Bab 1 : TINGKATAN 4 KSSM

WARISAN NEGARA BANGSA

SINOPSIS BAB 1

1. Bab ini membincangkan tentang pembentukan negara bangsa

yang telah pun wujud sejak Zaman Kesultanan Melayu Melaka
sebelum kedatangan Barat.

2. Ciri-ciri negara bangsa ini meliputi raja, undang-undang, wilayah

pengaruh dan rakyat.
 ISI KANDUNGAN BAB 1 TINGKATAN 4

• 1.1 Latar Belakang Negara Bangsa Sebelum Kedatangan Barat

• 1.2 Ciri-ciri Negara Bangsa Kesultanan Melayu Melaka

• 1.3 Keunggulan Sistem Pentadbiran dan Undang-undang

• 1.4 Peranan Pemerintah dan Rakyat

1.1

LATAR BELAKANG
NEGARA BANGSA SEBELUM
KEDATANGAN KUASA BARAT

m.s 4 & 5
Keagungan dan Kehebatan Kerajaan Alam
Melayu.
• Contoh Kerajaan Alam Melayu

• 1. Funan
• 2. Champa
• 3. Kedah Tua
• 4. Gangga Nagara
• 5. Srivijaya
• 6. Angkor
• 7. Majapahit
Kehebatan dan keagungan kerajaan Alam
Melayu
Untuk kerajaan-kerajaan Alam Melayu ini maju

Membuktikan bahawa

ASAS negara bangsa telah bermula sebelum

kedatangan Barat.
 1. RAJA
CIRI-CIRI
2. UNDANG-UNDANG

NEGARA BANGSA 3. WILAYAH PENGARUH

KERAJAAN ALAM
MELAYU
4. RAKYAT
 CIRI-CIRI 1. Menjadi tonggak utama kerajaan
NEGARA BANGSA
KERAJAAN
ALAM MELAYU 2. Kedudukan Raja dikukuhkan 1. sistem pentadbiran

2. Dibantu oleh
para pembesar.

3. Raja Mendapat ketaatan Dari Rakyat

1. Raja 4. RAJA dianggap SUCI. Contoh :

Raja Champa
(dikaitkan dengan Dewa Siva)
 CIRI-CIRI 1. Undang2 dilaksanakan untuk :
NEGARA BANGSA
KERAJAAN a. Pastikan KESEJAHTERAAN sesebuah negara
ALAM MELAYU b. Menjadi PANDUAN dalam pentadbiran
negara

2. Contoh : KERAJAAN MAJAPAHIT

2.
Undang- UNDANG2 KUTARA MANAWA
undang
 1. Maksud :
CIRI-CIRI
NEGARA BANGSA Kawasan yang rakyatnya MENERIMA &
KERAJAAN ALAM MEMPERAKUI PEMERINTAHAN seseorang
MELAYU Raja

2. Contoh : KERAJAAN FUNAN ada wilayah

3. pengaruh yang luas

Wilayah
Pengaruh Sg Mekong, Teluk Cam Ranh, selatan Myanmar
& Segenting Kra
 CIRI-CIRI 1. Maksud :
NEGARA BANGSA a. Penduduk di dalam sesebuah wilayah .
KERAJAAN ALAM b. Penduduk SETIA kepada Raja.
MELAYU c. Penduduk TIDAK MENDERHAKA.
2. Contoh : KERAJAAN SRIVIJAYA

Rakyat SriVijaya membuktikan KESETIAAN MEREKA :

4.
Rakyat a. Upacara Persetiaan
b. Meminum air sumpah
Srivijaya dalam bahasa Sanskrit
membawa maksud:

“sri”, iaitu bercahaya

“vijaya”, iaitu kemenangan.

Raja Srivijaya dikenang

melalui jumlah ketulan emas
yang telah ditinggalkan.
 Ciri-ciri
  Negara Bangsa Kerajaan Alam Melayu

Perlu Ingat Keterangan / Huraian

Raja Raja tonggak utama dan dianggap suci
Undang- Panduan pentadbiran kerajaan
undang
Wilayah Kawasan rakyatnya menerima dan
Pengaruh memperakui raja
Rakyat Penduduk yang setia kepada raja dan tidak
menderhaka
KESINAMBUNGAN 4 CIRI NEGARA
BANGSA
KERAJAAN FUNAN (ABAD 1)

KERAJAAN CHAMPA (Abad 2)

KERAJAAN SRIVIJAYA (Abad 7)

KERAJAAN KESULTANAN MELAYU MELAKA (Abad 15)

KESULTANAN JOHOR RIAU (Abad 16)

KERJA RUMAH 1 : BUKU NOTA
• Peta ithink : PETA POKOK

Ciri-ciri Negara Bangsa Kerajaan Alam Melayu

Cara menulis esei sejarah
Anita Paramasvaran
Langkah:

