PANITIKAN SA PANAHON NG

AMERIKANO
(1898-1940)
ANG GAHUM NG AGUILA SA PANAHON NG AMERIKANO
• Pekeng labanan ng Amerikano at Espanya na naganap sa
Intramuros noong (Agosto 13, 1898).
• Pagtatag ng pamahalaang military sa bansa sa ilalim ng
Amerika na pinamumunoan ni Heneral Wesley Meritt.
• Nilagdaan ang kasunduang Treaty of Paris na naglalayong
ilipat ang pamamahala ng Pilipinas mula sa kamay ng
Espanyol tungo sa Amerikano.
• Ipinalabas ang ‘Benevolent Assimilation’- pamamahalaan ng
United States ang Pilipinas.
MGA BATAS NA IPINATUPAD NG PAMAHALAANG AMERIKANO
• Batas Sedisyon (1901) – nagpapataw ng hatol na kamatayan o
mahabang pagkabilanggo sa sinumang nagsusulong kasarinlan ng
Pilipinas.
• Batas Brigandage (1902) – itinuturing na bandido o tulisan ang mga
patuloy na naghihimagsik laban sa mga Amerikano.
• Batas Rekonsentrasyon (1903) – nagpapahintulot sa mga gobernador
ng lalawigan na sonahin ang mga bayang pinamumugaran ng mga
magnanakaw o tulisan.
• Batas sa Bandila (1907) – nagbabawal sa paglaladlad o pagpapakita ng
watawat ng Pilipinas.
MGA AKDANG MAY BAKAS NG NASYONALISMO
• Al Yankee (1899) – Cecilio Apostol
• Crisalidas (1914) – Fernando Ma. Guerrero
Pahayagan:
EL RENACIMIENTO (Muling Pagsilang)- itinatag ni Rafael Palma
noong 1900
• Walang Sugat (1902) – Severino Reyes
• Tanikalang Guinto (1902) – Juan Abad
• Hindi Ako Patay (1903) – Juan Matapang
• Kahapon, Ngayon, at Bukas (1903) – Aurelio Tolentino
ZARZUELA
• Dalagang Bukid (1919) – Hermogenes Ylagan
• Ang Panimalay ni Kabesang Ytok (1907) – Angel Mangahum
• Maysa A Kandidato (1908) – Mena Pecson Crisologo
• Anak ng Dagat (1922) – Patricio Mariano
BALAGTASAN
• Instituto de Mujeres – unang balagtasang ginanap
- Jose Corazon de Jesus bilang Paru-paro
- Florentino Collantes bilang Bubuyog

• Balagtasan bilang anyo ay tatawaging Bukanegan ng mga

Ilokano bilang pagkilala kay Pedro Bukaneg at Crisottan ng
mga Kapampangan bilang pagkilala kay Juan Crisostomo Soto
NOBELA (Romantisismong Tradisyon)
• Nena at Neneng (1903) – Valeriano Pena
• Pusong Walang Pag-ibig (1910) – Roman Reyes
• May Pagsinta’y Walang Puso (1911) – Inigo Ed. Regalado
• Banaag at Sikat
-Ang Banaag at Sikat ay nobelang umiikot sa kuwento ng pag-
ibig ni Delfin, ngunit makikita bilang konteksto ng kwento ang
pag-unlad ng kilusang manggagawa at mga diskurso ukol sa
kapitalismo at sosyalismo.
Valeriano Pena – Ama ng Nobelang Tagalog

Iba pang nobelista:

• Leon Pichay at Hermogenes Belen mula sa

hilagang Luzon
• Magdalena Jalandoni at Ramon Muzones
kapawa mula sa Visayas
MAIKLING KUWENTO
Mga nailathalang kuwento nang matatag ang pahayagang Muling Pagsilang
(1902):
• Bagong Hudas ni Rosauro Almario
• Yumuyuco ang Capalaluan ni Valeriano Pena
• Ang Sugal ni Pedro Antonio at iba pa.
Mga gumamit ng sagisag-panulat:
• Rosauro Almario nagkubli sa pangalang Batang Simuon
• Valeriano Pena ay si Isang Dukha
• Benigno Ramos ay si Gat Lotus
• Francisco Laksaman ay si FiDel
• Deogracias Rosario – Ama ng Maikling Kuwentong Tagalog
 
• Samahang pampanitikan na nabuo noon ay ang Panitik na naglalayong
isulong ang mga modernistang istraktura at tema sa akda. Bunga ng
kanilang layon, simbolokal nilang sinunog ang mga akda ng
matatandang manunulat. Bunga nito, tinawag silang mga sakdalista ng
panitikan.
• Ilaw ng Bayan- mahigpit na katunggali ng samahang Panitik.
 
