Bab 3

Kemahiran
Komunikasi
 Komunikasi

• Didefinisikan oleh Bartol(1998)sebagai pertukaran

maklumat antara manusia bagi tujuan penyampaian
maksud yang sama.
• Kemahiran komunikasi merupakan kebolehan dan
keupayaan penghantar mesej menyampaikan mesej
dengan berkesan.
 Proses Komunikasi
Gangguan

Penghantar Enkod Saluran Dekod Penerima

Maklum
Balas

Gangguan
 Maklum Balas Dalam Proses Komunikasi
• Disampaikan kepada penerima berkesan atau
tidak berkesan.
• Boleh berlaku secara sengaja atau tidak sengaja
semasa proses komunikasi.
• Berlaku dalam bentuk simbolik dan pertuturan.
• Maklum balas positif: jika penerima boleh
memahami dan bersetuju berbincang isu yang
disampaikan
• Maklum balas negatif : jika penerima tidak
memahami mesej yang disampaikan
Halangan Komunikasi
• Merupakan gangguan terhadap komunikasi
menyebabkan berlakunya komunikasi tidak berkesan.
• Halangan komunikasi dibahagikan kepada dua:
i. Halangan Dalaman
 Merujuk pada halangan atau gangguan yang
timbul daripada diri penerima maklumat.

ii. Halangan Luaran

 Merujuk pada halangan yang berada di luar
kawalan penerima maklumat.
 Empat Bentuk Halangan Komunikasi
i. Fizikal
 Merupakan gangguan secara nyata dan langsung.
 Halangan ini termasuk bunyi bising daripada radio dan
televisyen.
 Mesej yang disampaikan oleh pengirim boleh terganggu
sekiranya terdapat gangguan dalam kalangan audiens
ketika proses penyampaian mesej dilaksanakan.

ii. Psikologikal
 Timbul disebabkan pemikiran atau tanggapan yang
berbeza antara penghantar mesej dengan penerima
mesej.
 Tanggapan seseorang individu secara relatifnya
dipengaruhi oleh latar belakang
pendidikan,budaya,kepercayaan dan pengalaman hidup
individu tersebut.
iii. Sosiologikal

 Timbul disebabkan perbezaan dari segi persekitaran budaya

dan sosial antara seorang individu dengan individu lain.
 Boleh dilihat daripada aspek perbezaan
umur,budaya,jantina,kaum,agama,taraf hidup dan latar
belakang pendidikan.
 Faktor budaya merupakan penyumbang besar pada
halangan dan gangguan dalam proses komunikasi.
 Komunikasi ini berlaku disebabkan perbezaan yang wujud
dari segi bangsa,bahasa,agama,pendidikan dan status sosial
dalam masyarakat.
iv. Semantik

Merupakan kajian tentang makna dan pilihan

perkataan.
Jaringan semantik ialah erti sesuatu perkataan
yang termaklum dan dapat diingati seseorang
individu.
Halangan semantik merupakan kesukaran untuk
memilih kata atau perkataan yang betul apabila
ingin mengucapkan sesuatu mesej ataupun
menulis sesuatu mesej.
 Bentuk Komunikasi
• Merujuk kepada struktur komunikasi yang berlaku di dalam
sesebuah organisasi melibatkan seorang individu dengan
individu yang lain.

Ketua Eksekutif

Ketua Jabatan A Ketua Jabatan B Ketua Jabatan C

Penyelia A Penyelia B Penyelia C

Petunjuk:
Mendatar
Menegak
Melintang
 Komunikasi Menegak
• Merupakan komunikasi yang melibatkan
pertukaran maklumat antara dua atau lebih
pekerja pada peringkat atau kedudukan yang
berlainan dalam hierarki organisasi.

Komunikasi Mendatar

• Merupakan komunikasi yang melibatkan

pertukaran maklumat antara dua atau lebbih
pekerja pada peringkat atau kedudukan yang
sama dalam hierarki organisasi.
 Komunikasi Melintang
• Merupakan komunikasi yang melibatkan pertukaran
maklumat antara dua atau lebih pekerja pada
peringkat atau kedudukan yang berlainan daripada
jabatan yang berlainan dalam hierarki organisasi.

Komunikasi Sehala

• Berlaku apabila hanya satu pihak sahaja menghantar

maklumat tanpa mengharapkan jawapan atau
maklum balas daripada pihak yang menerima
maklumat.
 Komunikasi Dari Atas Ke Bawah
• Merujuk pada komunikasi sehala yang
melibatkan pengaliran maklumat daripada
pengurus atasan kepada pekerja bawahan.
• Melibatkan komunikasi menegak daripada
pengurus atasan kepada pengurus
pertengahan sehingga kepada pengurus
bawahan dan seterusnya kepada para pekerja.
Rajah Komunikasi Dari Atas Ke Bawah

Pengurusan
Atasan
Pengurusan
Bahagian

Penyelia

Pekerja
 Komunikasi Dari Bawah Ke Atas
• Merujuk kepada komunikasi sehala yang
melibatkan pengaliran maklumat daripada
pekerja kepada pengurus bawahan sehingga
kepada pengurus pertengahan dan seterusnya
kepada pengurus atasan.
• Alat media digunakan ialah surat
rayuan,buletin pekerja dan surat khabar.
Rajah Komunikasi Dari Bawah Ke Atas

