ITF ISG EĞİTİM 1 Çalışma Mevzuatı-2019

ÇALIŞMA MEVZUATI
ÇALIŞMA MEVZUATI
İLE İLGİLİ İLE İLGİLİ GENEL
BİLGİLER
BİLGİLER
Prof.Dr.Halim İŞSEVER
İ.Ü İSG Koordinatörü
hissever@istanbul.edu.tr
İÜ-İTF -İSG EĞİTİMLERİ -2021 1

Amaç
Katılımcılar, iş sağlığı ve güvenliği mevzuatı ve

genel kuralları hakkında bilgi sahibi
olacaklardır.

Öğrenim Hedefleri
Bu oturumun sonunda katılımcılar, iş sağlığı ve güvenliği

konularında;
 İş Sağlığı ve Güvenliğini tanımlar,
 İş Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili ulusal ve uluslararası
düzeydeki düzenlemeleri sıralar,
 İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun temel özelliklerini ve
başlıca düzenlemelerini açıklar,
 İşveren yükümlülüklerini sıralar,
İş Sağlığı ve Güvenliği
 İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG), çalışanların

sağlığını ve iyilik halini bozabilen,
işyerinde ortaya çıkabilecek veya işyerinden
kaynaklanabilecek tehlikeleri, topluma ve
genel çevreye olası etkilerini de hesaba
katarak, öngörme, tanıma, değerlendirme
ve kontrol etme bilimi olarak tanımlanır.
Alli, BO. Fundamental principles of occupational health and safety. International Labour Office – Geneva: ILO, 2 nd ed
2008 URL:
http://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/@dgreports/@dcomm/@publ/documents/publication/wcms_093550.
pdf İÜ-İTF -İSG EĞİTİMLERİ -2021 4
Erişim Tarihi: 18.08.2016
Fiziksel
Riskler
Kişisel Psikososyal
Özellikler Riskler
Çalışan
Biyoloji
Ergonomi
k
k Riskler Riskler
Kimyasa
l Riskler
İş Sağlığında Gelişme Süreci
• M.Ö. 4000 ve sonrası
– taş ocakları,
– demir, kurşun diğer madenler
– boya – pigment maddeleri
– M.Ö. 50 – Mısır – altın
madenleri
– “çalışma, işçilik” kavramları
– çalışanlar köle, suçlu, esir
– “ucuz – parasız” işgücü
– çalıştırma nedeni – ceza
– “iş riskleri ile ilgili sorun” yok

• Hipokrat - M.Ö. 460-370
– Kurşun zehirlenmesi
• Platon (Eflatun) - M.Ö. 428-348
– Zanaatkarların çalışma
koşullarından kaynaklanan
sorunları
• Aristo – M.Ö. 384-322
– Gladyatör diyeti
• Galen – M.S. 2. yüzyıl
– Hastalıklarda çevre faktörü
(Miasma Teorisi)
Kaynak N.Bilir. HU .Halk sağlığı A.Dalı

• Madenler derinleşiyor,
madencilik gelişiyor
– “beceri” gerekiyor
– Çalışma koşulları ağır
– “riskli” iş
– madenci “kıymetli” kişi (!)
– madencinin sağlığı
önemseniyor
– “erken ölümler” – hastalık,
kaza
– çok kez evlenen kadınlar

• Agricola (1494-1555)
– De Re Metallica
– Koruyucu – ağız-
buruna mendil

• Paracelsus (1493-
1541)
“altın-gümüş gibi
kıymetli
madenleri elde
etmeni bedeli”

Bernardino Ramazzini 1633-1714
• İşyeri hekimi
• İş – hastalık ilişkisi
• “hastalara mesleğini sorunuz”
• “ayrıntılı” çalışma öyküsü
• De Morbis Artificum Diatriba (1633-1714)
iş sağlığının kurucusu – “babası”

“Ne iş yaparsınız?” sorusunun
mucidi

Sanayi devrimi
• “buhar” 1761
• “fabrika” oluşumu
• Tarım – fabrikada çalışma
• Göç, ailelerin parçalanması – fuhuş
• Sağlıksız koşullarda barınma, yeterli
beslenememe
• Uzun süre çalışma, aşırı yorgunluk
• Olumsuz çevre koşulları, salgın hastalıklar
• İş kazası, meslek hastalığı
• Çalışanın sağlığının bozulması
Yasal düzenlemeler
İngiltere
– 1802 – Health and Morals of Apprentices Act
• Çalışma süresi 58 saat/hafta
• Eğitim
– 1833 – “en küçük çalışma yaşı – 10 yaş
• Doktor raporu (işe giriş m.)
– 1847 – işyeri denetimi
• İş müfettişliği
– Diğer ülkeler (ABD, Kuzey Avrupa, ...)

MESLEK HASTALIKLARI
Kurşun zehirlenmesi
Civa zehirlenmesi
Akciğer hastalıkları ...
“MAD HATTER”

İş Sağlığı ve Güvenliği
Yasal Düzenlemeler
1788; Baca temizleme işinde en küçük çalışma

yaşı 8,
1802; Çırakların Sağlık ve Ahlakı Kanunu-günlük
çalışma süresinin 12 saat ile sınırlandırılması,
1819; En küçük çalışma yaşı 9,
1833; Fabrika Kanunu - en küçük çalışma yaşı 10

Uluslararası Düzenlemeler
 İnsan Hakları Bildirgeleri

 Avrupa Sosyal Şartı (SH Sözleşmesi),
04.07.1989/20215 R.G.
 Çerçeve Direktif 89/391/EEC Sayılı AB Direktifi
 İSG ile çalışma ortamına ilişkin 155 sayılı ILO
Sözleşmesi, (13.01.2004/25345 R.G.)
 İş Sağlığı hizmetlerine ilişkin 161 sayılı ILO
Sözleşmesi, (13.01.2004/25345 R.G.)
 ISO 14001 ve OHSAS 18001

İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi
• Madde 3
• Herkesin yaşama hakkı ile kişi özgürlüğü ve
güvenliğine hakkı vardır.
• Madde 6
• Herkesin, nerede olursa olsun, yasa önünde
bir kişi olarak tanınma hakkı vardır.

