Unit Ekonomi

KOLEJ MATRIKULASI LABUAN

1
 3.1.1
Harga
3.1 Ed
KEANJALAN
PERMINTAAN 3.1.2
Silang
BAB 3 : Exy
KEANJALAN
PERMINTAAN & 3.1.3
PENAWARAN Pendapatan
Ey
3.2
KEANJALAN Harga
PENAWARAN Es

2
Kaedah Pengiraan keanjalan
Keanjalan Untuk menghitung Ed, Exy, Ey & Es.
Lengkuk Ed = ΔQ X P0
Q0 ΔP

Menghitung keanjalan 'pada' atau 'setiap'

Ed = ΔQ
Q0 atau
Keanjalan
Titik Ed = P0
ΔP
# P tetap / tidak berubah 3
 i. anjal ( 1 < Ed < ∞)
3.1 Keanjalan tentukan
Harga
Permintaan DARJAH ii. tak anjal ( 0 < Ed < 1)
Ed keanjalan iii. anjal satu ( Ed = 1)
(– ve) iv. anjal sempurna ( Ed = ∞)
v. tak anjal sempurna ( Ed = 0)
Silang Ed = ΔQdx X Px0
Qdx0 ΔPx
Exy i. Exy = +ve (Pengganti)
ii. Exy= - ve (Penggenap)
tentukan iii. Exy= 0 (Barang tidak
HUBUNGAN berkait)
2 jenis barang Exy = ΔQdx X Py0
(–ve,+ve & 0) Qdx0 ΔPy
i. Brg mesti (Ey = 0)
tentukan ii. Brg normal (0 < Ey ≤ 1) +ve
JENIS iii. Brg mewah (Ey > 1) +ve
Pendapatan iv. Brg bawahan (Ey < 0) - ve
barang
Ey Ey = ΔQd X Y0
Qd0 ΔY
 i. anjal ( 1 < Es < ∞)
ii. tak anjal ( 0 < Es < 1)
tentukan
3.2 Keanjalan darjah iii. anjal satu ( Es = 1)
Penawaran Es keanjalan iv. anjal sempurna ( Es = ∞)
(+ ve) v. tak anjal sempurna ( Es = 0)
Es = ΔQsx X Px0
Qsx0 ΔPx

HUBUNGAN ∆P & TR dengan DARJAH Ed

∆P Anjal Tidak Anjal Anjal 1
(P&TR-Negatif) (P&TR-Positif) (P&TR- Tiada)
TR tidak
P Turun TR naik TR turun
berubah
TR tidak
P naik TR turun TR naik
berubah
 i. Kewujudan barang pengganti
ii. Peratus perbelanjaan daripada

pendapatan
Ed iii. Kepentingan sesuatu barang
iv. Kesetiaan kepada jenama
v. Kepelbagaian kegunaan
Penentu sesuatu barang (barang
keanjalan perantaraan)

i. Faktor masa penyesuaian

input : jangka masa singkat,
pendek dan panjang
ii. Tempoh masa pengeluaran
Es iii. Penambahan kos pengeluaran
iv. Mobiliti faktor pengeluaran
v. Penggantian faktor pengeluaran
vi. Bilangan firma
6
BAB 3.0
KEANJALAN PERMINTAAN
& PENAWARAN
3.1 KEANJALAN PERMINTAAN
3.1.1 Keanjalan Permintaan Harga (Ed)
3.1.2 Keanjalan Permintaan Silang (Exy)
3.1.3 Keanjalan Permintaan Pendapatan (Ey)

3.2 KEANJALAN PENAWARAN

Keanjalan Penawaran (Es)

7
Konsep Keanjalan
❖ Suatu konsep yang mengukur darjah tindakbalas kuantiti
diminta atau kuantiti ditawar akibat perubahan sesuatu
pembolehubah tertentu.
❖ Pembolehubah – faktor mempengaruhi kuantiti diminta
atau kuantiti ditawar.
❖ Pembolehubah Ed – harga barang itu sendiri, harga
barang lain dan pendapatan pengguna.
❖ Pembolehubah Es – harga barang itu sendiri sahaja.

8
3.1 KEANJALAN PERMINTAAN
Takrif :
• Ukuran darjah tindak balas perubahan kuantiti
diminta sesuatu barang kesan perubahan dalam
tingkat harga barang itu sendiri atau harga
barang lain atau tingkat pendapatan pengguna.

Terdapat 3 jenis keanjalan permintaan iaitu

3.1.1 Keanjalan Permintaan Harga (Ed)

3.1.2 Keanjalan Permintaan Silang (Exy)
3.1.3 Keanjalan Permintaan Pendapatan (Ey)

9
3.1.1 Keanjalan Permintaan Harga.
a) mendefinisikan keanjalan permintaan harga
Ukuran darjah tindak balas perubahan kuantiti diminta
sesuatu barang kesan daripada perubahan tingkat
harga barang itu sendiri.

b. Menghitung dan mentafsir nilai keanjalan dengan

menggunakan pendekatan keanjalan lengkuk dan keanjalan
titik
Ed = %ΔQ atau Ed = ΔQ X P0
%ΔP Q0 ΔP
Di mana
Ed = Keanjalan Permintaan Harga
ΔQ = Perubahan Kuantiti (Q1 - Q0)
ΔP = Perubahan Harga (P1 - P0) P0 =
Harga Asal
Q0 = Kuantiti Asal 10
 PENERANGAN RUMUS

% Perubahan Kuantiti Diminta Barang X

Ed = % Perubahan Harga Barang X

Qx1 – Qx0
× 100
Qx0 Ed bernilai negatif
= menunjukkan
Px1 – Px0 kecerunan keluk
× 100
permintaan yang
Px0
bercerun negatif
iaitu hubungan
ΔQx Px0 songsang antara
= X
harga dan kuantiti
Qx0 ΔPx
diminta. Nilai Ed
sentiasa negatif.

