PANITIKAN SA PANAHON NG

BAGONG LIPUNAN
 KALIGIRANG KASAYSAYAN
 Nagsimula ang Panahon ng Bagong Lipunan noong ika-21 ng Setyembre,
1972.
 Nagpatuloy pa rin ang Gawad Carlos Palanca sa pagbibigay ng patimpalak.
 Karaniwang paksain ng mga akda:
o pagpaplano ng pamilya
o wastong pagkain (nutrition)
o “drug addiction”
o polusyon, at iba pa.
 KALIGIRANG KASAYSAYAN
 Pagsugpo sa malalaswang babasahin at ang mga akdang nagbibigay ng
masamang impluwensiya sa moral ng mga mamamayan.
 Ang lahat ng pahayagang pampaaralan ay pansamantalang pinahinto, at
maging ang mga samahang pampaaralan.
 Nagtatag ang Pamahalaang Militar ng bagong kagawaran na tinawag na
“Ministri ng Kabatirang Pangmadla” upang siyang mamahala at
sumubaybay sa mga pahayagan, aklat, at mga iba pang babasahing
panlipunan.
 
 KALIGIRANG KASAYSAYAN
 Muling ibinalik ng Unang Ginang Imelda Romualdez Marcos sa
pagpapanibagong-buhay ang ating mga sinaunang dula tulad ng Senakulo,
Sarsuela, Embayoka ng mga Muslim at iba pa.
 Naging laganap din ang pag-aawit noon sa wikang Pilipino. Maging ang mga
ipinadadala sa ibang bansa ay awiting Pilipino rin ang inaawit.
 Ang mga lingguhang babasahin tulad ng Kislap, Liwayway, at iba pa ay
malaki ang naitulong sa pagpapaunlad ng panitikan. Naging lagusan ito ng
manunulat upang mailathala ang kanilang mga akda.
 ANG PANULAANG TAGALOG SA PANAHON NG
BAGONG LIPUNAN
 Ilang buwan ang nakalipas pagkatapos ideklara ang Batas Militar, ang mga
sumusunod ang naging “Islogan” ng Bagong Lipunan ay nabasa at narinign ng
mga mamamayan:
1. “Sa ikauunlad ng bayan Disiplina ang kailangan.”
2. “Tayo’y kumain ng gulay Upang humaba ang buhay.”
3. “Magplano ng pamilya Nang ang buhay ay lumigaya.”
4. “Ang pagsunod sa magulang Tanda ng anak na magalang.”
5. “Tayo’y magtanim Upang mabuhay.”
6. “Tayo’y magbigayan at huwag magsikisikan.”
 AWITIN SA PANAHON NG BAGONG LIPUNAN
 “TL Ako Sa Iyo” ng Cinderella (1975)
 Nagbago ang takbo ng kasaysayan ng awitin ng mga Pilipino ang
awiting ito na naging popular sa tawag na himig-Maynila.
 Binubuo ito ng ilang “balbal” na Pilipino na may kakaibang kumpas
kaya mabilis na tinanggap ng mga tao.
 .

 Naging tanyag din si Rico J. Puno sa pag-awit ng himig Maynila tulad ng kanyang
“The Way We Were.” Kabilang din sina: Freddie Aguilar – Anak, Florante – Ako’y
Pinoy, Jose Mari Chan,Tito, Vic at Joey
 DULA SA PANAHON NG BAGONG LIPUNAN
 Marami ring mga paaralan at samahan ang nagtanghal ng
naiibang dula.
 Mindanao State University – Sining Kambayoka
 PETA – nina Cecile Guidote Alvarez at Lino Brocka
 Repertory Philippines – nina Rebecca Godines at Zenaida
Amador
 UP Repertory – ni Behn Cervantes
 Teatro Filipino – ni Rolando Tinio
 “Tales of Manuvu” ni Bienvenido Lumpera
 Isang makabagong pagtatanghal o istilong rock na operang ballet at
nakadagdag din sa dulaang Pilipino noong 1977.
 Ito’y tinampukan nina Celeste Legazpi, Leah Navarro, Hajji Alejandro, Boy
Camara, Anthony Castelo, Rey Dizon, Gina Mariano, at iba pa. 

 Imee Marcos
 Anak ng ating Pangulo ng bansa na isa ring artista ng
dulaan sa kanyang pagkakaganap bilang pangunahing
papel sa “Santa Juana ng Koral” at “The Diary of
Anne Frank”.
 ANG RADYO AT TELEBISYON
 Ang radyo ay patuloy pa ring tinatangkilik nang panahong ito
 Naging pampalipas oras o libangang pakinggan ng ating mga
kabataan.
o “Si Matar”
o “Dahlia”
o “Ito ang Palad Ko”
o “Mr. Lonely”
 Maraming artista sa radyo ang lumipat sa telebisyon sa
dahilang mas malaki ang bayad ng pagganap sa telebisyon
kaysa sa radyo. Augusto Victa
 Gene Palomo
 Mely Tagasa
 Lina Pusing
 Ester Chavez
 Luz Fernandez, at iba pa.
 Ang mga dula sa telebisyon nang panahong ito na labis na
tinagkilik ng marami.
 Gulong ng Palad
 Flor de Luna
 Anna Liza at iba pa.
 .

 Ang “Superman” at “Tarzan” ay kinagiliwan ng mga bata nang

panahong ito.
 ANG PELIKULANG PILIPINO
 Nagkaroon ng Pista ng mga Pelikulang Pilipino sa panahong
ito.
 Nagsilabas sa panahong ito ng Bagong Lipunan hanggang
1979 ang mga pelikulang walang romansa o seks subalit
tinangkilik dahil sa kakaibang kayarian nito.
MGA PELIKULA
 “Maynila…Sa mga Kuko ng Liwanag”
- sinulat ni Edgardo Reyes. Isinapelikula sa direksyon ni Lino Brocka sa
pangunguna ni Bembol Roco.
 “Minsa’y Isang Gamu-gamo”
- ang pangunahing bituin dito ay si Nora Aunor.
 “Ganito Kami Noon…Paano Kayo Ngayon”
- pinangunahan nina Christopher de Leon at Gloria Diaz.  
 “Insiang”
- pinangunahan ni Hilda Coronel  
 “Aguila”
- pinangunahan ni Fernando Poe Jr., Jay Ilagan, at Christopher de Leon.
 ANG PAHAYAGAN, KOMIKS, MAGASIN, AT
IBA PANG BABASAHIN
Nagbihis ng panibagong anyo ang nilalaman ng mga
pahayagan.
Ang mga balitang dati’y naglalahad ng karahasan tulad ng
patayan, nakawan, panggagahasa, at iba ay napalitan ng mag
balitang pangkaunlaran, pang-ekonomiko, disiplina,
pangkultura, turismo at iba pa.
 MGA PAHAYAGAN
.

