ÑOÄNG CÔ ÑOÁT TRONG

KHAÙI QUAÙT VEÀ ÑOÄNG CÔ ÑOÁT TRON

 1.1 Ñoäng cô ñoát trong :
Vai troø cuûa ÑCÑT:

 Nguồn động lực chính

dẫn động các phương tiện
giao thông vận tải như : ô tô,
xe máy, tàu thủy , phát điện,
bơm nước,…)
 Biến đồi năng lượng
chủ yếu từ nhiệt năng sang cơ
năng

2
 1.2 Ñoäng cô, Ñoäng cô ñoát
trong:
Ñoäng cô nhieät laø moät thieát bò chuyeån
ñoåi hoaù naêng do ñoát chaùy (hoaëc oxy hoùa
nhieân lieäu) thaønh nhieät naêng vaø bieán nhieät
naêng naøy thaønh cô naêng

Ñoát chaùy Moâi chaát Moâi chaát

nhieân lieäu tích naêng giaõn nôû
löôïng sinh coâng

3
1.3 Caùc thuaät ngöõ vaø khaùi nieäm cô
aûn:1.3.1. Hoøa
khí:
 Là hỗn hợp giữa hơi
xăng và không khí trộn thật đều
và đúng tỷ lệ (Xem mô phỏng)

1.3.2 Moâi chaát coâng taùc:

Là khối khí trong xy

lanh, nhờ sự thay đổi các thông
số trạng thái, do đốt cháy nhiệt
năng thành cơ năng.
4
 1.3.3 Kyø/thì
(temps):
Laø thôøi gian MCCT
thay ñoåi traïng thaùi trong
moät haønh trình piston.
1.3.4 Chu kyø (cycle):
Laø toaøn theå söï
thay ñoåi traïng thaùi cuûa
MCCT töø khi môùi ñem
vaøo xy lanh cho ñeán luùc
ñöôïc xaû ra ngoaøi khí
trôøi.
5
 3.3.5 Ñieåm cheát/töû
ñieåm:

 Là vị trí cuối cùng của

piston trong xy lanh mà ở đó nó
không thể di chuyển tiếp được
nữa.
 Có hai điểm chết: điểm
chết trên và điểm chết dưới

6
 1.3.6 Haønh trình piston
(S):
Laø khoaûng dòch chuyeån
cuûa piston giöõa hai ñieåm
cheát.

1.3.7 Ñöôøng kính xy lanh

(D):

Laø ñöôøng kính trong cuûa

loøng xy lanh.

7
 1.3.8 Theå tích xy lanh
(Vh):
 Là thể tích xy lanh mà piston giải phóng khi di chuyển
từ ĐCT đến ĐCD hoặc ngược lại

D 2
Vh  S
4

 Đối với động cơ nhiều

xylanh:

D 2
Vh   S i
4
8 (i laø soá xy lanhñoäng cô)
 1.3.9 Theå tích buoàng chaùy (Vc):
Laø theå tích coøn laïi trong xy lanh khi
piston ôû ÑCT.
1.3.10 Theå tích toaøn boä xylanh (Va):

Laø theå tích ôû phía treân piston khi noù

naèm ôû ÑCD.

Va = Vh + Vc

9
 1.3.11 Tyû soá neùn() :

Là tỷ số giữa thể tích

toàn bộ xy lanh chia cho thể
tích buồng cháy.

V a Vc  V h Vh
   1
Vc Vc Vc

10
1. Cho động cơ 1NZ-FE, 4 kỳ 4 xy lanh thẳng hàng có thể tích
xy lanh là 1,5 lít, tỉ số nén 10,5:1. Thể tích buồng cháy của
xy-lanh:

A. Vc = 0,158 lít. B. Vc = 0,0537 lít. C. Vc = 0,0432 lít. D. Vc = 0,0395

lít.

2: Cho động cơ 1NZ-FE, 4 kỳ 4 xy lanh thẳng hàng có thể tích xy

lanh là 1,5 lít, động cơ có đường kính xy lanh là 75 mm. Hành
trình của pít-tông
A. S = 69,47 mm. B. S = 339,6 mm. C. S = 84,9 mm. D. S = 119,33 mm.

