• TƏLƏBƏ :Qəfərov Elmar

• FAKÜLTƏ : Neft-mexanika
• İXTİSAS :Tex.Maşın.Avadan.mühəndisliyi
• KURS : IV Kurs (VII semestr)
• QRUP : 405.7
• FƏNN : Neft-mədən texnikasının təmiri və
bərpası
• MÜƏLLİM : Dosent Bağırova M.N.
• MÖVZU : Tipik qazıma texnikasının yağlama
işləri
 P LAN

• Tənzimləyici quruluşlar
• Ştuserlər
• Drossellər
• Tənzimlənən drossel
• Tənzimlənən drosselin işləmə rejimi
• Drossellərdə mümkün olan nasazlıqlar və
onların aradan qaldırma üsulları
• İstifadə olunan ədəbiyyatların siyahısı
 Qazıma texnikasında yağlama işlləri

Mühərrik yağı, hidravlik yağı, dişli çarx yağı və digər neft qazıma texnikası və qaz
operasiyaları üçün yağlama həlləri avadanlıqları bir sıra çətinliklərlə mübarizə aparmağa
kömək edə bilər.

Bu çətinliklər:

Yeyilmə İstilik Ağır yüklər

Sudan və çirkdən Neft sızıntısı Köpüklənmə

tullantılar

Durulma Paslanma
 Yağlanma prosesi vaxtında aparılmasa :

İstehsalat aşağı səviyyəyə İş vaxtının artmasına səbəb

Avadanlığın ömrü azalar
düşər olar

Avadanlığı daima yağlayıcı maddələrlə yağlanması və təmiz saxlanması ən vacibi şərtlərdəndi.

«Meyer» şirkətinin Yağlayıcı inyeksiyası və yağlama sistemi

«Meyer» şirkətinin yağlama aparatları
 Sürtkülər

İkivalentli su əsaslı sürtkü

(EnduraSlide)

Quru əməliyyatlarında şist perpektivliklərin qazılmasında

istifadə edilir. İşləmə prosesi belədir ki, yağlama və quyunun
dayanıqlığı üçün «EnduraSlide» sürtkü materialının 2-5 % həcmində
dövretmə prosesində və ya nasosun dövretmə perioduna. İlkin emal
prosesindən sonra qazıma zamanı nasosun çıxışına vurula bilər.
İnyeksiya əmsalı quyunun ölçüsünə görə, nasosun sürətinə görə və
ROP-a görə dəyişir.
Üstünlükləri:
1. Daha sürətli gedişlər ərzində şistin stabilliyini təkmişləşdirir.
2. Yüksək bərkliyə uyğunluğu
3. Yükaək temperaturlu filtirasiyaya nəzarət.
Sarı-qəhvəyi sürtküdür və qaynama temperaturu 140 oC-dən çoxdur
 Sahə dəniz sürtküsü (LUBE BX)

BU sürtkü materialı iqtisadi cəhətdən əlverişlidir, suyun və ya məhlulun istifadəsi zamanı metal-metal, metal-suxur
birləşmələrində əmələ gələn sürtünmə əmsalını azaldır. Açıq sarı kəhraba rəngində bir mayedir, həm mailli həmdə
horizontal qazma prosesində istifadə edilir.
Üstülüklər:
1. Sürtünmə və fırlanma azaldır baltanın fırlanmasını sürətləndirir.
2. Lay suyu ilə uyöunlaşır.
3. Soyuq mühitlərə müqavimətlidir.
 Tənzimləyən drosselin
hissələri:
1 – təsbit edici; 2 – təsbitedici
şayba; 3 – nazimçarx; 4 –
dayaq qaykası; 5 – göstərici;
6 – yivli oymaq; 7 – şpindel;
8 – qapaq; 9 – gövdə; 10 –
qayka; 11 – ucluq; 12 –
ucluğun gövdəsi; 13 – tıxac;
14 – üst oturtma; 15 – oymaq;
1 - gövdə; 2 - dəyişdirilən futulka;
3,23 - tormozlayıcı qayka, 4 - yəhər;
5,10,14 - dayaq həlqələri;
6,11,15,20,21,22,32 - kipləşdirici
halqalar; 7 - sürüngəc; 8 - ön fiksataor;
9 - ötürücünün gövdəsi; 12 - arxa
fiksator; 13,27 - şayba; 16 - üzüy; 17 -
aralıq üzük; 18 - qurğunun ştoku; 19 -
əsas bərkidici; 24 - qurğunun qapağı;
25 - tormozlayıcı üzük; 26 - araqatı;
28 - bolt; 29 – daxili tez sökülən
birləşmə; 30,35 - künclük; 31 -
borucuq; 33 - porşen; 34 - xarici tez
sökülən birləşmə.

