PAGKUKUWENTO

-Uri ng salaysay na nagsasaad ng mga pangyayaring maaaring totoo o

kaya ay kathang-isip lamang.
Ilang Pamantayan sa Pagkukuwento
• Tiyaking alam na alam ang kuwentong isasalaysay
• Sikaping maging masigla sa pagsasalita
• Bigkasing malinaw ang mga salita
• Huwag magmadali sa pagkukwento Pagkukuwento
• Tumingin sa nakikinig

FILIPIPINO 12- SAYKOS-SOSYOLINGGWISTIK NA PAG-AARAL NG WIKANG fILIPINO

 PAKIKIPANAYAM

- kinakasangkutan ng dalawang tao o pangkat na may nagtatanong at may

sumasagot. Ito ay naglalayong makaalam ng mga bagay-bagay tungkol sa taong
kinakapanayam.

Mga Dapat Bigyang-Pansin

• Oras – kinakailangang may abiso muna sa taong nais kapanayamin upang ang
bawat panig ay may pagkakataong makapaghanda .
• Mga Tanong – bumuo ng makabuluhang tanong na humihingi ng tiyak na
kasagutan.

FILIPIPINO 12- SAYKOS-SOSYOLINGGWISTIK NA PAG-AARAL NG WIKANG fILIPINO

Debate

- Ito ay pakikipagtalo tungkol sa isang isyung kontrobersyal at

napapanahon.
- Maaaring pormal o hindi pormal.
- May dalawang panig ang pagdedebate: ang sumasang-ayon at hindi
sumasang-ayon.

FILIPIPINO 12- SAYKOS-SOSYOLINGGWISTIK NA PAG-AARAL NG WIKANG fILIPINO

Pagtatalumpati

- ay isang sosyal o panlipunang gawain dahil kadalasang isinasagawa sa

publiko.
- Maaari itong biglaan o may paghahanda.

FILIPIPINO 12- SAYKOS-SOSYOLINGGWISTIK NA PAG-AARAL NG WIKANG fILIPINO

Aralin 13- Tamang Gamit ng mga Salita

TAMANG GAMIT NG MGA SALITA

1. nang at ng
-kapag napapagitnaan ng dalawang pandiwa (verb) sa pag-uulit ng pandiwa
• Sigaw nang sigaw ang anak niya.

- kung ang sumusunod na salita ay pang-abay (adverb)

. Ang lumakad nang matulin kung matinik ay malalim.

FILIPIPINO 12- SAYKOS-SOSYOLINGGWISTIK NA PAG-AARAL NG WIKANG fILIPINO

-Nang ang gagamitin sa unahan ng pangungusap at kung ito'y katumbas ng when
sa Ingles.
• Nang umalis ka, dumating siya.
- Bilang katumbas ng “so that o in order to” sa Ingles.
. Mag-aral ka nang mabuti nang ika'y makapasa sa sabdyek na ito.
- Bilang pinagsamang pang-abay na na at pang-angkop na ng.
. Tinanggap (na+ng) nang kapatid ko ang regalo ng kaniyang ninong.

FILIPIPINO 12- SAYKOS-SOSYOLINGGWISTIK NA PAG-AARAL NG WIKANG fILIPINO

- Ginagamit ang ng bilang katumbas ng of sa Ingles.
.Si Ellen ang Pangulo ng aming organisasyon.
- Bilang pang-ukol na tagaganap ng pandiwa sa tinig balintiyak.
. Ginawa ng mga estudyante ni Bb. Gomez ang kanilang proyekto sa Filipino.

2. daw/din , raw/rin
-Ginagamit ang daw at din kapag ang salitang sinusundan ay nagtatapos sa katinig
maliban sa malapatinig na w at y
- raw at rin naman kapag ang sinusundang salita ay nagtatapos sa patinig at
malapatinig na w at y.

FILIPIPINO 12- SAYKOS-SOSYOLINGGWISTIK NA PAG-AARAL NG WIKANG fILIPINO

• May pagsusubok daw tayo sa Filipino 12 sa Lunes.
• Masarap din ang pagkaing niluto ng iyong ina.
• Dalawa raw silang sasama sa akin papuntang Maynila.
Sasali rin siya sa timpalak ng pagtula sa darating na University Day.