1. Tiada pendahaluan dan penutup.

2. Terus menjawab soalan.
3. Tulis dlm bentuk perenggan.
4. I isi I perenggan. Kalau ada 10 isi – ada 10 perenggan.
5. I isi perlu diberi huraian/contoh.
6. Tidak perlu melukis graf, peta,jadual dll.
7. Tiada nombor (contoh 1,2,3) atau sengkang (-)untuk setiap
fakta.
8. Tidak perlu garis jawapan atau highlight jawapan.
9. Menulis dalam bentuk esei.
Jelaskan ciri-ciri negara bangsa kerajaan Alam Melayu. (Buku teks m.s. 4). [8 markah]

P1: Raja
raja
Ciri-ciri negara bangsa kerajaan Alam Melayu ialah _______________. Hal
ini kerana raja menjadi _____________ tonggak utama kerajaan. Seterusya
kedudukan
___________________ raja yang kukuh dalam sistem pentadbiran kerana
pembesar
dibantu oleh _________________. Malahan, raja sentiasa ditaati oleh rakyat
suci
kerana dianggap ______________. Contohnya, Raja Champa dianggap suci
Siva
dan dikaitkan dengan Dewa _________________.

• Cara penulisannya ialah fakta, huraian dan contoh.

• Gunakan penanda wacana yang sesuai untuk menyambung ayat.
 F2: Undang-undang
H2a: memastikan kesejahteraan
H2b: menjadi panduan
C2: Kerajaan Majapahit mengamalkan undang-undang Kutara Manawa

Berdasarkan fakta, huraian dan contoh yang diberikan, tulis jawapan anda dalam
bentuk esei.

Selain itu ialah undang-undang. Hal ini bertujuan memastikan kesejahteraan

sesebuah kerajaan dan menjadi panduan dalam pentadbiran kerajaan.
Contohnya, kerajaan Majapahit mengamalkan undang-undang Kutara Manawa
F3: Wilayah Pengaruh
H3a: kawasan yang rakyatnya menerima dan memperakui pemerintah
C3: Kerajaan Funan mempunyai wilayah pengaruh yang luas
F4: Rakyat
KERJA RUMAH 2 : BUKU LATIHAN

Latihan esei:

Jelaskan Ciri-ciri Negara Bangsa Kerajaan Alam

Melayu. ( 8 markah)
KERJA RUMAH 3 : BUKU LATIHAN

SOALAN KBAT.

Bagaimanakah seseorang Raja berjaya

menjadikan kerajaannya sebuah empayar yang
terkenal ?
KERJA RUMAH 4 : BUKU NOTA

Peta ithink : Peta Pokok

Ciri-ciri Negara Bangsa Kesultanan Melayu

Melaka. (m.s. 6-7)
1.2

CIRI-CIRI NEGARA BANGSA

KESULTANAN MELAYU MELAKA

m.s 6 & 7
KESULTANAN MELAYU MELAKA MEMPUNYAI CIRI-CIRI TERSENDIRI BAGI
MEMBENTUK NEGARA BANGSA.

• 1. Kerajaan
• 2. Rakyat
• 3. Kedaulatan
• 4. Wilayah Pengaruh
• 5. Undang-undang
• 6. Lambang Kebesaran
 • 1. Kerajaan muncul sebab
Ciri-ciri negara
Bangsa Kesultanan ada RAJA.
Melayu Melaka 2. Raja :
a. Pemerintah tertinggi
b. Dibantu oleh Pembesar

a. Kerajaan (Sistem Pembesar 4 Lipatan)

 • 1. Rakyat Melaka =
Ciri-ciri negara Orang Melayu & Orang Laut
Bangsa Kesultanan
Melayu Melaka 2. Golongan Rakyat =
Golongan Yang Diperintah.

B. RAKYAT a. Golongan merdeka

b. Golongan hamba
 • Hubungan timbal balik antara
Ciri-ciri negara Raja/Pembesar (Golongan
Bangsa Kesultanan Pemerintah) dan Rakyat
Melayu Melaka (Golongan Yang Diperintah)

Mewujudkan persefahaman dan

B. RAKYAT ikatan antara 2 golongan ini.
Ciri-ciri • 1. Maksud Kedaulatan =
negara a.Lambang kekuasaan Tertinggi seseorang Sultan.
Bangsa
Kesultanan
Melayu b. Kuasa Mutlak sultan untuk mengawal rakyat &
Melaka wilayah.
C.
Kedaulatan 2. Kedaulatan Kerajaan Melaka diakui oleh
Dinasti Ming.
Menghantar Laksamana
Cheng Ho untuk mengeratkan
hubungan China dan Melaka.
Ciri-ciri negara • 1. Maksud : kawasan pemerintahan raja
yang diterima & diakui oleh rakyat.
Bangsa Kesultanan
Melayu Melaka
• 2. Wilayah pengaruh Melaka =
a. Keseluruhan Tanah Melayu
d. Wilayah b. Pantai timur Sumatera.
Pengaruh
3. Wilayah pengaruh diperolehi melalui:
a. Penaklukan
b. Naungan
c. Perkahwinan
Ciri-ciri negara
Bangsa Kesultanan
Melayu Melaka

d. Wilayah
Pengaruh
Ciri-ciri negara • 1. Terdapat 2 undang-undang bertulis :
Bangsa Kesultanan a. Hukum Kanun Melaka
Melayu Melaka b. Undang2 Laut Melaka.