11
Kaedah Pengiraan Keanjalan Permintaan Harga
KEANJALAN LENGKUK

Digunakan untuk mengukur dua

titik yang berasingan di atas
sepanjang keluk permintaan yang
sama.

12
 Contoh Pengiraan (Harga turun)
Hitung nilai keanjalan permintaan harga lengkuk apabila
harga menurun daripada RM4.00 kepada RM3.00.
Harga x (RM)

4
3
P0 = 4, Q0 = 10
DD
P1 = 3, Q1 = 18
10 18 Kuantiti x
ΔQ P0
Ed = X = 18 - 10 X 4 = - 3.2
Q0 ΔP 10 3-4
Ini bermakna, apabila harga jatuh sebanyak 1%, maka
kuantiti diminta akan naik sebanyak 3.2%
13
 Contoh Pengiraan (Harga naik)
Hitung nilai keanjalan permintaan harga lengkuk apabila
harga naik daripada RM3.00 kepada RM4.00.
Harga x (RM)

4
3
P0 = 3, Q0 = 18
DD
P1 = 4, Q1 = 10
10 18 Kuantiti x

Ed = ΔQ X P0 = 10 - 18
X 3
Q0 ΔP
= - 1.33
18 4-3

Ini bermakna, apabila harga meningkat sebanyak 1%,

maka kuantiti diminta akan jatuh sebanyak 1.33%
14
Keanjalan Titik
Mengukur darjah tindak balas kuantiti diminta
sesuatu barang apabila berlaku perubahan harga
yang sangat kecil di atas keluk permintaan.

Menghitung keanjalan 'pada' atau 'setiap'

Harga Ed = ΔQ = Q1 Q2
Q Q1
P2
Ed = P = P1
ΔP P1 - P2
P1 x

0 Q1 Q2 Kuantiti 15
 Contoh Pengiraan Keanjalan Titik
Hitung nilai keanjalan permintaan harga pada RM9.00.

Harga (RM) ii) Ed = P = P1

i) Ed = ΔQ 12
Q ΔP P 1 – P2

= Q1 - Q 2 9 x Ed = 9 = 9 = -3
9 – 12 -3
Q1
0 5 20 Kuantiti
5 - 20
Ed = = -15 = - 3
5 5
Ini bermakna, nilai keanjalan pada harga RM 9 ialah -3.
16
Jadual di bawah menunjukkan hubungan tingkat harga dan kuantiti
diminta bagi barang X
Harga (RM) Kuantiti diminta (unit)
0 120
2 100
4 80
6 60
8 40
10 20
12 0

a) Hitung nilai keanjalan permintaan harga apabila harga barang X

meningkat daripada RM2 kepada RM4.
b) Hitung nilai keanjalan permintaan harga apabila harga barang X
jatuh daripada RM10 kepada RM8.
c) Hitung nilai keanjalan permintaan harga bagi setiap tingkat harga
di atas.
17
P0 = 2, Q0 = 100
P1 = 4, Q1 = 80
ΔQ P0
a)Ed = Q0 X = 80 - 100 2
ΔP
X = - 0.2
100 4-2

P0 = 10, Q0 = 20
P1 = 8, Q1 = 40

b) Ed = ΔQ
X P0
= 40- 20
X 10
=-5
Q0 ΔP 20 8 - 10

18
Harga (RM) Kuantiti Ed = ΔQ Ed = P
diminta (unit) Q ΔP

0 120 120 - 120 =0 0 =0

120 0 - 12

2 100 100 - 120 = - 0.2 2 = - 0.2

100 2 - 12
4 80 80 - 120 = - 0.5 4 = - 0.5
80 4 – 12
6 60 60 - 120 =-1 6 =-1
60 6 - 12
8 40 40 - 120 =-2 8 =-2
40 8 - 12
10 20 20 - 120 =-5 10 =-5
20 10 - 12
12 0 0 - 120 =∞ 12 =∞
0 12 - 12
19
3.1.1.c. Menjelaskan Darjah Keanjalan:

i. ANJAL

ii. TAK ANJAL

iii. ANJAL SATU

iv. ANJAL SEMPURNA

v. TAK ANJAL SEMPURNA

20
Darjah Keanjalan Permintaan Harga
i) Anjal ( 1 < Ed < ∞)
Peratus perubahan kuantiti diminta lebih besar
daripada peratus perubahan harga. “%ΔQ > %ΔP”
iaitu nilai keanjalan lebih daripada satu tetapi kurang
daripada infiniti. Contoh : Ed = - 3
Harga

P0
Bentuk Keluk Landai
P1
DD

0 Q0 Q1 Kuantiti

21
ii) Tak Anjal ( 0 < Ed < 1)
Peratus perubahan kuantiti diminta lebih kecil
daripada peratus perubahan harga. “%ΔQ < %ΔP”
iaitu nilai keanjalan kurang daripada satu tetapi lebih
daripada sifar. Contoh : Ed = - 0.8
Harga

