine yerleşmişlerdir.

Med hâkimiyetine akrabaları olan Ahamenişler son vermiştir. Ahameni

adı hanedanlığın kurucusu Ahameniş'ten gelmektedir. Bu ad aynı
zamanda yaklaşık 200 yıl imparatorluğu yönetmiş olan Pers kraliyet
ailesinin de adıdır.
Helenistik Dönem ve Seleukoslar

 İskender, MÖ 332 yılında son Ahameniş İmparatoru III. Darius’u

meşhur İssos Savaşı'nda yenerek Pers İmparatorluğu'nu tarihten
silmiştir. İskender, daha sonra Ahameniş topraklarının yönetimini üst
düzey komutanlarına bırakarak bölgeden çekilmiştir. İskender aynı
zamanda Helenistik Kültürü de İran topraklarına taşımıştır.

İskender'den sonra İran bölgesi, onun kumandanlarından Seleukos'un

eline geçmiştir. 
Part İmparatorluğu

Partlar, Aral Gölü ile Hazar Denizi bölgesinden göç eden, İskitlere akraba

göçebe bir kavimdir. Onlar, gerçek anlamda İran sahasına Orta Asya
göçebe kimliğinin ilk taşıyıcıları olmuşlardır.
Sasani İmparatorluğu

Sasaniler, kurdukları devlet ile Orta Doğu ve Anadolu bölgelerinde

Romalıların komşusu düzeyine geldiler. Roma İmparatorluğu'nun ikiye
bölünmesinden sonra ortaya çıkan Bizans İmparatorluğu döneminde
Sasaniler güçlü bir devlet olarak varlıklarını sürdürdüler ve Bizans'ı
yenerek Karadeniz kıyısındaki topraklara sahip oldular. İran'ın tamamını,
Kafkasya ile Küçük Asya'nın bir kısmını ve Türkmenistan bölgesini
ellerine geçiren Sasaniler, ülkeyi ekonomik ve askerî alanda reformlarla
geliştirmeye çalışmışlardır.
ORTA ÇAĞ
7. yüzyılda İran'a Arapların taarruzu başlamıştır. Sasani-Bizans
çekişmesinden yararlanan Araplar, İslam’ın gücü ile giderek Orta
Doğu'nun çeşitli bölgelerinde yayılma şansı elde etmişlerdir. Arap-İslam
yönetimi İran'da yeni bir devlet yapısı kurup İran halkının
Müslümanlaşmasını sağlamıştır.

İran'da iki asır süren Arap hâkimiyeti etkisini birçok alanda olduğu gibi
dilde de göstermiştir. 19. ve 20. yüzyıllarda İran'a Rus taarruzu ve
işgalleri neticesinde Rusça ile aynı dil grubundan olması itibarıyla
İngilizce de Farsça üzerinde etkili olan dillerdendir. Bu sebeple bugün
konuşulan Farsçada Arapça, Türkçe, Moğolca, Rusça, İngilizce kelime ve
deyimler vardır.
EĞİTİM

Ülkenin genel okuma yazma oranı % 87,6’dır. Toplam 14 milyon öğrenci

bulunmaktadır. Bu sayının 800 bini okul öncesinde, 7,6 milyonu
ilköğretimde, 5,3 milyonu ortaöğretim kurumlarındadır.
Yükseköğretimde öğrenim gören öğrenci sayısı ise 4 milyondur.
İran’ın yükseköğretim kurumlarında teknik okulların belirgin bir ağırlığı
vardır. Üniversitelerden mezun olanların üçte biri teknik okullardan
mezun olmaktadır. Mühendislik ve ilgili birimlerden mezun olanların
sayısı bakımından İran, Amerika Birleşik Devletleri ile yakın bir seviyede,
Güney Kore ve Japonya’nın önünde yer almaktadır.
• İran eğitim sistemi son yüzyılın başından itibaren farklı aşamalardan
geçmiş, son olarak 2012 yılında son halini almıştır. İran eğitim
sistemindeki en köklü değişim 1979 yılındaki İslam devrimi ile
olmuştur. Daha önce Şah yönetimi döneminde Batılılaşmaya yönelik
eğitim sistemi, devrimden sonra hızlı bir şekilde İslamileşmeye doğru
evrilmiştir.
GSYİH’nin % 3,37’si ve hükümet harcamalarının 19,3’ü eğitime
harcanmaktadır. (UNESCO, 2018). Ülkenin genel okuma yazma oranı %
87,6’dır. Bu oran, kadınlarda % 84,2 ve erkeklerde % 91'dir.
İLK VE ORTA ÖĞRETİM

İran’da zorunlu eğitim 9 yıldır ve 7 yaşından itibaren başlamaktadır.