 GAWAIN
Panuto: Punan ng tamang sagot ang bawat bilang. Makikita ang sagot sa loob ng kahon.
Deogracias Rosauro El Renacimiento
Panitik
Ilaw ng Bayan Valeriano Pena

1. Siya ang tinaguriang Ama ng Nobelang Tagalog.

2. Samahang mahigpit na katunggali ng Panitik.
3. Isa sa mga samahang pampanitikan na nabuo noon.
4. Pahayagan na ang ibig sabihin ay ang Muling Pagsilang.
5. Siya ang tinaguriang Ama ng Maikling Kuwentong Tagalog
PAGYAKAP SA KULTURANG AMERIKANO
• Act No. 74 ng komisyong Taft (1901) — itinatag ang sistema ng pampublikong
mga paaralan.
• Agosto (1901) — nagpadala ang united states ng 600 gurong Amerikano.
Lulan sila ng barkong U.S.S Thomas kaya tinawag sila bilang Thomasites.
• Philippine Normal School — itinatag sa Maynila, para sa mga nais magsanay
upang maging guro.
• University of the Philippines - itinatag noong 1908
• Pensionado (1903) — programang pagpapadala ng mga pilipino sa Estados
Unidos para mag-aral.
FILIPINONG MANUNULAT SA INGLES NA NAGBIGAY NG LOCAL COLOR:
• Arturo Rotar
• Manuel Arguilla
• Amador Daguio
• Paz Latorena
• Loreto Paras Sulit

Henry Lee Irwin S.J. - itinatag ang Ateneo Player's Guild sa Ateneo de Manila
University - "Julius Cesar“

• UP dramatic Club - itinatag noong 1930

• Metropolitan Theater - itinatag noong 1931
REBOLUSYONARYONG MAKATA:
• Alejandro J. Abadilla
• Jose Garcia Villa
- Art for Art sake
- "The Emperor's New Sonet“ (ang tulang walang nilalamang salita)
- "The Bashful One“ (ang tulang naglalaman ng isang kuwit sa kaliwang ilalim na
bahagi ng papel.)

• Edison's (1899) - upang ipakita sa mamamayang pilipino ang sandatahang lakas at

kapangyarihan ng Amerika.
• Dalagang Bukid (1919) - pinakaunang Pilipino, na idinerehe ni Jose Nepomuceno.
GAWAIN
Panuto: Isulat ang T kung ang pangungusap ay TAMA, at M naman kung
pangungusap ay MALI. Isulat ito sa patlang bago ang numero.
1. Act No. 47 ng Komisyong Taft noong 1901, itinatag ang sistema ng
pampublikong mga paaralan sa Pilipinas.
2. Pensionado o yaong pagpapadala ng mga Pilipino sa Estados Unidos para mag-
aral.
3. Sa pamamagitan ng mga paaralan nabasa ng mga estudyante ang mga akda nina
Edgar Allan Poe, O. Henry, James Joyce, at iba pa na hahanguan ng mga bagong
estilo at paksa sa pagsulat. Nariyan sina Paz Marquez, Victoriano Yamzon, Jorge
Bocobo, Alejandro Santiago, at iba pa.
4. Taong 1906 nang itatag ang University of the Philippines.
5. Edison’s (1899), upang ipakita sa mamamayang Pilipino ang sandatahang lakas
at kapangyarihan ng Amerika.
 MAY MGA TUGTUGING HINDI KO MALIMOT
JOSE CORAZON DE JESUS

• Jose Cecilio Corazon De Jesus - tanyag na makata sa pag-ibig sa panahon

ng Amerikano.
• 1929
MGA GINAMIT SAGISAG PANULAT:
- Pusong Hapis
- Paruparo
- Pepito Matimtiman
- Mahirap - Dahong Kusa - Paruparong luksa - Amado Viterbi - Elias -
Anastacio Salagubang - Huseng Batute
 MAY MGA TUGTUGING HINDI KO MALIMOT
JOSE CORAZON DE JESUS

- Dahong Kusa
- Paruparong luksa
- Amado Viterbi
- Elias
- Anastacio Salagubang
- Huseng Batute
MAY MGA TUGTUGING HINDI KO MALIMOT
JOSE CORAZON DE JESUS

O may mga tugtog na nagsasalita,

malungkot na boses ng nagdaralita;
pasa-bahay ka na ay nagugunita’t
parang naririnig saan man magsadya.

Langitngit ng isang kaluluwang sawi,

panaghoy ng pusong nasa pagkalungi;
laging naririnig sa bawat sandal
ang lungkot ng tugtog na mapawi’y hindi.
 Ikaw baga’y daing ng nakaligtaan?
Ikaw baga’y hibik na pinagtaksilan?
Matutulog ako sa gabing kadimlan
ay umuukilkil hanggang panagimpan.

Oo, mayr’ong tugtog iyang mga b’yoling

tila sumusugat sa ating panimdim;
bawat isang tao’y may lihim na daing,
pinakakatawan sa b’yoling may lagim.
 Sa lahat ng gabi sa aking pag-uwi,
kung ako’y hapo na na makitunggali,
ang bawat tugtugi’y kaluluwa ng sawi
ako’y dinadalaw sa bawat sandal.