Gamitin ang raw/rin kapag ang salitang sinusundan ay nagtatapos sa w o y.

• Kahoy raw ang ginamit nila na mga materyales sa paggawa ng tulay.
• Ikaw rin ang dapat tumulong sa iyong mga kapatid pagdating nila sa kolehiyo.

FILIPIPINO 12- SAYKOS-SOSYOLINGGWISTIK NA PAG-AARAL NG WIKANG fILIPINO

3. kung di at kundi
• Ang kung di ay galing sa “kung hindi” o “if not” sa Ingles at ang kundi
naman ay katumbas ng “except” sa Ingles.

• 3.1.Lalaro na sana ang mga anak niya kung ‘di dumating ang matalik na kaibigan
niya.
• 3.2.Walang sinuman ang pumasok sa Rose Memorial Auditorium kundi
• iyong may mga I.D. lamang.

FILIPIPINO 12- SAYKOS-SOSYOLINGGWISTIK NA PAG-AARAL NG WIKANG fILIPINO

4 . ikit at ikot
• Ginagamit ang ikit para maipakita ang kilos na paggilid mula sa labas patungo sa
loob. Ang ikot naman ay para maipakita ang kilos mula sa loob patungo sa labas.

• 4.1.Nakalimang ikit muna sila bago natunton ang daan papunta sa bahay ng
kanilang klasmeyt.
• 4.2.Umikut-ikot muna sila dito sa loob bago nila nakita ang daanan palabas.

FILIPIPINO 12- SAYKOS-SOSYOLINGGWISTIK NA PAG-AARAL NG WIKANG fILIPINO

5.hatiin at hatian
• Ang hatiin ay katumbas ng “to divide” (partehin) sa Ingles at ang
hatian naman ay katumbas ng “to share” (ibahagi).

• 5.1. Hatiin mo sa walo ang dala mong cake.

• 5.2. Hinatian niya ng dala niyang mga pagkain ang pulubi.

FILIPIPINO 12- SAYKOS-SOSYOLINGGWISTIK NA PAG-AARAL NG WIKANG fILIPINO

6.punasin at punasan

• ang punasin (wipe off) ay nangangahulugang alisin o tanggalin. Ang punasan (to
apply) ay nangangahulugan ng lagyan.
• 6.1. Punasin mo ang pawis sa iyong noo.
• 6.2. Ang paa mong namamaga ay punasan mo ng gamot.

FILIPIPINO 12- SAYKOS-SOSYOLINGGWISTIK NA PAG-AARAL NG WIKANG fILIPINO

7. nabasag at binasag

• Ang nabasag ay nangngahulugan ng kilos na di sinasadya o di ginusto.

Ang binasag naman ay nagpapakita ng sariling pagkukusa.
• 7.1. Sa sobrang galit, binasag ni Kardo ang basong mamahalin.
• 7.2. Nabasag ng katulong ang salamin sa dressing room sa sobra
niyang pagmamadali.

FILIPIPINO 12- SAYKOS-SOSYOLINGGWISTIK NA PAG-AARAL NG WIKANG fILIPINO

8. kumuha at manguha
• “To get” sa Ingles ang kumuha, at “to gather o to collect” naman
angmanguha.
• Kumuha ng pagkain si Lilibeth para sa kaniyang kapatid na nag-aaral sa
Kindergarten.
• Nanguha ng mga bulaklak ang apo ni Aling Rose para sa Flores de Mayo.
9.bumili at magbili
• Ang bumili ay nangangahulugan ng “to buy” sa Ingles, at “to sell” naman ang
magbili (magbenta). 
• 9.1. Bumili ng mga sariwang isda si Aling Korena sa La Paz public market.
• 9.2. Ang trabaho ng kapatid niya ay magbili ng second hand na mga sasakyan.

FILIPIPINO 12- SAYKOS-SOSYOLINGGWISTIK NA PAG-AARAL NG WIKANG fILIPINO

• 10.dahil sa at dahilan

Ginagamit ang dahil sa bilang pangatnig na pananhi, (causal conjunction) at

ginagamit naman bilang pangngalan (noun) ang dahilan.

• 10.1. Hindi si Allan nakapaglaro ng basketbol dahil sa mababa niyang mga grado.

