Chương 6: Sai lầm logic II: Ngụy

biện thiếu minh chứng

NHP
 Nội dung chương 6
1. Tin tưởng tuyệt đối vào uy tín cá nhân: có uy tín thì đúng
(appeal to authority)
2. Phán quyết đúng-sai vì thiếu minh chứng (appeal to
ignorance)
3. Các phương án lựa chọn sai (false alternatives)
4. Câu hỏi gài bẫy (loaded question)
5. Lập luận có nguyên nhân không rõ ràng (questionable cause)
6. Khái quát hóa vội vã (Hasty generalization)
7. Lập luận ngụy biện theo chiều hướng bất lợi (Slippery slope)
8. Tương đồng kém (weak analogy)
9. Tự mâu thuẩn trong lập luận (inconsistency)
 6.1 Tin tưởng tuyệt đối vào uy tín cá nhân: có uy
tín thì đúng
• Tin tường tuyệt đối vào những nhân chứng hoặc những người có quyền lực
hay vị trí xã hội (uy tín cá nhân) mà không phân tích cẩn trọng.
• Để tránh việc này cần phân tích
– Chuyên gia đó có phải là người có chuyên môn cao về chủ đề đang
xem xét hay không?
– Nguồn trích dẫn có bị thiên lệch hay không?
– Nguồn minh chứng có bị trích dẫn sai hay không?
– Tuyên bố khẳng định từ nguồn thông tin có mâu thuẩn với những gì
được đồng thuận bởi các chuyên gia hay không?
– Tuyên bố khẳng định trừ các nguồn trích dẫn có thể không có sự đồng
thuận của các chuyên gia
– Tính không xác thực của tuyên bố được trích dẫn
 6.2 Phán quyết đúng-sai vì thiếu minh
chứng (appeal to ignorance)
• Khi người lập luận xem việc thiếu minh chứng là cơ sở để phán
quyết đúng/sai
• Khẳng định một tuyên bố là đúng bởi vì không ai chứng minh được
nó sai hay một lập luận là sai vì không ai chứng minh nó đúng.
• Ví dụ
– There must be intelligent life (nền văn minh) on other planets. No one has
proven that there isn’t.
– There isn’t any intelligent life on other planets. No one has proven that there
is.
– No one has proved that humans are responsible for global warming. So, we
must conclude that humans are not responsible for global warming.
– No one has proved that humans are not responsible for global warming. So,
we must conclude that humans are responsible for global warming.
 6.2 Phán quyết đúng-sai vì thiếu minh
chứng (appeal to ignorance)
• Ngoaị lệ: trong lĩnh vực pháp lý khi thiếu chứng cứ cho một tuyên bố
khẳng định nào đó thì đó được xem là căn cứ để kết luận tuyên bố đó
sai. Trong trường hợp này sẽ không phải là ngụy biện. Có hai dạng
nằm trong ngoại lệ này
– Khi không tìm kiếm được một chứng cứ nào thì đó là một căn cứ vững chắc để
kết luận điều đó không thể tìm được ở đây
• Ví dụ: We’ve searched this car from top to bottom looking for the stolen
jewels, and no trace of them has been found. Therefore, probably the jewels
aren’t in the car.
– Một tuyên bố sẽ bị từ chối (được xem là sai) trừ khi nó được chứng minh là
đúng
• Ví dụ: In the American legal system, a criminal defendant is legally guilty
only if his or her guilt is proved beyond a reasonable doubt. My client has
not been proven guilty beyond a reasonable doubt. Therefore, my client is
not legally guilty
 6.3 Các phương án lựa chọn sai (false
alternatives)
• Xuất hiện khi có nhiều phương án nhưng người lập luận chỉ đưa ra hai
phương án và chỉ chọn một trong hai (either… or…).
– Ví dụ:
1. Look, the choice is simple. Either you support a pure free-market economy or
you support a communist police state. Surely you don’t support a communist
police state. Therefore, you should support a pure free-market economy.
2. Either we elect a Republican as president, or crime rates will skyrocket.
Obviously, we don’t want crime rates to skyrocket. Therefore, we should elect
a Republican as president.
