Republika ng Pilipinas

KAGAWARAN NG EDUKASYON
Sangay ng Ilocos Sur
Bantay, Ilocos Sur

Filipino Grade 9
Unang Markahan
P AN I T I K A N

PANITIKAN
#PanitikangAsyano
 PANITIKAN
Mga akda na katangi-tangi sa
masining at malikhaing pagtatanghal
ng mga ideya at damdaming
unibersal at pangmahabang
panahon, gaya ng dula, katha, at
sanaysay.
PINAGHANGUAN NG
PANITIKAN
Titik- Litera
Pang “Titik” an
Pan “itik” an
Panitikan
“Ang PANITIKAN
ay bungang-isip
na isinatitik.”
-G. Abadilla
“Ang PANITIKAN ay
nasusulat na mga tala
ng pinakamabuting
kaisipan at
damdamin.”
-W.J. Long
Mga uri ng panitikan
 MGA URI NG
PANITIKAN
1. PIKSYON
2. DI-
PIKSYON
 1. PIKSYON
- Ginagamit ng mga manunulat ang kanilang
imahinasyon para sa pagsulat ng mga akdang
bungang-isip lamang.
- Nag-iimbento sila ng mga kathang-isip
na mga tauhan, pangyayari, sabunutan, sakuna,
at pook na pinangyarihan ng kuwento .
2. DI-PIKSYON
-mga babasahing bumabatay ang may-akda sa mga tunay na
balita at iba pang kaganapan, ayon sa kaniyang mga kaalaman
hinggil sa paksa.

-Pinipilit dito ng manunulat na maging tumpak sa mga

detalye ng mga pangyayari. Hindi gawa-gawa lamang ang
nakakaingganyong kuwento.

Halimbawa:
talambuhay, awtobiyograpiya, talaarawan, sanaysay, at mga
akdang pang-kasaysayan.
MGA anyo NG
PANITIKAN
1. TULUYAN/
PROSA
2. TULA/
PANULAAN
1. TULUYAN
-maluwag na pagsasama-sama ng
mga salita sa loob ng
pangungusap. Ito ay nasusulat sa
karaniwang takbo ng
pangungusap o pagpapahayag.
Hal. TULUYAN
1. ANEKDOTA 9. DULA

2. ALAMAT 10. TALAMBUHAY

3. NOBELA 11. TALUMPATI

4. SANAYSAY 12. BALITA

5. PABULA 13. KUWENTONG BAYAN

7. PARABULA 14. SALAWIKAIN

8. MAIKLING KUWENTO 15. KASABIHAN

 2. tula
-ito ay pagsulat at
pagpapahayag sa pamamagitan
ng pasaknong.
 Hal. PATULA
1. AWIT 9. TANAGA