1. Bulletin Today
2. Pilipino Express
3. Times Journal
4. Phil Daily Express
5. Peolple’s Journal
6. Evening Express
7. Balita
8. Evening Post
 Sadyang nakahiligan nang basahin ng mga mamamayang Pilipino
ang magasing Liwayway simula noong 1922. Bukod sa Liwayway,
ang ilan pang magasing mababasa nang panahong ito ay ang:
.

1. Kislap
2. Bulaklak
3. Extra Hot
4. Jingle Sensation
 Bukod sa mga magasin, para namang mga kabuteng nagsisulpot ang mga
komiks na siyang kinagigiliwang basahin ng marami. Kabilang dito ang
mga sumusunod:
1. Pilipino
2. Klasik
3. Hiwaga
4. Espesyal
 .
5. Love Life
 Sa kabuuang tanaw, masasabing ang sangay ng Panitikang Pilipino na
nanaluktok sa Bagong Lipunan ay ang mga sanaysay, mga talumpati at
tula.
 PANITIKAN SA

TAONG 1986
KALIGIRANG PANGKASAYSAYAN

Namayani ang
tinatawag na
“PEOPLE’S
POWER” o LAKAS
NG BAYAN.
Pebrero 21 – 25, 1986
Pinararatangang “rebelde” sina ENRILE at RAMOS.

Juan Ponce Enrile Fidel V. Ramos

 “ANG TUNAY NA
BAGONG
REPUBLIKANG
PILIPINAS.”

 Muling naipamalas ng mga Pilipino ang Samahang Bayanihan.

 Lumabas ang ganda ng pag- uugaling Pilipino.
 Isinilang ang bagong uri ng Pilipino.
 Muling nasilayan ang pagtutulungan,
pagmamalasakitan, pagkakaisa, pagbibigayan, pagkamatiisin,
pagmamahal sa bayan,
pagsunod sa batas, pag-unawa sa kapwa,
pananalig sa Panginoon at marami pang iba na iisa ang tibok ng
puso, iisa ang pulso, walang relihiyon, walang rehiyon, marunong
man o mangmang, mayaman man o mahirap.
KALAGAYAN NG

PANITIKAN
 Bagama’t iilang buwan pa lamang ang pagkakasilang ng tunay na
Republikang Pilipinas ay may mababakas nang pagbabago sa ating
panitikan.

 At ang mga pagbabagong ito ay madarama na sa ilang mga TULA,

AWITING PILIPINO, sa mga PAHAYAGAN, sa mga SANAYSAY at
TALUMPATI, at maging sa mga PROGRAMA SA TELEBISYON.
 PANULAAN SA KASALUKUYAN
 Ang mga tula sa kasalukuyan ay naglalaman ng halos walang
kakimiang pagpapahayag ng tunay na damdamin ng mga
makata:
a. ang kanilang mga tuwirang panunuligsa sa mga
nanunungkulang may tiwaling gawin,
b. pagpuri sa mga nakagagawa ng kabutihan.
HALIMBAWA:

“Giting ng Bayan”
at
“Himala ni Bathala”

Francisco “Soc” Rodrigo

 AWITING PILIPINO
 Iminungkahi ng “Constitutional Commission” na gawin itong pangalawang
Pambansang Awit ng Pilipinas.
BAYAN KO
Freddie Aguilar
Ang bayan kong Pilipinas
Lupain ng ginto't bulaklak
Pag-ibig na sa kanyang palad
Nag-alay ng ganda't dilag
At sa kanyang yumi at ganda
Dayuhan ay nahalina
Bayan ko, binihag ka
Nasadlak sa dusa
CHORUS
Ibon mang may layang lumipad
Kulungin mo at umiiyak
Bayan pa kayang sakdal-dilag
Ang 'di magnasang makaalpas
Pilipinas kong minumutya
Pugad ng luha at dalita
Aking adhika
Makita kang sakdal laya
AD LIB
[Repeat Chorus]
 SANAYSAY at MAIKLING KWENTO
 Maging sa mga sanaysay, damang-dama ang labis na katuwaan ng
mga Pilipino sa nakamit sa bagong kalayaan.
 Ang katangian ng maikling kwento sa ngayon ay dala o buhat sa
naging nakagawiang pagsusulat ng mga makata noong panahon ng
Hapon.
 Noong panahon na iyon ay ipinagbawal ang paggamit ng ibang salita
maliban sa kanilang wika.
 PROGRAMA SA RADYO AT TELEBISYON
 Maririnig na sa kasalukuyan na nakapagpapahayag na ng tunay na
niloloob nang walang takot o pangamba ang mga tagapagsalita sa
radyo at mga lumalabas sa telebisyon.
 Marami na sa panahong ito ang mga komentarista sa radyo at
telebisyon kung saan pawang laman ng bibig ng mga ito ang hayagang
pagpuna nila sa mga gawain ng mga nasa pwesto.
Ang DZRH na isang istasyon ng radyo sa ating
bansa ay kasalukuyang
tumataguyod sa isang programang
“kabayan” na ang mga tao’y nabibigyan ng
kalayaang magsalita at magbigay
ng kani-kanilang opinion o kuru-kuro.
 PAHAYAGAN, MAGASIN, AT IBA PANG BABASAHIN
 Matapos mawakasan ang Batas Militar, tila hudyat na rin ito ng
pagpapanumbalik sa karapatan ng lahat ng mga Pilipino hinggil sa
pamamahayag. Dumami pa ang nagsulputang mga pahayagan sa
panahong ito.
o Inquirer
o Manila Bulletin
o Manila Times
o Philippine Standard
 PANITIKAN SA

COMPUTER AGE
 Salitang karaniwan nang ginagamit
ngayon sa ating wika.
 Parte na ng ating buhay ang
teknolohiya
 Mabilis din ang pagbabago sa papel
na ginagampanan ng impormasyon
sa ating trabaho, buhay, at pag-iisip.
 Naging biswal na manipestasyon ng demokratisasyon sa
internet ng pamamahayag ang BLOGGING
 isang anyo ng pagsusulat sa espasyo sa Internet na nagbibigay ng
kakayahan sa sinumang may Internet akses na magsulat ng kanyang
nais isulat, at “ipalimbag” ito sa isang pandaigdigang saklaw.
Pagsulpot ng mga networking
sites gaya ng Friendster
(Jonathan Abrams) at facebook
(Mark Zuckerberg) , naging
madali ang pagpapahayag ng
mga tao sa kanilang saloobin
hinggil sa isang bagay.
 HU-U-ISMO
 Kung saan ang karakterisasyon ng ganitong klase ng
texting ay gumaGmit U bilng tXter ng mga kRakter n ms
pNaikli at pNaarte ang dTing.
 Sila ang mga Pinoy na nagagawang ibahin ang Wikang
Ingles sa punto na hindi na ito maunawaan.
 JEJEMONISMO
 !tÖ Ñm@n @¥ p@gp@p@l!t pÖwww Ñg k@r@kter n@ g@met
zHa p@gtetetxt.  
 Dito nag-ugat sa salitang kalye na nang naglaon ay sumikat sa text
message at sosyal midya.
 Sa salitang kalye lalo na sa mga siyudad gaya ng Maynila, kapag
tinawag kang jejemon ay kasing kahulugan na rin ng baduy o
mahirap at nagiging sanhi ito ng diskriminasyon. Ang Jejemon ay
maihahalintulad sa makabagong salitang kalye na, "Hypebeast".
HALIMBAWA:
 "3ow ph0w, mUsZtAh nA?" salin sa Filipino bilang "Hello po,
kamusta na?“
 aQcKuHh - ibig sabihin ay ako
 lAbqCkyOuHh - ibig sabihin ay mahal kita
 jAjaJa - pagtawa
 iMiszqcKyuH - ibig sabihin ay nami-miss kita
 eEoWpFhUeEhsxz - ibig sabihin ay kumusta
o Cellphone
 Nabago nito ang pang-araw-araw na komunikasyon.
 Dito nabuo ang Hu-U-ismo at jejemonismo.

