BÀI GIẢNG NGỮ VĂN LỚP 8

Tiết 1,2, 3, 4, 5, 6:
Chủ đề tích hợp
 Vẻ đẹp tâm hồn trẻ thơ trong
“Tôi đi học” và “Trong lòng mẹ”
tích hợp tính thống nhất về chủ
đề và bố cục văn bản
TIẾT 1,2: TÔI ĐI HỌC
_Thanh Tịnh_
I.TÌM HIỂU CHUNG
 1. Tác giả
- Tên thật: Trần Văn Ninh

- Quê: Gia Lạc - Huế

- Cuộc đời:
+ Trước Cách mạng: dạy
học, viết văn, hướng dẫn
Thanh Tịnh viên du lịch.
+ Sau Cách mạng: tham
(1911–1988) gia quân đội, hoạt động văn
hóa nghệ thuật.
- Sự nghiệp sáng tác: Nhiều
lĩnh vực như truyện ngắn,
truyện dài, thơ, ca dao, bút ký
văn học nhưng thành công
nhất là truyện ngắn.
- Phong cách nghệ thuật:
Đậm chất trữ tình, toát lên vẻ
đẹp đằm thắm, tình cảm êm
dịu, trong trẻo.
 2. Tác phẩm
a Đọc – chú thích

b Xuất In trong tập "Quê mẹ", xuất bản

xứ: năm 1941
c Thể Truyện ngắn trữ tình (đậm chất
loại: hồi kí)
d Phương thức Tự sự, miêu tả và biểu
biểu đạt:
cảm
e.Bố cục: 3 phần

1.Từ đầu đến “Trên ngọn núi”

 Khởi nguồn nỗi nhớ và cảm nhận của “Tôi” trên
đường tới trường.
2.Tiếp đến “Được nghỉ ngơi cả ngày nữa”
 Cảm nhận của “Tôi” lúc ở sân trường.
3.Còn lại
 Cảm nhận của “Tôi” khi ở trong lớp học.
Tiết 1,2 VĂN BẢN : TÔI ĐI HỌC THANH TỊNH

1. Cảm nhận của "tôi" trên đường tới trường:

* Khơi nguồn:
- Thời gian: Một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh
- Không gian: Trên con đường làng dài
? ?VìEm và hẹpgian,
cókhông
sao nhận xét gì về
? nghệ
Kỷ
Tâmniệm
trạng
thuật ngày đầu
củadụng
sử nhân đến
từĐó là
-> Quen thuộc và gần gũi, gắntrường
liền gian
thời vớicủa
tuổi thơ
ấynhân
trở ->
thành
vậtkỉ
vật
ngữ"tôi"
& khi văn.
câu nhớ Tác
lại
kỉ niệm
lần đầu được cắp sách tới trường.
'tôi" gắn trong
với tâmgian,
thời trí
niệm
dụng cũ như
của nó? thế nào?
tác giả?
-Tâm trạng: Nao nức (kỉ niệmkhông gian cụ thể nào?
mơn man)
cảm giác trong sáng; tưng bừng, rộn rã
- NT: Từ láy+ so sánh
-> Làm nổi bật tâm trạng xúc động chân thành
của tôi khi nhớ lại kỷ niệm tựu trường.
Tiết 1,2 VĂN BẢN : TÔI ĐI HỌC THANH TỊNH
* Cảm nhận :Cảm nhận của tôi trên đường đến trường
- Con đường….quen đi lại lắm lần…tự nhiên thấy lạ
Lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: Hôm nay tôi đi học
=> Tình cảm, nhận thức có sự thay đổi, bản thân đã lớn.
-Không lội sông, thả diều, ra đồng nô đùa
-Cảm thấy mình trang trọng và đứng đắn
-Thèm được nhí nhảnh; bặm tay ghì thật
Em chặt…
hình dung ra
Em
- Quyển vở xệch ra ... chúi xuống đất.cậuXóc cólên
nhậnvà xét gìlại cẩn
nắm
bé có thái độ
thận; - Muốn thử sức mình. về cách dùng từ
? Giải như
thích thế
vì nàonhân
sao với vật
? Tâm miêu tả của
trạng đó tác giả
thay
-Có ngay ý nghĩ vừa non nớt vừa
Tôi ngây thơ: việc học
Chắc thấy
chỉ người
lạ thạo
đổilạicụcóthể
cảm
quagiác
suy
mới cầm nổi bút thước trong
nghĩ,buổi đầu hành
cử chỉ, tiên đến
động
=> Động từ sử dụng đúng chỗ-> hình
trường
và dung
lời dù,
nói Tôirõquen
như ràng tư thế, cử chỉ ngộ
đi lại
thế nào?
nghĩnh ngây thơ đáng yêu củalắm
chú lần?
bé
=> Yêu học, yêu bạn bè và mái trường thân yêu
Tiết 1,2 VĂN BẢN : TÔI ĐI HỌC THANH TỊNH

