Systema Urinaria

(Üriner Sistem)

Vesica urinaria (Mesane) ve Urethra

Doç. Dr. Hilal IRMAK SAPMAZ

 Mesane (Vesica urinaria)
• Mesane böbreklerden ureterler
aracılığıyla gelen idrarın biriktiği, bu
idrarın dışarıya atılmasını sağlayan
kas ve zardan yapılmış kesedir.
• Mesane’nin yeri: Pelvis içinde ve
pubis’in arkasında bulunmaktadır.
Dolu olduğu zaman üst kısmı karın
boşluğuna girer. Erkeklerde
rectumun, kadınlarda vagina ve
uterus’un önünde yer almıştır.
• Mesane’nin şekli: Doldukça
genişleyen bir kese şeklindedir. Dolu
idrar kesesi kısmen kürevi bir şekil
gösterdiği halde, boş bir kese sagittal
kesitte üçgen şeklinde görülür.
2
 Boş mesane tespit edilip incelendiğinde
• Apex vesicae
• Fundus vesicae
(Arka-alt yüzü)
• Corpus vesicae
• Üst yüzü
• Yan alt yüzleri görülür.

3
 Boş Mesane
Üst Yüzü:
•Tepesi önde tabanı arkada bir
üçgen şeklindedir.
•Mesane boş iken üst yüz düz veya
hafif konveksçe olup peritonla
örtülüdür.
 
•Periton erkeklerde rektuma
atlarken excavatio rectovesicalis
denilen çıkmazı, kadında isthmus
uteriye atlarken excavatio
vesicouterinayı oluşturur.

4
 Boş Mesane
Yan-alt yüzü:
• Bu yüz peritoneumla örtülü değildir.
• Ön bölümü ile symphysis pubica
arasında spatium prevesicale
(Retzius aralığı=cavum Retzii) yer alır.
Bu aralıkta Santorini ven plexusu
bulunur.
• Arka bölüm prostatın tabanına oturur
ve cervix vesicae denir.

5
 Boş Mesane
Fundus vesica (Arka alt yüz)
• Piramide benzeyen mesanenin arkaya
ve aşağıya bakan taban kısmıdır.
• Kadında vaginanın üst ve uterus’un alt
kısmı ile komşudur.
• Erkekte vesicula seminalis ve ampulla
ductus deferentis ile komşudur.
• Fundus ile apex arasına corpus
vesicae denir.

6
 Dolu Mesane
Dolan mesanenin üst yüzü karın
boşluğuna girer. Arka ve yan kenarlar
küntleşir.
350-500 cm³ idrarla dolu hale gelir. Oval
bir şekil alır. Yaklaşık 12 cm olan uzun
ekseni öne ve yukarı yönelir.

Arka üst yüz

Ön alt yüz
Yan yüzler
Taban
Tepe

7
 Dolu Mesane
Ön-alt yüzü:
• Bu yüz peritoneumla örtülü değildir.
• Symphysis pubis ‘in arka yüzüyle
komşudur.
• Symphysis pubis ‘in hemen
yukarısında karın duvarından
peritonu delmeksizin direkt
mesaneye girilebilir.

8
 Dolu Mesane

Arka-üst yüzü:
•Peritonla örtülüdür.
•Excavatio rectovesicalis aracılığıyla
rectumla ve ön kısmı da ince
barsaklarla komşudur.

•Apex vesicae dolu mesanede

yukarı ve öne bakar.

9
 Dolu Mesane
Fundus vesicae

•Mesaneden rektuma atlayan

peritona plica rectovesicalis arada
oluşan çıkmaza ise excavatio
rectovesicalis denir. Anüsten 7.5
cm yukardadır.

10
 Mesane
Kadında mesane arka yüzü uterus
ve vagina ile gevşek bağ doku
aracılığıyla komşudur.
Tamamen peritonsuzdur.
Excavatio vesicouterina
anüsten 5 cm yukardadır.