P0

Bentuk Keluk Curam

P1
DD

0 Q0 Q1 Kuantiti
22
iii) Anjal Satu ( Ed = 1)
Peratus perubahan kuantiti diminta sama dengan
peratus perubahan harga “%ΔQ = %ΔP” iaitu nilai
keanjalan bersamaan dengan satu @ uniti.
Contoh : Ed = - 1
Harga

Bentuk Keluk Hiperbola

P0

P1 DD

0 Q0 Q1 kuantiti

23
iv) Anjal Sempurna ( Ed = ∞)
Peratus perubahan kuantiti tak terhingga dan tiada
perubahan harga.“%ΔQ = P tetap” iaitu nilai
keanjalan bersamaan dengan infiniti.
Contoh : Ed = – 5/0 (tak tertakrif)
Harga

Bentuk Keluk Mendatar

P0 DD

Ed =∞

0 Q0
Q1 kuantiti

24
v) Tak Anjal Sempurna ( Ed = 0)
Sebarang perubahan dalam harga tidak
menyebabkan perubahan dalam kuantiti diminta.
“Q tetap = %ΔP” iaitu nilai keanjalan sifar.
Contoh : Ed = 0
Harga

DD Ed = 0

P1 Bentuk Keluk Menegak

P0

0 Q0 Kuantiti

25
3.1.1.d. Menjelaskan Penentu Keanjalan
Permintaan Harga

1. Kewujudan barang pengganti

2. Peratus perbelanjaan daripada
pendapatan
3. Kepentingan sesuatu barang
4. Kesetiaan kepada jenama
5. Kepelbagaian kegunaan sesuatu barang

26
 1. Kewujudan barang pengganti
Semakin sukar mendapat barang pengganti, semakin tak
anjal permintaan harga. P naik dgn banyak, Qd jatuh
sedikit sahaja kerana kesukaran untuk mendapat barang
pengganti.
Cth: P kopi naik dgn banyak, Qd kopi turun sedikit sahaja
kerana penggemar kopi sukar mencari pengganti. (Tak
Anjal)
Semakin banyak barang pengganti, semakin anjal
permintaan harga. P naik sedikit , Qd jatuh dgn banyak
kerana mudah untuk mendapat barang pengganti.
Cth: P ikan naik sedikit, Qd ikan turun dengan banyak
kerana pengguna menggantikan ikan dengan ayam atau
daging yang lebih murah. (Anjal)
27
2. Peratus perbelanjaan daripada pendapatan
Jika peratus perbelanjaan daripada pendapatan
adalah kecil, maka permintaan barang tersebut
bersifat tak anjal. P naik dgn banyak, Qd jatuh
sedikit sahaja kerana perubahan harga tidak
memberi kesan kepada belanjawan pengguna.
Cth: P kopi naik dgn banyak, Qd kopi turun
sedikit sahaja kerana peratus perbelanjaan ke
atas kopi sedikit sahaja. (Tak Anjal)

28
2. Peratus perbelanjaan daripada pendapatan
Jika peratus perbelanjaan daripada pendapatan
adalah besar, maka permintaan barang tersebut
bersifat anjal. P naik sedikit , Qd jatuh dgn
banyak kerana harga naik sedikit memberi kesan
yang besar kepada belanjawan pengguna.
Cth: Jika sewa rumah apartment naik, Qd rumah
apartment berkurang dengan banyak, pengguna
akan menyewa rumah kos sederhana atau bilik
sahaja. (anjal)

29
 3. Kepentingan sesuatu barang
Semakin penting suatu barang kepada pengguna,
semakin tak anjal permintaan harga. P naik dgn banyak,
Qd jatuh sedikit sahaja kerana pengguna tidak boleh
menangguhkan pembelian tersebut.
Cth: barang penting (ubat, makanan), P naik dgn banyak,
Qd turun sedikit sahaja. (Tak Anjal)
Semakin tidak penting suatu barang kepada pengguna,
semakin anjal permintaan harga. P naik sedikit , Qd jatuh
dgn banyak kerana pengguna boleh menangguhkan
pembelian tersebut.
Cth: barang perhiasan rumah. P naik sedikit, Qd turun
dengan banyak. (Anjal)

30
 4. Kesetiaan kepada jenama
Semakin setia pengguna kepada jenama suatu
barang, semakin tak anjal permintaan harga. P naik
dgn banyak, Qd jatuh sedikit sahaja kerana barang itu
sukar digantikan dengan jenama lain.
Cth: pengguna yang setia dengan jenama Rejoice
tetap membeli walaupun harga naik. (Tak Anjal)
Semakin tidak setia pengguna kepada jenama suatu
barang, semakin anjal permintaan harga. P naik
sedikit, Qd jatuh dgn banyak kerana pengguna
sanggup menggantikan barang itu dengan jenama
lain.

