Современиот наставник

го менаџира знаењето на
учениците во и вон
училиште - дома (On-Line)
проф. д-р Константин
ПЕТКОВСКИ
075 247 835
ninopet@t-home.mk
ПРОБЛЕМСКА СИТУАЦИЈА
РЕЛАКСИРАНА
ЗОНА НА ПАНИКА
ЗОНА
ПРЕДИЗВИК
(ЈАС ОВА НЕ
(ЈАС МОЖАМ
(КАКО ОВА ДАДА
МОЖАМ СЕ
ОВА ДА ГО
РЕШИ?)
ГО РЕШАМ)
РЕШАМ)
 Настава со физичко
присуство на учениците во
училиште

Настава на далечина
(Distant Learning)

„On-Line“ настава
 ПРЕВРТЕНА УЧИЛНИЦА
Терминот „Превртена
училница“ (англиски термин
„flipped classroom“) е современ
пристап кон учењето и
наставата во која учењето нови
содржини се одвива дома
(надвор од училиштето),
на претходно подготвени
дигитални наставни
материјали
Улогата на ИКТ во
„превртената учеилница“
Во превртената училница
клучната улога на ИКТ е
тоа што наставникот ја
користи во создавањето и
споделувањето на
материјалите со учениците
Предности на „превртената учеилница“
1. Ученикот пристапува кон материјали од каде сака и
кога му одговара
2. Ученикот е активен во процесот на учење, бидејќи
мора да истражува, анализира и размислува
критички
3. Учењето станува целосно индивидуализирано,
бидејќи учениците учат за содржината со брзината
што најдобро им одговара
4. Превртената училница претпоставува активна
дискусија и истражување меѓу учениците за
содржината на учењето
5. Наставникот е повеќе лидер на целиот процес на
учење
 Човечки ресурси
– наставници и
стручни
соработници
Знаење Образовни
(Knowledge) процеси
Технологија
(ИТ
инфраструктура)
ТРАДИЦИОНАЛНАТА НАСТАВА -
не води сметка за индивидуалните
конструктивни механизми на мозокот на учениците
Дали може знаењето од наставникот линеарно да се
пренесува на ученикот на таков начин што пренесените
информации само ќе се „пресликаат“ во главата на
ученикот?
Ученикот ќе ги прими само оние информации што нему му се
важни и што може да ги интерпретира
Традиционалната настава се прилагодува на просечните
ученици и едносмерно е насочена кон реализација на
програмските содржини, поддржана со содржините во учебникот
 СОВРЕМЕНА НАСТАВА
Карактеристиките на СОВРЕМЕНАТА НАСТАВА се
согледуваат со организација која влијае на развојот на
КОГНИТИВНИТЕ И ОПШТИ ИНТЕЛЕКТУАЛНИ
СПОСОБНОСТИ НА УЧЕНИЦИТЕ
Една од клучните задачи на современата настава е
откривање и усвојување на знаења на начин
којшто ја прави целовит и логички доследен систем.
Тоа е можно само ако во процесот на спознавањето
учениците откриваат и усвојуваат
научно – теоретски сознанија и поими
развивајќи ја така способноста и за операциите на
научно – теориското мислење што е неопходно
за поврзување на знаењата со целиот систем
ЗАДАЧА НА СОВРЕМЕНАТА НАСТАВА е
да ги воведе учениците во целокупност на светот,
проучувајќи ги поединечно и со тоа да води кон
спознавање на самата суштина на
нештата.
Со тоа истовремено во функција се ставаат
оние можности на учениците кои му се потребни
во интензивниот развој на современото живеење.
Оние ученици кои управуваат со своето учење
успешно ги избираат и применуваат соодветни
стратегии во решавање на проблемите.
 Во современата настава, КОЛЕКТИВНОТО
ОБРАЗОВАНИЕ СЕ ЗАМЕНУВА СО ИНДИВИДУАЛНО
ОБРАЗОВАНИЕ, каде ученикот е афирмиран како
АКТИВЕН ИСТРАЖУВАЧ кој до знаењата доаѓа
врз база на истражувања и индивидуалните
интелектуални напори.
Во современата настава, е нагласена улогата на
оние кои учат - учениците,
а не на оној кој поучува – наставникот
Тежиштето на работата е префрлено на ученикот
Социјална клима за работа
во современа училница