• Madde 23
• 1. Herkesin çalışma, işini özgürce seçme, adil ve elverişli
koşullarda çalışma ve işsizliğe karşı korunma hakkı vardır.
• 2. Herkesin, herhangi bir ayrım gözetilmeksizin, eşit iş
için eşit ücrete hakkı vardır.
• 3. Çalışan herkesin, kendisi ve ailesi için insan onuruna
yaraşır bir yaşam sağlayacak düzeyde, adil ve
elverişli ücretlendirilmeye hakkı vardır;
• 4. Herkesin, çıkarını korumak için sendika kurma ya da
sendikaya üye olma hakkı vardır.

• Madde 24
• Herkesin, dinlenme ve boş zamana hakkı
vardır; bu, iş saatlerinin makul ölçüde
sınırlandırılması ve belirli aralıklarla ücretli tatil
yapma hakkını da kapsar.

• Avrupa Sosyal Şartı

• Madde 1- Çalışma hakkı
• Madde 2 - Adil çalışma koşullarına sahip olma
hakkı
• Madde 3 - Güvenli ve sağlıklı çalışma
koşullarına sahip olma hakkı
• Madde 4 - Adil bir ücret hakkı


• Madde 5 - Örgütlenme hakkı
• Madde 6 - Toplu pazarlık hakkı
• Madde 7 - Çocukların ve gençlerin korunma
hakkı
• Madde 8 - Çalışan kadınların annelik
durumunda korunma hakkı


• …..
• Madde 12 - Sosyal güvenlik hakkı
• Madde 13 - Sosyal ve tıbbi yardım hakkı
• Madde 17 - Çocukların ve gençlerin sosyal, yasal ve
ekonomik korunma hakkı
• ..
• Madde 22 - Çalışma koşullarının ve çalışma ortamının
düzenlenmesine ve iyileştirilmesine katılma hakkı


• ..Madde 23 - Yaşlıların sosyal korunma hakkı
• Madde 24 - İş akdinin sona erdiği durumlarda

korunma hakkı
• Madde 28 - Çalışanların temsilcilerinin işletmede
korunma ve kolaylıklardan yararlanma hakkı
• …

• Uluslararası işbirliği, düzenlemeler

• ILO’nun kuruluşu, 1919
– Sözleşme – Convention
– Tavsiye kararı – Recommendation
– 200 dolayında
– İlk oturumdaki 5 karar – çocuk ve kadınlar
• Dünya Sağlık Örgütü, 1948
• Diğer uluslararası kuruluşlar

28 Nisan Dünya İş Sağlığı
ve Güvenliği Günleri

2003: SAFETY AND HEALTH CULTURE IN A GLOBALIZED
WORLD . Decent work is safe work.
Insana yakışır iş güvenli iştir.

2004: CREATING AND SUSTAINING A
SAFETY CULTURE
Decent work is safe work.
Desteklenen bir güvenlik

kültürünü yaratma .. Insana yakışır
iş güvenli iştir

2005: CREATING AND
SUSTAINING A PREVENTATIVE
SAFETY AND HEALTH CULTURE

2006: DECENT WORK - SAFE WORK -
HIV/AIDS

2007: Safe and Healthy Workplaces
- Making Decent Work a Reality
Güvenli ve Sağlıklı İşyerleri - İnsana Yakışır İşi
Gerçekleştirme

2008: My life, my work, my safe
work - Managing risk in the work
environment

2009: Health and life at work: A basic human right

Değişen iş
dünyasında
önümüzdeki
dönemde ortaya
çıkacak riskler ve
yeni korunma
politikaları.
28 nisan 2010

THE PREVENTION OF
OCCUPATIONAL DISEASES
World Day for safety

World Day for safety
and health at work
and health at work
28 April 2013
28 April 2014

2017
• İş Güvenliği ve Sağlığı için Dünya Günü
• 2017 Dünya İş Sağlığı ve İş Güvenliği Günü
teması
• "İSG VERİLERİNİN TOPLANMASI ve OPTİMİZE
EDİLMESİ "

2018
• World Day for Safety and Health at Work
• – 28 April 2018
• The theme for the 2018 World Day for Safety
and Health at Work is:
• “OSH vulnerability of young
workers”.

2019
• World Day for Safety
and Health at Work –
28 April 2019
• The theme for the 2019
World Day for Safety
and Health at Work is:
• “Safety and Health
and the Future of
Work”.
2020
• World Day for

Safety and Health
at Work 2020 -
Stop the
pandemic: Safety
and health at
work can save
lives

2021
• Dünya İş Sağlığı ve Güvenliği Günü 2021-

Krizleri önceden tahmin edin, hazırlayın ve
bunlara yanıt verin: Esnek iş sağlığı ve
güvenliği sistemlerine şimdi yatırım yapın

Türkiye’de durum
• Osmanlı döneminde ilgi az – “çalışma” az – yok
• Sanayi kuruluşu, işyeri az
• Madenler – Gümüşhane, Ergani, ...
• 1829 – Ereğli’de kömür madeni bulunuşu
• 1867 Dilaver Paşa Nizamnamesi
• 1869 Maaddin Nizamnamesi
– Çalışma koşulları, yatakhane, çalışma süresi, ücret, ...
• 1871 Ameleperver Cemiyeti
– Tekstil, gıda, kağıt işkolu işçileri
• 1895 Osmanlı Amele Yardımlaşma Cemiyeti
– Tophane işçileri, çalışma koşulları
• Cumhuriyet Dönemi

Ulusal düzenlemeler
Anayasa
• I. Temel hak ve hürriyetlerin niteliği
• Madde 12 – Herkes, kişiliğine bağlı,
dokunulmaz, devredilmez, vazgeçilmez temel
hak ve hürriyetlere sahiptir.
• Temel hak ve hürriyetler, kişinin topluma,
ailesine ve diğer kişilere karşı ödev ve
sorumluluklarını da ihtiva eder.