31
5. Kepelbagaian kegunaan sesuatu barang
Semakin kurang kegunaan sesuatu barang,
semakin tak anjal permintaan harga. P turun dgn
banyak, Qd naik sedikit sahaja kerana kegunaan
barang itu adalah terhad.
Semakin banyak kegunaan sesuatu barang,
semakin anjal permintaan harga. P jatuh sedikit, Qd
naik dgn banyak kerana kepelbagaian kegunaan
barang menyebabkan barang itu mempunyai ramai
pembeli.
Cth: harga keping getah jatuh, kuantiti diminta akan
meningkat dengan banyak (anjal) kerana ia boleh
digunakan untuk membuat tayar, tilam dan sarung
tangan.
32
1. Kewujudan Barang Pengganti
• kurang pengganti, tidak anjal.
• banyak pengganti, anjal.
2. Peratus Perbelanjaan Daripada Pendapatan
• % perbelanjaan < jumlah Y, tidak anjal.
• % perbelanjaan > jumlah Y, anjal.
3. Kepentingan Sesuatu Barang
• sangat penting, tidak anjal
• Kurang penting, anjal
4. Kesetiaan kepada jenama
• lebih setia, tidak anjal
• kurang setia, anjal
5. Kepelbagaian kegunaan sesuatu barang
• kurang kegunaan – tidak anjal
• Banyak kegunaan – anjal
33
3.1.1.e. MENJELASKAN HUBUNGAN ANTARA
DARJAH KEANJALAN PERMINTAAN HARGA
DENGAN JUMLAH HASIL / JUMLAH
PERBELANJAAN DI SEPANJANG KELUK
PERMINTAAN YANG SAMA
❖ Keluk Permintaan Anjal
❖ Keluk Permintaan Tak Anjal
❖ Keluk Permintaan Anjal 1

Jumlah Hasil = Harga x Kuantiti

TR= P x Q

34
Hubungan Ed dengan Jumlah Hasil / Jumlah Perbelanjaan
Harga
Anjal sempurna (Ed = ∞)
A
Anjal ( Ed > 1)

P Anjal satu ( Ed = 1)

Tak anjal ( Ed < 1)

Tak anjal sempurna (Ed = 0)

Kuantiti
0 Q D
• Jumlah Hasil (TR) = P X Q
Jumlah Hasil
• Ed tak Anjal : hbgn P & TR positif
• Ed anjal : hbgn P & TR negatif
• Ed Anjal satu : tiada hubungan P & TR
P berubah,TR sama

Q Kuantiti
35
Nilai keanjalan bagi titik-titik di sepanjang keluk
permintaan adalah berbeza-beza
1. Pada tingkat harga melebihi P, nilai keanjalan
(Ed) akan melebihi satu dan menuju infiniti.
2. Pada tingkat harga P, nilai keanjalan (Ed)
adalah sama dengan satu.
3. Pada tingkat harga yang kurang daripada
harga P, nilai keanjalan (Ed) adalah kurang
daripada satu dan menuju ke nilai kosong
(sifar).

36
 Kejatuhan Harga;
• pada harga P0(RM8.00)
Keluk Permintaan Anjal
• TR = P0 × Q0
Harga = 0P0XQ0 (RM800)
• Harga turun ke P1(RM6.00):
P jatuh, TR naik sebanyak
• TR1 = P1 × Q1
RM1000 (1800-800)
= 0P1YQ1 (RM1800)
Kesannya:
DD • kehilangan hasil P0XZP1
(RM200)
X • tambahan hasil Q0ZYQ1
P0 = 8.00 (RM1200)
(-) Y • P0XZP1 < Q0ZYQ1
P1 = 6.00
Z • Hasil (TR) meningkat
(+) • Hubungan negatif
(P jatuh, TR naik)
0 Q0 = 100 Q1 = 300 Kuantiti
37
 Kenaikan Harga;
• pada harga P1(RM6.00)
Keluk Permintaan Anjal • TR = P1 × Q1
= 0P1YQ1(RM1800)
Harga • Harga naik ke P0(RM8.00)
• TR1 = P0 × Q0
P naik, TR jatuh sebanyak
= 0P0XQ0 (RM800)
RM1000 (800-1800)
Kesannya:
• tambahan hasil P0XZP1
DD (RM200)
• kehilangan hasil Q0ZYQ1
X (RM1200)
P0 = 8.00 • P0XZP1 < Q0ZYQ1
(+) Y • Hasil (TR) berkurang.
P1 = 6.00 • Hubungan negatif.
Z
P naik, TR jatuh.
(-)
0
Q0 = 100 Q1 = 300 Kuantiti
38
 Kejatuhan Harga;
• Pada harga P0(RM9.00)
Keluk Permintaan Tidak • TR = P0 × Q0
Anjal = 0P0XQ0(RM900)
• harga jatuh ke P1(RM6.00)
Harga
• TR = P1 × Q1
P jatuh, TR jatuh sebanyak = 0P1YQ1 (RM720)
RM180 (720-900) Kesannya:
DD • kehilangan hasil P0XZP1
(RM300)
P0 = 9.00 X • tambahan hasil Q0ZYQ1
(RM120)
(-) • P0XZP1 > Q0ZYQ1
Y • Hasil (TR) menurun
P1 = 6.00 • Hubungan positif.
Z
(+) P jatuh, TR jatuh