КОШНИЧКА
(САНДАЧЕ) ЗА ПЧЕЛИ
 Аристотел
До учениците може да се допре преку
логиката, преку рационалното - „logos“
Може да се користи и „pathos“,
играјќи на картата на нивните емоции
Може аргументот да се базира врз
воспоставен вредносен систем, односно
„ethos“
Добрите наставници го минуваат
најголемиот дел од своето време
комуницирајќи со учениците
Потребен е да се биде едноставен – нештата
да се кажат во неколку збора
 Наставна програма
РАЗВОЕН ПРИСТАП
Појдовна точка за планирање на наставата се: ЦЕЛИТЕ
НА УЧЕЊЕТО (Зошто нештото се учи) и
ИСХОДИТЕ НА УЧЕЊЕТО (Што на крајот ученикот
треба да знае и / или треба да може да направи)

СОДРЖИНСКИ ПРИСТАП
Доминантно одговара на прашањето: ШТО СЕ УЧИ?
Укажува на тоа што наставникот треба да предава
Целите се воопштени и реално не му помагаат на
наставникот во организирање на наставата
Во програмата не е јасно што учениците треба да научат
на крајот од наставата
Исходите не се дефинирани
 Подготовка на наставата

РАЗВОЕН ПРИСТАП
Наставникот поаѓа од ЦЕЛИТЕ НА УЧЕЊЕ -
ги планира и поврзува АКТИВНОСТИТЕ НА
УЧЕНИЦИТЕ за време на часот

СОДРЖИНСКИ ПРИСТАП
Наставникот ги планира СВОИТЕ АКТИВНОСТИ
на часот (ПРЕДАВАЊЕТО)
Наставникот поаѓа од КОНКРЕТНИ ТЕМИ и го
планира НАЧИНОТ на кој што ќе може
ОПТИМАЛНО ДА ГИ ПРЕЗЕНТИРА,
односно ДА ГИ ПРЕНЕСЕ до учениците дадените
содржини
 Положбата на учениците и
наставникот за време на часот
РАЗВОЕН ПРИСТАП
На наставниот час доминантна е АКТИВНОСТА НА
УЧЕНИЦИТЕ
Улогата на наставникот е ДА СОЗДАВА НАСТАВНИ
СИТУАЦИИ ЗА УЧЕЊЕ, да ги води и насочува
активностите на ученикот за учење

СОДРЖИНСКИ ПРИСТАП
На часот доминира АКТИВНОСТА НА НАСТАВНИКОТ
Наставникот ја кажува, покажува, објаснува,
систематизира содржината / темата што ја предава,
додека учениците се помалку или повеќе пасивни
приматели на информации (слушаат, ппомнат,
запишуваат, повторуваат и слично)
 Исходи на наставната програма

РАЗВОЕН ПРИСТАП
Следење и вреднување на ПРОЦЕСОТ НА
НАСТАВА и УЧЕЊЕ
Подразбира следење и вреднување на
ИСХОДИТЕ НА УЧЕЊЕ

СОДРЖИНСКИ ПРИСТАП
Мерка за успешност (реализација на програмата) е
РЕАЛИЗАЦИЈА НА СИТЕ ТЕМИ од наставната
програма според наставникот
ВИСТИНСКИТЕ ИСХОДИ (резултати и постигања
во наставата) се помалку или повеќе НЕПОЗНАТИ
Улога и компетенции на наставникот
РАЗВОЕН ПРИСТАП
Покрај познавање на содржината на програмата,
наставникот треба да ги познава и МЕТОДИТЕ НА
НАСТАВАТА И УЧЕЊЕТО
Треба да знае кои АКТИВНОСТИ НА УЧЕЊЕТО
ќе обезбедат постигање на предвидените цели /
исходи од наставата и учењето

