CHƯƠNG 5:

ĐỊA LÝ KINH TẾ VÀ VĂN HÓA

CÁC NƯỚC CHÂU PHI

LOGO
 NỘI DUNG

1 TỔNG QUAN VỀ ĐỊA LÝ KINH TẾ VÀ VĂN HÓA

CHÂU PHI

2 ĐỊA LÝ KINH TẾ VÀ VĂN HÓA NAM PHI

3 ĐỊA LÝ KINH TẾ VÀ VĂN HÓA AI CẬP

 TỔNG QUAN VỀ ĐỊA LÝ KINH TẾ VÀ VĂN HÓA
1
CHÂU PHI

Điều kiện tự nhiên Địa lý kinh tế Văn hóa xã hội

Địa lý công nghiệp Lịch sử

Phong tục tập

Địa lý nông nghiệp quán

Địa lý dịch vụ và Ngôn ngữ

các lĩnh vực khác

Nguồn nhân lực

 TỔNG QUAN VỀ ĐỊA LÝ KINH TẾ VÀ VĂN HÓA
1
CHÂU PHI

Điều kiện tự nhiên

 Vị trí địa lý và địa hình

-Châu Phi là châu lục lớn
thứ 3 thế giới với diện tích
vào khoảng 30,2 triệu
kilimet vuông
-Bị ngăn cách khỏi châu Âu
bởi Địa Trung Hải, nối liền
với châu Á về phía tận
cùng Đông Bắc bằng eo đất
Suez
 TỔNG QUAN VỀ ĐỊA LÝ KINH TẾ VÀ VĂN HÓA
1
CHÂU PHI
 TỔNG QUAN VỀ ĐỊA LÝ KINH TẾ VÀ VĂN HÓA
1
CHÂU PHI

Điều kiện tự nhiên

 Vị trí địa lý và địa hình

-Địa hình khá đơn giản: có thể
coi toàn bộ địa hình là khối
cao nguyên khổng lồ, chủ yếu
là các cao nguyên và bồn địa
thấp
-Châu Phi có ít đồng bằng lớn,
những đồng bằng có diện tích
lớn do các sông Nile, Niger,
Senegal bồi đắp nên
 TỔNG QUAN VỀ ĐỊA LÝ KINH TẾ VÀ VĂN HÓA
1
CHÂU PHI

Điều kiện tự nhiên

 Khí hậu
-Phần lớn lãnh thổ châu Phi
nằm ở các vùng khí hậu
nhiệt đới và khí hậu xích
đạo
-Miền Bắc và miền Nam
châu Phi có khí hậu cận
nhiệt đới
-Châu Phi có khí hậu khắc
nghiệt, nóng bậc nhất thế
giới
 TỔNG QUAN VỀ ĐỊA LÝ KINH TẾ VÀ VĂN HÓA
1
CHÂU PHI

Điều kiện tự nhiên

 Tài nguyên thiên nhiên

-Môi trường xích đạo ẩm với thảm
thực vật rừng rậm quanh năm
-2 môi trường nhiệt đới gồm khu
vực rừng thưa và Xavan cây bụi
-Sa mạc Sahara ở phía Bắc hoang
mạc Kalahari với khí hậu khắc
nghiệt nên động thực vật nghèo
nàn
-Các nguồn khoáng sản: vàng, kim
cương, Uranium, Crom, đồng,
Phốt phát…, dầu mỏ khí đốt
 TỔNG QUAN VỀ ĐỊA LÝ KINH TẾ VÀ VĂN HÓA
1
CHÂU PHI

Địa lý kinh tế
 Địa lý công nghiệp:
-GDP của các quốc gia châu Phi vào
năm 2016 đạt 2.263 tỷ USD với 3
quốc gia phát triển nhất khu vực:
Nigernia, Ai Cập và Nam Phi
-Việc khai thác kim cương, vàng và các
kim loại quý có vai trò quan trọng
(ước tính châu Phi chiếm 90% sản
lượng khai thác kim cương trên toàn
thế giới
-Cộng hòa Nam Phi là nước có sản
lượng khai thác vàng lớn nhất ở châu
Phi và so với các nước trên thế giới
 TỔNG QUAN VỀ ĐỊA LÝ KINH TẾ VÀ VĂN HÓA
1
CHÂU PHI

