Nadciśnienie tętnicze

Klasyfikacja ciśnienia tętniczego (wg ESC i ESH)

Kategoria Skurczowe Rozkurczowe

Optymalne <120 <80
Prawidłowe 120-129 80-84
Wysokie prawidłowe 130-139 85-89
Nadciśnienie
stopień 1 (łagodne) 140-159 90-99
stopień 2 (umiarkowane) 160-179 100-109
stopień 3 (ciężkie)  180  110
izolowane skurczowe  140 < 90
Podział nadciśnienia tętniczego

 Pierwotne (> 90% przypadków)

 Wtórne (o znanej przyczynie)
Przyczyny wtórnego nadciśnienia
tętniczego
 Choroby nerek
 Nefropatia cukrzycowa
 Zwężenie tętnicy nerkowej
 Zaburzenia endokrynologiczne
 Nadczynność lub niedoczynność nadnerczy
 Koarktacja aorty
 Ostry stres
 Hipoglikemia
 Po dużych zabiegach operacyjnych
 Zespół obturacyjnego bezdechu sennego
 Choroby neurologiczne
 Zwiększone ciśnienie śródczaszkowe
 Zespół Guillaina i Barrego
 Porażenie czterokończynowe
 Leki (doustne środki antykoncepcyjne)
 Substancje toksyczne (alkohol, nikotyna, amfetamina, kokaina)
Epidemiologia pierwotnego nadciśnienia
tętniczego
 Rozkład ciśnienia tętniczego w populacji dorosłych
Polaków (2002 r)
 Nadciśnienie tętnicze – 29%
 Ciśnienie wysokie prawidłowe – 30%
 Ciśnienie prawidłowe – 21%
 Ciśnienie optymalne – 20%
 Częstość występowania nadciśnienia tętniczego:
 zwiększa się z wiekiem
 Częściej u mężczyzn i u kobiet po menopauzie
Patogeneza pierwotnego nadciśnienia
tętniczego
 wieloczynnikowa

 Uwarunkowane genetycznie lub środowiskowo

zaburzenie czynności jednego lub kilku układów
biorących udział w regulacji ciśnienia tętniczego:

 Układ renina-angiotensyna-aldosteron (RAA)

 Układ współczulny
 Peptydy natriuretyczne
 Substancje wytwarzane przez śródbłonek naczyniowy
Układ RAA
 Renina
 Wytwarzana przez aparat przykłębuszkowy nerki
 Działanie: odpowiedzialna za powstawanie angiotensyny I
 Angiotensyna II
 Powstaje w płucach pod wpływem ACE
 Działanie:
 Skurcz naczyń (także wieńcowych)
 Działanie aterogenne i prozakrzepowe
 Pobudza wydzielanie aldosteronu
 Aldosteron
 Wytwarzany w korze nadnerczy
 Działanie:  wchłanianie zwrotne Na w kanalikach nerkowych
Układ współczulny
  częstotliwość rytmu i siłę skurczu mięśnia sercowego ->
 pojemność minutową
 Skurcz mięśni gładkich ->  opór obwodowy
  objętość krwi krążącej
  aktywność układu RAA
Peptydowe hormony natriuretyczne
 Przedsionkowy peptyd natriuretyczny (atrial natruretic
peptide, ANP) i mózgowy peptyd natriuretyczny (brain
natriuretic peptide, BNP)
 Wytwarzane w sercu, nerkach, naczyniach, mózgu
 Przeciwdziałają różnym mechanizmom zwiększającym
ciśnienie tętnicze:
Substancje wytwarzane przez
śródbłonek naczyniowy

 Tlenek azotu (NO)

 Rozkurcz mięśni gładkich tętnic -> rozszerzenie naczyń
 Hamuje agregację płytek krwi
 Działanie antyproliferacyjne
 Zapobiega utlenianiu lipidów
 Endotelina
 Działa antagonistycznie do NO
 Przerost mięśnia sercowego
Czynniki środowiskowe
 Spożycie soli
 Mała aktywność fizyczna
 Otyłość (zwł. brzuszna)
 Stres psychiczny ( napięcie układu współczulnego)
Obraz kliniczny
 Często przebieg bezobjawowy
 Mogą wystąpić bóle głowy, zburzenia snu, łatwe
męczenie się
 Rozpoznanie:
 Wartości ciśnienia skurczowego  140 mm Hg i/lub
rozkurczowego  90 mm Hg
 Stwierdzone podczas 2 wizyt (wartości średnie z 2 pomiarów)
Powikłania nadciśnienia tętniczego
 Przerost lewej komory serca
 Niewydolność serca
 Przyspieszony rozwój miażdżycy tętnic
 Udar mózgu (krwotoczny, niedokrwienny, TIA)
 Upośledzenie czynności nerek, niewydolność nerek
 Rozwarstwienie aorty
 Zmiany w naczyniach siatkówki (wybroczyny, wysięki, obrzęk
tarczy nerwu wzrokowego)
Leczenie
 Zmiany stylu życia
 Zmniejszenie masy ciała do prawidłowej
 Dieta śródziemnomorska
 Zmniejszenie spożycia soli (< 6 g/dz)
 Zwiększenie aktywności fizycznej
 Ograniczenie spożycia alkoholu
 farmakoterapia
Sytuacje szczególne
 Podeszły wiek
 Często izolowane nadciśnienie skurczowe
 Leczenie zmniejsza śmiertelność i chorobowość z powodu chorób układu
krążenia
 Często hipotonia ortostatyczna
 Cukrzyca typu 2
 Docelowe ciśnienie tętnicze < 130/80 mm Hg (125/75 mm Hg u osób z
białkomoczem)
 Ciąża
 Fizjologia: obniżenie RR w II trymestrze, powrót do wartości sprzed ciąży
lub zwiększenie w III trymestrze
 Nadciśnienie tętnicze ciążowe – rozwija się po 20. tyg. ciąży i ustępuje w
ciągu 6 tyg. po porodzie
 Nadciśnienie + znaczny białkomocz – stan przedrzucawkowy
Nadciśnienie płucne
 Nieprawidłowy wzrost ciśnienia w tętnicy płucnej
spowodowany różnymi chorobami serca, płuc i naczyń
płucnych
 Przyczyny:
 Zmiany w naczyniach płuc
 Idiopatyczne
 W chorobach tkanki łącznej: twardzina, toczeń, RZS
 Wady serca z przeciekiem lewo-prawym
 Choroby lewego przedsionka, komory lub zastawek
 Przewlekła choroba zakrzepowa lub zatorowa
 Choroby płuc
 POChP
 Zespół bezdechu sennego
Obraz kliniczny nadciśnienia płucnego
 Objawy:
 Ograniczenie tolerancji wysiłku spowodowane dusznością lub
męczliwością
 Zasłabnięcie w czasie wykonywania wysiłku (w zaawansowanej)
 Objawy niewydolności prawokomorowej serca
 Sinica centralna w wadach z przeciekiem
 Palce pałeczkowate w chorobach płuc lub wrodzonych wadach serca
 Przewlekła niewydolność żylna w zakrzepowo-zatorowym nadciśnieniu
płucnym
 Przebieg postępujący
 Średni czas przeżycia w idiopatycznym nadciśnieniu
płucnym 2,8 roku
Postępowanie w nadciśnieniu płucnym
 Ograniczenie wysiłków fizycznych
 Ograniczenie ilości soli w diecie
 Farmakoterapia
 Leczenie inwazyjne
 Septostomia przedsionkowa
 Trombendarterektomia płucna
 Przeszczepienie płuc i serca