0 Q0 = 100 Q1 = 120 Kuantiti

39
 Kenaikan Harga;
• Pada harga P1(RM6.00)
Keluk Permintaan Tidak • TR = P1 × Q1
Anjal = 0P1YQ1(RM720)
Harga • harga naik ke
P0(RM9.00)
P naik, TR naik sebanyak
• TR = P0 × Q0
RM180 (900-720)
= 0P0XQ0 (RM900)
DD Kesannya:
• tambahan hasil P0XZP1
P0 = 9.00 X • (RM300)
• kehilangan Q0ZYQ1
(+) (RM120)
P1 = 6.00 Y • P0XZP1 > Q0ZYQ1
Z • Hasil (TR) meningkat.
• Hubungan positif.
(-) P naik, TR naik.
0 Q0 = 100 Q1 = 120 Kuantiti
40
 Keluk Permintaan Anjal Kejatuhan Harga;
Satu • Pada harga P0(RM8.00)
Harga • TR = P0 × Q0
= 0P0XQ0 (RM480)
P jatuh, TR tidak berubah • harga jatuh ke
P1(RM6.00)
• TR = P1 × Q1
DD
= 0P1YQ1(RM480)
Kesannya:
🡪kehilangan hasil P0XZP1
X
P0 = 8.00 (RM120)
(-) Y
🡪tambahan hasil Q0ZYQ1
P1 = 6.00 (RM120)
Z 🡪P0XZP1 = Q0ZYQ1
(+)
🡪Hasil (TR) tidak berubah
0 P jatuh, TR tidak berubah
Q0 = 60 Q1 = 80 Kuantiti
41
 Keluk Permintaan Kenaikan Harga;
• Pada harga P1(RM6.00)
Anjal Satu
• TR = P1 × Q1
Harga = 0P1YQ1(RM480)
P naik, TR tidak berubah • harga naik ke
P0(RM8.00)
• TR = P0 × Q0
DD
= 0P0XQ0(RM480)
Kesannya:
🡪tambahan hasil P0XZP1
P0 = 8.00 X
(RM120)
(+) 🡪kehilangan hasil Q0ZYQ1
Y
P1 = 6.00 Z
(RM120)
(-) 🡪P0XZP1 = Q0ZYQ1
🡪Hasil tidak berubah
0 Q0 = 60 Q1 = 80 P naik, TR tidak berubah
Kuantiti
42
 Rumusan : Hubungan jumlah hasil dengan darjah
keanjalan permintaan harga.

Darjah Keanjalan Permintaan harga

∆P
Anjal Tidak Anjal Anjal 1

P Turun TR naik TR turun TR tidak berubah

P naik TR turun TR naik TR tidak berubah

43
3.1.2 Keanjalan Permintaan Silang.

a) Mendefinisi keanjalan permintaan silang

Satu konsep keanjalan permintaan yang mengukur
darjah tindakbalas perubahan kuantiti diminta bagi
sesuatu barang (barang X) akibat daripada perubahan
harga barang lain (barang Y)
b). Menghitung dan mentafsir nilai keanjalan permintaan
silang

Exy = %ΔQx atau Exy = ΔQXx Py0

%ΔPy Qx0 ΔPy
Di mana:
Exy = Keanjalan permintaan Silang
ΔQx = Perubahan Kuantiti barang X (Qx1 – Qx0)
ΔPy = Perubahan Harga barang Y (Py1 – Py0)
Qx0 = Kuantiti asal barang X
Py0 = Harga asal barang Y
44
 b) Menghitung dan mentafsir nilai keanjalan
permintaan silang

% Perubahan Kuantiti Diminta Barang X

EXY = % Perubahan Harga Barang y

Qx1 – Qx0 JANGAN ABAIKAN

× 100 NILAI NEGATIF.
Qx0
= Nilai Exy positif,
Py1 – Py0
× 100 negatif atau sifar
Py0 menunjukkan
HUBUNGAN
ΔQx Py0 2 barang.
= X
Qx0 ΔPy

45
c). Menjelaskan hubungan antara barang berdasarkan
nilai Keanjalan Permintaan Silang
i) Barang Pengganti
( Nilai Exy = positif ).
Kuantiti diminta barang X berubah ke arah yang sama
dengan perubahan harga barang Y atau barang
penggantinya
Harga Y
P1

P0

Kuantiti X
Q0 Q1
46
Contoh Pengiraan Barang Pengganti

Andaikan P getah tiruan naik dari RM0.30 ke

RM0.40. Ini menyebabkan DD getah asli
bertambah dari 2.5 juta tan ke 2.75 juta tan.
Hitung nilai Exy bagi getah asli.

Exy = ΔQx X Py0 = 2.75j – 2.5

Xj 0.3 = 0.3
Qx0 ΔPy 2.5j 0.4 – 0.3

Ini bermakna, apabila P getah tiruan naik 1%, DD

getah asli naik 0.3%. Getah tiruan dan getah asli
merupakan barang pengganti kerana Exy positif.

Positif – P getah tiruan naik & DD getah asli meningkat

47
ii) Barang Penggenap
( Nilai Exy = negatif ).
Kuantiti diminta barang X berubah ke arah yang
bertentangan dengan perubahan harga barang Y atau
barang penggenapnya
Harga Y

P1

P0
Kuantiti X
Q1 Q0
48
Contoh Pengiraan Barang Penggenap

Andaikan, P kereta telah naik dari RM20,000 ke

RM25,000. DD petrol jatuh dari 11,000 liter ke
9,000 liter. Hitung nilai keanjalan silang bagi
petrol.
Exy = ΔQx X Py0 = 9 - 11 X 20r = - 0.73
Qx0 ΔPy 11 25r – 20r

Ini bermakna, apabila P kereta naik 1%, maka DD

petrol akan jatuh 0.73%. Kereta dan petrol merupakan
barang penggenap kerana Exy negatif.