Erkekte excavatio rectovesicalis’in

yukarısı peritonla kaplıdır.

Çocuklarda mesane daha çok

karında yerleşmiştir, sonra
aşağı iner.
11
 Mesane
Kadında
Mesane boş durumda ise uterus
mesanenin üst yüzüne oturur.
Cervix vesicae doğruden pelvis
döşemesine oturur.
Üst yüzün arka bölümü ve arka
yüz tamamen peritonsuzdur.

12
 Cervix vesica
• Mesanenin ön-alt ve arka-alt
yüzlerinin birleştiği kısımda ve
ortada urethra’nın başlangıç
deliği ostium urethra internum
çevresindeki kısmıdır.
• Erkeklerde prostat’a, kadınlarda
pelvis diyafragması üzerine
yaslanmış pozisyondadır.

13
 MESANE’NİN BAĞLARI

lig. pubovesicale (içinde m. pubovesicalis) (kadın)

lig. puboprostaticum (içinde m. puboprostaticus)(erkek)
lig. rectovesicalis (içindeki m. rectovesicalis rectumun yan
taraflarına uzanır. m. rectoyrethralis ise rectumun ön yüzünden
urethranın arka yüzüne uzanır.)
lig. umbilicale medianum (urachus kalıntısıdır. Apex vesicayı
umbilicusa bağlar.)
plica umbilicalis medianum
plica umbilicalis medialis (a. umbilicalis artığı )
plica umbilicalis lateralis (içinde a.v. epigastrica inferior)

14
• Plica umbilicalis medianum ile plica umbilicalis medialis
arasında fossa supravesicale yer alır.
• Plica umbilicalis medialis ile plica umbilicalis lateralis arasında
fossa inguinalis medialis bulunur.
• Plica umbilicalis lateralisin yanlarında ise fossa inguinalis
lateralis yer alır.
 Mesane’nin iç yüzü
Tunica mucosa
Mukoza, tela submukoza ile kas tabakasına gevşek olarak bağlanmıştır.
Tela submukoza : Trigonum vesica (Lieutaud üçgeni)’da bulunmayan
gevşek bağ dokusudur. Bu yüzden mesane boşken bu üçgen saha
hariç diğer iç yüz buruşuk plikalıdır.
Tunica muscularis: Bu tabakada değişik yönlerde uzanan düz kas
lifleri bulunur. Dışta longitudinal, ortada sirküler ve en içte
longitudinal yönde uzanan kas lifleri bulunur. Mesane duvarı
kaslarına m. detrusor vesicae denir.
Orta tabakayı oluşturan sirküler kas lifleri uretra’nın başlangıç deliği
etrafında kalınlaşarak m. sphincter vesici’yi (m.sphincter urethra
internus) oluşturur.
Tunica serosa: Peritoneumdur.

16
17
 MESANE’NİN İÇ YÜZÜ

ostium
ureterisler

plica
interureterica

trigonum vesica
uvula vesica (Lieutaud üçgeni)

crista uretralis
ostium uretra internum
18
 Mesane iç yüzü
• Boş mesanede ostium ureterisler
arası mesafe 2.5 cm iken dolu iken
5 cm’dir.
• Trigonum vesica’nın aşağı
köşesinde ostium urethra
internum yer alır.

• Orta tabaka kas lifleri mesane

boynunda yoğunlaşarak m.
sphincter urethra internus (m.
sphincter supracollicularis, m.
sphincter vesici) adlı yapıyı
oluşturur. Bu lifler prostat etrafı
kaslarla devam eder.
 Mesane’nin arterleri

A. vesicalis superior
A. vesicalis inferior
(a. iliaca interna.’dan),

Ayrıca;
A. obturatoria
A. glutea inferior
A. uterina
A.vaginalis’ten de ince dallar
alır. 