2. KORIDO

3. EPIKO

4. SAWIKAIN

5. TULA

7. SALAWIKAIN ***

8. BUGTONG
YUGTO NG PAGKATUTO
Magbigay ng mga
bansa na matatagpuan
sa Asya.
Timog-Silangang
Asya
 Ang Timog-Silangang Asya
Ang Timog-Silangang Asya (TSA) ay binubuo ng
labing isang bansa, kabilang ang Pilipinas
kaya’t nararapat lamang na makilala nating
mabuti ang rehiyong ito. Maliban sa Pilipinas,
ang iba pang bansang kabilang sa rehiyong ito
ay ang mga bansang Brunei, Cambodia,
Indonesia, Laos, Malaysia, Myanmar (Burma),
Singapore, Thailand, Vietnam, at Timor Leste
East Timor.
Dahil sa heograpiya ng kontinenteng Asya, ang
mga bansa rito ay naimpluwensiyahan ng
sibilisasyon ng mga Tsino, Indian, Hapones, at
Arabe, gayundin natuon ang pansin at hangarin
ng mga kanluranin sa Timog-Silangang Asya
kung kaya’t nagkaroon ng pamanang Espanyol-
Amerikano ang Pilipinas; ng pamanang Olandes
ang Indonesia; ng pamanang Pranses sa Indo-
china; at ng pamanang Ingles sa Burma at
Malaysia. Mapapansing halos lahat ng bansa sa
TSA ay nasakop ng mga bansang kanluranin
maliban sa bansang Thailand.
 Ang mga uri ng sinaunang panitikang
lumaganap sa rehiyon ay karamihang
pasalindila o yaong naipasa sa pamamagitan ng
pagkukwento lamang. Halimbawa, ang mga
panitikang Pilipino, Burmese, Malay at
Indonesian ay binubuo ng mga Alamat, pabula
at mga kwentong-bayan na karaniwang
nagbibigay-aral tungkol sa relihiyon, tradisyon,
pilosopiya, at iba pang paniniwala ng ating mga
ninuno. Gayunpaman ay may mga nakasulat
ding panitikang tulad ng epiko at mga kwento
mula sa Hindu at Islam sa mga bansang ito.
Ang mga bansa sa TSA ay maraming
pagkakaiba sa pangyayari at
kasaysayan. Sa kabila nito ay napag-
uugnay ng panitikan ang mga tao at
nagkakaisa sa pagtataglay ng
magkakahawig na tradisyon, ugali,
pagkatao, mga gawi, at maging ng
aspirasyong politikal, panlipunan, at
pangkabuhayan.
• Nakabasa ka na ba ng mga kuwentong
nakaantig sa iyong damdamin? O mga
kuwentong nakaimpluwensya sa iyong
buhay?
• Nagkaroon ba ito ng kaugnayan sa iyong
kasalukuyang buhay?
• Alam mo ba kung ano ang maikling
kwento?
• Ang uri ng maikling kuwentong
Makabanghay?
 Ano ba ang maikling kuwento?
• Ang Maikling Kuwento ay isang uri ng panitikang
masining na naglalahad ng mga pangyayari.
• Ang maikling kuwento, di tulad ng nobela’y hindi
kahabaan, higit na kokonti ang mga tauhan, mas
mabilis ang paglalahad at higit na matipid sa
paggamit ng pananalita.
• Ang banghay nito’y hindi gaanong tumatalakay
sa masasalimuot na pangyayari sapagkat
inaasahang mababasa ito sa isang upuan lamang.
• Ang Maikling Kuwento ay isang akdang
pampanitikang nag-iiwan ng isang
kakintalan, umaakit at tumatanim sa pag-
iisip.
• Kadalasan nang natatapos itong Mabasa sa
iisang upuan lamang.
• Karaniwang nakabatay ang mga paksa sa mga
tunay na buhay at mga pangyayari.
• Ito ay isang payak ngunit masining na
salamin ng buhay ng isang tao.
• Gaano nga ba
kaikli ang
maikling
kwento?
• Ano nga ba ang
ideyal na haba
nito?
• Ayon kina Lontoc et al., sa kanilang
aklat na PLUMA: Malikhaing Pagsulat
30 minuto hanggang 2 oras ang
itinatagal ng pagbasa ng maikling
kwento.
• Ang ideyal na haba nito ayon sa
panuntunan ng Gawad Don Carlos
Palanca sa pagsulat ng mga akdang
pam panitikan ay 10 hanggang 25
pahina sa karaniwang sukat ng papel
at doble espasyo.
• Sa mga magazine binubuo ang
maikling kwento ng 7 hanggang 10
pahina.
• Sa mga kwentong pambata 5
hanggang 10 pahina lang.
Paunang Gawain
Proud ako
Sa Tatay ko!
 Paano mo mailalarawan ang iyong
ama?

Katangian Mga nagawa

Ang aking ama

 Paano mo
maipakikita ang
iyong
pagmamahal sa
Nasabihan mo na
ba ng
I LOVE YOU ang
tatay mo?
TALASALITAAN
1. Nabigla ang mga bata sa ipinakitang
kaluwagang-palad ng ama nang magdala
ito ng pagkain.

Kahulugan:
 Mga taong madalas na nakaaalala sa
iba ta handing magbigay ng mga bagay
na walang hinihintay na kapalit.
2. Si Mui Mui, otso anyos, sakitin at
palahalinghing na parang kuting.