Negatif – P kereta naik & DD petrol menurun

49
iii) Barang Tidak Berkait
( Nilai Exy = sifar )
Perubahan harga barang Y tidak memberi kesan
terhadap kuantiti diminta bagi barang X.
Harga Y

P1

P0

Kuantiti X
Q0

50
Contoh Pengiraan Barang tidak berkait.

Harga A (RM) Kuantiti B

3 (asal) 12
4 (baru) 12

EAB = ΔQB X PA = 12 - 12 X 3 = 0
QB ΔPA 12 4-3

Ini bermakna, apabila P barang A naik 1%, kuantiti

diminta barang B tidak berubah. Barang A dan barang
B barang tidak berkait kerana Exy sifar

Sifar – P barang A & DD barang B tidak berkait.

51
Rumusan:
Nilai Exy untuk menentukan HUBUNGAN 2 Barang

Contoh barang &

Nilai EXY Hubungan
nilai Exy
Barang Teh & kopi
Positif
Pengganti Exy = 0.8
Barang Kereta & petrol
Negatif
Penggenap Exy = - 2
Barang Tidak Kasut & beras
Sifar
Berkait Exy = 0

52
 3.1.3 Keanjalan Permintaan Pendapatan.

a) mendefinisi keanjalan permintaan pendapatan

Mengukur darjah tindak balas terhadap perubahan
kuantiti diminta sesuatu barang kesan daripada
perubahan tingkat pendapatan pengguna.
.
b. Menghitung dan mentafsir nilai keanjalan permintaan
pendapatan
Ey = %ΔQ atau Ey = ΔQX Y0
%ΔY Q0 ΔY

Di mana
Ey = Keanjalan permintaan Pendapatan
ΔQ = Perubahan Kuantiti (Q1 - Q0)
ΔY = Perubahan Pendapatan (Y1 - Y0)
Q0 = Kuantiti asal
Y0 = Pendapatan asal
53
b. Menghitung dan mentafsir nilai keanjalan permintaan
pendapatan

% Perubahan Kuantiti Diminta

EY = % Perubahan Pendapatan

Q1 – Q 0 JANGAN ABAIKAN
X 100 NILAI NEGATIF.
Q0
= Nilai Ey positif,
Y1 – Y0
X 100 negatif atau sifar
Y0 untuk menentukan
JENIS barang.
ΔQ Y0
= X
Q0 ΔY

54
c). Mengklasifikasikan jenis barang berdasarkan nilai
keanjalan permintaan pendapatan

i. Barang Normal (0<Ey≤1)

ii. Barang Mesti (Ey = 0)

iii. Barang Mewah (Ey>1)

iv. Barang Bawahan (Ey < 0)

(inferior)

55
i) Barang Normal ( 0 < Ey ≤ 1)
Nilai keanjalan permintaan pendapatannya
adalah positif.
Apabila pendapatan pengguna meningkat, kuantiti
diminta terhadap barang tersebut juga turut naik.
Pendapatan

Y1

Y0

Kuantiti
0 Q0 Q1
56
Contoh Pengiraan Bagi Barang Normal

Andaikan, Y pengguna naik dari RM2,000 ke

RM7,000. Permintaan ke atas baju naik dari 8
unit ke 9 unit. Hitung nilai Ey bagi baju.

Ey = ΔQ X Y0 = 9-8 X 2000 = 0.05

Q0 ΔY 8 7000 – 2000

Ini bermakna, apabila Y naik 1%, maka DD baju

naik 0.05%. Maka baju adalah barang normal
kerana Ey positif dan nilai koefisien 0 < Ey ≤ 1.

57
ii) Barang Mesti (Ey = 0)
Nilai keanjalan permintaan pendapatannya adalah Sifar.
Apabila pendapatan meningkat, kuantiti diminta tetap
sama
Pendapatan Ey = 0

Y1

Y0

Kuantiti
0 Q0

58
 Contoh Pengiraan Untuk Barang Mesti

Andaikan, Y pengguna naik dari RM10,000 ke

RM12,000. Permintaan garam kekal 20 kg.
Hitung nilai keanjalan permintaan pendapatan
bagi garam.

Ey = ΔQ X Y0 = 20 - 20 X 10r = 0
Q0 ΔY 20 12r – 10r

Ini bermakna, apabila Y naik 1%, maka

kuantiti garam tidak berubah. Tidak wujud
pengaruh tingkat pendapatan terhadap
kuantiti garam. Garam adalah barang mesti
kerana Ey = sifar.
59
iii) Barang Mewah (Ey > 1)
Nilai keanjalan permintaan pendapatannya
adalah positif.

Apabila pendapatan pengguna meningkat, kuantiti

diminta terhadap barang tersebut juga turut naik.
Pendapatan

Y1

Y0

Kuantiti
0 Q0 Q1
60
Contoh Pengiraan Bagi Barang Mewah

Andaikan, Y pengguna naik dari RM20,000

ke RM25,000. Kenaikan ini menyebabkan
permintaan ke atas perabot naik dari 100
unit ke 300 unit. Hitung nilai Ey bagi perabot
mewah.