– Ví dụ (1) có nhiều hơn hai phương án, cho nên đây là ngụy biện; ví dụ (2) là
ngụy biện do giả định chỉ có cách giảm tỷ lệ tội phạm đó là chọn đảng viên cộng
hỏa làm tổng thống.
• Ngụy biện đôi khi xuất hiện ở dạng mệnh đề if ..then
– Ví dụ: If we don’t elect a Democrat as president, then the economy will go down
the tubes. Obviously, we don’t want the economy to go down the tubes. So, we
should elect a Democrat as president.
 6.4 Câu hỏi gài bẫy (loaded question)
• Đưa ra dựa trên giả định đặt đối tượng vào vòng nghi vấn.
• Ví dụ: 1 “Do you still steal from your boss?”
• Ví dụ 2
– Joe: Have you stopped cheating on exams?
– Pete: No!
– Joe: Oh, so you admit that you still cheat on exams?
– Pete: No, I meant to say yes!
– Joe: Oh, so you admit that you used to cheat on exams?
– Pete: No!
• Nhận xét: câu hỏi thứ nhất của Joe là câu hỏi gài bẫy vì khi Pete trả
lời “có” hay “không” thì cũng thừa nhận một hành vi sai trái . Câu hỏi
này thật ra bao gồm hai câu hỏi
– Question 1: Did you cheat on exams in the past?
– Question 2: If you did cheat on exams in the past, have you stopped now?
 6.4 Câu hỏi gài bẫy (loaded question)
• Kỹ thuật để tránh câu hỏi gài bẫy: nên tách ra thành từng câu hỏi
– Ví dụ: Madam Speaker, my question is also directed to the Minister of
Finance. I would like to say to him that his policies are directly responsible
for the fact that 1,185 more Canadians are without jobs every single day
(hàng ngày), 1,185 more Canadians with families to feed and mortgages to
pay. How long is the Minister prepared to condemn 1,200 more Canadians
every day to job loss and insecurity because he is too stubborn and too
uncaring to change his policies.
• Câu hỏi này có thể tách ra thành 3 câu hỏi như sau
1. Are the Minister of Finance’s policies directly responsible for the fact that
1,185 Canadians lose their jobs every single day?
2. If so, are these policies allowed to continue because the Minister is too
stubborn and uncaring to change his policies?
3. If the Minister is too stubborn and uncaring to change his policies, how
much longer will this stubborn and uncaring attitude continue?
 6.5 Lập luận có nguyên nhân không rõ ràng

• Xuất hiện khi một khẳng định không có chứng cớ rõ

ràng
• Có ba dạng chứng cớ không rõ ràng
1. Những gì xảy ra sau hành động thì nó là kết quả của
hành động đó
– Ví dụ
• How do I know that ginseng tea is a cure for the common cold?
Last week I had a bad case of the sniffles (sổ mũi). I drank a cup
of ginseng tea, and the next morning my sniffles were gone.
• Two days after that old hag Jezebel Taylor moved into the
village, my cow died. That witch must have put a hex (bùa
phép) on my cow!
6.5 Lập luận có nguyên nhân không rõ ràng
2. Ngụy biện dựa vào quan hệ song hành (mere correlation)
• Ví dụ
– On Monday I stayed up all night partying, had eggs for breakfast, and
failed my calculus test. On Wednesday I stayed up all night partying,
had eggs for breakfast, and failed my biology test. On Thursday I
stayed up all night partying, had eggs for breakfast, and failed my
history test. bviously, to do better on tests, I must stop eating eggs for
breakfast
3. Quá đơn giản nguyên nhân
• Ví dụ:
– Violent crime has declined steadily in recent years. Obviously, tougher
imprisonment policies are working.
– SAT scores have fallen sharply since the 1960s. Clearly, students are
watching too much TV
 6.6 Khái quát hóa vội vã
• Khi rút ra kết luận tổng quát từ một mẫu không có tính đại
diện hay quá nhỏ
– Ví dụ
1. Do most Americans still believe in God? To find out, we asked
more than ten thousand scientists at colleges and universities
throughout America. Less than 40 percent said they believed in
God. The conclusion is obvious: Most Americans no longer
believe in God.