Địa lý kinh tế

 Địa lý công nghiệp:

Các ngành công nghiệp khác:
-Khai thác kim loại hiếm Uranium
-Khai thác quặng đen
-Khai thác than đá
-Các khoáng sản: Apatit, Photphorit
-Công nghiệp khai thác dầu mỏ, khí
đốt tự nhiên
-Công nghiệp luyện kim đen, luyện
kim màu
-Công nghiệp dệt và công nghiệp
chế biến thực phẩm
 TỔNG QUAN VỀ ĐỊA LÝ KINH TẾ VÀ VĂN HÓA
1
CHÂU PHI

Địa lý kinh tế
 Địa lý nông nghiệp:
 Ngành trồng trọt:
-Các nước châu Phi trông nhiều loại
cây lương thực như lúa gạo, lúa
mì, lúa mạch, ngô, khoai, sắn
-Các nước châu Phi trồng nhiều cây
công nghiệp gồm Bờ Biển Ngà,
Ghana, Nigeria, Cameroon…sản
xuất trên 1 triệu tấn cacao/năm
-Các cây trồng khác: lạc, cọ dầu,
thuốc lá, cao su, các loại cây
hương liệu như đinh hương, cây ăn
quả: cam, chanh, quýt…
 TỔNG QUAN VỀ ĐỊA LÝ KINH TẾ VÀ VĂN HÓA
1
CHÂU PHI

Địa lý kinh tế

 Địa lý nông nghiệp:

 Ngành chăn nuôi:
-Chăn nuôi theo phương thức
du mục
-Các loại gia súc được nuôi phổ
biến: trâu, bò, dê, cừu, lợn…
-Cộng hòa Nam Phi và Ethiopia
là những nước có đàn dê, cừu
tương đối lớn
 TỔNG QUAN VỀ ĐỊA LÝ KINH TẾ VÀ VĂN HÓA
1
CHÂU PHI
Địa lý kinh tế
 Địa lý dịch vụ và các lĩnh vực khác:
 Giao thông vận tải:
Mạng lưới giao thông vận tải châu Phi nhìn chung còn kém phát triển và phân
bố không đồng đều giữa các miền và các nước khác nhau
• Đường sắt: trên toàn lục địa có trên 80000km, phần lớn tập trung ở các
nước ven Địa Trung Hải và Cộng hòa Nam Phi
• Đường ô tô: được chú trọng và phát triển tương đối mạnh. Một số nước Bắc
Phi, Tây Phi và Trung Phi xây dựng tuyến đường xuyên Sahara
• Đường sông: châu Phi có nhiều sông, hồ nhưng chưa khai thác nhiều vào
mục đích giao thông vận tải
• Đường biển: hầu hết châu Phi chưa có đội tàu biển có trọng tải lớn. Tuy
nhiên, Liberia là 1 trong những nước có đội tàu biển với trọng tải lớn nhất
thế giới
• Đường hàng không: chỉ có 1 số quốc gia châu Phi thành lập được các công
ty hàng không quốc gia
 TỔNG QUAN VỀ ĐỊA LÝ KINH TẾ VÀ VĂN HÓA
1
CHÂU PHI
Địa lý kinh tế

 Địa lý dịch vụ và các lĩnh vực khác:

 Ngoại thương:
-Trước thế chiến thứ 2, các nước châu Âu (Pháp, Anh, Bỉ…) có nhiều
thuộc địa ở châu Phi, hầu như giữ vai trò độc quyền trong quan hệ
buôn bán
-So với các khu vực trên thế giới, châu Phi là khu vực có tốc độ tăng
trưởng thương mại thấp nhất
-Cơ cấu hàng xuất khẩu chủ yếu là khoáng sản, các mặt hàng nông
sản và nông sản qua chế biến
-Mặt hàng xuất khẩu chủ yếu: lạc, dầu mỏ, ca cao, dầu cọ, đồng,
Cooban, Uranium…
-Các nước châu Phi nhập khẩu chủ yếu: lương thực, hàng tiêu dùng và
1 số máy móc thiết bị
 TỔNG QUAN VỀ ĐỊA LÝ KINH TẾ VÀ VĂN HÓA
1
CHÂU PHI
Văn hóa xã hội
 Lịch sử:
-Châu Phi là cái nôi của loài
người. Khoảng năm 3300 TCN
nhà nước Ai Cập cổ đại đã ra đời
và phát triển
-Các nền văn hóa khác: Ethiopia,
vương quốc Nubia, các vương
quốc Sahel, Ghana, Mali và
Songhai và Đại Zimbabwe
-Năm 1482 người Bồ Đào Nha đã
thiết lập trạm thương mại đầu tiên
dọc theo bờ biển Guinea ở Elmina
-Ngày nay, châu Phi là quê hương
của trên 50 quốc gia độc lập
 TỔNG QUAN VỀ ĐỊA LÝ KINH TẾ VÀ VĂN HÓA
1
CHÂU PHI
Văn hóa xã hội