СОДРЖИНСКИ ПРИСТАП
Наставникот себе си се доживува како СТРУЧЊАК
ЗА ПРЕДМЕТОТ ШТО ГО ПРЕДАВА
Неговата задача е ПРЕДАВАЊЕ и ТОЛКУВАЊЕ на
содржините на програмата, а ЗАДАЧАТА НА
УЧЕНИКОТ Е ДА УЧИ
 Настава и учење
ЦЕЛИ -
СОДРЖИНИ
ИСХОДИ
ЦЕЛИ НА
СОДРЖИНИ УЧЕЊЕ

МЕТОДИ ВРЕДНУВАЊЕ

СИТУАЦИИ

„СЕ УЧИ
„СЕ УЧИ
КАКО ДА СЕ
ЗНАЕЊЕ“
УЧИ“
 ПОТВРДА НА
МОДЕЛОТ

НАПРАВИ МОДЕЛ
РЕПРОДУКТИВНО МИСЛЕЊЕ
ЗА РЕШАВАЊЕ
НАСОЧЕНО КОН
АНАЛИЗИРАЊЕ, ПАМТЕЊЕ И АНАЛИЗИРАЈ
РЕПРОДУЦИРАЊЕ ПОДАТОЦИ

СОБЕРИ ПОДАТОЦИ

КРЕИРАЈ
СИТУАЦИЈА

ПРЕТПОСТАВИ
ТВОРЕЧКО
ПОСТАВИ
ПРОБЛЕМ МИСЛЕЊЕ
НАСОЧЕНО КОН
СОГЛЕДАЈ
СИНТЕТИЗИРАЊЕ
НАБЉУДУВАЈ
 Општи цели на предметот

ЗОШТО КАКО ШТО

Оперативни цели Активности Поими Корелации

Во наставната Обезбедуваат Укажуваат на Обезбедуваат
КВАЛИТЕТ ВО СОДРЖИНИТЕ севкупност на
ситуација, ПРОЦЕСОТ НА преку кои се
ОПЕРАТИВНИТЕ знаењето –
УЧЕЊЕ постигнуваат КВАЛИТЕТОТ
ЦЕЛИ
наставникот ги определените НА ЗНАЕЊЕТО
ЦЕЛИ
„преведува“ во
ЦЕЛИ НА ЧАСОТ

Исходи од наставната програма

Стекнато знаење СОДРЖИНА
„ЗА“ НА УЧЕЊЕТО
Стекнато знаење
„КАКО“

АКТИВНОСТИ
НА УЧЕЊЕТО
Стекнати
ВРЕДНОСТИ,
ВЕШТИНИ

Стекнати
КОМПЕТЕНЦИИ
на ученикот
 ПРОМЕНА НА ПАРАДИГМАТА НА УЧЕЊЕ
Учење преку Учење преку
традиционална настава современа
настава

