ΜΙΚΡΟΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΜΟΣ

ΙΣΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ

ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΜΟΣ in vitro
Ιστοκαλλιέργεια ή μικροπολλαπλασιασμός ή in
vitro πολλαπλασιασμός ονομάζεται η τεχνική
παραγωγής φυτικού υλικού από πολύ μικρά φυτικά
τμήματα (έκφυτα, ιστούς ή κύτταρα), που προέρχονται
από το μητρικό φυτό και αναπτύσσονται υπό ασηπτικές
συνθήκες μέσα σε δοκιμαστικούς σωλήνες ή δοχεία.
Στην ιστοκαλλιέργεια οι συνθήκες περιβάλλοντος και
ανόργανης θρέψης ελέγχονται απόλυτα.
ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ
Παραγωγή πολύ μεγάλου αριθμού πανομοιότυπων γενετικά
φυτών.
Τα φυτά που παράγονται είναι απαλλαγμένα από ιώσεις και
βακτήρια.
Δυνατότητα για διατήρηση γενετικού υλικού σε περιορισμένο
χώρο.
Δυνατότητα πολλαπλασιασμού και διάσωσης απειλούμενων
φυτών που επιζούν σε πολύ μικρό αριθμό.
ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ
Απαιτείται
εξειδικευμένο
προσωπικό.

Απαιτείταιακριβός
εξοπλισμός.

Συχνές μολύνσεις εφόσον

οι διαδικασίες
αποστείρωσης και
απολύμανσης δεν
τηρούνται.
 Η ιστοκαλλιέργεια περιλαμβάνει πέντε διεθνώς
αναγνωρισμένα στάδια:
 Στάδιο 0: Επιλογή φυτικού υλικού (έκφυτα) και
προετοιμασία εκφύτων.
 Στάδιο 1: Εγκατάσταση της ασηπτικής καλλιέργειας.
 Στάδιο 2: Σχηματισμός πολλαπλών βλαστών
 Στάδιο 3: Ριζοβολία
 Στάδιο 4: Μεταφύτευση-Σκληραγώγηση-Εγκλιματισμός
ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΜΙΚΡΟΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΜΟΥ
Στάδιο 0: Επιλογή φυτικού υλικού
 Η επιλογή των μητρικών φυτών που θα χρησιμοποιηθούν στον
μικροπολλαπλασιασμό για λήψη εκφύτων έχει πρωταρχική
σημασία, γιατί μόνο ένα φυτό με άριστα χαρακτηριστικά μπορεί να
δώσει άριστα θυγατρικά φυτά όταν πολλαπλασιαστεί.
 Γι’αυτό η επιλογή των μητρικών φυτών γίνεται σε πειραματικούς
αγρούς.
 Όταν είναι η κατάλληλη εποχή, τα υποψήφια φυτά εξετάζονται ως
προς την κατάσταση της υγείας τους, την πιστότητα της ποικιλίας ή
του υβριδίου που επιδιώκεται να αναπαραχθεί και την
παραγωγικότητα.
 Σε ορισμένες περιπτώσεις, εφόσον υπάρχει πρόβλημα με ασθένειες
επιδιώκεται η παραγωγή υγιών θυγατρικών φυτών.
 Τα φυτά που επιλέχθηκαν ως δότες υποβάλλονται σε
θερμοθεραπεία πριν την λήψη των εκφύτων.
ΘΕΡΜΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
 Η έκθεση των φυτών σε υψηλές θερμοκρασίες μειώνει την
συγκέντρωση των ιών ή τους καθιστά ανενεργούς.
 Συνίσταται στην έκθεση του μολυσμένου μητρικού φυτού σε
περιβάλλον με θερμοκρασία 30-40ο C για χρονική περίοδο 6 έως 12
εβδομάδες, χρονικό διάστημα που εξαρτάται από το είδος του ιού.
 Ο μηχανισμός εξυγίανσης έχει να κάνει με το γεγονός ότι εξαιτίας
της υψηλής θερμοκρασίας καθυστερεί η διαδικασία
“αναπαραγωγής” και διάδοσης των ιών στους νέους φυτικούς
ιστούς.
 Η απαλλαγή ολόκληρου του φυτού από τον ιό είναι αδύνατη.
 Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι νεοσχηματιζόμενες βλαστικές κορυφές
να ελευθερώνονται από την παρουσία των ιών.
 Η λήψη αυτών των βλαστικών κορυφών και η καλλιέργεια τους in
vitro παρέχει τη δυνατότητα δημιουργίας υγιών θυγατρικών φυτών.
 Στάδιο 2: Σχηματισμός πολλαπλών βλαστών
 Αμέσως μετά τη λήψη του, κάθε έκφυτο τοποθετείται σε ένα δοκιμαστικό σωλήνα
που περιέχει το κατάλληλο υπόστρωμα ανάπτυξης.
 Μετά από λίγες εβδομάδες το έκφυτο αποκτά μόνο βλαστούς.
 Στο στάδιο αυτό ανάλογα µε το είδος, τα έκφυτα παραµένουν συνήθως από 4-8
εβδοµάδες.
 Το χρησιμοποιούμενο σε αυτή τη φάση υπόστρωμα καλλιέργειας περιέχει
κυτοκινίνες ή άλλους ειδικούς ρυθμιστές αύξησης που μπλοκάρουν την ανάπτυξη
των ριζών, ώστε τα μασχαλιαία μάτια του να διεγερθούν και να σχηματίσουν
επιπλέον βλαστούς (αναβλαστήματα).
 Κατά μέσο όρο από κάθε βλαστό λαμβάνονται 5-20 αναβλαστήματα τα οποία, αν
μεταφυτευθούν ξανά σε άλλα γυάλινα δοχεία με το ίδιο υπόστρωμα, σε διάστημα
2-4 εβδομάδων δίνουν νέους βλαστούς με τον ίδιο ρυθμό.
 Θεωρητικά με τον τρόπο αυτό μπορούν να παραχθούν μέχρι και 1.000.000 νέα φυτά
σε ένα χρόνο.
 Η παραμονή όμως των αναβλαστημάτων μέσα στα γυάλινα δοχεία με το υπόστρωμα
δεν είναι δυνατή για διάστημα μεγαλύτερο των δύο μηνών. Πέρα από αυτό το
χρονικό όριο οι βλαστοί μαραίνονται και καταστρέφονται. Εκτός αυτού, οι
διαδοχικοί πολλαπλασιασμοί πολλαπλασιάζουν και τον κίνδυνο εμφάνισης και
αναπαραγωγής κάποιας γενετικής μεταλλαγής.
 Γι΄ αυτό στην πράξη γίνονται μόνο 3-4 διαδοχικοί πολλαπλασιασμοί, οπότε από κάθε
μερίστωμα (έκφυτο) λαμβάνονται 100-200 βλαστοί.