11
 2 Nguyeân lyù hoaït ñoäng cuûa ÑCÑT:
2.1 Ñoäng cô ñoát trong hai kyø:

Ñoäng cô maø trong

ñoù 1 chu trình coâng taùc
ñöôïc hoaøn thaønh trong 2
haønh trình piston hoaëc trong
1 voøng quay cuûa coát maùy
( 360 ñoä).
Trong 2 haønh trình
leân xuoáng cuûa piston thì
coù 1 haønh trình sinh coâng.
12
 2.1.2 Caáu taïo cuûa ñoäng cô hai kyø :
1. Bugi
2. Naép quy-laùt
3. Xy lanh
4. Caùch gioù toûa nhieät
5. Loã naïp
6. Loã thoaùt
7. Bình giaûm thanh,
8. Piston
9. Thanh truyeàn
10. Coát maùy
11. Baùnh ñaø
12. Caït-te
13. Boä cheá hoøa khí
14. Bình loïc gioù
15. Khoùa xaêng
16. Thuøng xaêng

13
 2.1.3 Nguyeân lyù hoaït ñoäng ñoäng cô 2 kyø:

•Kyø thöù nhaát ( töø ÑCT ñeán ÑCD)

•Ñaây haønh trình chaùy giaûn nôõ sinh
coâng vaø moät phaàn cuûa quaù trình thaûi khí
chaùy, ñoàng thôøi naïp hoøa khí môùi vaøo xy
lanh.

14
 2.1.3 Nguyeân lyù hoaït ñoäng ñoäng cô 2 kyø:
Kyø thöù hai (töø ÑCD ñeán
ÑCT):
-Trong luùc 2 loã naïp vaø thoaùt chöa ñoùng,
hoøa khí tieáp tuïc naïp vaøo trong xy lanh,
ñoàng thôøi khí chaùy tieáp tuïc thoaùt ra
ngoaøi.

15
 Toùm taét:
Kyø thöù nhaát, piston chaïy xuoáng Kyø thöù hai, piston chaïy leân

- Chaùy + giaõn nôû sinh coâng - Tieáp tuïc naïp vaø thaûi
- EÙp hoøa khí ôû caït-te - Xuù-paùp naïp ñoùng, chaám döùt naïp
- Thoaùt khí chaùy - Xuù-paùp thoaùt ñoùng, chaám döùt thoaùt

- Naïp khí naïp môùi vaøo trong xy lanh - Huùt hoøa khí (khí naïp môùi) vaøo caït-te

16
 2.2 Ñoäng cô ñoát trong 4 kyø :
Ñoäng cô maø trong ñoù 1 chu trình coâng
taùc ñöôïc hoaøn thaønh trong 4 haønh trình
piston hoaëc trong 2 voøng quay cuûa coát maùy (
720 ñoä).
Trong 4 haønh trình leân xuoáng cuûa
piston chæ coù 1 haønh trình sinh coâng.

17
5.2.1 Caáu taïo cuûa ñoäng cô 4 kyø :
1. Cacte treân
2. Baùnh raêng truïc
cam
3. Thaân xy lanh
4. Xupap huùt
5. Bugi
6. Xupap thoaùt
7. Naép quy laùt
8. Piston
9. Thanh truyeàn
10. Truïc khuyûu
11. Cacte döôùi
Keát caáu cuûa ñoäng cô xaêng 4 kyø
18
5.2.2 Nguyeân lyù hoaït ñoäng cuûa ñoäng cô 4 thì:
A. Theo
- Kyø chu
naïp trình lyù
: Piston thuyeát:
chaïy ÑCT xuoáng
ÑCD
- Kyø neùn : Piston chaïy ÑCD leân ÑCT
- Kyø noå : Piston chaïy ÑCT xuoáng
ÑCD
- Kyø xaû : Piston chaïy ÑCD leân ÑCT

19
5.2.2 Nguyeân lyù hoaït ñoäng cuûa ñoäng cô 4 thì:
B. Theo chu trình thöïc teá:
Kyø huùt (thöïc teá > lyù thyeát)

 Xupap nạp mở sớm

30 đến 120 trước ĐCT v
đĩng trễ từ 300 đến 600
sau ĐCD nhằm tăng
lượng khí nạp mới.