Ey = ΔQ X Y0 = 300 - 100
X 20000 =8
Q0 ΔY 100 25000 – 20000

Ini bermakna, apabila Y naik 1%, maka DD perabot

naik 8%. Perabot adalah barang mewah kerana Ey
positif dan nilai koefisien Ey > 1.

61
iv) Barang Bawahan (inferior) (Ey < 0)
Nilai keanjalan permintaan pendapatannya
adalah negatif.
Apabila pendapatan meningkat, kuantiti yang diminta
akan berkurangan
Pendapatan

Y1

Y0

Kuantiti
0 Q1 Q0
62
Contoh Pengiraan Bagi Barang Bawahan
Andaikan, Y pengguna jatuh dari RM20,000 ke
RM15,000. Permintaan terhadap sabun “x”
meningkat dari 150 unit ke 200 unit. Hitung nilai
keanjalan permintaan pendapatan bagi sabun
“x”.

Ey = ΔQ X Y0 = 200 - 150
X 20000 = - 1.33
Q0 ΔY 150 15000 – 20000

Ini bermakna, apabila Y jatuh 1 %, maka DD ke

atas sabun “x” naik 1.33 %. Sabun “x” adalah
barang bawahan kerana Ey negatif dan nilai
koefisien Ey < 0.
63
Rajah yang menunjukkan Nilai Ey dalam menentukan
JENIS barang
i) Barang Normal ( 0 < Ey ≤ 1)

Peratus pertambahan kuantiti diminta terhadap

barang tersebut KURANG daripada peratus
pertambahan pendapatan.

Pendapatan Cth : Makanan

Y1
Y0

Kuantiti
0 Q0 Q1
64
Rajah yang menunjukkan Nilai Ey dalam menentukan
JENIS barang

ii) Barang Mesti (Ey = 0)

Kuantiti diminta TIDAK BERUBAH walaupun
pendapatan meningkat / jatuh.
Pendapatan
BARANG
Y1 MESTI
Cth : Garam
Y0

Kuantiti
0 Q0

65
Rajah yang menunjukkan Nilai Ey dalam menentukan
JENIS barang
iii) Barang mewah ( Ey > 1 )

Peratus pertambahan kuantiti diminta terhadap

barang tersebut LEBIH BESAR daripada peratus
pertambahan pendapatan

Pendapatan BARANG
MEWAH
Y1 Cth : Kereta
Y0 BMW

Kuantiti
0 Q0 Q1
66
Rajah yang menunjukkan Nilai Ey dalam menentukan
JENIS barang
iv) Barang Bawahan ( Ey < 0 )

Apabila Pendapatan meningkat, kuantiti diminta

terhadap barang tersebut akan berkurang/menurun.

Pendapatan BARANG
BAWAHAN
Y1 Cth : Beras
Y0 Hancur

Kuantiti
0 Q1 Q 0
67
 LATIHAN 1

Hitung Ey apabila Y naik dari RM1000 ke RM

1500 dan kuantiti barang x berkurang dari 300
unit ke 150 unit. Apakah jenis barang x dalam
keadaan ini ?

Penyelesaian Latihan 1
%ΔQ Barang Bawahan
Ey =
%ΔY kerana nilainya
Ey < 0 (negatif)
ΔQ Y0
= X
Q0 ΔY
1000
= 150 – 300
X
300 1500 – 1000
= –1 68
 3.2. Keanjalan Penawaran.

a) Mendefinisi keanjalan penawaran

Keanjalan Penawaran mengukur darjah
tindakbalas perubahan dalam kuantiti ditawar
akibat perubahan harga barang itu sendiri.

b. Menghitung dan mentafsir nilai keanjalan penawaran

Es = %ΔQ atau Es = ΔQ
X P0
%ΔP Q0 ΔP

Di mana
Es = Keanjalan Penawaran
ΔQ = Perubahan Kuantiti Ditawar (Q1 - Q0)
ΔP = Perubahan Harga (P1 - P0)
Q0 = Kuantiti Ditawar Asal
P0 = Harga Asal 69
b. Menghitung dan mentafsir nilai keanjalan penawaran

% Perubahan Kuantiti Ditawarkan

Es = % Perubahan Harga

Q1 – Q 0 NILAI KEANJALAN
X 100 PENAWARAN
Q0 SENTIASA
=
P1 – P0 POSITIF. Nilai Es
X 100 digunakan untuk
P0
menentukan
Darjah Keanjalan
ΔQ P0 Penawaran.
= X
Q0 ΔP

70
 Contoh Pengiraan Keanjalan Penawaran
(Harga naik)
Harga

4
3
S

10 18 Kuantiti

Es = ΔQ X P0 = 18 - 10 X 3
Q0 ΔP
= 2.4
10 4-3

Ini bermakna, apabila harga meningkat sebanyak

1%, maka kuantiti ditawar akan naik sebanyak
2.4%. Maka Es anjal kerana ∞ > Es > 1.
71
 Contoh Pengiraan (Harga naik)
Harga

150

100
S

40 60 Kuantiti

Es = ΔQ X P0 = 60 - 40 100
Q0 ΔP X
=1
40 150-100

Ini bermakna, apabila harga meningkat sebanyak

1%, maka kuantiti ditawar akan naik sebanyak
1%. Maka Es anjal 1 kerana Es = 1.
72
 Contoh Pengiraan (Harga turun)
Harga