• 10.2. Ang dahilan ng pag-iyak ni Lara ay dahil sa aalis na si Richard bukas

patungong Germany.

FILIPIPINO 12- SAYKOS-SOSYOLINGGWISTIK NA PAG-AARAL NG WIKANG fILIPINO

• 11. kita at kata
Ginagamit ang kita bilang tuwirang layon o di-tuwirang layon ng pandiwa. Ito ay
panghalip na panao sa kaukulang palayon at may kailanang isahan. Samantala, ang
kata naman ay panghalip panao sa kaukulang palagyo at may kailanang dalawahan.
Tumutukoy sa kinakausap ang kita (ikaw) at ang kata (ikaw at ako) naman ay
tumutukoy sa magkasamang nangungusap at kinakausap.

11.1. Nakita kita sa SM Cinema noong Martes kasama ng ina at mga kapatid mo.
11.2. Kata nang kumain sa Vikings kasi kilala ko ang may-ari.

FILIPIPINO 12- SAYKOS-SOSYOLINGGWISTIK NA PAG-AARAL NG WIKANG fILIPINO

12. kila at kina
• Dapat tandaan na walang salitang kila. Sa halip ay gagamitin ang kina bilang maramihan (plural)
ng kay.
• Mamasyal tayo kina Ben at Allan.
• Para kina Toni, Roy, at Sarah ang mga regalong ito.

13. sundin at sundan

• Nangangahulugan ng pagsunod sa payo o pangaral ang sundin at katumbas ito sa Ingles
ng“to obey”.“To follow” sa Ingles ang sundan at nangangahulugang gayahin o pumunta sa
pinuntahan ng iba.
• 13.1.Para sa maganda mong kinabukasan, palagi mong sundin ang mga payo ng iyong
mga magulang.
• 13.2. Dapat ang bawat Pilipino ay sundan ang kabayanihan nina Rizal, Bonifacio, at
Aguinaldo.

FILIPIPINO 12- SAYKOS-SOSYOLINGGWISTIK NA PAG-AARAL NG WIKANG fILIPINO

14. habang, samantala/samantalang

• Tumutukoy sa isang kalagayang walang tiyak na hangganan ang

habang, at t u m u t u k o y n a m a n s a i s a n g k a l a g a y a n g
pans a m a n t a l a a n g samantala/samantalang.
• 14.1.Kailangang matutong umasa habang nabubuhay.
• 14.2.Nagnenegosyo muna siya samantalang wala pa ang resulta ng
board exam.

FILIPIPINO 12- SAYKOS-SOSYOLINGGWISTIK NA PAG-AARAL NG WIKANG fILIPINO

15. ibayad at ipagbayad

 -Pagbibigay ng bagay bilang kabayaran ang ibayad, at nangangahulugan naman ng

pagbabayad para sa ibang tao ang ipagbayad.
 
15.1.Julie, limang sakong palay na lamang ang ibayad mo kay Mang Anton sa halip
ng pera.

15.2.Dahil hindi pa dumating ang allowance mo galing ng Mindanao,

ipagbayad muna kita sa sine.
 

FILIPIPINO 12- SAYKOS-SOSYOLINGGWISTIK NA PAG-AARAL NG WIKANG fILIPINO

16. taga- at tiga

• Walang unlaping tiga-. Sa halip, taga- ang dapat gamitin. Gumagamit

lamang ng gitling kapag sinusundan ng pangngalang pantangi (proper
noun).
• 16.1.Ang kasama niya ay taga- Palawan.

16.2. Taga- Lambunao ang kanilang mga bisita noong Sabado.

FILIPIPINO 12- SAYKOS-SOSYOLINGGWISTIK NA PAG-AARAL NG WIKANG fILIPINO

B. Tama rin ang sumusunod na halimbawa, at hindi na dapat lagyan ng gitling. 

1. Marangal din ang trabaho niya kahit siya'y tagahugas lamang ng mga sasakyan.

2. Tagaluto ng pagkain ang trabaho niya tuwing may Palarong Pambansa.

Tandaan: Naiiba ang panlaping tig- na ginagamit kasama ng mga pambilang na: tig-
isa, tigdalawa, tig-apat, tigsampu, tig-anim atbp.
 