 Phong tục tập quán:

-Châu Phi có 1 lượng lớn các nền văn hóa đa dạng, phong phú kết
hợp nhiều nền văn hoá khác nhau trên thế giới. Sự khác biệt
thông thường rõ nhất là giữa châu Phi hạ Sahara và các nước còn
lại ở phía Bắc từ Ai Cập tới Maroc
-Nghệ thuật châu Phi phản ánh tính đa dạng của nền văn hóa châu
Phi: những bức chạm khắc 6000 năm tuổi, Đại kim tự tháp
Giza…
-Âm nhạc châu Phi là 1 trong các dạng nghệ thuật năng động nhất
• Trung tâm văn hóa của thế giới Ả Rập
• Âm nhạc hiện đại: các bài xướng tổ hợp cao của miền Nam châu
Phi và các điệu nhảy soukous
- Người châu Phi có nhiều loại tôn giáo: Kitô giáo và Hồi giáo là
 TỔNG QUAN VỀ ĐỊA LÝ KINH TẾ VÀ VĂN HÓA
1
CHÂU PHI
Văn hóa xã hội

 Ngôn ngữ:
Có 4 hệ ngôn ngữ chính có gốc bản địa ở châu Phi:
• Hệ ngôn ngữ Phi-Á gồm khoảng 240 thứ tiếng và 20% dân số sử
dụng
• Hệ ngôn ngữ Nil-Sahara bao gồm hơn 100 thứ tiếng được khoảng
3% dân số sử dụng
• Hệ ngôn ngữ Niger-Congo bao phủ phần lớn châu Phi hạ Sahara
• Hệ ngôn ngữ Khoisan có số lượng trên 50 thứ tiếng
Các ngôn ngữ châu Âu cũng có 1 số ảnh hưởng: tiếng Anh, tiếng
Pháp, tiếng Bồ Đào Nha và Tây Ban Nha,…
 TỔNG QUAN VỀ ĐỊA LÝ KINH TẾ VÀ VĂN HÓA
1
CHÂU PHI
Văn hóa xã hội

 Nguồn nhân lực:

-Tính đến hết năm 2016, theo WB châu Phi có dân số vào khoảng
1,226 tỷ người
-Dân số chủ yếu là dân số trẻ, tuy nhiêu châu Phi được xem là
châu lục nghèo nhất thế giới về chỉ số phát triển con người HDI
-Hiện nay châu Phi đang đối mặt với vấn đề gia tăng dân số
-Châu lục này đang nổ lực rất lớn để giải quyết vấn đề về sức
khỏe, lương thực và giáo dục
2 ĐỊA LÝ KINH TẾ VÀ VĂN HÓA NAM PHI

Vị trí địa lý, điều kiện

tự nhiên và tài nguyên
thiên nhiên

Dân cư và thể
Văn hóa xã hội
chế chính trị

Địa lý kinh tế
 2 ĐỊA LÝ KINH TẾ VÀ VĂN HÓA NAM PHI
Vị trí địa lý, điều kiện
tự nhiên và tài nguyên
thiên nhiên
- Nam Phi là nước nằm ở phần
mũi phía Nam của lục địa châu
Phi với đường bờ biển dài hơn
2500km chạy qua 2 đại dương là
Đại Tây Dương và Ấn Độ
Dương
- Nam Phi có khí hậu nói chung
ôn hòa
- Nam Phi cũng có 1 quần đảo cận
Nam cực nhỏ là quần đảo Hoàng
tử Edward, gồm đảo Marion và
Đảo Hoàng tử Edward
2 ĐỊA LÝ KINH TẾ VÀ VĂN HÓA NAM PHI