100

50
S

8 12 Kuantiti

Es = ΔQ X P0 = 8 - 12 X 100
Q0 ΔP
= 0.67
12 50-100

Ini bermakna, apabila harga turun sebanyak 1%,

maka kuantiti ditawar akan turun sebanyak
0.67%. Maka tidak anjal kerana 1 > Es > 0.
73
3.2 c. MENERANGKAN DARJAH
KEANJALAN PENAWARAN

i. ANJAL

ii. TAK ANJAL

iii. ANJAL SATU

iv. ANJAL SEMPURNA

v. TAK ANJAL SEMPURNA

74
c. Darjah Keanjalan Penawaran
i) Anjal ( Es > 1)
iaitu nilai keanjalan lebih daripada satu.
“%ΔQ > %ΔP”. Contoh : Es = 2.

Harga
Bentuk
P1 S Keluk
Landai
P0

0 Q1 Q2 Kuantiti

75
ii) Tak Anjal ( 1 > Es > 0)
iaitu nilai keanjalan kurang daripada satu tetapi
lebih daripada sifar. “%ΔQ < %ΔP”,
Contoh: Es = 0.6
Harga
S

P1
Bentuk
Keluk
Curam

P0

0 Q0 Q1 Kuantiti

76
iii) Anjal Satu ( Es = 1)
iaitu nilai keanjalan bersamaan dengan
satu. “%ΔQ = %ΔP”

Harga
S

Keluk SS
Dari Titik
P1
Asalan

P0

0 Q0 Q1 Kuantiti

77
iv) Anjal Sempurna ( Es = ∞)
iaitu nilai keanjalan bersamaan dengan
infiniti. “%ΔQ & P tetap”

Harga
Bentuk
Keluk
Mendatar

P0 S, Es = ∞

0 Q0 Q1 Kuantiti
78
v) Tak Anjal Sempurna ( Es = 0)
iaitu nilai keanjalan bersamaan dengan
kosong. “Q tetap & %ΔP”

Harga

S Es = 0
Bentuk
Keluk
P1 Menegak

P0

0 Q0 Kuantiti

79
d. Menjelaskan Penentu Keanjalan
Penawaran
i. Faktor masa penyesuaian input : jangka
masa pendek dan panjang
ii. Tempoh masa pengeluaran
iii. Penambahan Kos Pengeluaran
iv. Mobiliti Faktor Pengeluaran
v. Penggantian faktor Pengeluaran
vi. Bilangan Firma

80
 i. FAKTOR MASA PENYESUAIAN INPUT

❖ Pendek – SS naik sedikit walaupun P

naik tinggi, SS tak anjal (keluk SS
curam). Sebahagian sahaja pengeluar
dapat buat penyesuaian input. Terdapat
input tetap dan input berubah.
❖ Panjang – SS naik banyak apabila P
naik, SS anjal (keluk SS landai).
penyesuaian input dapat dilakukan
kerana semua input adalah input
berubah.

81
 ii. TEMPOH MASA PENGELUARAN

Semakin panjang jangka masa yang

diperlukan untuk menghasilkan
sesuatu barang maka semakin tak
anjal penawaran, sebaliknya semakin
pendek masa yang diperlukan untuk
menghasilkan sesuatu barang maka
semakin anjal penawarannya.

Tempoh masa pengeluaran lebih panjang

– Tak anjal ( barang pertanian)
Tempoh masa pengeluaran lebih pendek
– Anjal (barang perkilangan) 82
iii. PENAMBAHAN KOS PENGELUARAN
❖ Anjal – Penambahan penawaran
memerlukan tambahan kos pengeluaran
yang kecil. Ini kerana lebih banyak firma
mengeluarkan barang tersebut walaupun
harganya naik sedikit sahaja.
❖ Tak Anjal – Penambahan kuantiti sesuatu
barang memerlukan tambahan kos yang
sangat besar. Ini kerana tidak banyak
firma mengeluarkan barang tersebut
walaupun harganya naik dengan tinggi.
83
iv. MOBILITI FAKTOR PENGELUARAN
Anjal – Faktor pengeluaran mudah dipindahkan
dari sebuah firma ke firma lain dan dari satu jenis
keluaran ke keluaran lain.

Tak Anjal – Faktor pengeluaran sukar dipindahkan

atau ditambah.

Mobiliti input yang tinggi dapat meningkatkan

daya pengeluaran maka penawaran barang
menjadi lebih anjal dan sebaliknya.

84
v). PENGGANTIAN FAKTOR PENGELUARAN

Semakin banyak input pengganti, maka semakin anjal

kerana semakin banyak barang yang boleh dikeluarkan
dan sebaliknya.

Faktor Pengeluaran mudah ditambah atau mempunyai

pengganti hampir. ( SS anjal )

Faktor pengeluarannya khusus atau tidak mempunyai

pengganti hampir. ( SS tak anjal )

85
vi. BILANGAN FIRMA
Semakin banyak firma dalam industri, maka
semakin banyak keluaran industri tersebut dapat
dikeluarkan. SS anjal.

▪ Anjal – Banyak firma dalam industri. Barang dapat

ditambah dengan banyak walaupun harga naik
sedikit sahaja.

▪ Tak Anjal – Sedikit firma dalam industri. Barang

tidak dapat ditambah dengan banyak walaupun
harga naik.

86