May isang tugtuging hindi ko malimot,

kinakanta-kanta sa sariling loob;
hiniram sa hangin ang lambing at lamyos,
awit ng ligayang natapos sa lungkot.
KAYARIAN O ESTRAKTURA : Tradisyonal
URI NG TULA : TULANG DAMDAMIN
ESTROPA NG TULA : Kwarteto
RITMO O INDAYOG :
1. Sukat - Lalabindalawahin
2. Tugmaan - Tugmaang ganap at tugmaang di ganap.
TALASALITAAN:
• Nagugunita
• Langitngit batay sa tula
• Panaghoy
• Hibik
• Lamyos
• Panimdim
• Nagdaralita
• Panagimpan
• Umukilkil
PERSONA:
Persona ng tula ay isang tao na nakaranas ng pangungulila sa kanyang
minamahal at tungkol sa hindi niya malimot tulad na lamang ng isang
tugtugin na kapag iyong narinig ay mananatili na sa iyong puso't isipan.
Ito ay magmamarka sa iyong buhay kahit pa man lumipas na ang
panahon.
GAWAIN
Panuto: Sagutan at isulat ang tamang sagot.
1. Ano ang dalawang nakapaloob sa ritmo o indayog sa tulang ‘May Mga
Tugtuging Hindi Ko Malimot’?
2. Sino ang sumulat ng akdang ‘May Mga Tugtuging Di Ko Malimot’?
3. Anong taon nailathala ang tulang ito?
4-5. Ibigay ang dalawang tayutay sa tula.
“ANG GURYON” Ni Ildefonso Santos

Tanggapin mo, anak, itong munting guryon

na yari sa patpat at papel de Hapon;
magandang laruang pula, puti, asul,
na may pangalan mong sa gitna naroon.

Ang hiling ko lamang, bago paliparin

ang guryon mong ito ay pakatimbangin;
ang solo’t paulo’y sukating magaling
nang hindi mag-ikit o kaya’y magkiling.
 Saka pag sumimoy ang hangin,
ilabas at sa papawiri’y bayaang lumipad;
datapwa’t ang pisi’y tibayan mo, anak,
at baka lagutin ng hanging malakas.

Ibigin mo’t hindi,balang araw ikaw

ay mapapabuyong makipagdagitan;
makipaglaban ka, subali’t tandaan
na ang nagwawagi’y ang pusong marangal.
At kung ang guryon mo’y sakaling madaig,
matangay ng iba o kaya’y mapatid;
kung saka-sakaling di na mapabalik,
maawaing kamay nawa ang magkamit!

Ang buhay ay guryon: marupok, malikot,

dagiti’t dumagit, saanman sumuot…
O, paliparin mo’t ihalik sa Diyos,
bago pa tuluyang sa lupa’y sumubsob!
Ako Ang Daigdig ni Alejandro G. Abadilla
I
ako ang daigdig
ako ang tula
ako ang daigdig ang tula

ako ang daigdig ng tula

ang tula ng daigdig
ako ang walang maliw na ako
ang walang kamatayang ako
ang tula ng daigdig
 II
ako
ang daigdig ng tula
ako ang tula ng daigdig
ako ang malayang ako
matapat sa sarili
sa aking daigdig ng tula
ako
ang tula sa daigdig
ako ang daigdig
ng tula ako
 III
ako
ang damdaming malaya
ako
ang larawang buhay
ako
ang buhay na walang hanggan
ako
ang damdamin ang larawan ang buha
damdamin larawan
buhay tula ako
 IV
Ako
ang daigdig sa tula
ako
ang daigdig ng tula
ako
ang daigdig
ako
ang tula
daigdig
tula ako
GAWAIN
Panuto: Sagutin ang tanong.

1. Sa sampung puntos, paano mo maikukumpara ang tulang ‘Ang Guryon’

sa iyong buhay?
 “SI BINIBINING PHATHUPATS”
By: Juan Crisostomo Soto

Ang May Akda:

• Juan Crisostomo Soto
• Ama ng Panitikang Kapampangan
• Katipunero
• Isinilang sa Santa Ines, Bacolor, Pampanga
• Ipinanganak noong Enero 27, 1867
Mga Tauhan:
• Yeyeng/Binibining Phatupats
• Sundalong Amerikano
• Mga ka-nayon
Tagpuan:
• Paaralan
• Bayang X
Buod 
• Si Binibining Yeyeng ay isang Pilipinang Kapampangan na kitang kita sa sa katawan
ang pagka Pilipino. Punung-puno siya ng kolorete sa mukha. Ngunit dahil mahirap
lamang sila ay pagtitinda ang kanilang ikinabubuhay. Sa kabilang dako, sa
pagtahimik ng rebolusyon ay nabuksan ang mga paaralan sa tulong ng pamahalaang
militar ng Amerika. Ang mga kawal na naging suki ni Binibining Yeyeng sa kanyang
pagtitinda ay naging mga guro sa paaralaan. Pinilit siyang papasukin ng mga kawal
upang siya ay matuto at sila ay magkaintindihan. Makalipas ang ilang araw ay
nakapagsasalita na ng Ingles si Binibining Yeyeng. Sa paglipas ng ilang buwan ay
pinadala siya ng mga gurong kawal sa ibang bayan upang magturo. Nabihasa si
Binibining Yeyeng sa pagsasalita ng Ingles. Sa paglipas ng panahon ay hindi na siya
lubusang nakapagsasalita ng Kapampangan dahil sinasabi niyang nakalimutan na
raw niya ito. Sinabi niyang matigas daw ang Kapampangan at nababaluktot ang
kanyang dila kaya kailanman ay hindi na siya makakapagsalita nito ng tuwid at
mananatili na siyang utal dito. Nalaman ng ibang kakilala ni Binibining Yeyeng ang
kanyang sinabi kaya pinalitaan nila ang kanyang pangalan.
• Mula Binibining Yeyeng ay ginawa nila itong “Binibining Phathupats”, pangalang
hango sa malapad niyang balakang na pilit iniipit sa Pahang mahigpit ang balot.
Nakalimutan na ng mga tao ang Yeyeng na dati niyang malambing na palayaw.
Lumipas ang panahon at may isang pista o “velada” sa bayan ang dinaluhan ni
Binibining Phathupats. Doon ay may nakita siyang isang pahayagang
Kapampangan, ngunit nang makitang Kapampangan ay lumabi siya at nagsalita
ng Kapampangan. Sa pagpapatuloy ng kasiyahan ay nagkaroon ng diskusyon
ukol sa isyung pagkalimot sa pagsasalita ng Kapampangan ni Binibining
Phathupats. Lumabas ang pilit na pagkukubli ni Binibining Phathupats ng
kanyang pagiging isang Pilipino at pilit na pakikibagay sa mga Amerikano.
Napahiya siya sa harap ng maraming tao. Sigawan, palakpakan, at halakhakan
ang narining sa buong lugar. Hindi na nakatiis si Binibining Phathupats at
nagkandarapa siyang lumabas sa daan dahil sa inis at hiya. “Paalam, binibining
hindi marunong ng Kapampangan. Paalam, Binibining Alice Roosevelt!
Paalaam, Binibining Phathupats”, mga salitang binitawan ng mga tao.
Napakarami nang mga Binibining Phathupats sa panahon ngayon. Mga taong
kinakalimutan na ang sariling wika. Mga taong ikinahihiya ang sariling wika
dahil nakakapagsalita na sila ng wikang Ingles.
 “WALANG PANGINOON”
By: Deogracias A. Rosario
Ang May Akda:
Deogracias A. Rosario
-isinilang sa Tondo Maynila noong Oktobre 17, 1894
-Ama ng Maikling Kwentong Tagalog

Mga Tauhan:
Marcos
Don Teong
Anita
Ina ni Marcos
Tagpuan:
Ang kwento ay naganap sa isang bukid sa bayan nila Marcos at Don
Teong.

BUOD
Si Marcos ay isang binatang maralita na magsasaka. Patay na ang
kanyang ama't tiyuhin at ang kasama na lang niya'y ang kanyang ina.
Nagsasaka sila sa lupang pagmamay-ari umano ng ninuno nila, subalit
kinamkam ito ng isang mayamang nagngangalang Don Teong. Namatay
ang ama niya sa sama ng loob dito, habang ang tiyuhin niya ay namatay
habang nagsisilbi sa Don. Si Anita, ang anak ni Don Teong, ay isang
dalagang matapos mag-aral sa Maynila ay bumalik sa nayon nila. Nag-
iibigan sila ni Marcos.
Noong nalaman ni Don Teong na magkasintahan ang anak niya't si
Marcos ay sinimulan niyang saktan si Anita, hanggang ito ay magkasakit
at mamatay. Dahil dito, mas sumama pa ang loob ni Marcos sa Don at
ginusto niyang maghiganti rito. Sa dahil si Marcos ay isang magsasaka,
mayroon siyang kalabaw na mahal niya sa lahat ng mga alaga niya. Kung
umaga'y kasama niya ito para magsaka, at kung gabi'y iniiwan niya ito sa
dulo ng lupang nililibot ni Don Teong araw-araw. Isang gabi'y biglang
umuwi si Marcos na may dala-dalang mga gamit na gaya ng sinusuot ni
Don Teong. Simula nito'y lagi na siyang ginagabi umuwi dahil...
Sinasaktan niya ang kanyang kalabaw habang sinusuot ang mga ito kung
gabi. Nilalatigo niya ito hanggang ito ay umungol na umano'y naririnig
hanggang sa bayan. Isang gabi'y biglang kumalat ang balitang namatay
na raw si Don Teong! Wasak-wasak daw ang katawan niya dahil sinugod
siya at sinungay ng kalabaw habang siya'y naglilibot sa kanyang lupa, sa
pag-aakalang ito ang nananakit sa kanya kung gabi.
GAWAIN: HANAPIN MO!
Panuto: Hanapin sa kahon ang mga salitang ito at bilogan at ilagay sa
sagutang papel.