Dân cư và thể
chế chính trị

 Dân cư:
-Nam Phi là quốc gia có hơn 54,96 triệu dân (năm 2016) với
nhiều nguồn gốc, văn hóa, ngôn ngữ và tôn giáo khác nhau
-Các nhóm sắc tộc chính gồm Zulu, Xhosa, Basotho, Bapedi,
Venda, Tswana, Tsonga, Swazi và Ndebele, tất cả đều sử dụng
ngôn ngữ Bantu
-Đa phần dân cư người châu Á tại nước này có nguồn gốc Ấn
2 ĐỊA LÝ KINH TẾ VÀ VĂN HÓA NAM PHI

Dân cư và thể
chế chính trị

 Thể chế chính trị:

-Nam Phi có 1 hệ thống lưỡng viện gồm:
• 90 thành viên của Hội đồng Tỉnh quốc gia (Thượng viện)
• 400 thành viên của Quốc hội
• Các thành viên hạ viên do dân bầu
- Chính trị Nam Phi hiện tại do Đảng Đại hội Dân tộc Phi (ANC)
chi phối. Đối thủ chính đe dọa sự cầm quyền của ANC là đảng
Liên minh Dân chủ
2 ĐỊA LÝ KINH TẾ VÀ VĂN HÓA NAM PHI

Địa lý kinh tế

- GDP năm 2016 của Nam Phi đạt 280,37 tỷ USD, xếp hạng
41 thế giới
- Nam Phi là nền kinh tế lớn thứ 3 châu Phi sau Nigeria và
Ai Cập
- Theo xếp hạng của LHQ, Nam Phi là quốc gia có mức thu
nhập thuộc loại trung bình và sở hữu nhiều tài nguyên
thiên nhiên
- Có 4 trung tâm kinh tế: Cape Town, Port Elizabeth,
Durban, Pretoria/Johnannesburg
- Đồng Rand Nam Phi là 1 trong 15 đồng tiền được ưa thích
trong giao dịch quốc tế
2 ĐỊA LÝ KINH TẾ VÀ VĂN HÓA NAM PHI

Văn hóa xã hội

- Người da đen sống tại đô thị thường sử dụng tiếng Anh hay
tiếng Hà Lan Nam Phi ngoài tiếng mẹ đẻ của họ
- Người châu Á, chủ yếu có nguồn gốc Ấn Độ, gìn giữ di sản
văn hóa, ngôn ngữ và tôn giáo của riêng họ, họ có thể là tín
đồ Thiên Chúa giáo, Hindu giáo hay Hồi giáo Sunni và nói
tiếng Anh cùng có ngôn ngữ Ấn Độ: Hindi, Telugu hay
Gujarati
- Nam Phi ảnh hưởng khá lớn trên phong trào Hướng đạo sinh,
nhiều truyền thống và lễ hội hướng đạo sinh xuất phát từ
những trải nghiệm của Robert Baden-Powell
3 ĐỊA LÝ KINH TẾ VÀ VĂN HÓA AI CẬP

Vị trí địa lý, điều kiện

tự nhiên và tài nguyên
thiên nhiên

Dân cư và thể
Văn hóa xã hội
chế chính trị

Địa lý kinh tế
3 ĐỊA LÝ KINH TẾ VÀ VĂN HÓA AI CẬP

Ai Cập
Tên đầy đủ: Cộng hòa Ả Rập Ai Cập (the Arab Repub-lic of
Egypt)
Diện tích: 1.001.450 k
Thủ đô: Cairo
Tài nguyên thiên nhiên: dầu khí, khí tự nhiên, quặng sắt, phot
phat, mangan,…
Dân tộc: người Ai Cập (90%), Berber, Nubian, Greek, Armenia
Thể chế nhà nước: Cộng hòa Tổng thống, chế độ 1 viện
Quốc khánh: 28/2/1922
Đơn vị tiền tệ: Bảng Ai Cập-Pound (EGP)
3 ĐỊA LÝ KINH TẾ VÀ VĂN HÓA AI CẬP

