Zajedničke osobine najserija

 Gram-negativne koke oblika zrna kafe

 Formiraju parove
 Nemaju flagele – nepokretne su
 Ne formiraju sporu
 Aerobne
Gram negativne diplokoke
Najveći patogeni potencijal imaju:

Neisseria gonorrhoeae
Neisseria meningitidis

Druge vrste kolonizuju sluzokožu orofarinksa i

nazofarinksa, a tranzitorno sluzokožu i kožu
anogenitalne regije
Neisseria gonorrhoeae
(čita se najserija gonoreje)

- gonokok -
 Neisseria gonorrhoeae
-osobine kao ostale najserije-

 Gram-negativne koke oblika zrna kafe

 Formiraju parove
 Nemaju flagele – nepokretne su
 Ne formiraju sporu
 Aerobne
 Neisseria gonorrhoeae
-specifične osobine-
 Iako je Gram negativna bakterija, u ćelijskom zidu ima
skraćeni polisahardni dio koji je označen kao
lipooligosaharid (LOS) – takođe ima ulogu
endotoksina
 Gusto raspoređene fimbrije
 Jako izbirljive – teško ih je kultivisati
 Jako osetljive na temperaturi manjoj od 37o C
 Osetljive na sušenje, UV zrake, kiseli pH
 oprez pri transportu materijala
 Zahtijeva obogaćene hranljive podloge
 Faktori virulencije gonokoka

 Dugačke fimbrije - adherencija

 Površinski proteini koji omogućavaju preživljavanje u fagocitima,
sprečavajući tako fagocitozu i ubijanje bakterija!
 Lipooligosaharid – ima ulogu endotoksina i može dovesti to šoka!
 IgA proteaza – razlaže IgA na površini sluznica i olakšava adherenciju
 Beta – laktamaze, enzimi koji razlažu beta laktamske antibiotike–
rezistencija na antibiotike
 Fimbrije
Fimbrije gonokoka su duge nekoliko µm
 Patogeneza
Neisseria gonorrhoeae izaziva isključivo humane infekcije!

1. Ulazak u organizam nezaštićenim seksalnim kontaktom

2. Početna faza vezivanja za ćelije cilidričnog epitela (na sluznicama
oralne i genitalne regije)
3. Prolazak kroz sluznicu i fagocitoza
4. Preživljavanje i razmnožavanje u fagocitima (intrafagocitno
razmnožavanje)
5. Započinjanje imunskog odgovora i nastanak gnojne upale na
području usta ili genitalne regije
 Inkubacioni period 2 – 8 dana
 kliničke manifestacije
Kliničke manifestacije

Genitalne:
- muške
- ženske
ekstragenitalne
 Genitalne kliničke manifestacije
kod muškarca

Gonoreja počinje kao akutni uretritis sa

gnojnim eksudatom,
Infekcija se može širiti ushodno: prostatitis,
epididimitis, orhitis, sa kasnijim
komplikacijama
 Akutni uretritis
- gonoreja, triper kapavac -
 Genitalne kliničke manifestacije
kod žene
Gonoreja kod žena počinje kao akutni
uretritis ili akutni cervicitis sa kasnijim
komplikacija (pelvična inflamatorna bolest,
suženja jajovoda i sterililtet)
Vaginitis nije moguć kod odraslih osoba
Akutni cervicitis
 gonoreja
žene muškarci
50% vjerovatnoća posle jednog rizičnog 20% vjerovatnoća posle jednog
kontakta rizičnog kontakta
Asimptomatska infekcija često ostaje Akutna simptomatska infekcija u 95%
nedijagnostikovana slučajeva
Glavni rezervoar – asimptomatsko Glavni rezervoar – asimptomatsko
kliconoštvo kod žena kliconoštvo kod žena
Primarna lokacija genitalne forme cerviks Primarna lokacija genitalne forme
(cervicitis) uretra (uretritis)

Komplikacije i hronicna infekcija dovodi Komplikacije i hronična infekcija dovodi

do steriliteta do steriliteta

Diseminovane infekcije relativno česte Diseminovane infekcije vrlo rijetke

Mogu da inficiraju novorođenče Češće kod homoseksualaca i

(conjunctivitis, opthalmia neonatorum) biseksualaca, nego kod
 Ekstragenitalne bolesti izazvane
gonokokom
 Proktitis (upala debelog crijeva),
 Faringitis (upala grla),
 Konjunktivitis (upala konjuktive oka).

 Ukoliko bakterija dospije u krv (bakterijemija) mogu nastati

infekcije u udaljenim dijelovima tijela (zglobovi, srce, koža).