FILIPIPINO 12- SAYKOS-SOSYOLINGGWISTIK NA PAG-AARAL NG WIKANG fILIPINO

17. agawin at agawan
Agawin ang isang bagay sa tao o hayop at agawan ng isang bagay ang tao o hayop.
 17.1Ang laruan ni Jomar ay ibig agawin ni Lance.
17.2.Bernie, huwag mong agawan ng bola si Alex.
 
18. abutan at abutin
Abutan (bigyan) ng isang bagay, at abutin (kunin) ang isang bagay.
18.1.Maawa ka naman, abutan mo ng pera ang pulubi.
18.2.Inutusan ko siyang abutin ang hinog na manga sa puno.
 

FILIPIPINO 12- SAYKOS-SOSYOLINGGWISTIK NA PAG-AARAL NG WIKANG fILIPINO

19. bilhin at bilhan
 
Bilhin ang isang bagay, at bilhan ng isang bagay ang tao.
 
19.1.Sige na, bilhin na natin ang relong iyan. Mura kasi eh.
19.2.Bilhan mo ng pagkain ang katulong namamalantsa sa bahay.
 

FILIPIPINO 12- SAYKOS-SOSYOLINGGWISTIK NA PAG-AARAL NG WIKANG fILIPINO

20. napakasal at nagpakasal
 
Napakasal ang gagamitin kapag ang tinutukoy ay ang ginagawang pag- iisang
dibdib ng dalawang taong nagmamahalan. Nagpakasal naman ang gagamitin
kapag ang tinutukoy ay ang taong nangasiwa upang makasal ang isang lalaki at
babae.
 
20.1.Napakasal si Alejandro kay Lorena. May trabaho naman kasi silang
dalawa.
20.2.Sina Aling Paula at Mang Ramon ang nagpakasal kay Junar at Beth.

FILIPIPINO 12- SAYKOS-SOSYOLINGGWISTIK NA PAG-AARAL NG WIKANG fILIPINO

21.tunton, tuntong at tungtong
Ang tunton ay pagbakas o paghahanap sa bakas ng anumang bagay. Pagyapak sa
anumang bagay ang tuntong, at panakip naman sa palayok, kawali at iba pang
kaugnay na bagay ang tungtong.
 
21.1.Hindi matunton ng kapatid ko ang aso naming si Elaine.
21.2.Tumuntong sa silya si Stephen upang maabot niya ang pugad ng ibon.
21.3.Matagal nang hindi nakita ng aming kasambahay na si Aling Soleng
ang tungtong ng aming palayok.

FILIPIPINO 12- SAYKOS-SOSYOLINGGWISTIK NA PAG-AARAL NG WIKANG fILIPINO

22. putulin at putulan
Ginagamit ang putulin sa pagputol ng isang bagay. Samantalang ang
putulan ay ang pagputol ng isang bagay sa tao, hayop at bagay.
 
22.1.Inutusan ni ama ang kapatid kong huwag putulin ang mga Mahogany.
22.2.Putulan na natin ng mga tuyong dahon ang gumamela sa bakuran.

FILIPIPINO 12- SAYKOS-SOSYOLINGGWISTIK NA PAG-AARAL NG WIKANG fILIPINO

23. tawagin at tawagan
Ginagamit ang tawagin para palapitin ang isang tao o hayop. Ang tawagan
naman ay ginagamit para kausapin o bigyan-pansin ang isang tao.
 
23.1.Jeb, tawagin mo na si Raine kasi aalis na tayo mamaya.
24.1.Bukas nang umaga, tawagan mo si Janjan para malaman natin kung sasama
siya sa atin o hindi.
 

FILIPIPINO 12- SAYKOS-SOSYOLINGGWISTIK NA PAG-AARAL NG WIKANG fILIPINO

24. dito/rito at doon/roon

Ginagamit ang dito at doon kapag ang sinusundan na salita ay nagtatapos sa katinig
(consonant)
24.1.Pupunta rin dito ang mga kandidato ng PDP-Laban.
24.2.May mga tumutubong bulaklak doon sa tabi ng ilog na iyon.

Ginagamit ang rito at roon kapag ang sinusundang salita ay nagtatapos sa patinig
(vowel) at malapatinig na w at y.
24.3.Maraming kahoy roon sa gubat na iyon.
24.4.Halika rito sa tabi ko upang marinig mo ang mga sinasabi ko.