e. Undang- 2. Undang2 digunakan untuk :

a. Mengukuhkan kerajaan
undang b. Melindungi rakyat.
 • 1. Maksud :
Ciri-ciri negara a. merupakan identiti sesebuah kerajaan &
keistimewaan Sultan Melaka.
Bangsa Kesultanan
Melayu Melaka b. Menjadi simbol kedaulatan sultan yang
memerintah.
f. Lambang 2. Contoh lambang kebesaran:
kebesaran 1. adat istiadat
2. penggunaan warna
3. nobat
4. regalia
5. cop mohor (untuk mengesahkan arahan
daripada sultan).
Kesimpulan : Ciri2 negara bangsa
• Kesultanan Melayu Melaka dengan ciri-ciri negara bangsa
seperti kerajaan, rakyat, kedaulatan, wilayah pengaruh,
undang-undang dan lambang kebesaran menjadikan
kerajaan ini gemilang.
• Kegemilangan ini membuktikan asas negara bangsa
terbentuk sebelum kedatangan Barat.
• Ciri-ciri tersebut menjadi panduan pembentukan negara
bangsa kita pada masa kini mengikut acuan sendiri.
• Sebagai rakyat Malaysia, kita harus bersatu padu untuk
mengukuhkan pembentukan sebuah negara bangsa.
 Ciri-ciri
  Negara Bangsa Kesultanan Melayu Melaka

Perlu Ingat Keterangan / Huraian

Kerajaan Badan pemerintahan yang diperintah oleh raja dan dibantu oleh
pembesar

Rakyat Golongan diperintah yang terdiri daripada orang Melayu dan Orang
Laut yang mentaati rajanya

Kedaulatan Lambang kekuasaan tertinggi seseorang sultan

Wilayah Pengaruh Kawasan pemerintahan raja, tempat tinggal rakyat dan diakui oleh
rakyat

Undang-undang Untuk mengukuhkan kerajaan dan melindungi rakyat

Lambang Kebesaran Identiti sesebuah kerajaan, keistimewaan sultan dan simbol
kedaulatan sultan yang memerintah
Kerja rumah : Buku Nota
• TP 4 : Mencerakinkan maklumat tentang warisan negara
bangsa

• A. Peta pokok : ( Ciri-ciri negara Bangsa Kerajaan Alam Melayu)

• B : Peta pokok ( Ciri-ciri Negara Bangsa Kesultanan Melayu

Melaka)
Kerja rumah : Buku Latihan
• TP 5 : Membuat penilaian

• Soalan esei :

• Jelaskan kenapa sebagai rakyat Malaysia kita wajar

memelihara warisan negara Bangsa
1.3

KEUNGGULAN
SISTEM PENTADBIRAN DAN
UNDANG-UNDANG

m.s 8 & 11
 A: SISTEM Pentadbiran yang
sistematik
pentadbiran Melaka, Sultan
• Untuk melicinkan

Melaka telah memperkenalkan

SISTEM PEMBESAR EMPAT
LIPATAN.
KESIMPULAN :
• Pelaksanaan pemerintahan secara sistematik ini
menjadikan pentadbiran Kesultanan Melayu Melaka
sebuah kerajaan yang unggul.
 Sistem Pentadbiran Kesultanan Melayu Melaka
Pentadbiran Pusat Pentadbiran Peringkat Jajahan
• 1. Ada sistem pembesar 4 lipatan. • 1. Pembesar dilantik oleh sultan &
Wujud hubungan & persefahaman Pembesar Berempat.
2 hala.
2. Bendahara • 2. Pembesar menguruskan
pentadbiran di daerah & Kampung.
3. Penghulu Bendahari Kewangan
4. Syahbandar stabil
• 3. Peranan pembesar di peringkat
5. Temenggung jajahan :
6. Laksamana Jaga a. Menjaga & kekalkan keamanan
keselamatan
b. Kutip cukai.
 UNDANG-UNDANG
HUKUM KANUN MELAKA UNDANG2 LAUT MELAKA
• 1. Ada 44 fasal yang membincangkan 1. Diusahakan oleh beberapa nakhoda Melaka :