20
 B. Theo chu trình thöïc teá:
Kyø neùn (thöïc teá < lyù thuyeát)

- Bắt đầu khi xupap hút đóng lại,

piston đi từ ĐCD lên ĐCT nén môi
chất công tác lại.
- Bugi đánh lửa sớm khoảng từ 00
đến 220 trước ĐCT

21
 B. Theo chu trình thöïc teá:
Kyø chaùy-giaõn nôû (thöïc teá < lyù thuyeát)

-Bắt đầu khi bugi đánh lửa hay

phun dầu.
- Khi piston đi xuống, xupap
thoát mở sớm khoảng 45 trước
ĐCD.

22
 B. Theo chu trình thöïc teá:
Kyø thoaùt (thöïc teá > lyù thuyeát)

- Xupap thoaùt
ñoùng treã 10 sau
ÑCT nhaèm gia
taêng thôøi gian
ñaåy khí ra ngoaøi.

23
24
Kiểu xe ACV40-2007 ACV30-2004
Loại động cơ 2AZ-FE 
Số xy lanh và cách bố trí 4 xy lanh thẳng hàng 
16 xu páp, trục cam kép
Cơ cấu xu páp DOHC, hệ thống VVT-i, dẫn 
động xích.
Dung tích [cm3] 2,362 
Hành trình pitton [mm (in.)] 88.5 x 96.0 (3.48 x 3.78) 
Tỉ số nén 9.8 9.6
Công suất phát cực đại [EEC] 123KW @ 6000 v/p 114 kW / 5600 rpm
Mô men xoắn tối đa [EEC] 224 Nm @ 4000 v/p 218 N·m / 4000 rpm
Thời điểm xu páp Nạp mở 3o ~ 43o BTDC 4o ~ 46o BTDC
Nạp đóng 60o ~20o ABDC 60o ~10o ABDC
Xả mở 37o BBDC 45o BBDC
Xả đóng 3o ATDC 3o ATDC
Dầu động cơ API SL/SM 
Tiêu chuẩn khí xả EURO II 

25
 2KD-FTV
Mục 2RZ-FE

Số xy lanh và cách bố trí 4-xy lanh thẳng hàng 

16-xu páp DOHC,
Cơ cấu xu páp Dẫn động đai và bánh 
răng
Hệ thống nhiên liệu Loại ống phân phối EFI
Dung tích làm việc
2,492 2,438
(cm3)
Đường kính x Hành trình
92.0 x 93.8 95 x 86
(mm)
Tỷ số nén 18.5 8,8
Công suất phát tối đa
75 @ 3,600 88 @ 4800
kW @ rpm
Mô men xoắn cực đại
260 @ 1,600 ~ 2,400 198@2600
N·m @ rpm