• III. Temel hak ve hürriyetlerin kötüye
kullanılamaması
• Madde 14 – (Değişik: 3/10/2001-4709/3 md.)
• Anayasada yer alan hak ve hürriyetlerden
hiçbiri, Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez
bütünlüğünü bozmayı ve insan haklarına
dayanan demokratik ve lâik Cumhuriyeti
ortadan kaldırmayı amaçlayan faaliyetler
biçiminde kullanılamaz.
• I. Kişinin dokunulmazlığı, maddi ve manevi
varlığı
• Madde 17 – Herkes, yaşama, maddi ve manevi
varlığını koruma ve geliştirme hakkına sahiptir.
• Tıbbi zorunluluklar ve kanunda yazılı haller
dışında, kişinin vücut bütünlüğüne
dokunulamaz; rızası olmadan bilimsel ve tıbbi
deneylere tabi tutulamaz

• II. Zorla çalıştırma yasağı
• Madde 18 – Hiç kimse zorla çalıştırılamaz. Angarya
yasaktır.
• Şekil ve şartları kanunla düzenlenmek üzere
hükümlülük veya tutukluluk süreleri içindeki
çalıştırmalar; olağanüstü hallerde vatandaşlardan
istenecek hizmetler; ülke ihtiyaçlarının zorunlu kıldığı
alanlarda öngörülen vatandaşlık ödevi
• niteliğindeki beden ve fikir çalışmaları, zorla çalıştırma
sayılmaz.
• III. Kişi hürriyeti ve güvenliği
• Madde 19 – Herkes, kişi hürriyeti ve güvenliğine
sahiptir.
• IV. Özel hayatın gizliliği ve korunması
• A. Özel hayatın gizliliği
• Madde 20 – Herkes, özel hayatına ve aile hayatına
saygı gösterilmesini isteme hakkına sahiptir. Özel
hayatın ve aile hayatının gizliliğine dokunulamaz

• C. Haberleşme hürriyeti
• Madde 22 – (Değişik: 3/10/2001-4709/7 md.)
• Herkes, haberleşme hürriyetine sahiptir.
Haberleşmenin gizliliği esastır

• V. Yerleşme ve seyahat hürriyeti
• Madde 23 – Herkes, yerleşme ve seyahat hürriyetine
sahiptir.
• Yerleşme hürriyeti, suç işlenmesini önlemek, sosyal ve
ekonomik gelişmeyi sağlamak, sağlıklı ve düzenli
• kentleşmeyi gerçekleştirmek ve kamu mallarını
korumak;
• Seyahat hürriyeti, suç soruşturma ve kovuşturması
sebebiyle ve suç işlenmesini önlemek;
• Amaçlarıyla kanunla sınırlanabilir.
VI. Din ve vicdan hürriyeti
• Madde 24 – Herkes, vicdan, dini inanç ve
kanaat hürriyetine sahiptir. 14 üncü
madde hükümlerine aykırı olmamak
şartıyla ibadet, dini ayin ve törenler
serbesttir.

• VII. Düşünce ve kanaat hürriyeti
• Madde 25 – Herkes, düşünce ve kanaat
hürriyetine sahiptir.
• Her ne sebep ve amaçla olursa olsun kimse,
düşünce ve kanaatlerini açıklamaya
zorlanamaz; düşünce kanaatleri sebebiyle
kınanamaz ve suçlanamaz

Ulusal Düzenlemeler
T.C. Anayasası
Madde 48. Herkes, dilediği alanda

çalışma ve sözleşme hürriyetlerine
sahiptir. Özel teşebbüsler kurmak
serbesttir.

T.C. Anayasası
Madde 49. Çalışma Hakkı ve Ödevi:
Çalışma, herkesin hakkı ve ödevidir. Devlet,
çalışanların hayat seviyesini yükseltmek,
çalışma hayatını geliştirmek için çalışanları
ve işsizleri korumak, çalışmayı
desteklemek, işsizliği önlemeye elverişli
ekonomik bir ortam yaratmak ve çalışma
barışını sağlamak için gerekli tedbirleri alır.
İÜ-İTF -İSG EĞİTİMLERİ -2021
55
T.C. Anayasası
Madde 50. Çalışma Şartları ve Dinlenme Hakkı:
 Kimse, yaşına, cinsiyetine ve gücüne uymayan
işlerde çalıştırılamaz.
 Küçükler ve kadınlar ile bedeni ve ruhi yetersizliği
olanlar çalışma şartları bakımından özel olarak
korunurlar.
 Dinlenmek, çalışanların hakkıdır. Ücretli hafta ve
bayram tatili ile ücretli yıllık izin hakları ve şartları
kanunla düzenlenir.

• MADDE 51. – Çalışanlar ve işverenler,

üyelerinin çalışma ilişkilerinde, ekonomik ve
sosyal hak ve menfaatlerini korumak ve
geliştirmek için önceden izin almaksızın
sendikalar ve üst kuruluşlar kurma, bunlara
serbestçe üye olma ve üyelikten serbestçe
çekilme haklarına sahiptir. Hiç kimse bir
sendikaya üye olmaya ya da üyelikten
ayrılmaya zorlanamaz.
• A. Toplu iş sözleşmesi hakkı
• MADDE 53. – İşçiler ve işverenler, karşılıklı
olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve
çalışma şartlarını düzenlemek amacıyla toplu
iş sözleşmesi yapma hakkına sahiptirler.