20
 Mesane venleri

mukoza altında
kaslar arasında ve
dıştaki ven ağlarında toplanır.
Bu venöz ağ mesanenin ön-alt ve
arka-alt yüzlerinde plexus venosus
vesicalis’i oluşturur ve plexus
venosus prostaticus’la birlikte
önde v. dorsalis penis’i de alıp
v. iliaca interna’ya açılır.
21
22
 Mesane lenfatikleri
Üsttekiler: N. l. iliaci
externi’ye,
Alttakiler: N. l. iliaci
interni’ye
Mesane boynunda:
N. l. sacrales veya
N. l. iliaci communes’e açılır.

23
 Mesane’nin innervasyonu
Otonom sinir sisteminin kontrolü altındadır.
Parasempatikler: Nn. splanchnici pelvici (errigentes) ile sakral
parasempatikus(S2-4)’tan gelir. Otonom merkez pons’ün üst
bölümünde Barrington merkezi (ret. form.’in nuc tegm post’u)
Parasempatik uyarı: M. detrusor vesicae’yı eksite eder , m. sphincter
vesicae’yı inhibe eder. (Miksiyon)

Sempatikler: Torakal 11-12 ve lumbal 1.-2. medulla spinalis

segmentlerinden gelir.
Sempatik uyarı: Mesane kaslarını inhibe eder, m. sphincter vesica’yı
eksite eder.
M. sphincter urethra (m. sphincter externa) m. transversus perinei
profundus’un bir bölümü olup çizgili kastır. N. pudendus’tan innerve
olur.

24
 Mesane
• Ağrı duyusu hem parasempatik, hem de sempatik
liflerle taşınır. Karın ön duvarı alt kısmında,
perineum’da hissedilir. Medulla spinalis’te hem
arka hem ön-yan kordonda taşınır.
• Gerilme duyusu sadece sempatiktir. Gerilme
duyusu sadece arka kordonda taşınır.
• Arka kordon lezyonu: Miksiyon duyusu olmaz.
• Ön-yan kordon lezyonu: Ağrı azalır. Miksiyon
duyusu vardır.
26
 URETHRA
Mesaneyi dış genital organlar bölgesine açan tübüler yapıdır.
Uzunluğu ve ilişkileri erkek ve kadınlarda farklıdır.

27
Urethra Feminina
(kadın uretrası)

Kadın urethrası sadece idrar taşımakla görevlidir.

4 cm uzunluğunda, 5-6 mm genişliğinde membranöz bir yapıdır.
Mesane’nin tabanındaki ostium urethra internum’dan symphysis pubica’nın
ortaları seviyesinde başlar ve aşağı doğru ilerleyerek pelvis döşemesini geçer ve
vestibulum vagina’da, ostium vagina’nın hemen önünde ve glans clitoridis’in 2-3
cm arkasında ostium urethra externum’da sonlanır. 
Symphysis pubica’nın arkasında vaginanın ön duvarına gömülüdür. 

28
29
30
Mukozası uzunlamasına plikalıdır. Bunlardan tabandaki belirgin olanına crista
urethralis denir. Urethra’ya gll. urethralis (Littre bezleri) adlı müköz bezler
açılır.

Ostium urethra externum’a

yakın olan bu bezlerin
birkaçı birlikte ductus
paraurethrales (Skene
kanalları) adıyla ostium
urethra externum’un
lateral kenarlarına açılır. Bu
bezler erkekteki prostatın
karşılığıdır.

31
Urethra feminina’nın
damarları
• A. vesicalis inf.
• A. vaginalis
• A. pudenda interna

• Venleri arterlerle aynı

isimdedir. Mesane ve
vagina’nın venlerine
açılır.