Hidravliki idarə olunan drossel

 Tənzimlənən drosselin işləmə rejimi

Drosselin hissə­ləri rezin

halqalarla kipləşdirilir. Şpin­delin
vəziyyəti ta­razlayıcı şayba ilə təsbit
olunur. Qayka va­si­tə­­silə şpindelin so­
nuna bağlanmış ucluğun irəliləmə
hərə­kə­ti nazimçarxın fırlanması ilə
yerinə yetirilir.
Drosselin açı­lıb-bağlanma də­rəcəsi
bölgülü göstərici ilə müəyyən olunur.
Bölgülü gösiərici müvafiq olaraq
halqavarı kəsiyin sahə­sinə ekvivalent
olan silindrik deşiyin mm-ilə
DRP tipli drossel diametrini gös­tərir.
 Tənzimlənən drossellin təmiri və bərpası

Fontan armaturunun təmirində ən çətin mürəkkəb hissə onun drosselidir. Öncə

drossellərin asan açılıb-bağlanması yoxlanılır. Sonra qapaq sökülür, nazimçarx şpindellə
və tıxayıcı hissə ilə birgə çıxarılır, kipləndirici səthlərin vəziyyəti yoxlanılır.
Əksəriyyət drossellər təmirlərarası müddətdə eyni bir vəziyyətdə: açıq və ya bağlı
olur. Əgər bu drossellər mayeni buraxmırsa, onda yığımda «vizual» baxış kifayət edər.
Əgər kipləşdirici səthlərdə yeyilmiş səthlər olarsa, onları cilalayırlar.

DR tipli tənzimlənən drossel

1-halqa ; 2-yəhər ; 3-gövdə; 4-ucluq; 5-
oymaq; 6-kipləşdirmə dəsti; 7-qayka 8-bolt;
9- gövdənin qapağı; 10-ucluğun qapağı; 11-
nazimçarx; 12-dəstək; 13,18-vint; 14-
yağlama oymağı; 15- qayka; 16,17-
kipləşdirici halqa
 Düzaxınlı tənzimlənən drossel
1- gövdə; 2 - vint; 3 - içlik; 4 - araqatı;
5 - araqatı; 6 - ştuser lövhəciyi; 7 - ştuser
lövhəsi; 8 - araqatı; 9 - vint; 10 - tənzim
şaybası; 11 - vint; 12 - ştok; 13 -
göstərici; 14 - ştuser başlığı.

Yeyilmənin dərinliyi 0,1 mm-dirsə, onu sürtməklə ləğv edir, sonra isə orta və nazik
«pasta» ilə (tozlaşdırılmış sürtgü) təmizləyirlər.
Tənzimləyici quruluşlarda yeyilmə çox olduqda onları yenisi ilə əvəz edirlər.
Şpindeldə düzxətlilik və yivlərin yararlılığı yoxlanılır. Yiv tam, təmiz və əzilməmiş
olmalıdır. Əgər yuxarı kvadratın ucu dönmüş olsa, onda yenidən kəsilməlidir.
Bərpa olunmuş və yenisi ilə əvəzlənmiş hissələr və düyünlər yenidən uyğunlaşdırılır və
sökümün əksinə yığılır. Yığılmış drossel sınaq təzyiqinə texniki şərtə uyğun hidravliki əl
presi ilə yoxlanılır.
 Drossellərdə mümkün olan nasazlıqlar və onların
aradan qaldırma üsulları

Aradan qaldırma
Nasazlıqlar Səbəbi
üsulu

Şpindelin kipkəcindən Şpindelin və ya ştokun Kipkəci dəyişməli.

sızma. boyuncuğu zədələnib Təmir etməli.

Nazim çarxı
fırlandıqda qapayıcının Şpindelin sınması Drosseli dəyişməli
vəziyyəti dəyişmir

Drosselin qapayıcısı Qapayıcının

Stasionar şəraitdə
paslanıb (nazim çarxı yanaqlarının işlək
drosseli yumalı
fırlanmır) səthləri çirklənib
 Aradan qaldırma
Nasazlıqlar Səbəbi
üsulu

Drosseli stasionar
Drossel tam açılıb- Gövdədə qum və ya
şəraitdə yumalı və
bağlanmır məhlulun olması
yağla doldurmalı

Qapayıcı ucluğun açılıb-

bağlanması prosesində Şpindelin dayaq Drossel
nazim çarxında burucu yastığı dağılıb dəyişdirilməlidir
moment kəskin artır

Drosselin təbii yeyilmə nəticəsində sıradan çıxmış hissələrin bərpa

olunma üsulları:

Drosselin hissələrinin ölçülərini dəyişməklə lazım olan oturtmanın bərpası;

Yeyilmiş hissələrə başlanğıc normal ölçülər verməklə lazım olan oturtmanın bərpası.
 İstifadə olunan ədəbiyyatların siyahısı

• Canəhmədov Ə.X., H.H.Hümbətov, A.C.Ağayev. Qazıma və

neft-mədən maşınların istismarı və təmiri. Bakı: Çaşıoğlu, 1999 –
150 s.
• A.C.Ağayev, H.H.Hümbətov, V.Ə.Babayev. Neft-mədən
maşınlarının və hidrotexniki qurğularının istismarı və təmiri.
Məlumat kitabı. Bakı: Çaşıoğlu, 2001 - 204s.
• Vahidov M.A., Kərimov O.M., Eyvazova Z.E. Neft-qaz istehsalı
texnikası. Dərslik. Bakı: «Azərnəşr» nəşriyyati, 2008 - 440s.
• Orucov O.A. Neft-mədən avadanlığının təmiri və quraşdırılması.
Bakı,1970.
• Aslanov C.N. «Neft-qaz istehsal texnikası» fənnindən muhaəzirə
konspekti