§7-8.

Ejelgı Grekia
örkenietı
Älem Örkenietterınıñ Tarihy
 Ejelgі grek örkenietі oşaqtary men otarlary

Alğaşqy Oşaq Aheilik Mädeniet

vulkan atqylauy naqty belgіlі emes
sebeptermen joiyldy

3000 BC
– 1500 BC 1300 BC
2000 BC
Ornalasuy

Krit aralardary,
Egei teŋіzі, qazіrgі Grekia
Otarlau Däuırı
 Onyñ Saldary

01. Köşı qon 03. Tyğyz sauda qatynastary

jerdıñ jetıspeuı, ışkı tai-talas, otarlar men metropolia arasynda
äleumettık qiyndyqtardyñ azaiuy, sauda qatynastary paida boldy,
erıktı tūrğyndar qatarynyñ siretuı ömırge kerektı zattar tasymaldandy

02. Sauda-sattyqtyñ örbuı 04. Käsıbi bilık

köptegen mümkındıkter aşyldy, teñız apattarymen küres, jaña
keme jasau men qolöner türlerınıñ jerlerdı igeru, öz ısınıñ bılgırlerınıñ
jyldam damydy düniege keluı
 Alğaşqy sportyq saiystar

Prometheus
Gerakl
 Ejelgı grek polis - qala-memleketter

Polis - şyğystyq köptegen qauymdastyqtardan özgeşelengen,

Ejelgı Grekiada qoğamnyñ basty ūiaşyğy bolğan qauym.

● auyl tūrğyndarymen qatar qalalyqtardy da qamtydy

● avtarkia ideiasyna sai ömır keştı
● qaumnyñ barlyq müşesı - erkın menşık ielerı
● güldenuı tıkelei azmattaryna bailanysty boldy
● memlekettıñ barlyq qyrlaryna ūşan-teñız yqpal ettı
● müşelerdıñ qūqyqtary men mındetterın aiqyndağan
zañdar jiyny boldy
● saiasi ıstermen de şūğyldandy, jeke äsker ūstady
● jerge degen joğary menşıkke qūqyğy boldy
 Sparta

Sparta (Lakedemon) — Balqan
tübegınıñ oñtüstık
bölıgındegı Pelopenes aimağynda
ornalasqan ejelgı grek qala-memleketı
(Polis), alğaşynda Evrot özenınıñ alabynda
ornalasqan, keiın b.z.b. 6 – 1
ğasyrlarda Peloponnestıñ oñtüstık bölıgın
qamtyğan. Eñ ülken poliske Sparta jatty,
onyñ kölemın 8400 şarşy şaqyrym qūrady.
 Polistegı äleumettık qatynastar
Polis tūrğyndarynyñ arasynda airyqşa qūqyqty onyñ
azamattary ielendı. Polistıñ azamaty emes erkın
adamdar teñqūqyly bolyp sanalmady.

Äleumettık satynyñ tömengı baspaldağynda qūldar tūrdy.

• Rulastardyñ qūldyq qaryzy bırden joiyldy; qūlğa tek äskeri

tūtqyndar ğana ainaldy, sondyqtan olar men erkın adamdar
arasynda aiyrmaşylyq bar.
• Grekiada qūldar eşbır qūqyqqa ie bolmady jäne „söileitın qūralğa“
teñestırıldı, barlyq menşık türınen almastyryldy, satu men satyp
alu nysanyna ainaldy, nekelesuge tyiym salyndy, qūldyñ balalary
da qūl retınde esepteldı.
• Qūldar derbes ömır süre aldy, özınıñ jeke şeberhanalaryn men
düñgırşegın aşa aldy.
 Afiny

Afiny-ejelgı grek polisı, bızdıñ

zamanymyzğa deiıngı V ğasyrdan berı
kele jatqan, Spartamen bırge Ejelgı
Grekia tarihynda jetekşı röl atqarğan,
Atikadağy qala-memleket. Ejelgı Afinada
demokratia qalyptasty, filosofia men teatr
önerı klasikalyq formalardy aldy.
 Alexander III of Macedon
Grekianyñ saiasi damuy
Philip II of Macedon
 Joryqtan keiıngı özgerıster

01. Asa ırı monarhia 03. Şyğys mädenietımen tanysu

Makedonskİ türlı aimaqtardy basyp Qoğamdyq mektepterdıñ qūryluy,
alyp, tek alym-salyq qana alyp teatrlar, stadiondar, ipodromdardyñ
otyrdy, ışkı ömırlırıne aralasqan joq. salynuy, jaña qūdailardy moiyndau

02. Äleumettık qatynastar 04. Memleket

Qala polisterdıñ negızın qalanuy, Būl memleket b.z.b. 324
jylğa deiın ömır sürdı.
bailanys joldaryn qalyptastyruy jäne
grek älemınıñ mädenietın taratyluy.
 Jaña patşalyqtar

Egipet
Siria Makedonia
(Mysyr)

Ptolemei Selevk Antipatr

Osyndai ırı memlekettermen qosa Kışı Azia Pergam, Ponti patşalyğy men Vifinia boi köteredı, al
Qosözennen şyğysqa qarai - Parfia jäne Baktria memleketterı qūrylady.
 Ellindık qoğamnyñ saiasi ömırı men qūndylyqtar jüiesı

Stoikter qaiyrymdylyq jasap,

qoğam aldyndağy özınıñ boryşyn
atqarsa onda baqytqa jetedı dep
sanady.
Epikurşyldar adam öz tağdyry
men ajaly aldyndağy qorqynyşty
jeñe bıluı kerek.
Kinikter qoğamda beleñ alğan
ädıletsızdıkterdı synap, kedeilıktı
nasihattady, öz sözderın özderınıñ
ömırlerı arqyly däleldedı.
Nazarlaryñyzğa rahmet!!