МЕХАНИЧКО УЧЕЊЕ УЧЕЊЕ СО

РАЗМИСЛУВАЊЕ

ВЕРБАЛНО УЧЕЊЕ ПРАКТИЧНО УЧЕЊЕ

РЕЦЕПТИВНО УЧЕЊЕ УЧЕЊЕ ПРЕКУ

ОТКРИВАЊЕ

КОНВЕРГЕНТНО УЧЕЊЕ ДИВЕРГЕНТНО УЧЕЊЕ

ТРАНСМИСИВНО ИНТЕРАКТИВНО
 УЧЕЊЕ ПРЕКУ ОТКРИВАЊЕ
наспроти РЕЦЕПТИВНО УЧЕЊЕ
Целта на рецептивното учење е УСВОЈУВАЊЕ НА ЗНАЕЊЕ
Учењето преку откривање се карактеризира со:
Содржината на учењето не е однапред дадена,
туку задача на ученикот е сам да ја открие
Тоа се оние НАСТАВНИ СИТУАЦИИ кои започнуваат со
ПРАШАЊЕ или со некој ПРОБЛЕМ
Целите на учењето преку откривање е многу поширока, отколку
само едноставно усвојување на знаење
Покрај усвојување на знаење, ова учење ги опфаќа и
ВЕШТИНИТЕ НА УСВОЈУВАЊЕ НА ЗНАЕЊЕТО и
РЕШАВАЊЕ НА ПРОБЛЕМИ
Оваа форма на учење ја поттикнува
САМОСТОЈНОСТА НА УЧЕНИЦИТЕ
и ја развива нивната ЖЕЛБА ЗА ЗНЕЊЕ И
 ДИВЕРГЕНТНО наспроти
КОНВЕРГЕНТНО УЧЕЊЕ
Дивергентни се сите оние НАСТАВНИ СИТУАЦИИ
кога наставникот НЕ „ЛОВИ ГРЕШКИ“ на учениците, туку
ја прифаќа можноста за РАЗЛИЧНИ ГЛЕДАЊА и
ПОНУДЕНИ РЕШЕНИЈА НА УЧЕНИЦИТЕ
КОНВЕРГЕНТНОТО МИСЛЕЊЕ критички ги проверува
идеите и бара НАЈДОБРИ РЕШЕНИЈА
ДИВЕРГЕНТНОТО МИСЛЕЊЕ бара РАЗЛИЧНИ НАЧИНИ
НА ДЕФИНИРАЊЕ и ИНТЕРПРЕТИРАЊЕ НА ПРОБЛЕМИТЕ
ДИВЕРГЕНТНОТО МИСЛЕЊЕ отвора НОВИ ИДЕИ и
МОЖНИ РЕШЕНИЈА
Целта е ДА СЕ ПОТТИКНУВА КРЕАТИВНОСТА НА
УЧЕНИЦИТЕ
 ИНТЕРАКТИВНО УЧЕЊЕ наспроти
ТРАНСМИСИВНО (ПРЕНОСЛИВО) УЧЕЊЕ
ЗНАЕЊЕТО кое се СООПШТУВА и СПОДЕЛУВА
(РАЗМЕНУВА) со другите, ПОДОБРО СЕ РАЗБИРА
Одлучувачка улога во развојот на знаењето на
учениците имаат заедничките активности на
учениците со наставниците во процесот на
наставата, во однос на наставните содржини
Единствено во група, во ИНТЕРАКЦИЈА и
КОМУНИКАЦИЈА СО ДРУГИТЕ, учениците можат да
развиваат СОЦИЈАЛИЗИРАЧКИ ВЕШТИНИ какви
што се: ВОДЕЊЕ НА АРГУМЕНТИРАН ДИЈАЛОГ,
ТОЛЕРАНЦИЈА, СОЛИДАРНОСТ, ПРИФАЌАЊЕ НА
РАЗЛИЧНИ СТАВОВИ И МИСЛЕЊА
 ИСЧЕКОР
ВО ОДНОС НА НАСТАВАТА ВО УЧИЛИШТЕТО
Во училиштето, да има повеќе учење со
размислување, отколку механичко учење
Во училиштето, освен на пренесување на
знаење, треба да се обрне внимание и на
стекнување вештини кај учениците
Во училиштето, учениците покрај
стекнување на знаење, треба да се
оспособат и како да се стекнува знаење
(да научат како треба да се учи)
Во училиштето, кај учениците треба да се
развива творечко мислење
 ИСЧЕКОР
ВО ОДНОС НА НАСТАВАТА ВО
УЧИЛИШТЕТО
Во училиштето, покрај ккогнитивни,
кај учениците треба да се развиваат и
социјалните компетенции
Во училиштето, со интеракција на
различни интелектуални активности на
учениците, во различни социјални
контексти на учење и на различни
интелектуални содржини може да се
обезбеди РАЗВОЈНА УЛОГА НА УЧИЛИШТЕТО
и ФОРМАТИВНА ПРИРОДА НА УЧЕЊЕТО ВО
УЧИЛИШТЕ
 СТАРИ ВРЕДНОСТИ ЗА БАРАЊА / ПРАШАЊА КОИ
НАСТАВАТА ВО НАСТАВНИКОТ ГИ ПОСТАВУВА ПРЕД
УЧИЛИШТАТА УЧЕНИЦИТЕ ВО ОДНОС НА НАСТАВАТА
 Стекнување на знење  КОЈ?
преку ПРЕПОЗНАВАЊЕ  КАДЕ?
 Стекнување на знење  КОГА?
преку РАЗБИРАЊЕ  НАБРОЈ!
 ПОВТОРИ!
 РАСКАЖИ!

