BİLİM VE BİLİMSEL YÖNTEM

9.1. YAŞAM BILIMI BIYOLOJI

Bu ünitede öğrencilerin; bilim ve bilimsel bilginin özellik-leri,
bilimsel çalışma yöntemleri, süreçleri, bilimsel etik
kavramlarına ilişkin anlayış kazanmaları ve mevcut yanıl-gıları
sorgulamaları; biyoloji bilimini diğer bilimlerle iliş-
kilendirmeleri; canlıların ortak özellikleri hakkında çıka-
rımlarda bulunmaları; canlıların yapısında bulunan temel
bileşenlerin yapı, işlev ve canlılık için önemini sorgulama-ları
amaçlanmaktadır.
9.1.1. Bilimsel Bilginin Doğası ve Biyoloji
Anahtar Kavramlar: Bilim, bilimsel yöntem, biyoloji,deney,
gözlem, paradigma, teori, kanun, tampon çözeltiler, pH,
kondensasyon, monomer, polimer, inhibisyon, aktivatör,
kofaktör, dehidrasyon, lipit, nükleotit, prostetik grup,
adhezyon, kohezyon, yüzey gerilimi
9.1.1.1. Bilim ve bilimsel bilginin özelliklerini açıklar.
a) Bilimsel bilginin gözlem, çıkarım ve deneysel delillere
dayalı olduğu vurgulanır ve paradigma kavramına deği-nilir.
b) Bilimde öznellik ve nesnellik açıklanır.
c) Bilim ve toplum ilişkisinin önemi açıklanır.
ç) Bilimsel bilginin değişebilir olduğu vurgulanır.
d) Bilimde kullanılan yöntemlerin çeşitliliğini açıklamaları
sağlanır.
e) Teori ve kanun örneklerle açıklanır ve teori ve kanunun
birbirine dönüşmediği açıklanır.
9.1.1.2. Biyoloji ile ilgili bir problemin çözümünde bilimsel
yöntemleri kullanır.
a) Problemin çözümüne yönelik rapor yazmaları sağlanır.
9.1.1.3. Farklı yöntemler kullanan bilim insanlarının ça-
lışmalarını, süreçleri ve sonuçları açısından karşılaştırır.
a) Biyoloji alanından gözlem ve deneysel çalışma yapan
birer bilim insanı seçmeleri sağlanır.
9.1.1.4. Bilimsel çalışma süreciyle merak, sabır ve etik
kavramlarını ilişkilendirir.
a) Bilimsel çalışmaları esnasında merak ve sabrın öne-
mini anlatan bilim insanlarına örnekler verilir.
b) Derse, merak, etik ve sabır konusuyla ilgili konuşma-
sı için bir bilim insanı davet edilir.
9.1.1.5. Biyolojiyi diğer disiplinlerle ilişkilendirir.
a) Biyolojinin disiplinlerarası ilişkileri, biyoinformatik,
biyoteknoloji, biyofizik, biyokimya, biyoistatistik,
biyomedikal, biyomekanik, biyomimesis ve biyoeko-
nomi gibi alanlardaki örnekler üzerinden açıklanır.
b) Biyolojinin stratejik konulardaki (savunma sanayii,
uzay, gıda, ilaç, tarım, enerji, ekonomi vb.) etki ve
öneminin örnekler üzerinden tartışılması sağlanır.
• BİLİM:Soru sorma,gözlemler yapma, hipotez-
ler ortaya koyma,bu hipotezleri deneylerle
test etme gibi çalışmaları içeren süreç ve bu
sürecin sonuçlarıdır.
• Bilim,doğal dünyaya ilişkin sorular sorar ve
bunlara yanıtlar arar.
• Bilim,objektif olup,tekrarlanabilen ve ölçüle-
bilen gözlemlerden elde edilen kesin kanıtla-
ra dayanır.
• Bilimsel araştırmalar ,bilimsel yöntem olarak
adlandırılan bir dizi işlemlere göre yapılır.
BİLİMSEL YÖNTEM aşağıdaki basamaklardan
oluşur.
-Gözlem yapma yada daha önce yapılmış bilim-
sel çalışmaları inceleme.
-Sorular sorarak problemi tesbit etme.
-Probleme ait veriler toplama.
-Veriler arasında ilişki kurularak çözüm önerme.
Bu çözüm önerisine HİPOTEZ denir.
NOT:İyi bir hipotez,test edilebilmeli,doğru veya
yanlış olduğu ispatlanabilir olmalıdır.
- Hipoteze dayalı tahminlerde bulunma.
-Kontrollü deneyler,nitel ve nicel gözlemler yapma.
Kontrollü deney:Değişkenlerden biri hariç diğerlerinin sabit tutulması
esasına dayanır.
Bağımsız değişken:Değiştirilen değişkene denir.
Bağımlı değişken:Buna cevap olarak değişen değişkene denir.
Kontrollü değişken:Sabit tutulan değerlere denir.
Nitel gözlem:Duyu organları ile yapılan gözlem olup kişiden kişiye farklılık
gösterebilir.
Nicel gözlem:Duyu organlarının yanısıra bir takım aletlerin ve araçlarında
kullanıldığı gözlemlerdir.
-Sonuç ve analiz çıkarma.
-Raporlama.
Bu süreç içerisinde yapılan deneyler hipotezi desteklemiyorsa hipotez
yeniden gözden geçirilir,kısmen yada tamamen değiştirilir. Destekliyorsa
geçerlilik kazanır.
NOT:Bilimsel çalışmalar sonucunda teoriler ve
kanunlar ortaya çıkar.
TEORİ,bol kanıtlarla desteklenen,elde edilen
verilere ters düşmeyen,kapsamlı ve sınanabilir
çok sayıda hipotezi içine alabilecek bir kavram
olup neden sorusuna yanıt arar.
KANUN,Bir olayın belirli şartlar altında nasıl
gerçekleştiğini açıklar.Teoriye göre daha dar
kapsamlıdır.
Kapsamlı araştırmalara yön veren güçlü kuramlara
PARADİGMA denir.Bilim tarihi,doğal dünyaya ilişkin
gözlemlerimizi açıklamakta yetersiz kaldıkları zaman
temel paradigmaların bile çürütülebildiğini ve yerlerini
başkalarına bırakabildiğini gösterir.Bu durumda devrim
adı verilen bir süreçle onların yerine yeni paradigmalar
geçer.
Kontrollü deney 1
Bu deneyde;
Bağımsız değişken: Mg,Cu,Fe mineralleri.
Bağımlı değişken:Büyüme miktarı.
Kontrollü değişken:100mlt su,ışık,30 derece
sıcaklık.
KONTROLLÜ DENEY 2
Bu deneyde;
Bağımlı değişken?
Bağımsız değişken?
Kontrollü değişken?
Bu konu ile ilgili çıkmış sorular
“Bütün bitkisel hücrelerde kloroplast bulunur.” hipotezini kanıtlamaya
çalışan bir bilim adamı, bitkileri meydana getiren hücre türlerinin büyük
bir kısmında kloroplast bulunmadığını saptamıştır.