Kahulugan:
 Nakagawiang nililikhang tunog ng taong
nahihirapan dahil sa dinaranas na
karamdaman.
3. Nagmamasid ang mga bata sa kanilang
ama, habang nagkukubli sa mga
halaman.

Kahulugan:
 Nagtatago o ayaw magpakita.
4. Naninipat ang mga bata sa dala-
dalang supot ng ama nang dumating ito.

Kahulugan:
 Matamang pagtingin sa isang bagay
upang suriin o tiyakin kung nasa ayos
ang mga ito.
5. Siya ay nananatiling Kimi ng kunin
niya ang abuloy mula sa kaniyang amo.

Kahulugan:
 Nagpapakita ng kawalan ng tiwala sa
sarili o kawalan ng lakas ng loob.
1. Nabigla ang mga bata sa ipinakitang
kaluwagang-palad ng ama nang magdala
ito ng pagkain.

Kahulugan:
 Mga taong madalas na nakaaalala sa
iba at handang magbigay ng mga bagay
na walang hinihintay na kapalit.
1. Ang takot ay sa alaala ng isang lasing na
suntok sa bibig na nagpapatulo ng dugo at
nagpapamaga ng ilang araw sa labi.
2. Natatandaan ng mga bata ang isa o dalawang
okasyon na sinorpresa sila ng ama ng
kaluwagang-palad nito.
3. Kung umuuwi itong pasigaw-sigaw at
padabog-dabog, tiyak na walang pagkain, at
ang mga bata'y magsisiksikan, takot na
anumang ingay na gawa nila ay makainis sa
ama at umakit sa malaking kamay nito upang
pasuntok na dumapo sa kanilang mukha.
4. Alam nila na ang halinghing niyon ay parang
kudkuran na nagpapangilo sa nerbiyos ng ama at
ito'y nakabubulahaw na sisigaw, at kung hindi pa
iyon huminto, ito'y tatayo, lalapit sa bata at
hahampasin iyon nang buong lakas.
5. Ang balita tungkol sa malungkaot niyang
kinahinatnan ay madaling nakarating sa kaniyang
amo, isang matigas ang loob pero mabait na tao,
na noon di'y nagdesisyong kunin siya uli, para sa
kapakanan ng kaniyang asawa at mga anak.
6. Mula sa kaniyang awa sa sarili ay bumulwak
ang wagas na pagmamahal sa patay na bata.
TALAKAYIN AT
SURIIN
1. Sino-sino nga ba
ang pangunahing mga
tauhan sa kuwento?
Sagot:
Ang batang si Mui Mui na
may karamdaman at ang
kaniyang ama ang siyang
mga pangunahing tauhan
sa kuwento.
2. Paano sinimulan ng
may akda ang
kuwento?
Sagot:
Inilarawan sa unang
bahagi ng akda ang
magkahalong saya at takot
kapag nag-aabang ang mga
anak sa kanilang ama.
Masasaksihan din natin sa unang
mga bahagi ang suliraning
kinakaharap ng kanilang pamilya; ang
bilang ng kanilang pamilya, ang
kahirapan, ang pagtugon sa
pangunahing mga pangangailangan
ng pamilya, pagbibisyo ng ama, at
higit sa lahat ang karahasan o
domestic violence.
3. Ano-anong
katangian ng ama ang
nangibabaw sa
kuwento?
Sagot:
Sa unang bahagi ng akda kapansin-pansin
ang mga di kanais-nais na katangian ng
ama. Inilahad sa unang talata ng kuwento
ang minsanan lamang na pagdadala ng
ama ng pagkain para sa kaniyang pamilya
at kung hindi pa mangingealam ang ina
na maparterhan ang anak wala silang
mapang hahapunan.
Malinaw na ipinakita sa
bahaging ito ang pagiging
makasarili ng ama at hindi
niya pagsasaalang-alang sa
pangangailangan ng
kaniyang pamilya.
4. Anong pangyayari sa
kuwento ang nagpabago
sa ‘di mabubuting pag-
uugali ng ama?
Isalaysay ito.
Sagot:
Malinaw na nabanggit sa kuwento na
ang pagkamatay ng kaniyang anak na
si Mui Mui na siyang napagbalingan ng
karahasan ang naging dahilan ng
pagbabagong tao ng ama. Ito ang
nagmulat sakaniyang dapat na
pahalagahan at kalingain ang sariling
dugo at laman habang sila ay
nabubuhay pa.
Pananaw ng taong-bayan ukol sa
pagiging mapagmahal niyang ama.
5. Paano ipinakita ng
ama ang kaniyang
pagmamahal sa
kaniyang mga anak?
Sagot:
Ipinakita ng ama ang pagmamahal
sa kaniyang mga anak sa
pamamagitan ng pagbibigay ng
pasalubong sa mga ito.
6. Paano nagwakas ang
kuwento?
Sagot:
Makikita natin sa kuwento na sino
mang tao sa mundo na may mapapait
na karanasan at may di magagandang
pag-uugali at gawi ay may kakayahan
paring magbago. Minsan nga lang ang
masasalimuot, masakit, at mapapait na
karanasan paminsan ang tunay na
makapagbabago sa atin. Ika nga
“Experience is the best Teacher.” 
7. Anong kultura ng mga
taga-Singapore ang
masasalamin sa
kuwentong ito?
Sagot:
Isa ang domestic violence sa
kinahaharap na suliraning pam
pamilya ng Singapore.
Padalaw at pag-aalay sa puntod ng
mga yumao at pagbibigay ng mga
bagay na paborito at ikasasaya nito
nung sila’y nabubuhay pa.
 KUWENTONG
MAKABANGHAY