o Computer at Internet
 Dito naglipana ang mga blogging sites kung saan Malaya ang
pagpapahayag ng saloobin ng sinuman na nais makisawsaw sa
isyu.
 
 
 PANAHON NG MGA

AMERIKANO
KALIGIRANG PANGKASAYSAYAN
 Nagwagi ang mga pilipinong manghihimagsik laban sa mga Kastilang sumakop sa atin
nang higit sa tatlong daang taon.
 Naiwagayway ang ating bandila noong ika-12 ng Hunyo 1898, tanda ng pagkakaroon
natin ng kalayaan.
 Nahirang si Hen. Emilio Aguinaldo noon bilang unang pangulo ng Republika ng
Pilipinas, subalit ang kalagayang ito’y naging panandalian lamang sapagkat biglang
lumusob ang mga Amerikano.
 Pinasok ng mga manunulat na Pilipino ang lahat ng larangan ng panitikan tulad ng
lathalain, tula, kwento, dula, sanaysay, nobela, at iba pa. Maliwanag na mababasa sa
mga akda nila ang pag-ibig sa bayan at pag-asam ng Kalayaan.
ANG PANITIKAN SA PANAHONG ITO AY KARANIWANG:

 Nagpapakita ng dalawang pwersang nagtutunggalian

 Nakasulat sa wikang Katutubo, Kastila at Ingles
 Tumatalakay sa pagkamakabayan o kaya’y mga paksang romantisista
 Nananawagan ng pagpapatuloy ng rebolusyon o pagpapailalim sa mga
Amerikano
 Nagsisikhay na mapanatili ang sariling identidad o nangongopya ng mga
estilong Kanluranin
 MGA

MANUNULAT
MGA MANUNULAT SA KASTILA
CECILIO APOSTOL
Isinilang noong 1877
The Greatest Filipino Epic Poet in Spanish
Abogado at Piskal sa Maynila
Sumulat ng mga tulang handog sa mga bayani at
tumutuligsa sa mga Amerikano
Tulang “Kay Rizal” ang tulang handog niya
kay kay Dr. Rizal na ipinalalagay na
pinakamainam na tulang papuri.
MGA MANUNULAT SA KASTILA
FERNANDO MARIA
GUERRERO
 Isinilang noong Mayo 30, 1873
 Sagisag sa Panulat: Fulvio, Gil, Florisel,
Hector at Tristan.
 Mahigpit na kaagaw sa karangalan ni Cecilio
Apostol
 naglabas ng antolohiya/koleksyon ng mga tula
na pinamagatang Crisalidas (“Mga Higad”)
MGA MANUNULAT SA KASTILA
JESUS BALMORI
 Isinilang noong Enero 10, 1887
 May sagisag na Batikuling (isang uri ng
puno)
 Pinarangalan na isang makatang pandaigdig
sa Kastila noong 1939
 Nakalaban sa balagtasan ni Manuel Bernabe
 Nahirang siyang “Poeta Laureado sa Wikang
Kastila”
MGA MANUNULAT SA KASTILA
MANUEL BERNABE
 Isinilang noong Pebrero 17, 1890
 Isang mamamahayag at makatang liriko.
 Paksain: Mga Pista at Pagdiriwang
 Tinipon ang kanyang tula sa isang aklat na
pinamagatang “Cantos del Tropico” (Mga
Awit ng Tropiko)
MGA MANUNULAT SA KASTILA
CLARO M. RECTO
 Naging pangulo ng Lupon ng Saligang Batas.
 Tinipon niya ang kaniyang mga tula sa “Bajo Los
Cocoteros” (Sa ilalim ng Niyugan).
 Naging batasang tagapayo ng kapuluan, kagawad
sa Kataas-taasang Hukuman, naging pangulo sa
mababang kapulungan ng minorya
 Naging kinatawan ng Pilipinas sa Pandaigdig na
Hukuman sa Netherland
 “Ang Dampa Kong Pawid”
MGA MANUNULAT SA KASTILA
LOPE K. SANTOS
 Ama ng Balarila, nobelista, makata, at
politiko dahil siya ay naging senador.
 Tinaguriang “Haligi ng Panitikang
Pilipino”, subalit mas kilala rin siya sa
karaniwang palayaw na Mang Openg.
 Kagawad at patnugot ng Surian ng Wikang
Pambansa
 Propesor ng Wika sa UP
 “Banaag at Sikat” ang kanyang obra maestra
MGA MANUNULAT SA KASTILA