• B. Grev hakkı ve lokavt
• MADDE 54. – Toplu iş sözleşmesinin yapılması
sırasında, uyuşmazlık çıkması halinde işçiler
grev hakkına sahiptirler.
• Bu hakkın kullanılmasının ve işverenin lokavta
başvurmasının usul ve şartları ile kapsam ve
istisnaları kanunla düzenlenir.

• MADDE 55. – Ücret emeğin karşılığıdır.
• Devlet, çalışanların yaptıkları işe uygun adaletli bir ücret
elde etmeleri ve diğer sosyal yardımlardan
yararlanmaları için gerekli tedbirleri alır.
• VIII. Sağlık, çevre ve konut
• A. Sağlık hizmetleri ve çevrenin korunması
• Madde 56 – Herkes, sağlıklı ve dengeli bir çevrede
yaşama hakkına sahiptir.
• Çevreyi geliştirmek, çevre sağlığını korumak ve çevre
kirlenmesini önlemek Devletin ve vatandaşların ödevidir
• Devlet, herkesin hayatını, beden ve ruh sağlığı
içinde sürdürmesini sağlamak; insan ve madde
gücünde tasarruf ve verimi artırarak, işbirliğini
gerçekleştirmek amacıyla sağlık kuruluşlarını
tek elden planlayıp hizmet vermesini düzenler.

• Devlet, bu görevini kamu ve özel kesimlerdeki
sağlık ve sosyal kurumlarından yararlanarak,
onları denetleyerek yerine getirir
• Madde 60 – Herkes, sosyal güvenlik hakkına
sahiptir.
• Devlet, bu güvenliği sağlayacak gerekli
tedbirleri alır ve teşkilatı kurar.

Umumi Hıfzıssıhha Kanunu

(6.5.1930-1593)
50+ işçi varsa: Doktor bulunacak, hastanesi

olmayan veya şehir haricindeki yerlerde hasta
odası ve ilk yardım vasıtaları bundurulacak.
63
 İş Kanunu – 2003
Devamlı olarak en az elli işçi çalıştıran işverenler,
Sosyal Sigortalar Kurumunca sağlanan tedavi
hizmetleri dışında kalan, işçilerin sağlık durumunun
ve alınması gereken iş sağlığı ve güvenliği
önlemlerinin sağlanması, ilk yardım ve acil tedavi ile
koruyucu sağlık hizmetlerini yürütmek üzere
işyerindeki işçi sayısına ve işin tehlike derecesine
göre bir veya daha fazla işyeri hekimi çalıştırmak ve
bir işyeri sağlık birimi oluşturmakla yükümlüdür.
(Madde 81/4857)
 İş Kanunu
Eşit davranma ilkesi: İş ilişkisinde dil, ırk,

cinsiyet, siyasal düşünce, felsefî inanç, din
ve mezhep ve benzeri sebeplere dayalı
ayırım yapılamaz. (Madde 5/4857)

 İş Kanunu
Çalışma süresi: Genel bakımdan çalışma süresi
haftada en çok kırkbeş saattir. Aksi
kararlaştırılmamışsa bu süre, işyerlerinde haftanın
çalışılan günlerine eşit ölçüde bölünerek uygulanır.
• Tarafların anlaşması ile haftalık normal çalışma
süresi, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine,
günde onbir saati aşmamak koşulu ile farklı
şekilde dağıtılabilir.

• Sağlık kuralları bakımından günde ancak

yedibuçuk saat ve daha az çalışılması
gereken işler, Çalışma ve Sosyal
Güvenlik Bakanlığı ile Sağlık Bakanlığı
tarafından müştereken hazırlanacak bir
yönetmelikle düzenlenir.
(22.05.2003/4857/63)

6331 sayılı
İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
30 Haziran 2012
Kapsam ve İstisnalar
Kapsam
 Kamu ve özele ait bütün işler ve işyerleri
 Çırak ve stajyerler dahil tüm istihdam edilenler
İstisna
 TSK, Genel Kolluk Kuvvetleri, MİT Faaliyetleri
 Ev hizmetleri, bağımsız Çalışanlar
 Hükümlü ve tutsaklara yönelik rehabilitasyon faaliyetleri
 Afet ve acil durum birimlerinin müdahale faaliyetleri

Kapsam ve İstisnalar Madde: 2
KAMU ÖZEL
(MEMUR) (İŞÇİ)
Reaktif
Yaklaşım • Olmuş olay ile ilgilenir,
(Olay • Tazmin eden yaklaşım içerir,
Sonrası)
Proaktif • Çalışan katılımı,
Yaklaşım • Risk değerlendirmesi,

• Önleme ve koruma,
(Önleyici) • temel yaklaşımlarındandır,
İşveren
 Kamu kurum ve kuruluşlarında işveren kurum
amiridir.
 Çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini
sağlamakla yükümlüdür. (Madde 4/6331)
 İşyeri dışındaki uzman kişi ve kuruluşlardan
hizmet alınması işverenin sorumluluklarını
kaldırmaz.
 İş sağlığı ve güvenliği hizmetleri çalışanlara
mali yük getirmeyecek şekilde sunulur.
Harcamalar işveren tarafından yapılır.

72
İşyeri
 Mal veya hizmet üretmek amacıyla maddi

olan ve olmayan unsurlar ile çalışanın
Maddi
birlikte örgütlendiği,
Unsur
 İşverenin işyerinde ürettiği mal veya
Maddi hizmet ile nitelik yönünden bağlılığı
Araçlar Olmayan bulunan ve aynı yönetim altında
Unsur
İşyeri örgütlenen işyerine bağlı yerler ile
 Dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku,
yıkanma, muayene ve bakım, beden ve
Bağlı mesleki eğitim yerleri ve avlu gibi diğer
Eklentiler
Yerler eklentiler ve araçları da içeren
organizasyonunu tanımlar.
(Madde 3/6331)

73
Tehlike Sınıfı
 İş sağlığı ve güvenliği açısından yapılan
işin özelliği,
 işin her safhasında kullanılan veya ortaya
çıkan maddeler, iş ekipmanı, üretim yöntem
ve şekilleri, çalışma ortam ve şartları ile
ilgili diğer hususlar dikkate alınarak işyeri
için belirlenen tehlike grubunu tanımlar.
 İşyeri tehlike sınıflarının tespitinde, o
işyerinde yapılan asıl iş dikkate alınır.
74
İşyeri Tehlike Sınıfları
 Hastaneler (İTF-CTF- Onkoloji

Çok
Tehlikeli –Kardiyoloji Ens)
 Halk Sağlığı Laboratuvarları
 Diş Hekimliği Fakültesi

Tehlikeli  Toplum Sağlığı Merkezleri
 Aile Sağlığı Merkezleri
Az  İşletme ,Hukuk , İktisat Fak.