Jenayah a. Nakhoda Jenal

b. Nakhoda Diri
c. Nakhoda Sahak
Peranan Sultan & Pembesar
2. Isi kandungan :
a. Peranan Nakhoda
Kekeluargaan
b. Pelayaran

Ekonomi c. Jenayah
d. Percukaian
Hukum Kanun Melaka
Isi kandungan Huraian
Jenayah 1. Hukuman setimpal dengan jenayah diadakan.
2. Contoh : seseorang didapati membunuh orang lain tanpa pengetahuan raja atau
pembesar; akan dihukum bunuh.
Fasal 4 : hukuman bunuh pada sesiapa yang ingkar arahan & palsukan titah Sultan

Peranan Sultan 1. Fasal 1 : menjelaskan tugas sultan, Bendahara, Temenggung, Penghulu Bendahari
dan Laksamana
& Pembesar

Kekeluargaan 1. Fasal 26 : pernikahan memerlukan 4 orang saksi, jika tidak cukup memadai 2 orang
sahaja. Hamba abdi & wanita tidak boleh menjadi saksi dalam pernikahan.

Ekonomi 1. Bertujuan mengawal perdagangan di Melaka agar tidak berlaku sebarang kesalahan yang
bertentangan dengan ajaran Islam.
2. Diharamkan amalan riba .
3. Orang yang menjalankan pernigaan hendaklah akil baligh,siuman dan perlu melafazkan niat
jual beli.
 UNDANG2 LAUT MELAKA
Isi kandungan Huraian
Peranan 1. Nakhoda = raja dalam pelayaran. Semua harus patuhi arahan dan perintah nakhoda
2. Nakhoda perlu diberikan keutamaan untguk berniaga selama 4 hari.
Nakhoda 3. Nakhoda hendak singgah di tempat yang tidak ada dalam senarai persinggahan,
nakhoda perlu bermesyuarat dengan semua orang di dalam kapal untuk
mendapatkan persetujuan.
Pelayaran 1. Ada pegawai lain selain dari nakhoda. Jurumudi, malim dan jurubatu. Ada
peranan .
2. Malim : mesti arif tentang ilmu pelayaran. Perlu tahu tentang keadaaan ombak,
arus dan kedudukan bulan & bintang. Kalau Lalai …boleh dihukum bunuh

Jenayah 1. Hukuman terhadap perbuatan jenayah – mencuri, membunuh dan memberontak.

2. Contoh: bunuh orang di atas kapal, maka orang tersebut akan dikenakan hukuman
mati.
Percukaian 1. Pelbagai cukai dikenakan dalam urusan pelayaran untuk perdagangan.
2. Contoh : cukai perjalanan dan hasil perniagaan. Nakhoda tentukan cukai.
3. Contoh : 1/10 daripada hasil penumpang sekiranya penumpang ingin turun sebelum sampai
janjinya sama ada 3 tahun, 3 bulan atau 3 hari.
1.4 : Peranan Pemerintah dan Rakyat.
Hubungan secara timbal balik
antara
Sultan & Pembesar & Rakyat Kesultanan Melayu Melaka

KONSEP WAADAT

Waadat : perjanjian yang dilakukan oleh

Demang Lebar Daun yang mewakili golongan diperintah
dengan
Sang Sapurba yang mewakili golongan pemerintah.
 GOLONGAN PEMERINTAH DAN RAKYAT
GOLONGAN PEMERINTAH GOLONGAN DIPERINTAH

Peniaga,
Merdek
Petani,
a nelayan
SULTAN
Rakyat
Hamba raja
KERABAT Hamba
PEMBESAR ULAMA Hamba
DIRAJA berhutang
Hamba biasa
 PERANAN Pemerintah dan Rakyat
• Menaungi dan jaga keselamatan rakyat

Sultan •
•
Mewujudkan perpaduan rakyat
Jaga kemakmuran dan kestabilan kerajaan
• Kenalkan undang-undang

• Pelihara keamanan dan kebajikan rakyat di kawasan pegangan

• Menjadi perantara antara sultan dengan rakyat
Pembesar • Mengutip hasil melalui sistem serah
• Membekalkan tenaga tentera melalui sistem kerah.

• Menunjukkan taat setia kepada pemerintah

Rakyat
• Mematuhi segala arahan
• Tidak menderhaka kerana takut ditempa tulah (kecelakaan )
• Menjalankan gotong royong/ jadi pendayung kapal perang
• Sumbang tenaga kerja melalui sistem kerah seperti membina istana / jalan.
 Soalan kbat :
• K.9.1.7
• Jelaskan kepentingan kepimpinan untuk kemakmuran negara

• K 9.1.8
• Jelaskan kepentingan sebagai rakyat Malaysia untuk mematuhi
undang-undang untuk kesejahteraan negara.

• K 9.15
• Mengapakah sebagai rakyat Malaysia kita perlu setia kepada raja dan
negara kita?