PANGINOON
BATINGAW
KALABAW
ANIMAS
KABALINTUNAAN
 BANAAG AT SIKAT
ni Lope K Santos
• Hinggil sa mga buhay ng magkaibigang Delfin at Felipe ang nobelang
Banaag at Sikat ni Lope K. Santos: Si Delfin ay isang sosyalista,
samantalang si Felipe ay isang anarkista. Bilang sosyalista, naniniwala
at hinahangad ni Delfin na mapalaganap ang kaisipang sosyalismo sa
lipunan, kung saan ang mga mamamayan ang may higit na karapatan
sa lahat ng mga gawaing pangangalakal, mga pag-aari, at mga
pagawaing pambansa. Bagaman isang mahirap na nag-aaral ng
abogasya at nagtatrabaho bilang manunulat sa isang pahayagan,
matindi ang paniniwala ni Delfin na matatamo lamang ang isang
lipunang makamaralita sa pamamagitan ng mapayapang pamamaraan,
isang pakikibakang hindi nababahiran ng pagdanak ng dugo.
• Si Felipe naman–na may adhikaing anarkismo—ay naniniwala sa
marahas na pagbuwag sa mga namamayaning kapangyarian at
kalupitan ng mga mayayamang nagmamay-ari ng mga lupain. Ibig
niyang pawiin ang mga abusadong maykapangyarihan na naghahari sa
lipunan. Bagaman anak ng isang mayamang pinuno ng bayan,
kinamumuhinan ni Felipe ang mga gawi at karahasan ng kaniyang ama.
Mas mamarapatin niyang magkaroon ng pagkakapantay-pantay ang
lahat ng uri ng mga mamamayan: walang pagkakaiba ang mahihirap at
ang mayayaman.[1] Dahil sa pagkamuhi sa nakagisnang buhay bilang
mayaman at anak ng isang marahas na may-salapi, nilisan ni Felipe ang
tahanan ng kaniyang ama para mamuhay bilang kaisa ng mga maralita.
Iniwan niya ang marangyang pamumuhay upang makasama ang mga
karaniwang uri ng mga mamamayan ng lipunan. Nakitira si Felipe sa
tahanan ng isang amain sa kumpil sa Maynila. Gayunman, kinamuhian
din niya ang amaing si Don Ramon dahil wala itong pinagkaiba sa
kaniyang ama: mayaman at malupit sa mga tauhan nito.
• Umibig si Felipe kay Tentay, isang babaeng mahirap subalit may
dangal. Pinilit si Felipe ng kaniyang ama na magbalik sa kanilang
kabahayan sa bayan ng Silangan, ngunit napalayas lamang dahil sa
pagtuturo ni Felipe sa mga tauhang magbubukid at utusan sa bahay ng
kanilang mga likas na karapatan bilang tao.[1] May tatlong anak si Don
Ramon, na amain ni Felipe, at inibig ni Delfin ang isa sa mga ito. Nang
magbunga at magdalang-tao ang anak na si Meni, itinakwil ito ni Don
Ramon. Sumama si Meni sa kasintahang si Delfin at namuhay bilang
isang mahirap. Dahil sa ginawang ito ni Meni, nilisan ni Don Ramon
ang Pilipinas, kasama ang isang tinatangkilik at kinakasamang
katulong sa bahay. Napatay si Don Ramon habang nasa New York, kaya
binalik ang kaniyang bangkay sa Pilipinas. Si Ruperto, ang dating
nawawalang kapatid ni Tentay, ang nagbunyag ng dahilan kung bakit
pinaslang si Don Ramon: ang kalupitan nito sa kaniyang mga utusan.
• Nagtapos ang nobela sa pagpapaiwan nina Felipe at Delfin sa may
puntod ni Don Ramon. Pinag-usapan nila ang kanilang mga adhikain,
paniniwala, at paninindigang panlipunan. Nilisan nila ang libingan na
sinasalubong ang kadiliman at kalaliman ng gabi.[
GAWAIN
Panuto. Sagutin ang sumusunod na tanong at ilagay ang tamang sagot sa
patlang.
1. Sino ang sumulat ng Nobelang BANAAG AT SIKAT?
A. Lope k. Santos.
B. B. Jose Rizal
C. C. Jose Esperanza Cruz
2. Si DELFIN ay isang anak ____ at ____
A.Mayaman, Anarkista
B. Mahirap na sosyalista
C.Mayabang na mayaman
3. Si FELIPE at Isang anak _____ at ____
A. Mahirap at sosyalista.
B. B. Mayaman at anarkista
C. C.Mayabang at matapobre

4&5. Ibigay ang pangunahing tauhan sa kwento.

 NENA AT NENENG
ni VALERIANO PEÑA
-Ito ay pumapatungkol sa Buhay ng Dalawang matalik na magkaibigan
na sina nena at Neneng na kapwa mananahi at mga Ulila. Ang kwentong
ito ay sumesentro sa Buhay na dinanas at sinubok ng panahon.
MGA TAUHAN:
ISKO - isang lalaki na nagkagusto kay neneng, nakilala ni neneng sa
kasalan.
NENENG - matalik na kaibigan ni nena,babaeng itinadhana para kay
narciso.
NARCISO - lalaking nagmahal kay neneng ng lubos.
CHAYONG - babaeng gusto si Narciso, pero napunta kay Miguel.
MIGUEL - ama ng dinadalang bata ni Chayong, na inakala na Narciso.
NENA - babaeng matalik na kaibigan ni Neneng, nagkagusto kay Miguel,
pero napunta kay Deogracias.
DEOGRACIAS - kababata ni Nena at naging asawa.
ALING ANDAY- ale ni Nena, nag alaga kay Nena simula ngmaulila,
parang ikalawang ina ni Nena.
PEPE - kapatid ni neneng.
GAWAIN
Panuto: ayusin ang ngkakagulo gulong mga letra at sagutin sainyung
sagutang papel.
1. NGNNEE- Kaibigan ni NENA at asawa ni Narciso
2. ANNE- ang asawa ni Deogracias
3. ANNE TA NGEENN- ang matalik na magkaibigan at kapwa
mananahi.
4. NORIAVALER APEÑ- Ang may akda ng NOBELA
5. GUELMI- Ang lalaking unang minahal ni nena
 KAHAPON, NGAYON AT BUKAS
AURELIO TOLENTINO