Tehlikeli  İlçe Sağlık Müdürlükleri
 Halk Sağlığı Müdürlükleri
İşyeri Tehlike Sınıflarına Göre
Uygulamalar
• İSG Profesyonellerinin Çalışma Süreleri
• İş güvenliği uzmanı 10 dk – 20 dk – 40 dk / İşyeri hekimi; 5dk- 10 dk – 15 dk
• Çalışanların İSG Eğitim Süreleri

• 8saat – 12 saat – 16 saat
• Çalışanların Mesleki Eğitim Zorunlulukları
• Tehlikeli ve Çok Tehlikeli İşlerde çalışanlardan
• Çalışanların Sağlık Gözetimi Aralıkları
• 1 yıl – 3 yıl – 5 yıl
• Risk Değerlendirmesi
• 2 yıl – 4 yıl – 6 yıl
• Acil Durum Planı

İşverenin Yükümlülükleri
(Koordinasyon, Gözlem, Denetim vb.)
Tehlike sınıfına göre İSG

50 Çalışandan fazla ve devamlı
profesyoneli istihdam eder.
(en az 6 ay) faaliyetteki işyerleri
(31.12.2023 tarihine kadar
İSG Kurulu oluşturur
istisna var)
Risk Çalışanların Çalışan

Sağlık Gözetimi Kayıt ve Bildirim
Değerlendirmesi Eğitimi Temsilcisi
İlk yardım Yangınla ve Çalışanların

Acil Durum Planı
Eğitimi Tahliye Bilgilendirilmesi

İşverenin Yükümlülükleri
 İşyeri Hekimi, İş Güvenliği Uzmanı ve Diğer

Sağlık Personeli Bulundurma Yükümlülüğü:
Mesleki risklerin önlenmesi ve bu risklerden
korunulmasına yönelik çalışmaları da kapsayacak, iş sağlığı
ve güvenliği hizmetlerinin sunulması için işveren; işyeri
hekimi, iş güvenliği uzmanı ve gerekirse diğer sağlık
personeli bulundurmalıdır. (Madde 6/6331)
İşyeri Hekimi ve İş Güvenliği Uzmanının
Yükümlülükleri;
 İşyerlerindeki iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili
alınması gereken tedbirleri işverene bildirir
ve uygulanmasını sağlar.
İşverence yerine getirilmemesi durumunda
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na
bildirimini yapar. (Madde 8.2/6331)
İşyeri Hekiminin Görevleri
 Rehberlik
 Risk Değerlendirmesi
 Sağlık Gözetimi
 Eğitim, Bilgilendirme ve Kayıt
 İlgili Birimlerle İşbirliği
*Bulunması halinde Diğer Sağlık Personeli ile birlikte çalışır.

İş Güvenliği Uzmanının Görevleri
 Rehberlik
 Risk Değerlendirmesi
 Çalışma Ortamı Gözetimi
 Eğitim, bilgilendirme ve Kayıt
 İlgili Birimlerle İşbirliği

Diğer Sağlık Personeli
İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinde görevlendirilmek
üzere Bakanlıkça belgelendirilmiş
hemşire,
sağlık memuru,
acil tıp teknisyeni ve
çevre sağlığı teknisyeni
diplomasına sahip olan kişiler ile Bakanlıkça verilen
işyeri hemşireliği belgesine sahip kişiler.
10 ve daha fazla çalışanı olan çok tehlikeli sınıftaki
işyerlerinde.
İŞ SAĞLIĞI EKİBİ , 1, 2 EKİP YÖNETİMİ
Tıp Bilimleri Mühendislik Bilimleri

Hekim
İş Güvenliği Uzmanı
Hemşire İş Hijyenisti
Sosyal Bilimler
Ekonomist
Sosyal antropolog
Psikolog

İSG Hizmetleri

İSG HİZMET MODELLERİ
 Kısmi süreli işyeri hekimi ve iş güvenliği

uzmanı istihdamı
 Tam süreli işyeri hekimi ve iş güvenliği
uzmanı istihdamı
 Ortak Sağlık ve Güvenlik Biriminden hizmet
alımı

• İŞYERİ HEKİMİ VE DİĞER
SAĞLIK PERSONELİNİN
GÖREV, YETKİ,
• SORUMLULUK VE
EĞİTİMLERİ HAKKINDA
YÖNETMELİKTE
• DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA
DAİR YÖNETMELİK
• 18 Aralık 2014 sayı :Sayı :
29209

