I.

Mở bài
- Giới thiệu tác giả Hoàng Phủ Ngọc Tường:
- Giới thiệu luận đề: Vẻ đẹp con sông Hương dưới góc nhìn địa lý (ngoại ô Huế).
Qua đó tính trữ tình của bút kí Hoàng Phủ Ngọc Tường được thể hiện rõ nét.
Trích dẫn đoạn trích
II. Thân bài
* Vị trí: Đầu tác phẩm, khi sông Hương vừa chảy ra khỏi rừng đến ngoại ô Huế.
1. Vẻ đẹp con sông Hương dưới góc nhìn địa lý
- Liên tưởng, ẩn dụ:
+ Người tình mong đợi – thành phố Huế phải qua nhiều thế kỉ mới được hình thành
để đánh thức sông Hương. Nhưng chờ đợi càng dài thì hạnh phúc càng lớn.
+ Người gái đẹp ngủ mơ màng: giữ nguyên vẻ đẹp vì nhờ phong kín trong giấc ngủ.
=> Tình yêu lãng mạn, huyền ảo như cổ tích “Nàng công chúa ngủ trong rừng”.
+ Cánh đồng Châu Hóa đầy hoa dại: được sông Hương bồi đắp trở nên trù phú, hoa dại
có sức sống mãnh liệt mà hồn nhiên, tự do, rực rỡ.
- So sánh, nhân hóa: Chuyển dòng một cách liên tục, đột ngột, uốn mình theo đường
cong thật mềm, như một cuộc tìm kiếm có ý thức để đi tới nơi gặp thành phố.
=> Hành trình của sông Hương như hành trình của cô gái đẹp đi tìm người tình nhân
Từ ngã ba Tuấn, qua điện Hòn Chén; vấp Ngọc Trản, thềm đất bãi Nguyệt Biều, ôm
lấy chân đồi Thiên Mụ, xuôi dân về Huế. Đi trong dư vang của Trường Sơn, lòng vực
sâu, sắc nước trở nên xanh thắm
+ Tỉnh dậy sau giấc ngủ mấy thế kỉ, sức sống bừng lên mạnh mẽ và háo hức đi tìm.
+ Hành trình nhiều chướng ngại (điện, gò, vấp, thềm bãi) phải chuyển dòng liên tục.
=> Tình yêu thủy chung, son sắt.
+ Qua lòng vực sâu, sắc nước xanh thẳm: độ sâu, độ lắng của trải nghiệm.
Giữa hai dây đồi sừng sững như thành quách: dòng sông mềm như tấm lụa, tạo phản
quang “sớm xanh, trưa vàng, chiểu tím”, giấc ngủ nghìn năm của những vua chúa…
- Vẻ đẹp của sông Hương trong hành trình đi tìm người yêu.
+ Qua nhiều đoạn được cảnh quan đôi bờ tô điểm tạo nét đẹp đa dạng, phong phú.
+ Giữa dãy đồi sừng sững như thành quách, che chở => mềm như tấm lụa.
+ Nhiều màu sắc: Sớm xanh nền trời, trưa vàng màu nắng, chiều tím hoàng hôn.
=> Biến ảo mà tươi đẹp, đằm thắm => người con gái Huế.
+ Lăng tẩm ngàn thu của các vua chúa, rừng thông u tịch: trầm mặc như triết lý, cổ thi.
+ Nhận thấy thành phố - người tình - từ xa nhờ tiếng chuông chùa Thiên Mụ giữa
những xóm làng bát ngát tiếng gà bình yên, yên ả. => bừng sáng, tươi tắn.
- Nghệ thuật: cảm xúc sâu lắng được tổng hợp từ một vốn hiểu biết phong phú về văn
hóa, lịch sử, địa lí và văn chương; ngôn ngữ trong sáng, phong phú, uyển chuyển, giàu
hình ảnh, giàu chất thơ; sử dụng nhiều phép tu từ. 
2. Tính trữ tình của bút kí Hoàng Phủ Ngọc Tường.
- Trữ tình là sự bộc lộ tình cảm, cảm xúc trong tác phẩm.
- Tính trữ tình trong bút kí HPNT:
+ Từ tình yêu tha thiết với thành phố Huế thành xúc cảm sâu lắng từng câu chữ.
+ Không đơn thuần cảm xúc mà tổng hợp từ hiểu biết sâu rộng: lịch sử, địa lý, văn hóa
=> Trữ tình mà vẫn giàu tính trí tuệ, triết lí.
+ Thể hiện nghệ thuật đặc sắc:
++ Biện pháp so sánh, nhân hóa, liên tưởng bất ngờ, sáng tạo;
++ Ngôn ngữ hàm súc, tài hoa, giàu chất thơ, lời văn thật đẹp, thật sang
=>Mang đến sự thích thú đặc biệt cho người đọc.
=> Tạo thành phong cách nghệ thuật riêng độc đáo, tài hoa của HPNT.
III. Kết bài: Khái quát nội dung, nghệ thuật của đoạn trích và tác phẩm.
* Kinh nghiệm làm câu NLVH:
- Đặt đoạn trích trong tổng thể tác phẩm để xác định:
+ Vị trí.
+ Nội dung khái quát.
+ Hướng phân tích.
- Phân tích theo trình tự đoạn văn, từ đầu đến cuối.
- Tách ý theo từng đoạn nhỏ, thậm chí từng câu.
- Phân tích kĩ từng hình ảnh, từng câu, từ:
+ Trước hết, đi từ đặc sắc nghệ thuật.
+ Sau đó, khai thác nội dung.
=> Tránh được việc diễn xuôi, kể lại tác phẩm.
- Mở rộng, nâng cao:
+ Liên hệ với tổng thể tác phẩm.
+ So sánh tác phẩm khác: Màu xanh ngọc bích của Sông Đà trong tác phẩm Nguyễn
Tuân, “Gợi trăm màu trên trăm dáng sông xuôi” trong “Đất Nước” của Nguyễn Khoa
Điềm.
+ Kiến thức lí luận văn học: Hình tượng nghệ thuật, ngôn từ, tính sáng tạo.
+ Kiến thức văn học sử: đặc điểm, thành tựu, hạn chế từng giai đoạn văn học.
+ Nắm chắc phong cách nghệ thuật tác giả, giá trị nội dung, nghệ thuật đặc sắc của tác
phẩm để làm phần nhận xét, nâng cao.