• Aurelio Tolentino
-Oktubre 15, 1869
-Guagua, Pampanga
-Hulyo 05, 1915
TAUHAN:
Inangbayan
Dahumpalay
Dilat na bulag
Bagong Sibol
Masunurin
Tagailog
Matanglawin
Malaynatin
Asalhayop
Haring Bata
Walangtutol
Halimaw
 KAHAPON, NGAYON AT BUKAS
AURELIO TOLENTINO

• Ang kahapon ngayon at bukas ay nag-papakita ng di pagsang-ayon ng

pagpapalawak ng kapangyarihan nad pinamumunuan ng isang bansa sa loob at
labas ng kanyang teritoryo at Naka-pokus ang tagumpay ni InangBayan laban sa
mga nangliliit sa kanya.
• Kasama na dito si Asalhayop na nakipag-sabwatan kay Haringbata upang ipagbigay
alam na Sila Tagailog ay maybalak babakahin si Haringbata. Ngunit ng siya ay
pawang paalis na ay napigilan siya ni Inangbayan at sinabing dakpin siya dahil
ipinagbili ni Asalhayop ang kanilang kalayaan. Sa kanilang narinig ay hinatulan
nila si Asalhayop ng kamatayan at nagpatuloy na sumalakay kay Haringbata.
• Nang namatay si haringbata ay may dumating sina Dilat na bulag at matanglawin
na nangnanais na silay iligtas sapagkat mayroong sakuna; di lumaon sila'y na
papayag at nag-sumpaan gamit ang kanilang dugo at sabay nila itong ininom.
Gawain 1: Itugma Mo!
Panuto: Itugma ang mga salita sa Hanay A sa Hanay B batay sa
kahulugan nito.

Hanay A. Hanay B.
1.Aurelio Tolentino a. Ang babaeng Pilipina.
b. Ang haring Intsik.
2.Inangbayan
c. Siya ay isang manunulat ng dula,
3.Haring Bata makata, at ang sumulat ng dulang
4.Bagong Sibol kahapon, ngayon at bukas.
5.Masunurin d. Ang sumisimbolo sa Espanya.
e. Ang sumisimbolo sa bayang
Pilipinas.
f. Ang sumisimbolo sa Amerika.
Gawain 2: Tanong ko! Sagutin mo!
Panuto: Sagutin ang mga Tanong sa ibaba. Isulat ang sagot sa sagotang
papel.
1.Kailan binomba ng mga Hapones ang Pearl Harbor sa Hawaii?
2.Sino ang nangulo sa isang embahada at pambansang kapulungan?
3.Ito ay naglalathala ng kwentong masa, usaping pamilya at pag-ibig.
4-5.Mayroong tatlong babasahin na nasa pamamahala ng mga hapones
magbigay lamang ng dalawa.
PANITIKAN SA PANAHON NG
HAPON
(1940-1945)
ANG PULU-PULUTONG NA PAG-AMBON NG
PANITIKANG PILIPINO
• Noong ika-7 ng Disyembre 1941, binomba ng mga Hapones ang Pearl
Harbor sa Hawaii.
• Oktubre 1943 nang ideklara ng pamahalaang Hapon ang kalayaan ng
Pilipinas.
• Pinanguluhan ni Jose P. Laurel ang isang embahada at pambansang
kapulungan.
•Tatlong babasahin din ang nasa pamamahala ng mga Hapones - ang
Sunday Tribune Magazine (na ang format ay pahayagan) Philippine
Review at Philippine Pillars.
• Ang Liwayway na nasa pangangasiwa ng mga Hapones (Manila -
Simbun sya).
• Ang Liwayway din ay naglalathala ng mga kwentong masa, usaping
pamilya, at pag-ibig. Ang sinulat nina Antonio B.L. Rosales at
Clodualdo del Mundo.
• Nagkaroon din ng magasin para sa mga kababaihan - ang Filipina at
City Gazette.
Ang Pulu-pulutong na Pag-ambon ng Panitikang
Pilipino
• May dalawampu't Lima (25) na pinakamagaling na maikling kwentong
naisulat sa Tagalog noon sa pangasiwa ng Liwaway.
• Ang mga ito ay pinili ng lupon na binubuo ni Kin-ichi Ishikawa ang tao
sa likod ng liwayway bilang tagapayo; Jose Esperanza Cruz, sina
Agustin C. Fabian, Arsenia R. Afan, Antonio B.L Rosales, Cloduado del
Mundo, Francisco Icasiano, Buenaventura G. Medina at Teodorico C.
Santos bilag kasapi ng Lupon.
Ang 25 Pinakamabuting Maikling Kathang Pilipino ng 1943:
1. Lupang Tinubuan ni Narsico G. Reyes
2. Uhaw ang Tigang na Lupa ni Liwayway A. Arceo
3. Lungsod, Nayon, at dagat-dagatan ni N.V.M Gonzales
4. Suyuan sa Tubigan ni Macario Penida
5. May umaga pang Daratal ni Serafin C. Gumimundo
6. Sumisisikat pa ang araw ni Gemiliano Pineda
7. Pahihintay ni Emilio Aguilar Cruz
8. Dugo at Utak ni Cornelio S. Reyes
9. Mga yabag na papalayo ni Lucila A. Castro
10. Tabak at sampagita ni Pilar R. Pablo
11. Madilim pa ang Umaga in Teodoro A. Agoncillo
12. Ikaw, siya at ako ni Brigido C. Batumbakal
13. May uling sa bukana ni Teotimo C. Buhain
14. Bansot ni Aurora I. Cruz
15. Sa dilim ni Alfredo S. Enriquez
16. Ang tao, ang kaboy at ang bagyo ni Aristeo B. Florido
17. Nagmamadali ang Manila ni Serafin C. Gumigundo
18. Si lngkong gaton at ang kanyang kalakian ni Serafin C. Gumigundo
19. Mga bisig ni Amado S. Pasangjan
20. Kadakilaan sa tugatog ng bundok ni Brijido Batumbakal
21. Unang pamumulaklak ni Hernando R. Ocampo
22. Ibon man may layang lumipad ni Amado S. Pagsanjan
23. Sinag sa dakong silangan ni Macario Penida
24. Mga diyos ni Justiniano del Rosario
25. Luad ni Gloria Villaraza
• Lope K. Santos, Julian Cruz, Balmaceda- ang tatlong haligi ng
Panitikang Pilipino
-- ipinasuri sa kanila ang 25 na Maikling kwentong ito matapos piliin ng
Lupong inampalan.
Mga maikling kwento na napagkalooban ng gatimpala:
Unang gantimpala- Lupang Tinubuan ni Narciso G. Reyes
Pangalawang gantimpala- Uhaw ang Tigang na lupa ni Liwayway A.
Arceo
Pangatlong Gantimpala- Lungsod, nayon at Dagat-dagatan ni N.V.M
Gonzales
 Uhaw Ang Tigang na Lupa
ni Liwayway Arceo
Tauhan :
• Dalagita
• ama at ina
 Ang Lupang Tinubuan
ni Narsico G. Reyes
Tauhan
• Danding- isang batang naghahanap ng kasagutan mula sa lupang
tinubuan.
• Tiya Juana- Tiya ni Danding na nagsama sa kaniya sa malawig
• Lolo Tasyo- nagkwento tungkol sa kaniyang ama.
Tagpuan
• sa malawig kung saan namatay ang kanyang tiyo.
 Dugo at Utak ni Cornelio S. Reyes
Tauhan
• Korbo
• Karelia