• İşyeri hekimliği belgesi
• MADDE 8 – (1) İşyeri hekimliği belgesi;
• a) İşyeri hekimliği eğitim programını tamamlayan ve eğitim sonunda
Bakanlıkça yapılacak veya yaptırılacak işyeri hekimliği sınavında başarılı
olan hekimlere,
• b) İş sağlığı veya iş sağlığı ve güvenliği bilim uzmanı unvanına sahip olan
Bakanlıkça yapılacak veya yaptırılacak işyeri hekimliği sınavında başarılı
olan hekimlere,
• c) Hekimlik diplomasına sahip iş sağlığı, iş sağlığı ve güvenliği bilim
doktorlarına, iş sağlığı ve güvenliği alanında yardımcılık süresi dahil en az
sekiz yıl teftiş yapmış olan hekim iş müfettişlerine,
• Genel Müdürlük ve bağlı birimlerinde iş sağlığı ve güvenliği alanında en az
sekiz yıl fiilen çalışmış hekimlere istekleri halinde,
İşyeri hekimlerinin çalışma süreleri
• MADDE 6 – Aynı Yönetmeliğin 12 nci maddesinin birinci
fıkrası aşağıdaki şekilde ve üçüncü fıkrada yer alan “1500”
ibareleri “1000”, dördüncü fıkrada yer alan “1000” ibareleri
“750” olarak değiştirilmiş ve aynı maddeye aşağıdaki fıkra
eklenmiştir.
– a) Az tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en
az 5 dakika.
– b) Tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az
10 dakika.
– c) Çok tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda
en az 15 dakika.”
İş Güvenliği Uzmanları
• Çok tehlikeli sınıfta A

• Tehlikeli sınıfta B
• Az tehlikel i sınıfta C
• Grubu İSG uzmanı …..

Ocak 2016 dan itibaren
• MADDE 6 – Aynı Yönetmeliğin
12 nci maddesinin birinci fıkrası aşağıdaki
şekilde ve ikinci fıkrada geçen “2000” ibareleri
“1000”, üçüncü fıkrada geçen “1500” ibareleri
“500”, dördüncü fıkrada geçen “1000”
ibareleri “250” olarak değiştirilmiş ve aynı
maddeye aşağıdaki fıkra eklenmiştir.

Ocak 2016 dan itibaren
• MADDE 6 –“(1) İş güvenliği uzmanları, bu Yönetmelikte
belirtilen görevlerini yerine getirmek için aşağıda belirtilen
sürelerde görev yaparlar:
• a) Az tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az
10 dakika.
• b) Tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 20
dakika.
• c) Çok tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az
40 dakika.”
• “(6) İş güvenliği uzmanları tam gün çalıştığı işyeri dışında
fazla çalışma yapamaz.”

KAMU İŞYERLERİNDE İSG HİZMETLERİ “ÖRGÜTLENME”
• İSGB: İş Sağlığı ve Güvenliği Birimi

– İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini yürütmek üzere işyerinde kurulan,
gerekli donanım ve personele sahip olan birim
• OSGB: Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi
– Kamu kurum ve kuruluşları, organize sanayi bölgeleri ile Türk Ticaret Kanununa
göre faaliyet gösteren şirketler tarafından, işyerlerine iş sağlığı ve güvenliği
hizmetlerini sunmak üzere kurulan gerekli donanım ve personele sahip olan ve
Bakanlıkça yetkilendirilen birim
• TSM Hizmeti:
– İşyeri hekimliği hizmeti vermek üzere yetkilendirilen Sağlık Bakanlığına
bağlı toplum sağlığı merkezi

İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimi
(İSGB)
 İşyerinde iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini

yürütmek üzere kurulan, gerekli donanım ve
personele sahip olan birimi ifade eder.
(Madde 3/6331)

Kayıt
İşveren işyerinde yürütülen iş sağlığı ve güvenliği
faaliyetlerine ilişkin her türlü kaydı,
 İşten ayrılma tarihinden itibaren en az 15 yıl
süreyle çalışanların kişisel sağlık dosyalarını
saklar.
 Çalışanın başka bir işyerinde çalışmaya
başlaması halinde, yeni işveren çalışanın kişisel
sağlık dosyasını yazılı olarak talep eder, önceki
işveren dosyanın bir örneğini onaylayarak bir
ay içerisinde gönderir.

Bildirim
 İşveren;
• İş kazalarını kazadan sonraki üç iş günü içinde,
• Sağlık hizmeti sunucuları ve işyeri hekimi
tarafından kendisine bildirilen meslek hastalıklarını
öğrendiği tarihten itibaren 3 iş günü içinde SGK’ya
bildirimde bulunur.
 Sağlık Hizmeti Sunucuları;
• İş kazalarını kazadan sonraki on iş günü içinde,
• Meslek Hastalıklarını 10 gün içinde SGK na bildirir.
(Madde 14/6331)

95
Bildirim
SGK
10 GÜN İÇERİSİNDE 3 İŞ GÜNÜ

BİLDİRİR İÇERİSİNDE BİLDİRİR
SAĞLIK HİZMETLERİ
İŞVEREN
SUNUCULARI
MESLEK MESLEK
İŞ KAZASI İŞ KAZASI
HASTALIĞI HASTALIĞI
(Madde 14/6331) İÜ-İTF -İSG EĞİTİMLERİ -2021 96

Çalışan Temsilcisi
Çalışan temsilcisi iş sağlığı ve güvenliği konularında;
 İşverene önerilerde bulunma, gerekli tedbirlerin

alınmasını isteme gibi konularda işyerindeki tüm
çalışanlarla işveren arasındaki iletişimi sağlamak üzere,
 Çalışanlar arasında yapılacak seçimle veya seçimle
belirlenemediği durumda atama yoluyla,
 İşyerinde yetkili sendika bulunması hâlinde, işyeri
sendika temsilcileri çalışan temsilcisi olarak da görev
yapar.

97
Risk Değerlendirmesi
İşveren,
 işyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek
tehlikelerin belirlenmesi ve bertaraf edilmesi
için risk değerlendirmesi yapmak üzere,
 Risk Değerlendirmesi için ekip oluşturarak,
 Yaşlı, engelli, gebe veya emziren çalışanlar gibi
özel politika gerektiren gruplar ile kadın
çalışanların durumunu da dikkate alarak risk
değerlendirmesini yapar ya da yaptırır.