FILIPIPINO 12- SAYKOS-SOSYOLINGGWISTIK NA PAG-AARAL NG WIKANG fILIPINO

 Ginagamit ang dito at doon sa unahan ng pangungusap.
 
24.5. Dito sa kwartong ito kami nagpalabas ng dula-dulaan.
24.6. Doon sa Iloilo Covention Center sa Megaworld gaganapin ang konsyerto
ni Sarah Geronimo.
 

FILIPIPINO 12- SAYKOS-SOSYOLINGGWISTIK NA PAG-AARAL NG WIKANG fILIPINO

25.bitiw at bitawan
Ang salitang bitiw (pandiwa) ay ang pagkawala o pag-alis sa pagkakahawak ng
isang bagay o pangyayari.
25.1.Sabihin mo sa anak mong huwag bumitiw sa ‘yo para hindi siya mawala.
 
Ang bitawan ay tumutukoy sa lugar pagdarausan ng salpukan ng manok na
walang tari.
 
25.2. Gumawa ng inspeksyon ang mga pulis sa bitawan ng manok sa Brgy.
Cuartero noong nakaraang linggo.
 

FILIPIPINO 12- SAYKOS-SOSYOLINGGWISTIK NA PAG-AARAL NG WIKANG fILIPINO

26. imik at kibo
26.1. Ginagamit ang imik sa pagsasalita o pangungusap.
Hindi nakaimik si Elena sa tanong ng kaniyang guro.

26. 2. Ginagamit sa pagkilos ang kibo.

Hindi siya kumikibong nakatayo sa isang sulok ng simbahan.

Hindi lamang sa tao nagagamit ang kibo.

26.3.Huwag mong kibuin ang bagong sibol na mga tanim ni itay.
 

FILIPIPINO 12- SAYKOS-SOSYOLINGGWISTIK NA PAG-AARAL NG WIKANG fILIPINO

27. kapag at kung
Ipinakilala ng kapag ang isang kalagayang tiyak.
27.1.Nagtuturo si Windy ng ballet kapag bakasyon at walang klase.

Ipinakilala ng kung ang di-katiyakan ng isang kalagayan.

27.2.Hindi tiyak ni Martin kung sa Disyembre o Mayo siya magbabakasyon.
 

FILIPIPINO 12- SAYKOS-SOSYOLINGGWISTIK NA PAG-AARAL NG WIKANG fILIPINO

28. ibayad at ipagbayad
Pagbibigay ng bagay bilang kabayaran ang ibayad.
28.1.Paglilinis ng bahay ang ibabayad ni Berting sa hiniram niyang pera
kay Rody.
Ang ipagbayad ay pagbabayad para sa ibang tao.
28.2. Ipagbayad ko muna ang may sakit kong kapitbahay para sa check up niya
kay Dr. Reyes.

FILIPIPINO 12- SAYKOS-SOSYOLINGGWISTIK NA PAG-AARAL NG WIKANG fILIPINO

29.suklayin at suklayan
Suklayin ang buhok ng sarili o ng iba.
Gerald, upang guwapo kang tingnan, suklayin mo nga ang buhok mo.

Suklayan ng buhok
  ang ibang tao.
Aling Soting, suklayan mo nga ng buhok ang lola pagkatapos niyang maligo
ha.
 

FILIPIPINO 12- SAYKOS-SOSYOLINGGWISTIK NA PAG-AARAL NG WIKANG fILIPINO

30. hanapin at hanapan
Katumbas ng “to look for” sa Ingles ang hanapin. Ginagamit ito upang piliting
makita, halungkatin, o saliksikin ang isang bagay, tao o lugar.
30.1.Hanapin mo nga ang relo ko sa ibabaw ng mesa.

Ginagamit ang hanapan upang tingnan at siyasatin ang bagay na mahirap makita.
Katumbas ito sa Ingles ng “to look and insist on something that is hard to find.”
30.2.Bakit pati si Elena ay hanapan mo ng nawala mong pera?
 

FILIPIPINO 12- SAYKOS-SOSYOLINGGWISTIK NA PAG-AARAL NG WIKANG fILIPINO