JOSE CORAZON DE JESUS

 May sagisag ng “Huseng Batute”
 Tinaguriang Hari ng Balagtasan at Makata ng
Pag-ibig
 Tinawag ring "Pepito" noong kanyang
kapanahunan.
 “Isang Punong Kahoy” tula na itinuring na
kanyang obra maestra
MGA MANUNULAT SA KASTILA
AMADO V. HERNANDEZ
 Makata ng Manggagawa
 Makata, kwentista, nobelista, mandudula,
mamamahayag, politiko at lider manggagawa
 Akda: Isang Dipang Langit, Bayang Malaya,
Mga Ibong Mandaragit, Luha ng Buwaya at
marami pang iba.
 “Ang Panday” ang kayang pinaka-obra
maestra
MGA MANUNULAT SA KASTILA
FLORENTINO COLLANTES
 Sagisag panulat na “Kuntil Butil”
 Maliban sa Taglog, marunong din siyang
magsalita ng Kapampangan, Ilokano at
Bisaya
 Kinilalang batikang “duplero” ng kanyang
panahon at nahirang na Ikalawang Hari ng
Balagtasan o Prinsipe ng Balagtasan.
 “Lumang Simbahan”- obra maestra
MGA MANUNULAT SA KASTILA
ILDEFONSO SANTOS
 Isinilang noong Enero 23, 1897
 Kauna-unahang guro ng Pilipino sa National
Teacher’s College
 Sagisag Panulat: Ilaw Silangan.
 Pagsulat ng tula at pagsasalin sa tagalog ng
ibang akda
 Siya ang nagsalin sa Tagalog ng Pambansang
Awit.
MGA MANUNULAT SA KASTILA
TEODORO GENER
 Naging pangulo ng “Kapisanang Ilaw at
Panitik”
 Makata at Nobelista Mananagalog
 Kalihim ng “Sanggunian ng mga Pantas ng
Akademya ng Wikang Tagalong”
 Obra maestra niya ang pagkakasalin sa
Tagalog ng nobelang kastila na “Don Quijote
de la Mancha”,
MGA MANUNULAT SA KASTILA
IÑIGO ED REGALADO
 Odalager-sagisag panulat
 Patnugot ng “Mithi”, “Pagkakaisa” at “Watawat”
 isang kwentista, nobelista at mamamahayag sa
larangan ng panitikan
 Ang paksa ng kanyang mga tula ang buhay at
mga bagay-bagay sa kapaligiran.
 Punong patnugot ng “Liwayway”
 May-akda ng Madaling Araw at Sampaguitang
Walang Bango
MGA MANUNULAT SA KASTILA
SEVERINO REYES
 Kilala siya bilang Ama ng Sarsuelang
Tagalog
 Tinatawag na Don Binoy at gumamit ng
sagisag na Lola Basyang
 Ama ng Lingguhang Liwayway
 Ama ng Dulang Pilipino
 “Walang Sugat”-obra maestra na pumapaksa
sa kapangyarihan ng pag-ibig sa mga taong
tunay na nagmamahalan.
MGA MANUNULAT SA KASTILA
AURELIO TOLENTINO
 Isang mandudula, makata, at mangangatha
 Nabilanggo dahil sa akda niyang may temang
makabayan at mapanghimagsik
 Ama ng Dulang Kapampangan
 Kahapon, Ngayon at Bukas”- obra maestra na
tumutuligsa sa mga Intsik, Amerikano, Kastila,
pati na ang mga Pilipinong nagtaksil sa sariling
bayan.
MGA MANUNULAT SA KASTILA
HERMOGENES ILAGAN
 Kilala sa tawag na Ka Mohing
 Bantog na mandudula at kinikilálang “Amang
Dulaang Tagalog.”
 Isa siyá sa masigasig na tagapagtaguyod ng
sarsuwelang Filipino.
 Itinatag niya ang “Compaña Ilaga” na naging
matagumpay sa pagtatanghal ng dula sa Gitnang
Luzon
 Akda: Dalagang Bukid, Dalawang Hangal at
Biyaya ng Pag-ibig
PANAHON NG
ISINAULING
KALAYAAN
 KASAYSAYAN
Noong 1945
Natupad ang pangakong pagbabalik
ng mga Amerikano

Ika-4 ng Hulyo, 1946

Isinauli ang kalayaan
SULIRANIN NG INIWANG DIGMAAN
Ang ekonomiya ng bansa ay
humantong sa kababaan.

Mas binigyang pansin ang mga

gerilya kaysa kabuhayang pambansa.
 HUKBALAHAP
(HUKBONG BAYAN LABAN SA HAPON)

 Binubuo ng pangkat ng mga

gerilyang may pagkiling sa
komunismo.

 Isa pang pamana ng digmaan na

naging malaking sagabal sa
pambansang kaunlarang pang-
ekonomiko.
 Maraming bayan sa gitnang Luzon noong 1950 ang may
“tagong pamahalaan ng mga huk” na:
- nakapaniningil ng buwis
- nakapagpapakalat ng mga kautusan
- nakapagpapataw ng parusa laban sa
sariling paglilitis
KALAGAYAN NG
PANITIKAN
 Tila naging mapanghangad sa makukuhang gantimpala ang
mga manunulat ng panahong ito sapagkat bago pa sumulat ng
anumang akda ay inaalam muna kung aling pahayagan kaya ang
magbabayad dito ng malaking halaga.

Isa sa naging kapansin-pansing pangyayari sa

panitikang Pilipino sa panahong ito ay ang
pagsulpot ng kabataang mag-aaral sa larangan ng
panulat.
 NAGING ULIRANG MANUNULAT NA
AMERIKANO SA MAHUSAY NA
TEKNISISMO
• Ernest Hemingway
• William Saroyan
• John Steinbeck

Ang mga panunulad sa estilo ng tatlong

manunulat na Amerikanong nabanggit ang
nagbigay ng diwang mapanghimagsik at
kapangahasan sa panitikang Tagalog at Ingles.
 BAGONG
PANITIKAN SA
TAGALOG NG
Muling sumigla ang panitik ng mga Pilipino nang
panahong ito.

 Ang halos naging paksa ng mga akda:

• Kalupitan ng mga Hapones
• Ang kahirapan ng pamumuhay sa
ilalim ng pamamahala ng mga
Hapones
• Kabayanihan ng mga gerilya at iba
pa
Nabuksang muli ang mga
palimbagan ng mga pahayagan
at mga magasin tulad ng:
• Liwayway,
• Bulaklak,
• Ilang-ilang,
• Sinag tala, atbp.
 Nagkaroon ng “laman” at hindi salita’t tugma lamang ang mga tulang
tagalog.
 Nagtataglay na nang mabuti-buting tauhan, mga pangyayaring batay sa
katotohanan at mga paksaing may kahulugan ang mga maikling kuwento.
 May mga nobela ring namamalasak subalit binabasa ng mga tao bilang
libangan lamang.
 Ang pagkagiliw ng mga tao sa pakikinig sa bigkasan ng tula ay higit
kaysa rati at pinagdadayo ng pulu-pulutong na mga tao ang pakikinig sa
sinumang mambibigkas.
MGA AKLAT NA NALIMBAG SA PANAHONG ITO:

 Mga Piling Katha (1947-48) ni Alejandro Abadilla

 Mga Maikling Kwentong Tagalog (1886-1948) ni Teodoro
Agoncillo
 Ako’y Isang Tinig (1952) – Katipunan ng mga tula at
sanaysay ni Genoveva Edroza Matute
 Mga Piling Sanaysay (1952) ni Alejandro Abadilla
MGA AKLAT NA NALIMBAG SA PANAHONG ITO:
 Maikling Katha ng Dalawampong Pangunahing Autor (1962)
nina A.G. Abadilla at Ponciano B.P. Pineda
 Parnasong Tagalog (1964) Katipunan ng mga piling tula mula
kina Huseng Sisiw at Balagtas na tinipon ni A.G. Abadilla
 Sining at Pamamaraan ng Pag-aaral ng Panitikan (1965) ni
Rufino Alejandro, inihanda niya ang aklat na ito bilang panturo sa
pamumuno o pagpapahalaga sa tula, dula, maikling kwento at
nobela
MGA AKLAT NA NALIMBAG SA PANAHONG ITO:
 Manlilikha, Mga Piling Tula (1961-1967) ni Rogelio G.
Mangahas
 Mga Piling Akda ng Kadipan (Kapisanang Aklat ng Diwa at
Panitik) (1965) ni Efren Abueg
 Makata (1967) ito ang kauna-unahang tulung-tulong na
pagsasaaklat ng mga tula ng may 16 na makata sa wikang Pilipino
MGA AKLAT NA NALIMBAG SA PANAHONG ITO:

 Pitong Dula (1968) ni Dionisio Salasar

 Manunulat: Mga Piling Akdang Pilipino (1970) ni Efren
Abueg. Sa aklat na ito naipakita ni Abueg na “Posible ang
pambansang integrasyon ng mga kalinangang etniko sa ating
bayan.”
MGA AKLAT NI RIZAL
Sa panahong ito lumabas ang maraming
aklat tungkol kay Rizal. Ang batas na nag-
aatas na pandaragdag ng pag-aaral sa
buhay ni Rizal ay nakatulong nang malaki
sa sigla ng ating mga manunulat na
makasulat ng aklat tungkol kay Rizal.
KABILANG AY ANG MGA SUMUSUNOD:
Nang Musmos pa si Rizal Isinulat ni Diosdado
Ulirang Mag-aaral si Rizal Capino

Ang Buhay at mga Akda ni Rizal ni Ben C.

Ungson
Rizal, ang Bayani at Guro nina Domingo
Landicho atbp.
Gabay sa Pag-aaral ng Noli Isinulat nina Efren
Gabay sa Pag-aaral ng Fili Abueg atbp
 Muling Pagsigla ng
Panitikan sa Ingles
 MARAMING PAHAYAGANG INGLES ANG
LUMABAS TULAD NG:

a. Philippines Free Press,

b. Morning Sun nina Sergio Osmeña, Sr.,
c. Daily News nina Ramon Roses,
d. Philippines Herald ng mga Soriano,
e. Chronicle ng mga Lopez at ang
Bulletin ni Menzi.
Mga Mamahaling Aklat na Inilimbag ng mga
manunulat sa Ingles:
 Heart of the Islands (1974) ni Manuel Viray – Itoy kalipunan
ng mga tula
 Phil. Cross-Section (1950) nina Maximo Ramos at Florentino
Valeros – Ito’y kalipunan ng mga tula at tuluyan
 Prose and Poems (1952) ni Nick Joaquin
Mga Mamahaling Aklat na Inilimbag ng mga
manunulat sa Ingles:

 Phil. Writing (1953) ni T.D. Agcaoli

 Phil. Harvest (1953) nina Maximo Ramos at Florentino
Valeros
 Horizons East (1967) nina Artemio Patacsil at Silverio
Baltazar.
TIMPALAK -
PALANCA
Pinamunuan ni Ginoong Carlos Palanca Sr.
Magpahanggang ngayon ay patuloy pa rin sa
pagbibigay ng gantimpala ang timpalac na ito
bagamat ang tumatag ay yumao na.

Ang larangang pinagkakalooban dito ay ang

maikling kwento, dula at tula.
 Mga nagwagi sa Unang Taon ng
Timpalak:

• Unang gantimpala – “Kwento ni Mabuti” ni Genoveva

Edroza
• Ikalawang Gantimpala – “Mabangis na Kamay…
Maamong Kamay” ni Pedro S. Dandan
• Ikatlong Gantimpala – “Planeta, Buwan at mga Bituin” ni
Elpidio P. Kapulong
 HULYO 4, 1954 A.D.
NI DIONISIO SALAZAR

Dulang Unang Nagkamit ng Gantimpala sa Timpalac

– Palanca
Ang dulang ito ay naglalahad ng pagsasagawa ng
isang panganib at madugong misyon ng Hukbong
Mapagpalaya ng Bayan (HBN) na ibagsak ang
pamahalaang Pilipino noong Panahon ni Pangulong
Magsaysay
 ANG ALAMAT NG
PASIG
NI FERNANDO B. MONLEON
Tulang unang nagkamit ng gantimpala sa
Timpalak – Palanca noong 1963 -1964
PANAHON NG

HAPONES
KALIGIRANG PANGKASAYSAYAN
 Gintong Panahon ng panitikang Pilipino (1941-1945)
 Nabalam sa kaniyang tuloy-tuloy na sanang pag-unlad nang muli
tayong sakupin ng isa na namang dayuhang mapaniil - ang mga
hapones.
 Isang biyaya sa larangang panitikan ng bansa ang pangyayaring ito
ayon sa ilang mga Pilipino.
 Ipinagbawal ng namumunong Hapon ang paggamit ng wikang Ingles.
 Maliban sa Tribune at Philippine Review, ang lahat halos ng
pahayagan sa Ingles ay pinatigil ng mga Hapones.
KALIGIRANG PANGKASAYSAYAN
Sa panahon ding ito kinilala ang mga manunulat na babaeng Pilipino
sa pangalan nina Liwayway A. Arceo at Genoveva Edroza-Matute dahil
sa mga makintal na maka-feministang maikling-kwento.
 Ang isang manunulat ay likas na manunulat.
 Nabigyang sigla ang Wikang Pambansa.
 Binigyan pa nila ng pagkakataon ang isang Pilipino, si Jose P.
Laurel upang mangulo sa bayan sa kanilang “pamatnubay.”
 (PANULAAN)

TULA SA PANAHON
NG MGA HAPONES
ANG MGA TULA SA PANAHONG ITO (PANULAAN)

Ang karaniwang paksa ng mga tula noong Panahon ng Hapon

ay tungkol sa bayan o sa pagkamakabayan, pag-ibig, kalikasan
buhay lalawigan o nayon, pananampalataya, at sining.

Tatlong uri ng tula ang lumaganap sa panhong ito.

Kinabibilangan ito ng:
A. HAIKU
 Isang tulang may malayang taludturan na kinagigiliwan ng mga
Hapones.
 Ito’y binubuo ng labimpitong pantig na nahahati sa tatlong taludtod.
 Ang unang taludtod nito ay may limang pantig, ang ikalawa ay
pitong pantig, at ang ikatlo ay limang pantig (5,7,5).
 Maikli lamang ang haiku ngunit nagtataglay ng masaklaw at
matalinhagang kahulugan.
 TUTUBI
Ni Gonzalo K. Flores

Hila mo’y tabak ….

Ang bulaklak nanginig,
Sa paglapit mo. 
LAHAT NG ORAS
Ang kaibigan,
Iyong maaasahan,
Sa kagipitan.
B. TANAGA
 Tulad ng Haiku, ito’y maikli ngunit may sukat at tugma.
 Ang bawat taludtod ay may pitong pantig.
 Nagtataglay din ng mga matatalinhagang kahulugan.
 PALAY KABIBI
ni Ildefonso Santos ni Ildefonso Santos
 .  .