Dagli- ito ay anyong panitikan na walang timping nangangaral,

nanunudyo, o kaya'y napapasaring. Nakilala rito si Vicente Sotto ng
Cebu.
Panitikang Tagalog- naging mapalad dahil sa pagsusumikap at
pagmamalasakit ni Kin-ichi Ishikawa. Kin-ichi Ishikawa- siya ang itinalaga
ng kanilang pamahalaan upang tumulong sa pagpapaunlad ng mga
gawaing kaugnay ng panitikan at kultura.
Dalawang Pelikulang Pilipino ang naipalabas sa Panahon ng Hapon:
1. The Dawn of freedom- isang propaganda ng mga Hapones.
2. Tatlong Maria- tungkol sa mga kababaihan noong panahon ng hapon.
Pilipino- ang mga artista
Hapones- ang tagapayo at direktor.
1942- nagbigay ng permiso ang mga Hapones na makapaglabas ng pelikula
ang mga teatro.
• May mga sinehan ang nagsimulang magtanghal ng mga stage show at
musical revenue tulad ng Dalisay Theater noong Hulyo 1942. Nang
masara ang sinehan, maraming mga pangkat pandulaan ang nagtangha
ng kanilang produksyon sa wikang Tagalog sa Barangay Theater Guild
at sa Avenue Theater. Karamihan sa mga dula ay isinulat at idinerihi ni
Lamberto Avellana.
GAWAIN
Panuto: Piliin ang tamang sagot na titik sa loob ng kahon.
1. Sino ang tatlong haligi ng panitikang Pilipino at ang nagsuri ng 25 na
Maikling kwentong ito matapos piliin ng Lupong inampalan?
2. Anong kwento ang nakatanggap ng unang gantimpala?
3. Sino ang sumulat ng Dugo at utak?
4. Ito ay anyong panitikan na walang timping nangangaral, nanunudyo,
o kaya'y napapasaring.
5. Siya ang itinalaga ng kanilang pamahalaan upang tumulong sa
pagpapaunlad ng mga gawaing kaugnay ng panitikan at kultura.
a. Kin-Ichi Ishikawa
b. Dagli
c. Cornelio C. Reyes
d. Lupang Tinubuan
e. Lope K. Santos,Julian Cruz, Balmazeda
GAWAIN
Panuto: Sagutan at ayusin ang mga sumusunod na salita.
1. GANATA
2. KIHUI
3. YLPAA
4. IITBU
5. UTAL
 Sa Pula, Sa Puti
ni Francisco “ Soc “ Rodrigo
• Pagkilala sa may Akda:
-Si Francisco “ Soc” Rodrigo ay ipinanganak sa Bulacan taong Enero 1914.
- isang Sendor
- naging mamahayag sa telebisyon sa ABS-CBN para sa “ Mga kuro-kuro ni Soc Rodrigo.
Tauhan:
• Kulas- Pangunahing tauhan sa kwento.
• Ceiling- maybahay ni Kulas.
• Sioning – kaibigang matalik ni Ceiling.
• Castor- isang bihasa sa pagsasabong na nagtulak pa lalo kay kulas para huwag mawalan
ng pag-asa sa pagsasabong.
• Teban- siya ang inuutusan ni Ceiling upang pumusta ng palihim sa manok ng kalaban ni
kulas.
Tagpuan:
• Sa isang probinsya
Dyanra:
• Ang “Sa Pula,Sa Puti” ay isang dulang pangkomedya.
Teorya:
• Teoryang Realismo
• Ang dula ay pumapaloob sa teoryang realismo sapagkat ang mga
pangyayari sa kwento ay makatutuhanan sapagkat ang mga pangyayari
ay tunay nagaganap sa buhay ng tao
Buod:
Si Kulasay isang sabungero na madalas matalo. Isang umaga,
