KOMÓRKI

ROŚLINNE I
KOMÓRKI
ZWIERZĘCE
 SPIS TREŚCI
1. Co to jest komórka?
2. Rodzaje komórek
3. Komórka Roślinna
4. Podział komórek roślinnych
5. Budowa komórki roślinnej
 Mitochondrium
 Aparat Golgiego
 Chloroplasty
6. Komórka Zwierzęca
7. Budowa komórki zwierzęcej
 Jądro komórkowe
 Cytoplazma
 Rybosomy
 SPIS TREŚCI
 Lizosomy
 Wodniczki
 Centrosomy
 Siateczka śródplazmatyczna
 Błona komórkowa
9. Rodzaje transportu przez błonę komórkową
 Transport Bierny
 Transport Aktywny
10. Podziały komórkowe
 Mitoza
 Mejoza
11. Porównanie komórek
CO TO JEST KOMÓRKA?
Komórka – najmniejsza strukturalna i
funkcjonalna jednostka organizmów
żywych zdolna do przeprowadzania
wszystkich podstawowych procesów
życiowych (takich jak przemiana materii,
wzrost i rozmnażanie). Jest podstawową
jednostką morfologiczno-czynnościową
ustroju.
RODZAJE KOMÓREK

Wyróżniamy:
 Komórki roślinne
 Komórki zwierzęce
KOMÓRKA
ROŚLINNA
 PODZIAŁ KOMÓREK
ROŚLINNYCH

Pod względem kształtu komórki roślinne

można podzielić na:

 równowymiarowe - o kształcie kuli

(parentymatyczne)
 silnie wydłużone w jednym kierunku
(prozentymatyczne).
 BUDOWA KOMÓRKI
ROŚLINNEJ
Komórka roślinna zbudowana jest z :
 mitochondrii
 ściany komórkowej

 błony komórkowej

 chloroplastów (ciałek zielonych)

 wodniczki

 jądra komórkowego

 cytoplazmy

 aparatu Golgiego
BUDOWA I
FUNKCJE
WYBRANYCH
ELEMENTÓW
KOMÓRKI
ROŚLINNEJ
 MITOCHONDRIUM
 Budowa:
- są otoczone podwójną błoną białkowo lipidową,
- błona wewnętrzna jest pofałdowana w tzw. grzebienie
mitochondrialne, znacznie zwiększające powierzchnię,
- wnętrze wypełnia matriks (macierz) mitochondrialna
- zawierają poza jądrowy DNA

 Funkcje:
- biorą udział w procesie oddychania komórkowego: są
centrami energetycznymi komórki, wytwarzającymi
energię dla jej funkcjonowania
MITOCHONDRIUM
 APARAT GOLGIEGO
 Budowa:
- zbiór diktiosomów rozproszonych w cytoplazmie, często
skupionych przy jądrze
- diktiosom składa się na ogół z 2 – 7 (czasem z 20 i
więcej) spłaszczonych błoniastych cystern
-cysterny te ogranicza pojedyncza błona białkowo-
lipidowa, towarzyszą im małe pęcherzyki

 Funkcje:
- odpowiadają za ostateczne formowanie produktu
białkowego, przez wydzielanie go przez komórkę na
zewnątrz
- jest miejscem przebudowy i różnicowania błon
przeznaczonych do wbudowania w błonę komórkową
- w jego obrębie zachodzi synteza glikoprotein
pokrywających powierzchnię komórek zwierząt
APARAT GOLGIEGO
 CHLOROPLASTY
Budowa :
- posiadają własne DNA i własny aparat genetyczny
- zielone plastydy zawierające chlorofil, barwnik niezbędny w
procesie fotosyntezy.
- są otoczone dwiema błonami o różnej przepuszczalności

 Funkcje :
- zachodzi w nich proces fotosyntezy
- odpowiedzialne są za powstawanie barwnika, który sprawia że
rośliny są zielone
CHLOROPLASTY
KOMÓRKA
ZWIERZĘ
CA
BUDOWA KOMÓRKI ZWIERZĘCEJ
Komórka zwierzęca zbudowana jest z :
 Aparat Golgiego
 Błona komórkowa