Palay siyang matino, Kabibi, ano ka ba?

Nang humangi’y yumuko, May perlas, maganda ka;
Nguni’t muling tumayo, Kung idiit sa taynga,
Nagkabunga ng ginto. Nagbubunitunghininga!
   
PAG-IBIG TAG-INIT
ni Emelita Perez Baes ni Ildefonso Santos
 .  .

Wala iyan sa pabalat Alipatong lumapag

at sa puso nakatatak, Sa lupa – nagkabitak,
nadarama’t nalalasap Sa kahoy nalugayak,
ang pag-ibig na matapat. Sa puso – naglagablab!
 
3. KARANIWANG ANYO
Ang katangian nito ay natalakay na sa panimulang pag-
aaral ng aklat na ito.
  
PAG-IBIG
Ni Teodoro Gener
 

Umiibig ako, at ang iniibig

ay hindi ang dilag na kaakit-akit
pagka’t kung talagang ganda lang ang nais,
hindi ba’t nariyan ang nunungong langit?
 

Lumiliyag ako, at ang nililiyag

ay hindi ang yamang pagkarilag-rilag
pagka’t kundi totoong perlas lang ang hangad
di ba’t masisisid ang pusod ng dagat?
 

Umiibig ako’t sumisintang tunay,

di sa ganda’t hindi sa kanyang yaman…
Ako’y umiibig, sapagkat may buhay
na di nagtitikim ng kaligayahan…
 

Ang kaligayahan ay wala sa langit

wala rin sa dagat ng hiwang tubig…
ang kaligayaha’y nasa iyong dibdib
na inaawitan ng aking pag-ibig…
 
DULA SA PANAHON
NG MGA HAPONES
 ANG MGA DULA SA PANAHONG ITO
 Ang mga malalaking sinehan ay ginawa na lamang tanghalan ng mga dula.
 Karamihan sa mga dulang pinapalabas ay salin sa Tagalog mula sa Ingles.
 Ang mga nagsipagsalin ay sina Francisco Rodrigo, Alberto Cacnio, at Narciso Pimental.
Sila rin ay nagtatag ng isang samahan ng mga mandudulang Pilipino na pinangalanan
nilang “Dramatic Philippines”.
 Sa mga dula karaniwan tumatalakay sa buhay ng mga Pilipino, buhay lungsod o nayon,
at karaniwang ugali ng mga Pilipino.
 Maraming pagtatanghal ang may mga paksang katawa-tawa upang ikubli ang mga
kapintasan ng mga hapones tulad ng pangunguha ng ari-arian sa mga Pilipinong
nabibilang o nangungurakot.
 Ilan sa mga nagsisulat ng dula ay ang mga sumusunod:
 .

1. Jose Maria Hernandez

 sumulat ng “Panday Pira”
2. Francisco Rodrigo
 sumulat ng “Sa Pula, Sa Puti”
3. Clodualdo del Mundo
 sumulat ng “Bulaga”
4. Julian Cruz Balmaceda
 sumulat ng “Sino ba Kayo?”, “Dahil sa Anak” at “Higanti ng Patay”.
MAIKLING KWENTO
SA PANAHON NG MGA HAPONES
 ANG MGA MAIKLING KWENTO SA PANAHONG
ITO
 Naging maunlad ang larangan ng maikling kwento noong panahon ng Hapon. Maraming
mga nagsisulat ng maikling kwento. Kabilang dito sina Brigido Batungbakal, Macario
Pineda, Serafin Guinigundo, Liwayway Arceo, Narciso Ramos, NVM Gonzales, Alicia
Lopez Lim, Ligaya Perez, Gloria Guzman at iba pa.
 Ang pinakamahusay na akda ng taong 1945 ay pinili ng lupon na binubuo ni Francisco
Icasiano, Jose Esperanza Cruz, Antonio Rosales, Clodualdo del Mundo, at Teodor Santos.
At ang 25 maikling kwentong pinili ay pinasuri naman kina Lope K. Santos, Julian Cruz
Balmaceda, at Inigo Ed. Regalado.
 Ang kinawakasan ng pagsusuri ay nagsasabing ang mga sumusunod ang nagkamit ng
unang tatlong gantimpala:
 UNANG GANTIMPALA:

“LUPANG TINUBUAN”
NI NARCISO REYES
 Nabuo tungo sa karanasan sa buhay ng awtor. 
 Nagpapahiwatig sa bawat tauhan sa kwentong Lupang Tinubuan na dapat
balikan mo ang lugar kung saan ka ipinanganak at nagkamulat.
 Ang pamilya ang pinaka-ugat ng isang komunidad at mahalaga ang pamilya sa
pagbuo ng sambayanan at ang magkaroon ka ng isang tunay na pamilya na may
pagmamahalan ay napakalaking nang kayamanan na maituturing. 
 IKALAWANG GANTIMPALA:

“UHAW ANG TIGANG NA LUPA”

NI LIWAYWAY ARCEO
 Ang kwentong ito ay tungkol sa dalagitang nagkaroon ng mga magulang na kailanman ay hindi
kakikitaan ng paglalambing sa isa`t isa. Para bang walang namamagitang pag-ibig ang pagsasama.
Hanggang isang araw,natuklasan nito na may mahal palang iba ang ama at matagal na nitong nililihim
sa pamilya . Ito ay nang mabasa ng dalagita ang talaarawan ng ama at makita ang isang larawan ng
isang babae.
 Ngunit ang ina ay patuloy na nag-aalaga sa kanyang ama ng naratay ito sa kabila ng katotohanang
pagtataksil . At bago ito malagutan ng hininga’y hiniling nito ang pagsang-ayon ng kaniyang kalaguyo
sa bagong pagsasama. Sumagot ang kabiyak at nagkunwang kalaguyo—at pinagbigyan kahit
napakasakit pakinggan ang gayong pagtataksil ng kaniyang asawa o bana.
 IKATLONG GANTIMPALA:
“LUNGSOD, NAYON AT DAGAT-DAGATAN”
NI NESTOR VICENTE MADALI GONZALES
PANITIKAN SA PANAHON NG
IKATLONG
REPUBLIKA
 KALIGIRANG KASAYSAYAN
Enero 2, 1981