2. Small-business owner: I’ve hired three San Pedrans in the past six
months, and all three were lazy and shiftless (vụng về). I guess
most San Pedrans are lazy and shiftless
• Nhận xét: ví dụ 1 không có tính đại diện, còn ví dụ 2 thì mẫu
quá nhỏ
 6.7 Lập luận ngụy biện theo chiều hướng
bất lợi
• Khi tuyên bố, mà không có đủ bằng chứng, về một hành động
dường như vô hại nếu xảy ra sẽ dẫn đến một hệ quả xấu.
• Mô hình của lập luận này như sau
1. The arguer claims that if a certain seemingly harmless action, A, is
permitted, A will lead to B, B will lead to C, and so on to D.
2. The arguer holds that D is a terrible thing and therefore should not be
permitted.
• Trong thực tế không có một lý do xác đáng để tin rằng A sẽ dẫn đến
D.
– Ví dụ
• Senator Walker has argued that we should outlaw terrorist threats on the
Internet. This proposal is dangerous and must be strongly resisted. If we
allow the government to outlaw terrorist threats on the Internet, next it
will want to ban “hate speech” and other allegedly “harmful” speech on
the Internet. Next the government will want to censor “harmful” ideas on
television, radio, and in newspapers. Eventually, everything you see, hear,
or read will be totally controlled by the government.
 6.8 Tương đồng kém (weak analogy)
• Xuất hiện khi người lập luận so sánh hai điều/vật không tương thích
với nhau
• Ví dụ
– Teachers of false religions are like carriers of a deadly plague (dịch bệnh). Just
as we rightly quarantine (cách ly) plague victims to prevent them from
infecting others, so we should quarantine teachers of false religions to prevent
them from spreading their spiritual poison.
– Lettuce (rau diếp) is leafy and green and tastes great with a veggie burger
(hamburger chay). Poison ivy (cây sơn độc) is also leafy and green. Therefore,
poison ivy probably tastes great with a veggie burger, too.
• Ba hình thức của dạng này
1. So sánh hai sự việc/đối tượng có nhiều điểm tương đồng được nhận dạng
2. So sánh nhiều sự việc/đối tượng chỉ có 1 đến 2 sự tương đồng
3. Đơn thuần khẳng định hai sự việc đối tượng có sự tương đồng mà không
khảo sát kỹ lưỡng.
 6.7 Lập luận ngụy biện theo chiều hướng
bất lợi
• Cần lưu ý: nhiều lập luận theo dạng này bỏ qua một số mệnh
đề trung gian mà người lập luận tin rằng nó sẽ xảy ra, điều này
gây nên sự mơ hồ.
– Ví dụ: Dr. Perry has proposed that we legalize physician-assisted
suicide. No sensible person should listen to such a proposal. If we
allow physician-assisted suicide, eventually there will be no respect for
human life.
 6.8 Tương đồng kém (weak analogy)
1. So sánh hai sự việc/đối tượng có nhiều điểm tương đồng
được nhận dạng
• Ví dụ: Alan is tall, dark, and handsome and has blue eyes. Bill is also tall, dark, and
handsome. Therefore, Bill probably has blue eyes, too.
• Nhận xét: Bill có ba điểm tương đồng với Alan nhưng chưa hẵn tương đồng ở điểm thứ 4
vì không có mối quan hệ tương thích giữa cao, màu da sẫm, và đẹp trai với đặc trưng mắt
xanh
• Mô hình
1. A has characteristics w, x, y, and z.
2. B has characteristics w, x, and y.
3. Therefore, B probably has characteristic z too.
• Chú ý vẫn có ngoại lệ bếu những đặc trưng này chứng tỏ có mối quan hệ
tương thích
• Ví dụ: Alice lives in a mansion (biệt thự) , drives a Rolls Royce, wears expensive jewelry,
and is rich. Beatrice also lives in a mansion, drives a Rolls Royce, and wears expensive
jewelry. Therefore, Beatrice probably is rich, too
 6.8 Tương đồng kém (weak analogy)
2. So sánh nhiều sự việc/đối tượng chỉ có 1 đến 2 sự tương đồng
• Ví dụ: Jake is a member of the Wexford College Football Fanatics, and
he goes bare-chested (để ngực trần) to all the home football games. Kyle
is a member of the Wexford College Football Fanatics, and he goes bare-
chested to all the home football games. Brad is a member of the Wexford
College Football Fanatics, and he goes bare-chested to all the home
football games. Jennifer is also a member of the Wexford College
Football Fanatics. So, she probably goes bare-chested to the home
football games, too.