26
 So sánh giữa động cơ xăng và động cơ Diesel
Mục Động cơ diesel Động cơ xăng

Hiệu suất nhiệt ~35-40% ~22-25%

Kỳ cháy Nén ở nhiệt độ cao (tự cháy) Đánh lửa

Số vòng quay cực đại (v/p) ~4500 ~5500

Tỷ số nén ~22:1 ~10:1

Áp suất nén 30 – 35 kg/cm2 8 – 12 kg/cm2

Nhiệt độ nén 500 – 600 oC 250 – 300 oC

27
 XÁC ĐỊNH THỨ TỰ NỔ CỦA ĐỘNG CƠ

Góc lệch công tác

n: Số kỳ
i: số xilanh

28
Góc lệch công tác

29
 6 So saùnh öu khuyeát ñieåm cuûa ÑCÑT:
6.1 So saùch giöõa ñoäng cô 4 kyø vaø 2 kyø:
STT Ñoäng cô 4 kyø Ñoäng cô 2 kyø
1 - Chu trình coâng taùc - Chu trình coâng taùc ñöôïc
ñöôïc thöïc hieän trong 4 thöïc hieän trong 2 haønh trình
haønh trình cuûa piston, cuûa piston, trong ñoù coù 1
trong ñoù coù 1 haønh haønh trình sinh coâng
trình sinh coâng
2 - Momen quay truïc - Mo men quay truïc khuyûu
khuyûu ít ñoàng ñeàu, ñoàng ñeàu, yeâu caàu baùnh
yeâu caàu baùnh ñaø ñaø nheï hôn vaø coù kích
naëng hôn vaø coù kích thöôùc nhoû hôn
thöôùc lôùn hôn
30
 STT Ñoäng cô 4 kyø Ñoäng cô 2 kyø
3. - Vì 2 voøng quay truïc khuyûu môùi coù - Vì moãi voøng quay truïc khuyûu môùi
1 haønh trình sinh coâng neân coâng suaát coù 1 haønh trình sinh coâng neân coâng
phaùt sinh cuûa ñoäng cô cuøng kích suaát phaùt sinh cuûa ñoäng cô cuøng kích
thöôùc nhoû hôn hoaëc neáu cuøng coâng thöôùc vôùi ñoäng cô 4 kyø lôùn hôn.
suaát thì ñoäng cô 4 kyø coù kích thöôùc Theo lyù thuyeát, coâng suaát naøy lôùn
lôùn vaø naëng hôn: hôn gaáp 2 laàn nhöng thöïc teá chæ lôùn
hôn 1,75 – 1,85 laàn vì ôû ñoäng cô 2 kyø
M .n P .n.V .i phaûi daønh 1 phaàn haønh trình sinh
N e  M e x  ML   e h kW  coâng cho quaù trình queùt thaûi (chieám
716
 ,24 kyø 30
töø 3/4 ñeán 8/10 haønh trình ñi xuoáng
Trong ñoù: cuûa piston).
Pe :AÙp suaát coù ích trung bình   2 kyø
- Taêng chu trình coâng taùc trong 1 ñôn
(MN/m2) vò thôøi gian 2 laàn
n : soá voøng quay truïc khuyûu - Toån thaát theå tích laøm vieäc (coâng
(voøng/phuùt) taùc) xy lanh
I : soá xy lanh ñoäng cô - Chaát löôïng naïp thaûi xaáu hôn
Vh : theå tích coâng taùc cuûa xy
lanh (lít)