Inalis ang bansa sa

ilalim ng Batas Militar
 BAKIT TINAWAG NA IKATLONG
REPUBLIKA?
1. Ang unang republikang kanyang isinaalang-alang ay ang
Republikang Pilipinas sa panahon ni Emilio.
2. Ikalawa, ang paglaya natin sa ilalim ng pamahalaang
Amerikano.
3. Ikatlo, dahil muli na naman daw naging malaya ang bansa
sa pagkakaalis nito sa ilalim ng Batas Militar.
 PAGKAKAPATAY KAY Ninoy Aquino, jr.?
 Si Benigno “Ninoy” Aquino, Jr. ay
isang tanyag na mamamahayag at
pulitiko sa Pilipinas.
 Nagsilbi siya sa lalawigan ng Tarlac
bilang alkalde ng bayan ng
Concepcion, bise gobernador, at
gobernador ng lalawigan.
 Namatay noong Agosto 21, 1983
 ANG PANULAANG TAGALOG SA PANAHON
NG IKATLONG REPUBLIKA
 May pagka- romantiko at rebolusyonaryo.
 Lantaran kung ito’y tumuligsa sa mga nagaganap noon sa ating
pamahalaan.
 Ang hinaing ng mga mamamayan ay nakatambad sa wikang maapoy,
marahas, makulay at tila mapagtungayaw.
• “Uod” (ni Rodolfo S. Salandanan)
• “Pilipinas, Sawi kong Bayan” (ni Francisco ‘Soc’ Rodrigo)
 MGA AWITING FILIPINO
 Ang bawat paksain ng tula ay kinapapaalooban ng mga kalungkutan o
pagdadalamhati, kahirapan, paghahangad ng tunay na Kalayaan, pag-
ibig sa Diyos, sa bayan, at sa kapwa.
 Maraming kompositor ang nalungkot nang paslangin si Ninoy
Aquino, Jr. noong Agosto 21, 1983. Kabilang na rito sina Coritha,
Eric, Freddie Aguilar, at iba pa.
 Sina Coritha at Eric ay bumuo ng isang awiting pinamagatang
“Laban Na” at unang inawit ito ni Coritha sa isinagawang National
Unification Conference ng Oposisyon (Marso, 1985).
 Inawit din ang awiting “Laban Na” sa idinaos na “Presidential
Campaign Movement for Cory Aquino” upang magbigay
inspirasyon sa kampanya sa pagpapabagsak sa Marcos
Movement noong Pebrero 5, 1986.
 ANG PELIKULANG FILIPINO
 Nagpatuloy ang pagdiriwang ng taunang Pista ng mga Pelikulang
Filipino. Lalong di napigil ang pagkagiliw ng mga tao sa mga
pelikulang nahihinggil sa sex.
 Kaya naman sinamantala ang mga ganitong uri kahit na ito’y
nakapagpapababa sa moralidad ng mga Pilipino.
 MGA PAHAYAGAN AT IBA PANG BABASAHIN
 Nahahati sa dalawang Partido ang mga pahayagan
 “Crony Newspapers”
• Di-makatotohanang pahayag na taliwas sa mga nagaganap sa ating
kapaligiran.
• Kabilang sa mga ito ang Bulletin Today, Peoples Journal, at Peoples
Tonight.
 Nagpapahayag ng mga totoong pangyayari tulad ng Forum, Daily
Inquirer, Manila Times at Malaya
 ANG TIMPALAK-PALANCA
 Don Carlos Palanca Memorial Awards for Literature (1981-
1985)
• Pinakaprestihiyosong gawad pampanitikan ng bansa
• Nagpatuloy pa rin sa pagbibigay-gantimpala taun-taon sa
larangan ng pagsulat ng pinakamahusay na tula, maikling
kwento, sanaysay, at iisahin o tatatluhing yugtong dula.
 TULA
 1981 - “Taga Sa Bato”
- Isang matalinghangang tulang isinulat ni Romulo A. Sandoval
na gumamit ng sagisag na “Victor Buenviaje”.
 1982 - “Odyssey Ng Siglo”
- Isang madamdaming tula ni Cresenciano C. Marquez, Jr. na
ikinubli ang tunay na pangalan sa sagisag na “Eva A. Dan.”
 1983 - “Sa Panahon ni Ligalig”
- Isininulat ni Jose F. Lacaba na gumamit ng sagisag na “Bernardo
Makiling”
 1984 - “Bakasyunista”
- Isninulat ni Tomas F. Agulto na kumubli sa sagisag na “Sarhento
J. de la Cruz”
 1985 - “Punta Blangko”
- Isinulat ni Mike L. Bigornia, sa sagisag na “Haraya Negra”.
 MAIKLING KWENTO
 1981 - “Di Mo Masilip ang Langit”
- Isinulat ni Benjamin P. Pascual, sa sagisag na “Radamen”
 1982 - “Tatlong Kwento Ng Buhay ni Julian Candelabra”
- Isinulat ni Lualhati Bautista de la Cruz, sa sagisag na “Joy Marela”
 1983 - “Pinagdugtung-dugtong Na Hininga Mula Sa Iskinitang
Pinagpiyestahan ng mga Bangaw”
- Ang akda ni Agapito M. Lugay na nagtago sa sagisag na “Peping de la
Cruz”
 1984 - “Sa Kaduwagan Ng Pilikmata”
- Isinulat ni Fidel D. Rillo, Jr. sa sagisag na “Virginia
Rivera”
 1985 - “Unang Binyag”
- Isinulat ni Ernie Yang sa sagisag na “Homer”
 SANAYSAY
 1981 - “Sa Sariling Panunuring Pampanitikan; mga hamon at
Panangutan”
- sinulat ni Pedro L. Picarte, na gumagamit ng sagisag na “Priscilla R.
Moreno.”
 1982 - “Isang Liham Sa Baul Ng Manunulat”
- Isinulat ni Fanny A. Garcia, sa sagisag na “Simone”
 1983 - “Ang Kontemporaryong Nobelang Tagalog”
- Isinulat ni Rosario Torress Yu, sa sagisag na “J. de la Cruz”
 1984 - “Mga Tinik Sa Dambuhalang Bato”
• Isinulat ni Lilia Q. Santiago sa sagisag na “Abante Altamonte”.
 1985
• Espesyal na gantimpala ang natanggap ni Fidel Rillo, Jr. sa
kaniyang sanaysay na nasusulat sa Tagalog at may pamagat sa
Ingles na “Now For the Fun of the Flowing Gutter”. Ang sagisag
sa panulat na ginamit dito ng may-akda ay “Don Miguel del Vino”.
 DULA

 Ang dula ay ang “Huling Gabi sa Maragondon” ni Reanto O.