НОВИ ВРЕДНОСТИ ЗА БАРАЊА / ПРАШАЊА КОИ

НАСТАВАТА ВО НАСТАВНИКОТ ГИ ПОСТАВУВА ПРЕД
УЧИЛИШТАТА УЧЕНИЦИТЕ ВО НАСТАВАТА
 УПОТРЕБА на знењето  Искористи ја новата ситуација!
 АНАЛИЗА на знењето  Среди ги нештата според дадениот
 СИНТЕЗА на знењето критериум!
(ТВОРЕЧКО МИСЛЕЊЕ)  Планирај го решението!
 ВРЕДНУВАЊЕ на
 Реши го проблемот!
знењето (КРИТИЧКО
 Смисли нова примена!
МИСЛЕЊЕ)
 Кој е твојот став!
КОНСТРУКТИВИСТИЧКИ ПРИСТАП ВО УЧЕЊЕТО

УЧЕЊЕТО Е АКТИВНА
КОНСТРУКЦИЈА И
РЕКОНСТРУКЦИЈА НА
ИСКУСТВОТО НА ОНОЈ
КОЈ УЧИ

УЧЕНИЦИ НАСТАВНИК
КОНСТРУКТИВИСТИЧКИ МЕТОДИ
НА НАСТАВА
СОЗДАВАЊЕ
„ДИДАКТИЧКИ МОЖНОСТИ“
наместо
„ДИДАКТИЧКО УЧЕЊЕ
(ПОДУЧУВАЊЕ)“
 УЧЕЊЕ
УЧЕЊЕТО НЕ Е ПАСИВНО ПРИМАЊЕ НА
ЗНАЕЊЕ, туку АКТИВНА ИНТЕРПРЕТАЦИЈА НА
НОВИТЕ ИСКУСТВА (стекнати со практичен
пример, експеримент или информациии)
со помош на аналогија со сопствените веќе
стекнати структурни знаења
УЧЕЊЕТО Е РАБОТА СО УЧЕНИЦИТЕ,
А НЕ НАД УЧЕНИЦИТЕ

КАЖИ МИ – ЌЕ ЗАБОРАВАМ
ПОКАЖИ МИ – ЌЕ ЗАПОМНАМ
ВКЛУЧИ МЕ – ЌЕ ЗНАМ
ЛАНЕЦ НА ЗНАЕЊЕТО
 УЧЕЊЕ
УЧЕЊЕТО е интерактивен процес
УЧЕЊЕТО е контекстуално
Битно значење за учењето има:
МОТИВАЦИЈАТА (како на наставникот,
така и на ученикот)
СВЕСНОСТ ЗА МОЖНОСТИТЕ ЗА УПОТРЕБА НА
НОВОТО ЗНАЕЊЕ
Учениците поуспешно учат
соработувајќи со другите ученици
Учењето е поуспешно на задачи кои
имаат значење во секојдневниот живот
 ЦЕЛИ НА УЧИЛИШТЕТО
1. Стекнување ЗНАЕЊА:
Помнење и разбирање на факти и податоци
2. Стекнување ВЕШТИНИ:
 КОГНИТИВНИ ВЕШТИНИ /
СПОСОБНОСТИ
 СОЦИЈАЛНИ ВЕШТИНИ

3. Усвојување на ВРЕДНОСТИ
(формирање на ставови и мислења)
 СТЕКНУВАЊЕ ВЕШТИНИ:
КОГНИТИВНИ ВЕШТИНИ / СПОСОБНОСТИ
 УЧЕЊЕ КАКО ДА СЕ УЧИ (способност за
анализирање, споредување и поврзување на
информации и знаења
 РЕШАВАЊЕ НА ПРОБЛЕМИ (способност за
применување на информациите и знаењето во
нови ситуации
 КРЕАТИВНО МИСЛЕЊЕ (способност за
продуцирање на нови информации врз база на
постојните) – КАКО?
 КРИТИЧКО МИСЛЕЊЕ (способност за вреднување
на информациите и знаењата) -
ЗОШТО?
 СТЕКНУВАЊЕ ВЕШТИНИ

СОЦИЈАЛНИ ВЕШТИНИ

 КОМУНИКАЦИСКИ ВЕШТИНИ
(способност за презентирање,
убедливо докажување и др.)