Magandang
buhay!
 Ang Kuwentong
Makabanghay

Ang isang kuwentong nagbibigay-

diin sa banghay o maayos na
daloy ng mga pangyayari ay
tinawag na kwentong
makabanghay. Subalit, ano nga ba
ang banghay?
it le. P52
Book T
 Ang Kuwentong
Makabanghay
Ang Banghay ay ang maayos o
masinop na daloy ng magkakaugnay
na pangyayari sa mga akdang tuluyan
tulad ng maikling kwento, anekdota,
mito, alamat, at nobela. Mula sa
banghay ay nakabubuo ng balangkas
kung saan makikita ang
le. P52
pagkakaugnay-ugnay at mabilis na
it
Book T

galaw ng mga pangyayari.

 Katangian ng Akademikong
Pagsulat
Saglit na kasiglahan Tunggalian Wakas / Kakalasan

1 2 3 4 5 5

Panimula Paglalahad ng suliranin Kasukdulan

 Kuwentong Makabanghay

01
Panimula-
pagpapakilala ng mga
tauhan, tagpuan, at
suliraning
kakaharapin.
 Kuwentong Makabanghay

02

Saglit na kasiglahan-sa
bahaging ito nagkakaroon ng
pagtatangkang malutas ang
suliraning magpasidhi sa interes
o kapanabikan.
 Kuwentong Makabanghay

03
Paglalahad ng
suliranin- sa bahaging ito
magsisimula ang balakid ng
pangunahing tauhan. Sa suliranin
iikot ang mga pangyayari sa akda.
Ang mga tauhang umiikot sa
suliranin ng pangunahing tauhan.
 Kuwentong Makabanghay

04
Tunggalian-dito makikita
ang pakikipagtunggali ng
mga tauhan na maaaring
mula rin sa suliraning
nailahad.
 Kuwentong Makabanghay

05
Kasukdulan-
pinakamasidhing bahagi
kung saan haharapin ng
pangunahing tauhan ang
kanyang suliranin.
 Kuwentong Makabanghay

06
Wakas/Kakalasan-
Magkakaroon ang
kwento ng isang
makabuluhang
wakas.
 Mga Gabay na Tanong
1. Ibigay ang katangian ng ama at magbigay ng
pagpapatunay na magmumula sa kuwento.
KATANGIAN NG AMA BAHAGING NAGPAPATUNAY