Bu bilim adamının yapacağı ilk iş aşağıdakilerden hangisidir?

A) Hipotezini değiştirmek.

B) Yeni kanıtlar aramak.

C) Hipoteze dayalı tahminler yapmak.

D) Kontrollü deneyler düzenlemek.

E) Nicel gözlemler yapmaya çalışmak.

Bir grup öğrenci proje çalışması kapsamında “Işığın, patates bitkisinin filizlenmesi üzerinde olumlu etkisi
vardır.” görüşünü ileri sürerek araştırmaya başlıyor. Öğrencilerin bu amaçla yaptığı çalışmaların aşamaları
aşağıda verilmiştir.
-10 adet patates alınarak her biri uzunlamasına ikiye kesilmiştir.
-Her bir patates parçasının üzerindeki göz bölgeleri sayılıp kaydedilmiştir.
-Her bir patates parçasının alt kısmı, ıslatılmış kağıt havlulara sarılmış ve kesik kısımları üste gelecek şekilde
şeffaf naylon torbalara yerleştirilmiştir.
-Naylon torbaların ağızları kapatılarak üzerlerine toplu iğneyle eşit sayıda delik açılmıştır.
-Bu şekilde hazırlanan patateslerden yarısı ışık alan yarısı da karanlık ortama konulup diğer koşullar özdeş
tutulmuştur.
-Öğrenciler bir hafta sonra naylon torbaların ağızlarını açarak her bir patates parçasının üzerindeki filizleri
sayarak kaydetmişlerdir.
Bu çalışmayı üç kez tekrarlamışlardır.
-Bulgularına göre ışığın, filizlenmeyi olumlu yönde etkilediğini kaydetmişlerdir.
Öğrencilerin bu proje çalışmasında aşağıdakilerin hangisi yer almaz?

A)Kontrollü deney yapma B)Gözlem yapma C)Teori oluşturma

D) Çıkarım yapma E)Hipotez oluşturma