31
 4 - Yeâu caàu laøm maùt vaø boâi trôn ít
hôn, möùc ñoä maøi moøn ít hôn vaø coù
ñoä beàn tuoåi thoï cao hôn
5 - Caáu taïo ñoäng cô phöùt taïp hôn vì coù
heä thoáng naïp thaûi kieåu xuù-paùp neân
coù nhieàu chi tieát ñeå ñieàu khieån xuù-
paùp ñoùng môû nhö: baùnh raêng truïc
cam, truïc cam, ñeäm ñaåy, ñuõa ñaåy, coø
moå…
32
- Moãi voøng quay truïc khuyûu coù
moät haønh trình noå vaø sinh coâng
neân traïng thaùi nhieät vaø möùc ñoä
ma saùt maøi moøn lôùn hôn. Vì vaäy,
yeâu caàu laøm maùt boâi trôn cao hôn
vaø coù ñoä beàn tuoåi thoï thaáp hôn
- Ñoäng cô thöôøng duøng heä thoáng
queùt thaûi baèng cöûa vaø ñoùng môû
baèng chính piston. Do ñoù, coù keát
caáu ñôn giaûn hôn, gía thaønh cheá
taïo reû hôn. Tuy nhieân, ñoäng cô hai
kyø cuõng coù loaïi söû duïng cô caáu
kieåu xuù-paùp ñeå naïp thaûi)
- Hieäu suaát naïp (theå tích): 15-38%
- Quaù trình naïp thaûi ñoàng thôøi
- Thôøi gian quaù ngaén
 6 - Chaát löôïng naïp thaûi toát vì thôøi gian
naïp vaø thaûi daøi hôn
7 - Hieäu suaát nhieät cao hôn, coù tính kinh
teá cao hôn. Ñoäng cô coù chaát löôïng
coâng taùc ôû soá voøng quay thaáp toát
hôn so vôùi ñoäng cô hai kyø
8 - Ñoäng cô 4 kyø ñöôïc söû duïng roäng
raõi cho nhöõng loaïi thieát bò ñoøi hoûi
tính hieäu quaû cao nhö ñoäng cô xe oâ
toâ, xe taûi maùy keùo, xe bus, maùy
coâng noâng laâm nghieäp, maùy phaùt
ñieän…
33
- Chaát löôïng naïp thaûi keùm vì thôøi
gian naïp thaûi ít hôn (chæ trong gaàn
moät haønh trình cuûa piston piston
tieâu hao nhieàu nhieân lieäu hôn)
- Hieäu suaát nhieät thaáp hôn, chaát
löôïng coâng taùc ôû soá voøng quay
thaáp xaáu hôn (ñoäng cô deã bò cheát
maùy hoaëc noå khoâng ñeàu)
- Ñoäng cô 2 kyø ñöôïc söû duïng roäng
raõi cho nhöõng loaïi thieát bò yeâu
caàu giaù thaønh cheá taïo thaáp. Ñoäng
cô phaûi goïn nheï nhö ñoäng cô xe
gaén maùy, caùc thieát bò caàm tay hay
ñoái vôùi ñoäng cô Diesel coù coâng
suaát vaø kích thöôùc lôùn, taøu thuûy
vaø xe löûa
 6.2 So saùnh giöõa ñoäng cô xaêng vaø Diesel:
Thoâng soá Ñoäng cô xaêng Ñoäng cô Diesel Ghi chuù
so saùnh
1 - Chu trình - Chu trình Otto - Chu trình Diesel. - Cuøng  vaø Q1,
nhieät ñoäng (ñaúng tích). Nhieân lieäu töï chu trình Otto coù
vaø ñieàu Hoãn hôïp chaùy do nhieät ñoä t cao hôn. Tuy
khieän ñoát NL+KK chaùy vaø aùp suaát MCCT nhieân ñ/c Diesel
chaùy nhieân nhôø tia löûa cao coù  cao hôn
lieäu trong ñieän phoùng ra neân coù t cao
ñoäng cô töø bugi. Söï
hôn ñ/c xaêng
chaùy xaûy raát
nhanh
2 - Nhieân - Duøng xaêng, - Duøng Diesel, coù
lieäu söû coù khoái löôïng khoâí löôïng rieâng
duïng rieâng thaáp, tính cao hôn, tính boác
boác hôi cao vaø hôi keùm vaø nhieät
34 nhieät ñoä töï ñoä töï chaùy thaáp
chaùy cao
 3 - Naïp nhieân lieäu - Hoãn hôïp xaêng - Nhieân lieäu aùp - Bôm cap aùp vaø
vaø KK hình thaønh suaát cao ñöôïc kim phun trong
trong suoát quaù trình phun thaúng vaøo ñoäng cô Diesel
naïp. Duøng boä cheá trong buoàng ñoøi hoûi coâng
hoøa khí ñeå taïo chaùy ôû gaàn ngheä cheá taïo
hoãn hôïp coâng taùc cuoái quaù trình cao. Do ñoù, giaù
neùn. Duøng bôm thaønh ñaéc hôn so
cap aùp vaø voøi vôùi boä CHK
phun ñeå phun cuûa ñ/c xaêng
nhieân lieäu
4 - Ñieàu khieån taûi - Duøng böôùm ga - Duøng thanh
ñeå ñieàu chænh raêng BCA ñieàu
löôïng hoãn hôïp khí chænh löôïng
naïp n.lieäu phun vaøo
xy lanh maø
khoâng ñieàu
chænh khoâng khí
huùt vaøo
35
 5 - Tyû leä A/F 10-18 (phaïm vi giôùi 18-100 (phaïm vi - Ñ/c Diesel coù
haïn hoøa khí boác giôùi haïn hoøa khí theå chaùy vôùi
hôi nhoû) boác hôi lôùn) hoãn hôïp raát
loaõng
6 - Phaân boá nhieân - Tyû leä khoâng khí - Tyû leä khoâng - Ñ/c Diesel hoaït
lieäu nhieân lieäu khoâng khí nhieân lieäu ñoäng vôùi söï
ñoàng ñeàu giöõa ñoàng ñeàu hôn caân baèn toát hôn
caùc xy lanh