 Cytoplazma

 Jądro komórkowe

 Mitochondria

 Lizosomy

 Jąderko

 Rybosomy

 Centrosom

 Retikulum endoplazmatyczne- Siateczka śródplazmatyczna

 Wodniczki
BUDOWA I
FUNKCJE
WYBRANYCH
ELEMENTÓW
KOMÓRKI
ZWIERZĘCEJ
 JĄDRO KOMÓRKOWE
 Budowa:
- otoczone podwójną błoną jądrową, w której występują
otwory zwane porami
- wyróżniamy w nim chromatynę, nukleoplazę
(kariolimfę), jąderko lub jąderka
- zawiera większość DNA komórki

 Funkcje:
- warunkuje i reguluje metabolizm
- uczestniczy w podziałach komórki
- przechowuje większość informacji genetycznej
- „kierują” funkcjonowaniem komórki
JĄDRO KOMÓRKOWE
 CYTOPLAZMA
 Budowa:
- galaretowata substancja składająca się z wody,
związków organicznych i soli mineralnych

 Funkcje:
- stanowi środowisko wewnętrzne komórki
 RYBOSOMY
 Budowa:
- asymetryczne, nie obłonione struktury zbudowane
z dwóch podjednostek, mniejszej i większej,
połączonych jonami magnezu
- 40 – 60% zbudowane są z rybosomalnego RNA
a ponadto z szeregu białek zasadowych
-występują luźno w cytoplazmie, na szorstkiej siateczce
wewnątrzplazmatycznej i na zewnętrznej błonie jądrowej,

 Funkcje:
- uczestniczą w syntezie białka
RYBOSOM
 LIZOSOMY
 Budowa:
- bardzo drobne pęcherzyki
- otoczone pojedynczą błoną białkowo-lipidową
- wypełnione są enzymami hydrolitycznymi

 Funkcje:
- umożliwiają rozkład pochłoniętych substancji i
usuwanie obumarłych części
LIZOSOM
 WODNICZKI
Budowa:
-pęcherzyki wypełnione sokiem komórkowym
-otoczona jest pojedynczą błoną białkowo-lipidową

Funkcje:
- magazyn wody w komórce
- magazynowanie zbędnych produktów przemiany materii
- magazynowanie substancji, które mogłyby działać
szkodliwie np. na cytoplazmę
- trawienie wewnątrzkomórkowe (czasami)
 CENTROSOMY
 Budowa:
- twory cylindryczny, zbudowane z mikrorureczek o
charakterystycznym układzie
- występują w komórkach jako twór parzysty

 Funkcje:
- odgrywają istotna rolę przy tworzeniu wrzeciona
kariokinetycznego podczas podziału komórki (mitozy,
mejozy)
CENTROSOMY
SIATECZKA
ŚRÓDPLAZMATYCZNA
Budowa:
- układ kanalików różnej wielkości i kształtów, otoczonych
pojedynczą błoną białkowo-lipidową
- występują w cytoplazmie, wokół jądra
- wyróżniamy dwa rodzaje:
szorstka (powierzchnia błon pokryta rybosomami)
gładka (bez rybosomów)

 Funkcje:
- dzieli cytoplazmę na obszary reakcji syntezy i rozkładu
szorstka - związana jest z syntezą białek
gładka - związana jest z syntezą lipidów
 SIATECZKA
ŚRÓDPLAZMATYCZNA
 BŁONA KOMÓRKOWA
 Budowa:
- zbudowana jest z podwójnej warstwy lipidów
(zwróconych częściami hydrofilowymi na zewnątrz a
hydrofobowymi do wnętrza)
- tkwią w niej kompleksy białkowe: receptory różnych
substancji, a także pompy i kanały jonowe

 Funkcje:
- otacza komórkę i oddziela ją od środowiska
zewnętrznego
- zapewniają wybiórczy transport do i z komórki
BŁONA KOMÓRKOWA
 RODZAJE
TRANSPORTU
PRZEZ BŁONĘ
KOMÓRKOWĄ
 TRANSPORT BIERNY
 Dyfuzja prosta – swobodny przepływ niewielkich,
nienaładowanych cząsteczek np. tlenu, dwutlenku węgla,
mocznika przez dwie warstwy lipidowe.

 Dyfuzja wspomagana – transport z wykorzystaniem

kanałów lub przenośników błonowych, np. transport
glukozy
 TRANSPORT AKTYWNY

To transport wymagający wydatkowania energii.