napakasayanito, sapagkat pakiramdam nito’y mananalo siya sa sabungan,
na agad naminginalmahan ng kanyanag asawa. Pag-alis nito patungong
sabungan ay agad namingtinawag ni Celing ang kanilang utusan upang
pumusta sa kalabang manok ngkanyang asawa. Nagtaka ang kaibigan
nito kung bakit siya pumupusta sa kalaban ngasawa, ipinaliwanag kung
matatalo man ang kanyang asawa, mananalo pa rin siya atkung matatalo
naman siya ay mananalo naman ang kanyang asawa, kaya’t manaloman o
matalo ang kanyang asawa ay hindi sila mauubusan ng kwarta. Sa
mulingpagkatalo ni Kulas ay napagpasiyahan nitong tumigil na, ngunit
kinumbinsi siya ngkaibigang si Castor na ipagpatuloy lang ang
pgsasabong at tinuruan itong mandaya.Ngunit, sa kanyang pandaraya ay
natlo pa rin ito at napagpasiyahan ng kanyangasawa na ulamin ang mga
alaga nitong manok paara sa kanilang hapunan.
Gintong Aral:
Ang pandaraya ay masamang gawain na ipinagbabawal sa kapwa
batas ng tao at diyos. Dito nagsisimula ang kasakiman at pagkamakasarili ng
isang tao.
Taglay na Bisa:
Bisang Pangkaisipan- likas na sa mga Pilipino ang naniniwal da
swerte na kanilang nakukuha sa pagsusugal . Ang pagsasabong din ay masama
kahit maliit o Malaki man ang iyong sugal ay hindi parin Ito nakakabuti sa
isang tao.
Bisang Damdamin- Sa dulang Ito,nasiyahan ako dahil sa huling bahagi
ng dula ,makikita na dahil sa pagkatalo ni kulas ay isa itong hudyat upang siya
ay tumigil at talikuran na ang pagsusugal.
Bisang Pangkaasalan- Matapos ko mabasa ang kwento ay natutunan ko
na huwag palaging umasa sa swerte at matutong dumeskarte sa buhay.
Kamalayang Panlipunan:
Ang dulang Sa Pula,Sa Puti ay nagpapakita ng mga isyu sa
lipunan particular sa ugali ,pag-asa ng karamihan sa swerte .Maging sa
pagkalulong sa sugal na hindi makikita ang masamang epekto nito.
Mga Simbolismo:
Manok- sumisimbolo sa kagustuhan ni kulas na mapadali ang
pagkamit sa mga bagay na nais niyang makuha.Ito ang nag-udyok sa
kaniya na magsugal at kumapit sa swerte.
Tinola- sumusimbolo sa tuluyang pagbabago at pagtalikod ni
kulas sa pagsusugal.
GAWAIN
Panuto: Hanapin sa loob ng kahon ang tamang sagot ng mga
sumusunod.Isulat lamang ang Sagot.
Manok. Probinsya. Castor
Tinula. Komedya. Sioning
Kulas. Realismo
Celing. Teban
1. Ito ay sumisimbolo sa pagbabago at pagtalikod ni kulas sa pagsusugal.
2. Sino ang pangunahing tauhan sa kwento.
3. Anong uri Ng Dyanra ang Sa Pula,Sa Puti.
4. Sino ang matalik na kaibigan Ceiling?
5. Ito ay sumisimbolo sa kagustuhan ni kulas na mapadali ang pagkamit sa
mga bagay.
6. Ang Sa Pula ,Sa Puti ay teorya ng?
7. Saan naganap ang dulang Sa Pula ,Sa Puti?
8. Siya ay maybahay ni Kulas?
9. Siya ang nagtulak kay kulas na wag mawalan ng pag-asa sa pagsusugal?
10. Sino ang inutusan ni Ceiling na pumusta sa manok ng kalaban ni Kulas?