Pengurusan
Atasan
Pengurusan
Bahagian

Penyelia

Pekerja
 Komunikasi Dua Hala
• Berlaku antara dua individu atau dua kumpulan yang
sedang berkomunikasi dan pertukaran maklumat
berlaku antara satu pihak dengan pihak yang lain
secara berselang-seli.
• Setiap pihak akan memberi maklum balas dalam
proses komunikasi dua hala.
• Wujud dalam bentuk lisan dan bukan lisan.
• Ia boleh dilihat dalam sesi kuliah pendidikan jarak
jauh yang menggunakan sidang video.
Syarahan
Pensyarah Pelajar
Pertanyaan
 Komunikasi Lisan
• Melibatkan penggunaan kata-kata ucapan daripada
mulut sebagai simbol.
• Penghantar akan menggunakan tutur kata atau
bahasa percakapan untuk menyampaikan
maklumat.
• Berlaku dalam situasi formal dan tidak formal.
• Melibatkan penggunaan alat sokongan sebagai
media untuk menyampaikan mesej secara
langsung.
• Contoh:perbualan,ucapan,perbincangan,mesyuarat
dan pembentangan.
Peringkat Komunikasi Lisan
 PERBINCANGAN

• Perbincangan merupakan komunikasi dua hala yang

melibatkan pengaliran maklumat secara mendatar
dan secara lisan.
• Dilakukan secara formal atau tidak formal.
• Pertemuan melibatkan pertemuan bersemuka antara
beberapa ahli atau individu untuk bertukar-tukar
pendapat.
 MESYUARAT

Ialah satu proses komunikasi yang melibatkan pertemuan dua

atau lebih pihak dalam membincangkan sesuatu isu dan
membuat satu keputusan.

Mesyuarat yang diadakan boleh meningkatkan

kefahaman pihak yang terlibat dan pihak tersebut
boleh memainkan peranan membuat penerangan
pihak lain yang tidak terlibat.
 MESYUARAT
KEBAIKAN KEBURUKKAN

KEPUTUSAN YANG BAIK DAN MENGAMBIL MASA YANG LAMA

BERKUALITI

KEPUTUSAN BOLEH DITERIMA MENYEBABKAN BERLAKU

PELBAGAI PIHAK PERLINDUNGAN

MENINGKATKAN KEFAHAMAN MEWUJUDKAN PUAK-PUAK YANG TIDAK
SIHAT

BANYAK PIHAK BOLEH MEMBUAT DI DOMINAN SATU GOLANGAN

PENERANGAN

BANYAK IDEA DAPAT DI KUMPUL MELIBATKAN KOS YANG BESAR

Langkah-Langkah dalam Mesyuarat
 UCAPAN

• Ucapan merupakan komunikasi sehala yang melibatkan

pengaliran maklumat secara sehala daripada pengucap
kepada audiens
• Ucapan boleh wujud dalam bentuk :
– pidato
– ceramah
– pembaca laporan
FAKTOR PENTING DLM KOMUNIKASI

a. Gaya Suara
 a. Gaya Badan

• Memek muka
• Gerakan mata
• Gerakan tangan
• Postur
• Pergerakan
 PEMBENTANGAN

KOMUNIKASI SEHALA YANG

MELIBATKAN PENGALIRAN
MAKLUMAT SECARA SEHALA
DARIPADA PEMBENTANGAN
KEPADA AUDIENS

PEMBENTANGAN MELIBATKAN
PENYEBARAN MAKLUMAT BERBENTUK
ILMIAH HASIL DARIPADA KAJIAN YANG
DIBUAT ATAU PENYELIDIKAN YANG
MENDALAM
 KOMUNIKASI BUKAN LISAN
• Selain menggunakan tutur kata ,komunikasi tersebut dikenali
sebagai komunikasi bukan lisan.Komunikasi bukan lisan juga
termasuk penggunaan bahasa badan,visual dan bertulis
• VISUAL

BANTUAN VISUAL

CARTA GAMBAR

GAMBAR RAJAH KASET

OBJEK PROTOTAIP
 BERTULIS

• KOMUNIKASI BERTULIS MERUPAKAN

KOMUNIKASI SEHALA KERANA PENERIMA
MAKLUMAT TIDAK MEMPUNYAI PELUANG
UNTUK MENGAJUKAN PERTANYAAN SEMASA
MAKLUMAT TERSEBUT DIKOMUNIKASIKAN .
• CONTOH: MINIT MESYUARAT ,LAPORAN ,
MEMORANDUM, SURAT-MESYUARAT,LAPORAN
BERTULIS DAN E-MEL.
 Bahasa Badan
• Bahasa badan melibatkan pergerakan anggota badan
termasuklah isyarat air muka, dan gaya isyarat sama ada
secara sedar atau tidak sedar bagi menyampaikan mesej.
• Antara jenis bahasa badan ialah :

Memek Kaki dan

Mata
muka tangan

Bahasa Gaya Tubuh Sentuhan

Isyarat Badan
Ruang antara
Gaya penghantar mesej
Berjalan dgn penerima mesej
Contoh Proses Komunikasi Lisan
 Gangguan
• Gangguan mungkin timbul disebabkan faktor
dalaman.
• Misalnya, pengurus gagal menyertakan semua
maklumat penting yang perlu diketahui
sehingga menyukarkan penerima untuk
memahami kandungan memorandum dengan
sepenuhnya.