7 - Tyû soá neùn  7,5-12, giôùi haïn cao 13-23, giôùi haïn - Tính kinh teá
bò haïn cheá bôûi söï cao bò haïn cheá cuûa ñoäng cô
kích noå cuûa nhieân bôûi söï taêng Diesel cao hôn
lieäu troïng löôïng ñoäng cô xaêng
ñoäng cô (vöôït
quaù giôùi haïn
beàn cuûa chi tieát
ñoäng cô)
36
 8 - Hieäu suaát 20-32%, do ñoäng cô 25-45%, do ñoäng - Ñoäng cô Diesel
nhieät coù tyû soá neùn cô coù tyû soá tieâu hao ít nhieân
thaáp neùn cao lieäu hôn ñoäng cô
xaêng
9 a. Soá voøng quay Cao toác: 2000-8000 Toác ñoä thaáp: - Cuøng coâng
ñoäng cô n Cao toác : Vp  16 400 suaát ñoäng cô
(vg/ph) Trung bình: xaêng coù kích
b. Vaän toác 400-1200 thöôùc nhoû hôn
piston (m/s) Cao : 1200-3500 ñoäng cô Diesel
Vp  6-11
10 - Taêng aùp - Bò giôùi haïn do - Söû duïng nhieàu - Ñ/c taêng aùp coù
kích noå chæ duøng vaø raát thích hôïp coâng suaát lôùn
cho ñoäng cô maùy hôn so vôùi ñoäng
bay cô khoâng taêng
aùp cuøng kích
thöôùc
11 - Nhieät ñoä vaø - Cao, do hieäu suaát - Thaáp hôn vì tyû - Xuù-paùp thaûi
aùp suaát cuûa khí nhieät thaáp vaø tyû soá giaõn nôû lôùn cuûa ñoäng cô
thaûi soá neùn thaáp hôn xaêng chòu nhieät
ñoä cao hôn
37
 12 - Khôûi ñoäng - Deã hôn - Khoù hôn (tyû
soá neùn cao hôn)

13 - Khaû naêng gia - Khoâng toát nhöng - Toát vì ñöôïc

toác ñöôïc caûi thieän bôûi bôm cao aùp ñieàu
bôm gia toác ôû boä khieån
CHK

14 - Khaû naêng cheá - Toát, coù khoù - Toát, coù khoù - Trong ñieàu kieän
taïo khaên nhöng khoâng khaên ôû bôm cap coâng ngheä ôû
nhieàu ôû boä CHK aùp vaø voøi phun Vieät Nam hieän
vaø heä thoàng ñaùnh nay
löûa
15 - Suaát tieâu hao - Ñaày taûi: 285-380 - Ñaày taûi : 220- - Neáu coù cuøng
nhieân lieäu ge 285 coâng suaát, ñ/c
(g/kW.giôø) - Ít taûi : toát hôn xaêng tieâu hao
nhieàu so vôùi ñ/cô nhieân lieäu hôn
xaêng ñ/c Diesel

38
 16 - Tính kinh teá - Giaù xaêng ñaét, - Giaù daàu Diesel
cuûa nhieân lieäu maät ñoä thaáp, thaáp, löôïng
löôïng cacbon tính cacbon trong theå
theo khoái löôïng tích lôùn hôn
lôùn hôn moät chuùt
17 - Giaù thaønh ban - Thaáp, reû hôn - Cao hôn, ñaét hôn
ñaàu

18 - Giaù thaønh söû - Cao - Thaáp

duïng

19 - Tuoåi thoï - Thaáp hôn (vì n - Cao hôn (vì

cao) thöôøng laøm
vieäc ôû cheá ñoä
taûi thaáp hôn
ñònh möùc)
20 - Caùc vaán ñeà - Coù kích noå taïi - Kích noå do thôøi
veà chaùy cuûa vuøng hoãn hôïp gian chaùy treã
nhieân lieäu chöa chaùy, trò soá daøi. Trò soá
octan cao thì nhieät Cetan, nhieät ñoä
ñoä töï chaùy cao töï chaùy thaáp
39