32
 Urethra feminina’nın lenfatikleri

Lenfatikleri:
n. l. sacrales
n. l. iliaci interni
n. l. inguinales profundi

33
Urethra feminina’nın
sinirleri:
• Pl. hypogastricus
inferior (plexus
pelvicus)
ve
• n. pudendus’tan gelir.

34
Urethra masculina (erkek urethrası): ostium urethra internum

Hem idrarın hem de meninin dışarı atılmasını

sağlar.
Mesanedeki ostium urethra internum’dan
başlar, penisin ucundaki ostium urethra
externum’da sonlanır.
Toplam uzunluğu 18-20 cm kadardır.
İçinden geçtiği oluşumlara göre üç parçası vardır.
Pars prostatica urethra
Pars membranacea urethra
Pars spongiosa urethra
Mesane’nin içindeki kısa bölümüne pars
intramuralis (pars preprostatica) da denir.

ostium urethra externum

35
Pars prostatica urethra

• Urethra’nın prostat
içinden geçtiği bu ilk
bölümü, en geniş ve en
genişleyebilen
bölümüdür. Yaklaşık 3 cm
uzunluğundadır.

• Bu bölümde urethra’ya
ductus deferens,
gl.vesiculosa ve
prostat
gibi organların kanalları açılır

36
Pars prostatica

Sinus prostaticus crista urethralis

ductus prostaticus
colliculus seminalis
utriculus prostaticus
(vagina masculina) ductus ejaculatorius

m. sphincter urethra ext. diaphragma urogenitale

Gl. bulbourethralis(Cowper bezi)

37
 m. sphincter urethra
Pars membranacea urethra
Urethranın pelvis ürogenital
diafragmasından geçen parçasıdır.
Uzunluğu yaklaşık olarak 1.25-2.0 cm
kadardır. En az genişleyebilen ve ostium
urethra externum’dan sonra 2. en dar
yeridir.
Diafragma urogenitaledeki m. Pars
transversus perinei profundus’un üretra membranacea
çevresinde bulunan lifleri kalınlaşarak urethra
urethra için bir sfinkter m. sphincter
urethra oluşturur. Bu sfinkter çizgili kas
liflerinden oluşur.
Böylece idrarın bir süre istemli olarak
mesanede tutulabilmesi sağlanır. 

38
 Pars spongiosa urethra

• Corpus spongiosum penis

içerisinden geçen bu parça,
15 cm uzunluktadır.

 Fossa bulbaris diye

adlandırılan bir genişlik bulunur.
Buraya gl. bulbourethralis’in
boşaltma kanalları açılır.
 Fossa navicularis urethra:
Glans penis içindeki
genişleme
 Valvula fossa navicularis

39
 Urethra’nın genişlikleri
-Sinus prostaticus
-Fossa bulbaris (ampulla urethra)
-Fossa navicularis

Urethra’nın darlıkları
-Ostium urethra internum
-Pars membranacea urethra
-Fossa navicularis’in arka kısmı (valvula fos. nav.) curvatura
infrapubica
-Ostium urethra externum (en dar) (6 mm çap)
Penis sarkık iken iki eğrilik gösterir:
curvatura
1- curvatura infrapubica, 2- curvatura prepubica prepubica

40
Urethra masculina’nın
sfinkterleri
-M. sphincter urethra internus:
Mesane boynu ile ductus
ejaculatorius’un açılma deliği
arasında yer alır. M.
supracollicularis de denir. OSS
(plexus vesicalis) tarafından
innerve edilir.
-M. sphincter urethra
externus:N. pudendus’un n.
perinealis dalından innerve olur.
Küçük yaşlar hariç istemli çalışır.

41
  Arterleri:
-A. urethralis – a. pudenda interna’nın dalı,
-Ayrıca penis ve prostat’ı besleyen arterlerden dallar alır.
Venleri: Arterleri takip eder ve aynı ismi alır.
Lenf drenajı: İçerisinden geçtiği yapıların lenf damarlarına
katılarak, aynı lenf nodullerine açılırlar.
Siniri:
N. pudendus’un dalları.
Afferentlerinin büyük kısmı nn. splanchnici pelvici’ye
katılarak medulla spinalis’e giderler.
Plexus hypogastricus inferior’dan gelen liflerin oluşturduğu
plexus prostaticus, urethranın tüm bölümlerine dallar
gönderir.
42