• Chú ý: Tương đồng kém vì Jennifer là nữ.
• Mô hình
1. A is an x, and A is a y.
2. B is an x, and B is a y.
3. C is an x, and C is a y.
4. D is an x.
5. Therefore, D is probably a y too
 6.8 Tương đồng kém (weak analogy)
3. Đơn thuần khẳng định hai sự việc đối tượng có sự tương đồng
mà không khảo sát kỹ lưỡng
– Ví dụ: Why does a family who has no children in a school district have to
pay school taxes? This is like paying cigarette taxes even though you don’t
smoke.
– Nhận xét: không giải thích rõ ràng và có lý lẽ việc hai sự việc nêu trên có
tương đồng.
• Nếu muốn lập luận không trở nên yếu (ngụy biện) cần thực hiện
ba bước
1. Nêu lên các điểm tương đồng quan trọng giữa hai đối tượng/sự việc
2. Nêu lên các điểm không tương đồng quan trọng giữa hai đối tượng/sự
việc.
3. Xem xét các điểm tương đồng có đủ mạnh hơn so với bất tương đồng để
đưa ra kết luận, nếu mạnh thì kết luận là đúng (không ngụy biện), ngược
lại là sai (ngụy biện)
 6.9 Tự mâu thuẩn trong lập luận (inconsistency)
• Kết luận và tiền đề mâu thuẩn với nhau
• Ví dụ 1
– Moral absolutist: I can’t believe that members of the Mabunga tribe (bộ lạc) still
practice child sacrifice (hiến tế trẻ em) . If anything is absolutely and universally
wrong, it’s child sacrifice.
– Moral relativist: Hey, get with the times, man! All value judgments are relative. And
that’s the absolute truth
• Nhận xét: phát biểu “All value judgments are relative. And that’s the
absolute truth” thể hiện sự tự mâu thuẩn
• Ví dụ 2
– Pearson Q. Legacy: Preferential treatment is unfair and discriminatory. It has no
place in college admissions.
– Roommate: But didn’t you say a minute ago that you got into this college only
because your father was a rich alumnus?
– Pearson Q. Legacy:Well, yeah. But what’s wrong with that?
– Roommate: Just checking, man
 Bài tập
I. Nhận dạng những ngụy biện do thiếu minh chứng trong những phát
biểu sau đây. Nếu đó là ngụy biện thì nó thuộc dạng nào?
1. I’d better eat my Wheaties. Michael Jordan says that it’s the breakfast of champions.
2. Podunk State University is a better university than Harvard University. I’ve been assured of this by Dr. Bigelow
Hype, dean of admissions at Podunk State.
3. Ford cars are lemons. I’ve owned two, and they gave me nothing but trouble. (khái quát hóa vội vã)
4. Old Mr. Ferguson (who resides at the Burnside Home for the Blind) claims he could read the car’s license plate
from more than 150 feet away. I’ve never known Mr. Ferguson to be deliberately dishonest. Therefore, we
should conclude that Mr. Ferguson really did read the car’s license plate from more than 150 feet away.
5. A Saint Bernard is large, cuddly, furry, and makes a great house pet. A baby grizzly bear is also large, cuddly, and
furry. Therefore, a baby grizzly bear would make a great house pet, too.
6. Most immigrants who enter this country wind up in jail (cầm tù) or on welfare. I know this because I read it on a
White Power Web site.
7. On Tuesday I was passed by a reckless (liều lĩnh) woman driver. On Thursday I was passed by a reckless woman
driver. On Friday I was passed by a reckless woman driver. It’s clear that most reckless drivers today are women.
8. My taxicab driver this morning told me he once drove from New York to Los Angeles in less than 18 hours at an
average speed of 165 miles per hour. I hate to think how many speeding tickets he must have gotten along the way.
9. Everything that exists is animal, or vegetable, or mineral. The number 7 obviously isn’t an animal or a vegetable.
Therefore, the number 7 is a mineral.
10. Judge :“You say you’re innocent, yet five people swore they saw you steal the watch.” Defendant :“Your honor, I
can produce 500 people who didn’t see me steal it.” (adapted from Richard Lederer, Anguished English).