Daha önce ilkokul beş, ortaokul üç ve lise dört yıl iken, 2012 yılında
yapılan değişiklikle ilkokul beş yıldan altı yıla çıkarılmıştır. Ayrıca,
ortaokul ve lise birleştirilmiş ve iki üç yıllık döneme dönüştürülmüştür.
14 milyon öğrenciden erkek öğrencilerin oranı % 51,7, kadın
öğrencilerin oranı ise % 48,3’tür.
6. Sınıfın sonunda merkezi sınav yapılmaktadır.
(İran İstatistik Merkezi, 2016)

Seviye Öğrenci Sayısı (kişi) Pay (%)

Okul öncesi 837.129 6

İlkokul 7.648.765 53,8

Ortaokul 5.300.402 37,2

Diğer (özel ihtiyaçlar ve

434.046 3
yetişkinler)

Toplam 14.220.342 100

Ülkenin ilk ve orta öğretim sisteminde çalışan öğretmen sayısı 569.892
ve diğer personel sayısı 226.997’dir. İran’da öğretmen başına öğrenci
sayısı 25, Türkiye’de 20 ve gelişmiş ülkelerde ortalama 14’tür (İran
İstatistik Merkezi, 2016).
LİSE ÖĞRETİMİ

• İran'da üst düzey orta öğretim zorunlu DEĞİLDİR. 2010 yılına kadar, 16
ile 18 yaş arasındaki çocukların% 80'i kaydolmuştu. Lise kurumlarının
yaklaşık% 6'sı özeldir.  Bu okullar , öncelikle öğrencilerden alınan
öğrenim ücretleri ile finanse edilmelerine rağmen , Milli Eğitim
Bakanlığı düzenlemelerine uymak zorundadır . Üç okul türü vardır:
teorik branş, teknik-mesleki / profesyonel branş ve el becerisi branşı
(Kar-Danesh). Son ikisi, öğrencileri ticaret, tarım ve endüstriyel
mesleklerde doğrudan iş piyasasına girmeye hazırlar. Kar-Danesh pisti
yarı vasıflı ve vasıflı işçiler, ustabaşı ve amirler geliştirir. Lise Diploma
Sertifikasına sahip öğrenciler, Konkur'a , yani rekabetçi Ulusal Giriş
Sınavına girme hakkını kazanırlar .
• İran’da liseyi bitiren öğrenciler 1 yıllık hazırlık döneminin ardından ülke
genelinde yapılan merkezi sınavda gösterdikleri başarıya göre
üniversiteye yerleşirler.

• https://www.youtube.com/watch?v=ks14kCVQFdY
 ÜNİVERSİTE EĞİTİMİ

Eski İran’da ilk üniversite milattan önce üçüncü yüzyılda kurulmuştur. Buna rağmen,
İran’da çağdaş üniversitelerin kurumsallaşması uzun bir geçmişe sahip değildir. Çağdaş
üniversite yapısına sahip olan ilk üniversite 1934 kurulan Tahran Üniversitesidir. Sonraki
yıllarda ise İsfahan, Şiraz ve Meşhet gibi ülkenin diğer önemli kentlerinde başka
üniversiteler açılmıştır (Bazargan, 2002, akt. Radmard, 2013). İran’da özel yükseköğretim
kurumları ise 1960’larda faal olmaya başlamıştır. Bu dönemde özel sektörün katkısı
yükseköğretimde % 21idi. Bu yıllarda kadınların yükseköğretimde oranı sıfırdan %30’a
ulaşmıştır. 1973-1978 yılları arası verilere bakıldığında, bu dönemlerde yükseköğretim
nicelik ve nitelik yönünden gelişmiştir.
• 26 üniversitede 87 fakülte ile üniversite dışında 228 yükseköğretim
kurumu ve 1374 eğitim bölümü açılmıştır. Kadınların yükseköğretime
erişimi % 32’ye ulaşmıştır ve diğer özel yükseköğretim kurumlarında
kadınların yükseköğretime ulaşması %50 olmuştur. Ancak bu
dönemde liselerden mezun olan binlerce diplomalıdan sadece % 16.8’i
yükseköğretime alınmışlardır. Bununla birlikte kamu ve özel
yükseköğretim kurumlarının bölümlerinin yetersizliği ve
yükseköğretim politikalarına büyük ölçüde devlet tarafından müdahale
edilmesi, bu durumun önemli sebeplerindendir. Sonuç olarak
yükseköğretim kültürel, sosyal, toplumsal ve ekonomik kalkınmayı
• İslam devriminden sonra devlet, devrimin hedeflerini gerçekleştirmek
için üniversitelerin değişimi görevini ele almıştır. Diğer taraftan
yükseköğretimin ihtiyaç duyduğu insan gücünün yetişmesine katkı
sağlayacak yükseköğretimin yayılmasını gündeme getirmiştir. Bu
doğrultuda İslam devrimi ilkelerine uygun yeni üniversite kurumlarının
kurulması düşüncesi devrimin ilk yıllarından beri ülke politikacıları
arasında tartışılmış ve incelenmiştir.
• İran’da, Kültür ve Yükseköğretim Bakanlığı ile Sağlık ve Tıbbi Eğitim
Bakanlığı ortaöğretim sonrası eğitimden sorumlu olan iki bakanlıktır.
Ancak, Milli Eğitim Bakanlığı bazı ilkokul ve rehberlik kademesi
öğretmen eğitim fakülteleri ile Yüksek Teknik ve Mesleki Eğitim
Enstitüleri gibi orta öğretim sonrası programlarla ilgili yargı yetkisine
sahiptir.
Öğretmen yetiştirme ve eğitimi