98
Risk Değerlendirme Ekibi
 İşveren veya Vekili
 İşyeri Hekimi
 İş Güvenliği Uzmanı
 Çalışan Temsilcileri
 İşyerindeki Destek Elemanları
 İşyerindeki tüm birimleri temsil edecek şekilde
belirlenen çalışanlar
*Risk değerlendirmeleri çalışmaları için gerekli araç, gereç,

mekan ve zaman işverence karşılanır.

Acil Durum Planları
İşveren;
 Acil durumlarla mücadele için işyerinin büyüklüğü
ve taşıdığı özel tehlikeler, yapılan işin niteliği,
çalışan sayısı ile işyerinde bulunan diğer kişileri
dikkate alarak;
 Önleme, koruma, tahliye, yangınla mücadele, ilk
yardım ve benzeri konularda uygun donanıma
sahip ve bu konularda eğitimli yeterli sayıda kişiyi
görevlendirerek,
 Araç ve gereçleri sağlayarak eğitim ve tatbikatları
yaptırır ve ekiplerin her zaman hazır bulunmalarını
sağlar.
100
Destek Elemanı
 Asli görevinin yanında iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili
önleme, koruma, tahliye, yangınla mücadele, ilk
yardım ve benzeri konularda özel olarak
görevlendirilmiş uygun donanım ve yeterli
eğitime sahip çalışanlardır.
Az Tehlikeli Tehlikeli Çok Tehlikeli
Arama Kurtarma
Tahliye Ekibi 50:1 40:1 30:1
Yangınla
Mücadele Ekibi 50:1 40:1 30:1
İlkyardım Ekibi 20:1 15:1 10:1
Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği
Eğitimi
İşe başlamadan önce
Çalışma yeri veya iş değişikliğinde
İş ekipmanının değişmesi hâlinde veya yeni teknoloji

uygulanması halinde
İş kazası geçiren veya meslek hastalığına yakalanan

çalışana işe başlamadan önce
Herhangi bir sebeple altı aydan fazla süreyle işten uzak kalanlara
tekrar işe başlatılmadan önce bilgi yenileme eğitimi verilir.
EĞİTİM KONULARI
1. Genel konular
a) Çalışma mevzuatı ile ilgili bilgiler,
b) Çalışanların yasal hak ve sorumlulukları,
c) İşyeri temizliği ve düzeni,
ç) İş kazası ve meslek hastalığından doğan hukuki sonuçlar
2. Sağlık konuları
a) Meslek hastalıklarının sebepleri,
b) Hastalıktan korunma prensipleri ve korunma tekniklerinin uygulanması,
c) Biyolojik ve psikososyal risk etmenleri,
ç) İlkyardım
3. Teknik konular
a) Kimyasal, fiziksel ve ergonomik risk etmenleri,
b) Elle kaldırma ve taşıma,
c) Parlama, patlama, yangın ve yangından korunma,
ç) İş ekipmanlarının güvenli kullanımı,
d) Ekranlı araçlarla çalışma,
e) Elektrik, tehlikeleri, riskleri ve önlemleri,
f)İş kazalarının sebepleri ve korunma prensipleri ile tekniklerinin uygulanması,
g) Güvenlik ve sağlık işaretleri,
ğ) Kişisel koruyucu donanım kullanımı,
h) İş sağlığı ve güvenliği genel kuralları ve güvenlik kültürü,
ı) Tahliye ve kurtarma
Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği
Eğitimi
Az Çok
Tehlikeli
Tehlikeli Tehlikeli
Eğitim Süresi
8 saat 12 saat 16 saat
Eğitim Tekrarı 3 yılda bir 2 yılda bir Yılda bir
 Eğitim öncesi seviye tespiti

 Eğitim sonrası ölçme ve değerlendirme
 Belgelendirme
İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu

İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu
İşveren / İşveren Vekili
İş Güvenliği Uzmanı İşyeri Hekimi
İnsan Kaynakları, personel, Sosyal İşler

veya İdari ve Mali İşleri Yürütmekle
Görevli Bir Kişi*
Bulunması Halinde Sivil Savunma
Uzmanı *
Bulunması Halinde Formen, Ustabaşı
veya Usta
Çalışan Baş Temsilcisi
Kurulun sekreteryasını iş güvenliği uzmanı yürütür.
İşveren kurul kararlarından İSG mevzuatına uygun olanları uygular.
Çalışanların Sağlık Gözetimi
 İşe girişlerde,
 İş değişikliğinde,
 İş kazası, meslek hastalığı veya sağlık
nedeniyle tekrarlanan işten
uzaklaşmalarından sonra işe dönüşlerinde
talep etmeleri hâlinde,
 İşin devamı süresince, çalışanın ve işin
niteliği ile işyerinin tehlike sınıfına göre
Bakanlıkça belirlenen düzenli aralıklarla
periyodik muayene,
107
Çalışanların Sağlık Gözetimi
Çok
Az Tehlikeli Tehlikeli
Tehlikeli
Muayene Tekrar
5 yılda bir 3 yılda bir Yılda bir
Süresi (en geç)

İş Sağlığı ve Güvenliği - İlgili Bazı
Yönetmelikler
 Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik
 Askerî İşyerleri ile Yurt Güvenliği için Gerekli Maddeler Üretilen İşyerlerinin Denetimi, Teft
işi
ve Bu İşyerlerinde İşin Durdurulması Hakkında Yönetmelik
 Balıkçı Gemilerinde Yapılan Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmel
ik
 Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmelik
 Büyük Endüstriyel Kazaların Önlenmesi ve Etkilerinin Azaltılması Hakkında Yönetmelik
 Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik
 Elle Taşıma İşleri Yönetmeliği
 Gebe veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları ve Çocuk Bakım
Yurtlarına Dair Yönetmelik
 Gemi Adamlarının İkamet Yerleri, Sağlık ve İaşelerine Dair Yönetmelik
 Geçici veya Belirli Süreli İşlerde İş Sağlığı ve Güvenliği Hakkında Yönetmelik
 Kadın Çalışanların Gece Postalarında Çalıştırılma Koşulları Hakkında Yönetmelik
 Kanserojen veya Mutajen Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkınd
a
Yönetmelik