Odbywa się z obszaru o niższym stężeniu do obszaru o
wyższym stężeniu substancji transportowanej.
Energia wykorzystywana w tym procesie pochodzi z
hydrolizy ATP, katalizowanej przez wyspecjalizowane
białka nośnikowe zwane transporterami błonowymi.
PODZIAŁY
KOMÓRKO
WE
 MITOZA

W czasie mitozy powstają dwie identyczne pod

względem genetycznym komórki. Przed
wejściem komórki w proces mitozy dochodzi
najpierw do podwojenia ilości materiału
genetycznego.
 MITOZA
Na mitozę składają się przebiegające kolejno fazy:
1. Profaza :
W fazie tej dochodzi do wyodrębnienia się z chromatyny,
poszczególnych chromosomów.
W kolejnym etapie chromosomy różnicują się na dwie
chromatydy. Dochodzi także do zaniku błony jądrowej a
z centrioli powstaje wrzeciono kinetyczne. Włókna
kariokinetyczne przyłączają się do chromosomów.
2. Metafaza :
W tej fazie chromosomy lokalizują się na płaszczyźnie
podziałowej, tworząc tzw. płytkę metafazową.
 MITOZA
 3. Anafaza:
Etap ten polega na odciąganiu poszczególnych chromatyd
do dwóch biegunów w komórce.

4. Telofaza:
W czasie telofazy powstają już dwa jądra w komórce.
Dochodzi do despiralizacji chromosomów w wyniku
czego powstaje chromatyna. Dochodzi do odtworzenia
błony jądrowej oraz jąderka.

Wymienione wyżej etapy dotyczą kariokinezy, czyli

podziału jądra komórkowego. Kolejny etap polega na
podziale cytoplazmy. Proces ten nazywamy cytokinezą.
 MEJOZA

W wyniku tego podziału dochodzi do redukcji

ilości materiału genetycznego o połowę. Mitoza
zachodzi w komórkach rozrodczych. Podobnie
jak mitoza, mejoza składa się z kilku faz, przy
czym pierwsze fazy mają podobny przebieg do
mitozy.
 MEJOZA
 1. Profaza :
Faza trwa nieco dłużej niż profaza mitozy. Różnica
pomiędzy nimi polega na tym, że chromosomy
homologiczne łączą się w biwalenty ( pary). W fazie tej
dochodzi do zaniku jąderka oraz błony jądrowej.
W momencie gdy chromosomy homologiczne połączone są
w kompleksy składające się z czterech chromatyd
dochodzi do procesu crossing-over.

 2. Metafaza :
Na równiku układają się biwalenty, które łączą się z
wrzecionem kariokinetycznym pierwszego podziału.
 MEJOZA
 3 Anafaza :
Chromosomy homologiczne rozchodzą się do
przeciwległych biegunów. W tej fazie dochodzi do
redukcji liczby chromosomów.
4. Telofaza :
W czasie telofazy powstają dwa jądra komórkowe, które
posiadają zredukowaną ilość materiału genetycznego.

Po zakończeniu się pierwszego etapu komórka wchodzi w

następny, przypominający przebiegiem pierwsze
podziały. W rezultacie całkowitego procesu mejozy
powstają cztery komórki o pojedynczym zestawie
chromosomów.
 PORÓWNANIE
KOMÓREK
Komórka Roślinna Komórka Zwierzęca
 Celulozowa ściana  Brak ściany komórkowej
komórkowa
 Plastydy  Brak plastydów
 Duża centralnie  Drobne małe wodniczki
położona wakuola  Lizosomy
 Brak lizosomów  Rzęski i wici jako aparat
 Brak rzęsek ruchu komórek
 Jądro komórkowe  Jądro komórkowe
 PORÓWNANIE
KOMÓREK
Komórka Roślinna Komórka Zwierzęca

 Jąderko  Jąderko
 Mitochondrium  Mitochondrium
 Aparat Golgiego  Aparat Golgiego
 Reticulum  Reticulum
endoplazmatyczne endoplazmatyczne
 Cytoplazma  Cytoplazma
 Błona komórkowa  Błona komórkowa
THE END

Dziękuję za uwagę.