• İran’da ilkokul ve ortaokullara öğretmen yetiştirme Eğitim ve Öğretim

Bakanlığı himayesinde çeşitli enstitülerde gerçekleştirilmektedir.
Ortaöğretim öğretmenleri ise Kültür ve Yüksek Öğretim Bakanlığı
denetimi altındaki kurumlarda eğitim görmektedirler. Liselerde
öğretmen olabilmek için öğretmenler hem akademik hem de mesleki
alanlar için lisans derecesi almak zorundadırlar. Bunun için iki seçenek
sunulmaktadır. Birincisi herhangi bir lisans derecesine sahip bir
öğrenci bir yıllık öğretmen eğitimini tamamlaması, ikincisi ise lise
mezunu bir öğrencinin dört yıllık lisans programını tamamlaması
halinde öğretmen olabilmesidir. Bakanlık kırsal bölgelerdeki öğretmen
açığını gidermek için kırsal öğretmen yetiştirme merkezleri kurmuştur.
8. sınıfı bitiren öğrencilere 4 yıllık özel bir eğitim verilerek kırsal
bölgelerde öğretmen olabilme hakkı tanınmaktadır.
Yükseköğrenimde Öğrenci dağılımı
• Yükseköğrenimde Öğrenci dağılımı Yükseköğrenimde yer alan öğrenci
oranı bakımından İran, dünyanın önde gelen ülkelerinden biridir ve bu
oran ile İngiltere, Almanya ve Fransa’nın önünde yer almaktadır
(McKinsey Global Institue, 2016).
• Yükseköğrenimde dört seviye bulunmaktadır: Ön lisans (2 yıl), lisans (4
yıl), yüksek lisans (2 yıl) ve doktora (4 yıl). Son yıllarda her yıl yaklaşık 1
milyon öğrenci yükseköğrenim kurumlarına kayıt yapmakta ve 800 bin
kişi mezun olmaktadır. Toplam yükseköğrenim öğrenci sayısı ise
yaklaşık 4 milyon kişidir. Öğrenciler en çok lisans, yüksek lisans ve ön
lisans düzeyinde öğrenim görmektedirler. Genelde öğrenciler en çok
sosyal bilimler ve mühendislikleri tercih etmektedir.
• Üniversite öğreniminden önce (kırsal okullar dışında) kadın ve erkek
öğrenciler ayrı okullarda okurken üniversitede bütün öğrenciler aynı
sınıfta eğitim görmektedir. Kadın öğrenciler, toplam öğrencilerin %
46’sını oluşturmaktadır. Mühendislik branşlarının dışında diğer
branşlarda kadın öğrencilerin sayısı erkeklerden daha fazladır.
• Toplam 51 bin İranlı öğrenci yurtdışında değişik ülkelerde öğrenim
görmektedir. Öte yandan, İran’da öğrenim gören 18.698 yabancı
öğrenci bulunmaktadır. Yabancı öğrenciler en çok Afganistan (%74) ve
Irak (%12) gibi yakın ülkelerden gelen öğrencilerden oluşmaktadır
(UNESCO, 2018).
Türkiye ve İran Eğitim Sistemi Karşılaştırılması
• İran, TIMSS ve PISA sınavlarına katılmamıştır.
KAYNAKÇA:
• http://www.isiad-tisiad.org/web_20333_1/neuralnetwork.aspx?type=2053
• https://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0ran_co%C4%9Frafyas%C4%B1
• https://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0ran_tarihi
• https://www.egitimledirilis.com/?/iran-egitim-sistemi-763y.htm
• https://www.dakairanmasasi.com/discover-iran/sektorler/hizmetler/egitim/
• https://www.researchgate.net/publication/335259651_IRAN_ISLAM_CUMHURIYETI_EGITIM_SISTEMI
• https://www.onceokuloncesi.com/guncel-egitim-haberleri/iran-egitim-sistemi-72616.html
• https://www.researchgate.net/publication/327441976_IRAN_EGITIM_SISTEMI_AMAC_YAPI_VE_SUREC_BAKIMINDAN_TU
RKIYE_ILE_KARSILASTIRILMASI
• https://dergipark.org.tr/en/pub/maruaebd/issue/363/2048