Yönetmelikler
 Maden İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği
 Sağlık Kuralları Bakımından Günde Azami Yedi Buçuk Saat veya Daha Az Çalışılması
Gereken İşler Hakkında Yönetmelik
 Sağlık ve Güvenlik İşaretleri Yönetmeliği
 Tehlikeli ve Çok Tehlikeli Sınıfta Yer Alan İşlerde Çalıştırılacakların Mesleki Eğitimlerine
Dair Yönetmelik
 Tozla Mücadele Yönetmeliği
 Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyi Yönetmeliği
 Yapı İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği
 Çalışanların Gürültü ile İlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik
 Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hakkında Yönetmelik
 Çalışanların Titreşimle İlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik
 Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik
 Çocuk ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik
 Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik
 Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik

Yönetmelikler
 İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği
 İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki ve Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında
Yönetmelik
 İş Hijyeni Ölçüm, Test ve Analizi Yapan Laboratuvarlar Hakkında Yönetmelik
 İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliği
 İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinin Desteklenmesi Hakkında Yönetmelik
 İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulları Hakkında Yönetmelik
 İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği
 İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin
Yönetmelik
 İşyeri Hekimi ve Diğer Sağlık Personelinin Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitim
leri Hakkında Yönetmelik
 İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmelik
 İşyerlerinde İşin Durdurulmasına Dair Yönetmelik

Özet
Bu sunumda söz edilen

iş sağlığı ve güvenliği konusundaki
yasal düzenlemelerden birini söyleyiniz.


ITF ISG EĞİTİM 1 Çalışma Mevzuatı-2019

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

ITF ISG EĞİTİM 1 Çalışma Mevzuatı-2019

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ÇALIŞMA MEVZUATI

İÜ-İTF -İSG EĞİTİMLERİ -2021 1

Katılımcılar, iş sağlığı ve güvenliği mevzuatı ve

İÜ-İTF -İSG EĞİTİMLERİ -2021 2

Bu oturumun sonunda katılımcılar, iş sağlığı ve güvenliği

 İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG), çalışanların

İÜ-İTF -İSG EĞİTİMLERİ -2021 7

Kaynak N.Bilir. HU .Halk sağlığı A.Dalı

Kaynak N.Bilir. HU .Halk sağlığı A.Dalı

İÜ-İTF -İSG EĞİTİMLERİ -2021 10

İÜ-İTF -İSG EĞİTİMLERİ -2021 11

iş sağlığının kurucusu – “babası”

İÜ-İTF -İSG EĞİTİMLERİ -2021 12

– Diğer ülkeler (ABD, Kuzey Avrupa, ...)

Kaynak N.Bilir. HU .Halk sağlığı A.Dalı

İÜ-İTF -İSG EĞİTİMLERİ -2021 15

1788; Baca temizleme işinde en küçük çalışma

İÜ-İTF -İSG EĞİTİMLERİ -2021 16

 İnsan Hakları Bildirgeleri

İÜ-İTF -İSG EĞİTİMLERİ -2021 17

İÜ-İTF -İSG EĞİTİMLERİ -2021 18

İÜ-İTF -İSG EĞİTİMLERİ -2021 19

İÜ-İTF -İSG EĞİTİMLERİ -2021 20

• Avrupa Sosyal Şartı

İÜ-İTF -İSG EĞİTİMLERİ -2021 21

• Avrupa Sosyal Şartı

İÜ-İTF -İSG EĞİTİMLERİ -2021 22

• Avrupa Sosyal Şartı

İÜ-İTF -İSG EĞİTİMLERİ -2021 23

• Avrupa Sosyal Şartı

• Madde 24 - İş akdinin sona erdiği durumlarda

İÜ-İTF -İSG EĞİTİMLERİ -2021 24

• Uluslararası işbirliği, düzenlemeler

İÜ-İTF -İSG EĞİTİMLERİ -2021 25

İÜ-İTF -İSG EĞİTİMLERİ -2021 26

İÜ-İTF -İSG EĞİTİMLERİ -2021 27

Desteklenen bir güvenlik

İÜ-İTF -İSG EĞİTİMLERİ -2021 28

İÜ-İTF -İSG EĞİTİMLERİ -2021 29

İÜ-İTF -İSG EĞİTİMLERİ -2021 30

İÜ-İTF -İSG EĞİTİMLERİ -2021 31

İÜ-İTF -İSG EĞİTİMLERİ -2021 33

İÜ-İTF -İSG EĞİTİMLERİ -2021 34

İÜ-İTF -İSG EĞİTİMLERİ -2021 35

World Day for safety

İÜ-İTF -İSG EĞİTİMLERİ -2021 37

İÜ-İTF -İSG EĞİTİMLERİ -2021 39

İÜ-İTF -İSG EĞİTİMLERİ -2021 40

• World Day for

İÜ-İTF -İSG EĞİTİMLERİ -2021 42

• Dünya İş Sağlığı ve Güvenliği Günü 2021-

İÜ-İTF -İSG EĞİTİMLERİ -2021 43

İÜ-İTF -İSG EĞİTİMLERİ -2021 44

İÜ-İTF -İSG EĞİTİMLERİ -2021 45

İÜ-İTF -İSG EĞİTİMLERİ -2021 47

İÜ-İTF -İSG EĞİTİMLERİ -2021 49

İÜ-İTF -İSG EĞİTİMLERİ -2021 50

İÜ-İTF -İSG EĞİTİMLERİ -2021 52

İÜ-İTF -İSG EĞİTİMLERİ -2021 53

Madde 48. Herkes, dilediği alanda

İÜ-İTF -İSG EĞİTİMLERİ -2021 54

İÜ-İTF -İSG EĞİTİMLERİ -2021 56

• MADDE 51. – Çalışanlar ve işverenler,