Vị trí địa lý, điều kiện

tự nhiên và tài nguyên
thiên nhiên
- Ai Cập thuộc Bắc Phi, phía Bắc giáp Địa Trung Hải, phía
Nam giáp Sudan, phía Tây giáp Libi, phía Đông giáp Israel và
biển Đỏ
- Ai Cập chiếm 1 phần sa mạc Sahara và sa mạc Lybya
- Ốc đảo gồm: ốc đảo Bahariya, ốc đảo Dakhel, ốc đảo Farafra,
ốc đảo Kharga, ốc đảo Siwa
- Ai Cập có khí hậu sa mạc mùa hè khô nóng, mùa đông ôn hòa
- Tài nguyên thiên nhiên phong phú: dầu lửa, hơi đốt, quặng
sắt, photphat, măng gan, đá vôi, thạch cao, đá tan, amiang,
chì, kẽm…
3 ĐỊA LÝ KINH TẾ VÀ VĂN HÓA AI CẬP
Dân cư và thể
chế chính trị

 Dân cư:
-Ai Cập là nước đông dân thứ 3 ở châu Phi, khoảng 91,51
triệu người (2016)
-Hầu hết dân số tập trung dọc theo bờ sông Nile và tại châu
thổ và vùng gần kênh đào Suez
-Gần 90% dân số theo Hồi giáo và đa số còn lại theo Kitô
giáo
-Dân Ai Cập sử dụng nhiều ngôn ngữ từ hệ ngôn ngữ Afro-
Asiatic
3 ĐỊA LÝ KINH TẾ VÀ VĂN HÓA AI CẬP
Dân cư và thể
chế chính trị

 Thể chế chính trị:

-Ai Cập là 1 nước cộng hòa từ ngày 18/6/1953
-Chính quyền Ai Cập bị nhiều nước coi là độc tài quân sự:
• Quyền lực trên danh nghĩa được tổ chức theo hệ thống
bán tổng thống đa đảng. Theo đó quyền hành pháp trên lý
thuyết được phân chia giữa Tổng thống và Thủ tướng
• Thực tế hầu như chỉ 1 mình Tổng thống được bầu ra
trong những cuộc bầu cử chỉ có 1 ứng cử viên trong vòng
hơn 10 năm qua.
 3 ĐỊA LÝ KINH TẾ VÀ VĂN HÓA AI CẬP

Địa lý kinh tế

- Tổng sản phẩm quốc nội của Ai Cập năm 2016 đạt 1,19 ngàn tỷ
USD là nền kinh tế thứ 2 châu Phi và đứng 32 thế giới
- Cơ cấu kinh tế gồm dịch vụ chiếm 52,5%, công nghiệp 36,3% và
nông nghiệp 11,2 %
- Nền kinh tế Ai Cập có ngành chủ lực: dệt may, chế biến thực
phẩm, du lịch, hóa chất, dược phẩm, xây dựng và sản xuất công
nghiệp nhẹ
- Hoạt động ngoại thương luôn giữ mức ổn định trong các năm gần
đây
• Các mặt hàng xuất khẩu chủ yếu: dầu thô, bông cotton, dệt may,
kim loại, hóa chất và nông sản
• Các mặt hàng nhập khẩu: máy móc thiết bị, thực phẩm, hóa chất,
sản phẩm gỗ và nhiên liệu
 3 ĐỊA LÝ KINH TẾ VÀ VĂN HÓA AI CẬP

Địa lý kinh tế

- Ai Cập là 1 thị trường được các công ty quốc gia xem là trọng
điểm khu vực Trung Đông và Bắc Phi
- Kinh tế phụ thuộc chủ yếu vào nông nghiệp, môi giới trung gian,
xuất khẩu dầu mỏ và du lịch. Ngoài ra, Ai Cập cung cấp khoảng
55% sản lượng vải cotton trên thế giới
- Các ngành xuất khẩu của Ai Cập, đặc biệt là ngành xuất khẩu
vàng và khí thiên nhiên có triển vọng tốt
 3 ĐỊA LÝ KINH TẾ VÀ VĂN HÓA AI CẬP