Villanueva (1983) na gumamit ng sagisag na Andres
Magdale.
 NOBELA
 1984
• Muling nagsimula ang Timpalak- Palanca sa pagpili ng pinakamahusay na
nobela.
• Isinasagawa lamang tuwing ikatlong taon nang gayo’y mabigyan ng
mahabang panahon ang ating mga manunulat na makagawa ng higit na
maganda at may mataas na uring akda.
 1987
• Ang La Tondena, Inc. ay ang tagapagtaguyod ng Timpalak- Palanca.
PANITIKAN sa panahon NG

AKTIBISMO
KALIGIRANG PANGKASAYSAYAN
 1970-1972 (Aktibismo)

 Maraming kabataan ang mga

naging aktibista upang humingi
ng pagbabago sa pamahalaan.
KALIGIRANG PANGKASAYSAYAN
PANSARILING PUNA TUNGKOL SA PAMAHALAAN
 Marami sa kabataan ang naniniwalang di na “demokratiko” kundi isa nang
“gobyernong Kapitalista” ang umiiral sa ating bayan sapagkat damang-dama
raw nila ang lalong paghihirap ng mga mahihirap at lalong pagyaman ng mga
mayayaman.
 Patuloy na nanalig na matatag ang pamahalaang demokratiko at mga tao
lamang na nagpapatakbo ng pamahalaan ang mga kakulangan.
 May paniniwalang dapat nang palitan ng “sosyalismo” o “kumunismo” ang
bulok na pamahalaan.
KALIGIRANG PANGKASAYSAYAN
 May mga kabataang napabilang sa bagong hukbo ng bayan
(New People’s Army)
 May mga naging “Burgis” radikal o rebelde
 Mayroon ding mga nananatiling parang mga walang pakialam
sa takbo ng pamahalaan.
ANG BINHI NG AKTIBISMO

Pagkaka”deklara” ng
Batas Militar (Martial
Law) noong 1972
ANG BINHI NG AKTIBISMO
 Ang batás militár ay pagpapataw ng kapangyarihang militar sa isang lugar
dulot ng pangangailangan.
 Ipinatutupad ito kapag ang pamahalaang sibilyan ay hindi nakagaganap sa
tungkuling gaya ng:
 pagpapanatili ng kaayusan ng lugar
 hindi makontrol ang kaguluhan at protesta
 nagkaroon ng malawakang paglabag sa batas
 may giyera at pananakop
PANAHON NG DUGUANG PLAKARD
 Ito ang panahong minsan pang pinatunayan ng kabataang
Pilipino na hindi laging pagyuyuko ng ulo at pag-ilag sa
hangin ang bumubuo ng kanyang pagkalahi at pagkabansa.

“Panitikang Pilipino sa Kaunlaran nang Bansa”

G. PONCIANO PINEDA
 DUGO? Ano ang dugo ng isang tao kung ihahambing sa Dugong
ibinuo upang ikulay sa pula ang ating bandila?
 
 BUHAY? Ano ang buhay kung itatapat sa habang panahong hintutrong
nakatundos sa mukha ng isang duwag at di magkaroon ng paninindigan
para sa sarili at gayun din sa kasunduan na sanlahi?
 Sa kabuuan, maraming kabataan ang nagbuwis ng buhay,
nagpamalas ng buong giting sa pagtatanggol ng Karapatan ng
masang Pilipino, walang takot na suungin ang kamatayan basta
maipaglaban lamang ang mga prinsipyo at tunay na Karapatan.
 3 salita na isinisigaw ng mga mag-aaral ng Unibersidad ng
Pilipinas tuwing nag-ra-rally
1. Imperyalismo
- ang pagpapalawak ng lakas o impluwensya
2. Feudalism
- mga suliranin sa pagmamay-ari ng mga lupang sakahan
3. Facismo
- ang pagiging diktador o paggamit ng kamay na bakal at hindi
paggalang sa karapatan ng kapwa
ANG KALAGAYAN NG PANITIKAN
 Nagpahayag ng damdaming punong-puno ng paghihimagsik.
 Maliban sa makinilya ay gumamit din sila ng pinsel at isinulat
sa PLAKARD, sa PULANG PINTURA ang mga kaugnay na
salitang nagpapahayag ng karaingan at pikikibaka.
 Tinalakay nila ang kaabulukan ng lipunan at pulitika.
Ilan sa mga kabataang bumandila sa Panitikang Rebulusyonaryo:

ROGELIO EFREN
MANGAHAS ABUEG

ROLANDO RIO ALMA

TINIO
 PANULAANG FILIPINO SA PANAHON NG
AKTIBISMO
 Masasabing haalos nagtataglay ng tatlong katangian ang mga
tulang naisulat ng mga batang makata at mananalumpati sa
panahong ito ng aktibismo.
 Pagmamasid at pagsusuri sa kalagayan ng bayan.
 Pagsisiwalat ng katangian at dayukdok ng pagpapasasang mga
nanunungkulan.
 Tahasang masasabing labag sa kagandahang-asal ng
panunungayaw at karahasan sa pananalita.
 Ang ilang saknong mula sa tula ni Rio Alma na nagpapahayag ng
matimping pagngangalit ng damdamin.

“Marahil madahop ang diwa ko upang isaulo’t ipaliwanag. Ang panaginip at kamatayan ng
sanlaksang anak-pawis”
. 

“Saksi ako sa palahaw ng mga dalagitang tila kinakatay na babaoy habang ginagahasa ng mga
hayok na pulitiko’t negosyante”
. 

“Sa sabuyan ng putik ng mga kongresistang pagkuwan, kapiling ang kani-kanyang alipures at
tagapayong Puti ay nag-uunahang ibenta ang bayan.”
. 

“Ano ang silbi ng kabayanihan? Ng limos na laurel at ginto? Ipangalan sa iyo’y isang kalyeng
baku-bako o kaya’y lumuting monumentong ihian ng mga lasenggo.”
Nagwagi ng Gantimpalang Planca sa Tula (1970-
71)
 Mga Duguang Plakard at Iba pang mga Tula (Rogelio
Mangahas)
 Tatlong Awit ng Pagpuksa (Lamberto Antonio)
 Dalawang Tula (Cirilo F. Bautista)
 May mga Katipunan din ng mga tula aang naisa aklat nang
panahong ito ng aktibismo. Ilan sa mga ito ay ang mga
sumusunod:
1. Mga A! ng Panahon (1970) – Alejandro Perez
2. Kalikasan (1970) – Aniceto Silvestre
3. Peregrinasyon at Iba Pang Tula (1970) – Rio Alma
4. Mga Tula ng Bayan Ko at Iba Pa (1972) – V. G. Suarez
5. Sitsit sa Kuliglig (1972) – Rolando Tinio
6. Mga gintong Kaisipan (1972) – Segundo Esguerra
 ANG DULA, MAIKLING KWENTO AT
NOBELA SA PANAHONG ITO
 Labis na naging mapangahas ang mga manunulat ng dula, maikling
kwento, o maging nobela sa panahong ito, hindi lamang sa paksa kundi
maging sa usapan o salitaan ng kanilang mga tauhan sa akda.
 Ang ilan sa mga tagpo ay kalimitang usapan ng mga kalalakihan at
mayroong kwentong pagtatalik o kalaswaan.
ANG MGA PELIKULA AT KOMIKS
 Nang panahon ding ito ng aktibismo, nagsimulang napanood ang
mga pelikulang malalaswa na nakasisira sa kaugaliang silanganin
– ang tinatawag na mga Pelikulang Bomba.
 Dito rin dumagsa ang mga komiks at iba pang babasahin na ang
mga larawang iginuhit ay walang mga saplot sa katawan.