 Infekcija novorođenčeta prilikom prolaska kroz inficirani porođajni

kanal majke dovodi do gnojne infekcije oka nazvanog opthalmia
neonatorum
Ekstragenitalne bolesti izazvane
gonokokom
Opthalmia neonatorum
 Epidemiologija

Gonokok je isključivo humani patogen

Gonokok je striktno patogena vrsta – svaki kontakt pa i
asimptomatski se smatra bolešću
Izvor infekcije su hronični asimptomatski nosioci ili ređe
pacijenti
Putevi prenošenja: direktno-seksualni, indirektno, sa majke na plod
Gonoreja se venerična bolest, odnosno seksualno prenosiva bolest
(STD)
 Uzorkovanje

Uretralni bris, endocervikalni bris,rektalni bris,bris

farinksa,bris konjuktive…
Vrlo osetljive na spoljne faktore
Transport materijala:
- transport što kraći,
- transportni medijum
- transportna temperatura 37°C
Bakteriološko-serološka
dijagnoza gonoreje

Direktan preparat
Kultura
Identifikacija
na osnovu
biohemijskih osobina
Antibiogram
 Direktan preparat
 Masa leukocita i unutar njih Gram negativne diplokoke
 Jedino se kod muškarca može postaviti ovako dijagnoza,
kod žena se mora raditi kultivacija
 Kultivisanje gonokoka
 Gonokok je izbirljiva vrsta i ne raste na običnim
hranljivim podlogama (čokoladni agar)
 Liječenje
Penicilin- danas se rijetko koristi jer su bakterije
razvile rezistenciju…
Cefalosporini treće generacije se danas najvise
koriste…
 Prevencija

Zdravstveno obrazovanje
Rana dijagnoza
Traganje za kontaktima
Vjerovatnoća inficiranja gonokokom može se
smanjiti
-rjeđim promjenama seksualnih partnera
- ranom dijagnozom i liječenjem
oboljelih i - edukacijom mladih (korišćenje
kondoma)
 Prevencija opthalmiae neonatorum

Prevencija:
 1% AgNO3
 1% tetraciklin
 0.5% eritromicin

Terapija:
 ceftriakson
Neisseria meningitidis
- meningokok -
 Neisseria meningitidis
-kao ostale najserije-

 Aerobne
 Oxidaza pozitivne
 Većina je katalaza pozitivna
 Ugljene hidrate oksidišu (ne fermentuju ih)
 Neisseria meningitidis
-specifične osobine-
 Gram-negativne koke oblika zrna kafe u parovima
 Nemaju flagele – nepokretne su
 Ne formiraju sporu
 Imaju skraćeni endotoksin - lipooligosaharid (LOS)
 Ima kapsulu
 Gusto raspoređene fimbrije
 Jako izbirljive – teško ih je kultivisati
 Jako osjetljive na temperaturi manjoj od 37o C
 Osjetljive na sušenje, UV zrake, kiseli pH
 Oprez pri transportu materijala!
 Obogaćene hranljive podloge
 Faktori virulencije

Kapsula- antifagocitna funkcija

Fimbrije- adherencija
Lipooligosaharid- endotoksin
IgA proteaza- razlaže IgA na površini
sluznica i olakšava adherenciju
 Patogeneza

Meningokok je isključivo humani patogen

Rezervoar bakterija su zdrave kliconoše i oboljele
osobe u području nazofaringealne regije
Procenat najveći krajem zime i početkom proljeća
Periodične epidemije na nekoliko godina
Prenosi se respiratornim putem
Primarna invazija tkiva

 Asimptomatska kolonizacija nazofaringealne regije

odakle bakterije prodiru u krv
 Mogući ishodi:

- zaustavljanje prodora bez simptoma bolesti

- razvoj lokalne zapaljenske reakcije sa brzim
zaustavljanjem daljeg širenja
bolesti
- prodor u krvotok – bakterijemija i meningitis
 Ključna tačka fagocitoza

Uspješno intrafagocitno ubijanje:

- subklinička lokalna zapaljenska reakcija
- blaga klinička forma faringitisa

Neuspješno intrafagocitno ubijanje:

- bakterijemija i meningitis
Prodor u krvne sudove

 Neuspešna opsonizacija i fagocitoza

 Prodor u krvne sudove
 bakterijemija
 Meningokokne bolesti
Bacteremia
43,3%

Pneumonia
6,0%

Arthritis
2,0%

Otitis media
Meningitis 1,0%
47,3%

Epiglottitis
0,3%
Meningokokni meningitis
Meningokokni meningitis

 Inkubacioni period: 1 do 10 dana – najčešće 2 – 4 dana

 Bolest počinje naglo
 Povišena temperatura, glavobolja, mučnina i povraćanje,
meningealni znaci, petehijalna (tačkasta) krvarenja
 Infektivnost i prenos bakterije na druge osobe:

- dok je meningokok prisutan u nazofaringealnoj

regiji
- 24 sata od početka antibiotske terapije
Meningokokna sepsa
 Prodor meningokoka u krvne sudove
 Petehijalna krvarenja i disfunkcija mnogih organa
 Meningokokna sepsa
Waterhouse–Friderichsen sindrom
Dijagnoza meningokokne bolesti
Likvor, krv, aspirat iz petehija po kozi,
nazofaringealni bris, ređe sputum i trahealni aspirat

Ovi materijali se odmah inokulišu u odgovarajuće

tečne podloge i do transporta čuvaju na 37°C
Dijagnoza meningokokne bolesti
Direktan preparat
Kultivacija na obogaćenim podlogama
Identifikacija na osnovu biohemijskih osobina
Brzi test za doklazivanje kapsularnih antigena
Epidemiologija meningokokne bolesti

Pojedinačni slučajevi, male epidemije

Periodicitet na nekoliko godina
Mortalitet meningokoknog meningitisa 10 –
12%
Mortalitet meningokokne sepse i do 40%
Antibiotska terapija
Konjugovana polivalentna vakcina
Liječenje

Cefalosporini treće generacije i

hloramfenikol
Prevencija:
konjugovana polisaharidna
meningokokna vakcina