Văn hóa xã hội

Khoảng 3100 TCN TK VII Năm 868 Năm 1517

Nước Ai Cập Chính người Ả Những triều Ai Cập bị lệ
được coi là lập Rập Hồi giáo đại tự chủ bắt thuộc vào đế
quốc bởi đã đưa Đạo đầu với những quốc
pharaong huyền Hồi và tiếng Ả tổng đốc cha Ottoman của
thoại Menes Rập tới Ai Cập truyền con nối Thổ Nhĩ Kỳ,
rồi lại thêm
ảnh hưởng
của Pháp và
Anh cho đến
thế kỷ 20
 3 ĐỊA LÝ KINH TẾ VÀ VĂN HÓA AI CẬP

Văn hóa xã hội

1869 1882 1922

Kênh đào Suez Anh quốc chiếm Sau khi giành
hoàn thành, Ai quyền kiểm soát được độc lập từ
Cập trở thành 1 chính phủ Ai tay Anh Quốc,
đầu mối vận Cập, nhưng trên nghị viện Ai Cập
chuyển quan danh nghĩa Ai phác thảo và áp
trọng của thế giới Cập vẫn thuộc Đế dụng 1 hiến pháp
chế Ottman cho năm 1923 dưới sự
đến tận năm 1914 lãnh đạo của nhà
cách mạng nhân
dân Saad Zahlul
 3 ĐỊA LÝ KINH TẾ VÀ VĂN HÓA AI CẬP

Văn hóa xã hội

1924-1936 1952 18/6/1953

Người Ai Cập đã 1 cuộc đảo chính Nước Cộng hòa
thành công trong quân sự buộc vua Ai Cập được
việc lập ra 1 Farouk, của chính thành lập
chính phủ hành thể quân chủ lập
pháp theo kiểu hiến, thoái vị
chính phủ châu nhường ngôi cho
Âu hiện đại, được con trai là vua
gọi là Cuộc thử Ahmed Fuad II
nghiệm tự do Ai
Cập
 3 ĐỊA LÝ KINH TẾ VÀ VĂN HÓA AI CẬP

Văn hóa xã hội

1954 1956 1958-1961

Naguib bị Gamal Nasser lên nắm Nasser tiến hành
Abdel Nasser quyền Tổng xây dựng 1 liên
buộc phải từ chức thống và quốc minh giữa Ai
hữu hóa kênh Cập và Syria
Suez dẫn tới cuộc được gọi là
khủng hoảng Cộng hòa Ả Rập
Suez Thống Nhất
 3 ĐỊA LÝ KINH TẾ VÀ VĂN HÓA AI CẬP

Văn hóa xã hội

1967 1972 1973

3 năm sau cuộc Sadat bỏ liên Ai Cập cùng với
Chiến tranh sáu minh với Liên Xô Syria tung ra
ngày, Ai Cập mất để quay sang Hoa cuộc tấn công
bán đảo Sinai vào Kỳ, tung ra cải bất ngờ vào
tay Israel, Nasser cách kinh tế Israel
chết và được Infitah
Anwar Sadat kế
vị
3 ĐỊA LÝ KINH TẾ VÀ VĂN HÓA AI CẬP

Văn hóa xã hội

1979 1981
Sadat ký hiệp ước Sadat bị những kẻ
hòa bình với theo tôn giáo
Israel đổi lấy bán chính thống ám
đảo Sinai sát, người kế tục
là Hosni Mubarak
3 ĐỊA LÝ KINH TẾ VÀ VĂN HÓA AI CẬP

Văn hóa xã hội

- Thủ đô Cairo của Ai Cập là thành phố lớn nhất châu Phi và
từ nhiều thế kỷ đã nổi tiếng là 1 trung tâm nghệ thuật, văn
hóa và thương mại
- Viện hàn lâm ngôn ngữ Ả Rập của Ai Cập chịu trách nhiệm
chỉnh lý ngôn ngữ Ả Rập trên khắp thế giới
- Ai Cập có nền công nghiệp truyền thông và nghệ thuật phát
triển từ cuối thế kỷ 19, hiện nay có 30 kênh truyền hình vệ
tinh và 100 phim truyện sản xuất hàng năm
- Trên thực tế Cairo từ lâu được gọi là “Hollywood của
phương Đông”
- Ai Cập là nước Ả Rập duy nhất có nhà hát Opera
3 ĐỊA LÝ KINH TẾ VÀ VĂN HÓA AI CẬP

Văn hóa xã hội

Cairo Opera House