-Hình ảnh: Ý nghĩ ấy thoáng qua trong tâm trí tôi nhẹ nhàng
như một làn mây lướt ngang trên ngọn núi”

-> So sánh một hiện tượng vô hình với một hiện tượng thiên
nhiên hữu hình đẹp đẽ => nổi bật sự ngây thơ, trong sáng đáng
Phân
yêu của cậu bé tích giákỉtrịniệm
trong nghệ lần
thuật
đầucủatới
câutrường
văn “
Ý nghĩ ấy thoáng qua trong tâm trí tôi
nhẹ nhàng như một làn mây lướt ngang
trên ngọn núi”
Tiết 1,2 VĂN BẢN : TÔI ĐI HỌC THANH TỊNH

Với những câu văn nhẹ nhàng, từ ngữ gợi cảm,

giàu hình ảnh, dòng hồi tưởng được gợi lên hết sức tự
nhiên với sự liên tưởng giữa hiện tại và quá khứ. Từ
tâm trạng náo nức, tưng bừng rộn rã tác giả nhớ lại
cảm xúc, những hình ảnh quen thuộc trên đường cùng
mẹ tới trường
 Tiết 1,2 VĂN BẢN : TÔI ĐI HỌC THANH TỊNH

2. Cảm nhận của "tôi" lúc ở sân trường.

* Khung cảnh trước sân trường:
-Dày đặc cả người
-Người nào quần áo cũng sạch sẽ, gương mặt cũng vui tươi sáng sủa
-Tôi: Trường Mĩ Lí trông vừa xinh xắn vừa oai nghiêm như cái
đình làng Hòa Ấp đình làng: nơi thờ cúng, tế lễ, nơi thiêng
=>Hình ảnh so sánhliêng
thể hiện cảm những
cất giấu xúc ? thành
« Trường
? ?Đứng
Cảm giữa
nhận Mĩ
sân
kính
điều Lí
của
bí vừavềnghiêm của cậu
trường
em
trang
ẩn.)
? Cảnh
xinh trướ-c
xắn vừa sân
oaidày
nghiêm
nhìn
hình cảnh
ảnh người
so sánh đặc,
trên?
học trò nhỏ trước ngôi trường mới trường
với nhiều
làng điều
Mĩ Líthiêng
lưu
đình làng …lòng tôi đâm
liêng hấp dẫn
trò cũ vào lớp, ngôi trường
* Hình ảnhTôi: bỡ ngỡ đứng néplạiratrong
oaibên sợtâm
longười
nghiêm,vẩn trí
thân
vơ".
H/ảnh tôiEm
cóhiểu
nhân
gì
vậtýnổi bật?ntn?
nghĩa
“Tôi” của hình ảnh trên
- Như con chim con đứng bên bờ tổ, …muốn bay, nhưng còn ngập
ngừng e sợ.

Miêu tả sinh động hình ảnh và tâm trạng các em nhỏ lần đầu tới
trườngThể hiện khát vọng bay cao; khám phá những chân trời tri
thức mới của tuổi trẻ trước cánh cửa trường học
Tiết 1,2 VĂN BẢN : TÔI ĐI HỌC THANH TỊNH

* Khi được gọi tên vào lớp:

- Khi có trống thúc: cảm thấy mình chơ vơ
- Khi được gọi tên: quả tim tôi ngừng đập, quên cả mẹ đứng sau,
tự nhiên giật mình và lúng túng…
* Khi sắp hàng vào lớp:
? Em cảm nhậntâmthêm
+ Cảm thấy một bàn tay dịu dàng đẩy ?tôiHình
tới ảnh và
trước
được của
trạng điềuTôi
gì và
vềcác
nhân
+ Thấy nặng nề một cách lạ; Dúi đầu vào lòngđược
vật Tôi?
bạn khi mẹ gọi
nứctên
nở khóc
 Từ láy gợi tả gợi cảm  miêu tả chân thực sự chuyển biến tâm
vào lớp?
lí của nhân vật- tâm hồn nhạy cảm

 Giàu cảm xúc với trường, lớp, người thân, có những dấu hiệu
trưởng thành trong nhận thức và tình cảm ngay trong những ngày
đầu tiên đi học.
Tiết 1,2 VĂN BẢN : TÔI ĐI HỌC THANH TỊNH

3. Khi vào lớp học

- Mùi hương lạ xông lên
- Hình treo trên tường: Thấy lạ lạ, hay hay
-Bàn ghế, chỗ ngồi: tự lạm nhận là vật riêng của mình
-Mấy người bạn ngồi bên: không cảm thấy xa lạ chút nào
- Cánh chim  một kỉ niệm cũ sống lại
? Emvào
- Âm thanh: Tiếng chim hót, ?Khi
tiếng hãylớp
phấn diễn
củatả “tôi”
học, tâm
thầy…
đãtrạng
cảm cảm
nhậnxúc
mọicủa
thứTôi
- Chăm chỉ nhìn thầy viết và lẩmlúc nhẩm
bằng này? đánhnào?
giác quan vần đọc: Bài viết tập:
Tôi đi học ? Cảm nhận đó như thế
=>Những suy nghĩ, cảm xúcnào? trong sáng, chân thực
=>Tâm hồn yêu thiên nhiên, cảnh vật, yêu bạn bè trường lớp, trân
trọng việc học hành=> Tự tin, bước vào buổi học đầu tiên.
Tiết 1,2 VĂN BẢN : TÔI ĐI HỌC THANH TỊNH