 СПОСОБНОСТ ЗА СОРАБОТКА
(заедничка – тимска работа, емпатичност и
др.)
 УСВОЈУВАЊЕ НА ВРЕДНОСТИ
(ФОРМИРАЊЕ НА СТАВОВИ И МИСЛЕЊА)
 КОН СЕБЕ
ИНИЦИЈАТИВНОСТ (подготвеност да се
преземе некоја акција)
СИГУРНОСТ (самоувереност, самодоверба)
УПОРНОСТ (истрајност во учење и
интелектуалниот напор)
 КОН ДРУГИТЕ
ТОЛЕРАНТНОСТ (подготвеност да се сослушаат
и уважуваат другите)
ОТВОРЕНОСТ (за другите идеи и различните
гледишта)
 ЗА ШТО ТЕРБА ДА РАЗМИСЛУВААТ
НАСТАВНИЦИТЕ КОГА ПОДГОТВУВААТ
НАСТАВЕН ЧАС
 Која е целта на учењето?
КОГНИТИВНИ И ПРОЦЕСНИ ЦЕЛИ
 Кои се содржините за учење?
ТЕМИ / ПОИМИ
 Што веќе учениците знаат за содржините
што треба да ги изучуваат?
КОРЕЛАЦИИ
 Како треба да се учи за да се постигнат
предвидените цели?
АКТИВНОСТИ ВО ПРОЦЕСОТ НА УЧЕЊЕ
 Што е минимум знаење со кое сите ученици
треба да овладеат?
СТАНДАРДИ
 КАКО УЧЕНИКОТ ТРЕБА ДА УЧИ ВО
УЧИЛИШТЕ
ОСМИСЛЕНО (СО РАЗМИСЛУВАЊЕ)
Поврзување на она што се учи со она што се доживува
во животот
Поврзување на она што се учи со она што е порано
учено по соодветниот предмет и другите предмети
ПРОБЛЕМСКИ
Со самостојно собирање и анализирање на податоци и
информации
Со поставување на релевантни прашања кон себе и
другите
Со развивање на план за решавање на дадениот
проблем
 КАКО УЧЕНИКОТ ТРЕБА ДА УЧИ ВО
УЧИЛИШТЕ
ДИВЕРГЕНТНО
Со предлагање на нови решенија
Осмислување на нови примери
Поврзување на содржините во нови целини
КРИТИЧКИ
Мерење на важноста на некои податоци и факти
Осмислување на аргументи
КООПЕРАТИВНО
Преку соработка со наставникот и другите ученици
Преку дискусија и размена на мислења
Со уважување на аргументите на другите
ученици
 КВАЛИТЕТНАТА НАСТАВА РАЗВИВА КАЈ
УЧЕНИЦИТЕ:
 СПОСОБНОСТ ЗА ЛОГИЧКО
ЗАКЛУЧУВАЊЕ
 СПОСОБНОСТ ЗА ПРИМЕНА НА
СТЕКНАТОТО ЗНАЕЊЕ
 СПОСОБНОСТ ЗА РЕШАВАЊЕ НА
ПРОБЛЕМИ
 СПОСОБНОСТ ЗА КРИТИЧКО МИСЛЕЊЕ
 СПОСОБНОСТ ЗА ТВОРЕЧКО МИСЛЕЊЕ
 ИНИЦИЈАТИВНОСТ И АКТИВИЗАМ
 НЕ ПОСТОИ ЕДЕН И
ЕДИНСТВЕН РЕЦЕПТ ЗА ТОА
ШТО Е СОВРЕМЕНА НАСТАВА

СОВРЕМЕНАТА НАСТАВА Е
ВСУШНОСТ „ШВЕДСКА МАСА“

ГЛАВНИОТ ГОТВАЧ Е
НАСТАВНИКОТ