+ “Một con chim con liệng đến + “Những tiếng phấn của thầy
đứng đứng bên bờ cửa sổ.... giáo gạch mạnh trên bảng đen
tôi đưa mắt thèm thuồng nhìn đã đưa tôi về cảnh thật....
theo cánh chim” lẩm bẩm đánh vần Tôi đi học”...

-Một chút buồn khi phải? từ

Dòng
Thảo luận:chữ thơ,
giã tuổi "Tôinhững
đi ngày vui chơi tự do...
học"
- Trưởng thành trong nhận kết&thúc
thức truyện
việc học
Ở đoạn cuối văn bản có hành
2 của bản thân.
có ý nghĩa gì ?
chi tiết. Cảm nhận của em?
-> Cách kết thúc truyện tự nhiên bất ngờ - Dòng chữ “Tôi đi học”
vừa khép lại bài văn vừa mở ra một thế giới mới, một khoảng không
gian, thời gian mới, một tâm trạng, tình cảm mới, một giai đoạn mới
trong cuộc đời đứa trẻ. Đồng thời dòng chữ đã chốt lại chủ đề bài
văn.
Tiết 1,2 VĂN BẢN : TÔI ĐI HỌC THANH TỊNH

4.Thái độ, cử chỉ của người lớn đối với các em bé lần đầu tiên
đi học
- Phụ huynh: đều chuẩn bị chu đáo cho con em mình, đều trân trọng
buổi lễ, đến dự và động viên các con
- Ông đốc – người lãnh đạo nhà trường:
+ Nhìn chúng tôi nói sẽ; + Cặp mắt hiền từ và cảm động
+ Tươi cười nhẫn nại chờ chúng tôi
=> nhân hậu, từ tốn, bao dung.
? Đó là những ai? Em
- Thày giáo: tươi cười chào đón chúng tôi
hãy chỉ rõ và trình bày
=>Gia đình và nhà trường đều có cảmtrách
nhậnnhiệm
của emvớivề
thế hệ tương lai.
=>“Tôi” đã cảm nhận sâu sắcthái độlớn
về sự củalao,
họ?thiêng liêng của ngôi
trường làng Mĩ Lí, trân trọng, cảm nhận sự ân cần, bao dung của
ông Đốc, đồng thời cũng nhận thức về sự tự lập của bản thân trong
việc đến trường học tập.
 Tiết 1,2 VĂN BẢN : TÔI ĐI HỌC THANH TỊNH

*NT: -Miêu tả tinh tế, chân thực diễn biến tâm trạng
I. Tìm hiểu chung. của nhân vật “tôi” trong ngày đầu đi học .
II. Đọc hiểu văn - Sử dụng ngôn ngữ giàu yếu tố biểu cảm, hình ảnh so
1. Cảm
bản. nhận của "tôi" sánh độc đáo; giọng điệu trữ tình, trong sáng.
trên đường tới - Kết hợp miêu tả+ tự sự+ biểu cảm.
trường.
2. Cảm nhận của "tôi"
lúc ở sân trường. *ND: Trong cuộc đời mỗi con người, kỉ niệm trong sáng
3. Khi vào lớp học của tuổi học trò, nhất là buổi tựu trường đầu tiên,
III. Tổng kết: thường được ghi nhớ mãi.
II. Luyện tập: Bài 1.
? Nhận xét nào nói đúng nhất những yếu tố góp phần tạo nên chất
thơ của tác phẩm?
A. Truyện được bố cục theo dòng hồi tưởng, cảm nghĩ của ''tôi''
theo trình tự thời gian của buổi tựu trường.
B. Có sự kết hợp hài hoà giữa các phương thức tự sự, miêu tả, biểu
cảm.
C. Tình huống truyện chứa đựng chất thơ kết hợp với việc sử dụng
các h/ả so sánh giàu chất trữ tình.
D. Cả A, B, C
Bài 2: ? phân tích một số hình ảnh so sánh đặc sắc trong bài.
? Ghi lại những ấn tượng, cảm xúc về một ngày tựu trường mà em nhớ nhất.
 HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ

1.- Học thuộc ghi nhớ. Cảm nhận được giá trị nội
dung và nghệ thuật
2. - Tìm và sưu tầm những bài thơ, bài hát nói về
tâm trạng trong ngày đầu tiên đến trường.
- Soạn bài "Trong lòng mẹ" .
Hướng dẫn về nhà:
- Tìm và sưu tầm những bài thơ, bài hát nói về tâm trạng trong
ngày đầu tiên đến trường.
- Soạn bài "Trong lòng mẹ" .